InfoHub Logo

قاراعاندى وبلىسى،
ساتبايەۆ قالاسى «№3 ورتا مەكتەبى» مم
بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى اداميانوۆا شولپان سوۆەتوۆنا

تاقىرىبى: مي ءدىڭىنىڭ قۇرىلىسى. ميشىق
ماقساتى:
- ميدىڭ قۇرىلىسى، قىزمەتى، ميشىقتىڭ قىزمەتى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
- تىرەك سىزبالار كورسەتە وتىرىپ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
- سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە شاقىرۋ.
ساباق ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: جۇلىننىڭ، ميدىڭ سۋرەتتەرى.

ساباقتيىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. امانداسۋ
2. تۇگەلدەۋ

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. جۇيكە جۇيەسىنىڭ ماڭىزى.
2. جۇيكە جۇيەسىنىڭ بولىمدەرى.
3. جۇيكە جۇيەسىنىڭ قۇرىلىسى.
4. جۇلىننىڭ قۇرىلىسى قانداي؟
5. جۇلىننىڭ قىزمەتى قانداي؟

ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
مي باسسۇيەك قۋىسىندا ورنالاسقان. ونىڭ ورتاشا سالماعى 1300 - 1400 گر. ادامنىڭ ميى 20 جاسقا دەيىن وسەدى. ادام ميى سۇيىقتىقپەن تولتىرىلعان قۋىستاردان تۇرادى. وسى قۋىستار مي قارىنشالارى دەپ اتالادى. سۇيىقتىق ءتۇسسىز. ونىڭ قۇرامىندا قاننىڭ جاسۋشالارى جانە اقۋىز بولادى. سۇيىقتىق مي ىشىندەگى قىسىمدى رەتتەيدى.

ميدى 3 قاباتتى قابىقشا قاپتايدى.
ولار :
1. قاتتى قابىقشا
2. تورلى قابىقشا
3. قانتامىرلى قابىقشا

مي
مي ءدىڭى ميشىق ۇلكەن مي سىڭارلارى
(سوپاقشا مي، كوپىر ارالىق مي، ورتاڭعى مي)

قاتتى قابىقشا – ميدىڭ سىرتقى قابىقشاسى. تورلى قابىقشا وتە جۇقا، سوندىقتان قانتامىرلار از. ال كىشى قابىقشا كوپتەگەن قانتامىرلاردان تۇرادى. قانتامىرلارمەن قان جۇرەدى.
سوپاقشا مي جۇلىنمەن جالعاسادى. سوپاقشا ميدىڭ ۇزىندىعى 2، 5 - 3 سم. سوپاقشا مي اق زات سۇر زاتتان تۇرادى. سوپاقشا مي وتكىزگىشتىك جانە رەفلەكستىك قىزمەت اتقارادى. سوپاقشا ميدىڭ وتكىزگىشتىك قىزمەتى قىزۋدى جۇلىن ارقىلى مۇشەلەرگە جەتكىزەدى. سوپاقشا ميدىڭ رەفلەكستىك قىزمەتى مىناداي:
1) قورعانۋ (جوتەلۋ، قۇسۋ، تۇشكىرۋ، جاس ءبولۋ، كوزدى جىپىلىقتاتۋ).
2) تاماق (ەمۋ، جۇتۋ، ءسول ءبولۋ، اسقورىتۋ بەزدەرى)
3) جۇرەك، قانتامىرلار.
4) وكپە جۇمىسىن جاقسارتادى.

ارتقى ميعا - ميشىق پەن مي كوپىرى جاتادى. مي كوپىرى ورتاڭعى مي مەن سوپاقشا ميدىڭ ارالىعىنا ورنالاسقان. سوپاقشا مي مەن ورتاڭعى ميدى بايلانىستىرىپ تۇراتىندىقتان مي كوپىرى دەيدى. مي كوپىرى ارقىلى تومەنىرەك ورنالاسقان بولىمدەردەن قوزۋ كەلەدى.

ورتاڭعى مي – ارتقى مي مەن ارالىق ميدىڭ اراسىنا ورنالاسقان. ول الدىڭعى مي مەن ارتقى ميدى ءبىر - بىرىمەن جالعاستىرىپ تۇرادى. ميدىڭ بۇل ءبولىمى ارقىلى جوعارى جانە تومەن قاراي وتكىزگىش جۇيكە جولدارى وتەدى. تەرىدە پيگمەنتتىڭ ءتۇزىلۋىن رەتتەيدى. كەنەتتەن شىققان دىبىس، جارىق تىتىركەندىرگىشتەرىن تەز باعدارلاۋدى رەتتەيدى.

ارالىق مي - ورتاڭعى ميدىڭ الدىڭعى جاعىندا جاتادى. كورۋ تومپەشىكتەرى مەن تومپەشىك استى ايماقتان(گيپوتالامۋس) تۇرادى. ارالىق ميدا دا ءبىر مي قارىنشاسى بار. كورۋ، ءدام سەزۋ، ەستۋ جانە ت. ب. رەسەپتورلاردان كەلەتىن قوزۋ ارالىق مي ارقىلى ۇلكەن مي سىڭارلارىنىڭ قىرتىسىنا وتەدى. ارالىق مي الماسۋ، جۇرەك - قانتامىرلارى جۇيەسى، ىشكى سەكرەسيا بەزدەرى، ءزار شىعارۋ، ۇيقى جۇمىسىن رەتتەيدى. اعزانىڭ ىشكى ورتاسى، دەنە تەمپەراتۋراسى، تىنىس الۋ، قان قىسىمىنىڭ تۇراقتى بولۋى ارقىلى ميعا بايلانىستى.

ميشىق – سوپاقشا مي مەن كوپىردىڭ ارتقى جاعىندا جاتادى. ميشىقتىڭ سىرتىندا سۇر زاتتان تۇزىلگەن قىرتىستارى جانە وتە كوپ يىرىمدەرى بولادى. سۇر زاتتىڭ استىندا اق زاتى ورنالاسادى.

نەيرونداردىڭ ميشىقتان شىعاتىن وسىندىلەرى ونى ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ بارلىق بولىمدەرىمەن بايلانىستىرادى. ميشىق دەنە بۇلشىقەتتەرىنىڭ ۇيلەسىمدى جيىرىلۋىن رەتتەيدى. اسىرەسە مويىن، تۇلعا، اياق - قول بۇلشىقەتتەرىنىڭ قوزعالىسىن، دەنەنىڭ تەپە - تەڭدىگىن ساقتايدى. ەگەر ميشىق جاراقاتتانسا، ادامنىڭ قول - اياعى تەز شارشايدى، قوزعالىسى، تەپە - تەڭدىگى، ءسوزى بۇزىلادى.

ءىV. قورىتىندىلاۋ.
ەندى بالالار بۇگىنگى ساباققا بايلانىستى مەن سەندەرگە ساندار كورسەتەمىن. سول سانداردى سويلەتەمىز.
20
1400 - 1300 گ
3
2
130 - 140 مگ
سونىمەن بالالار، مي بارلىق مۇشەلەردىڭ جانە مۇشەلەر جۇيەلەرىنىڭ قىزمەتىن ۇيىمداستىرىپ، باسقارىپ، ۇيلەستىرىپ وتىرادى. العان اقپاراتتى باقىلايدى، سالىستىرادى، باعالايدى.
V. ۇيگە تاپسىرما.