ءنار بەرگەن-ان بۇلاقتان
ادەبي – مۋزىكالىق كەشتىڭ ماقساتى: ش. قالداياقوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىق جولىمەن تانىستىرۋ. كومپوزيتوردىڭ تۋعان ەلىمەن جەرىنە، اياۋلى انا، ءمولدىر ماحاببات، شىنايى سەزىمگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن وقۋشىلاردىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ.
تاربيەلىك: كومپوزيتوردىڭ اندەرىنە بالالاردىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن وياتىپ، ونى قۇرمەتتەۋگە جانە جان – دۇنيەسى باي، ەستەتيكالىق تالعامى جوعارى بولاشاق ۇرپاق تاربيەلەۋ.
بىلىمدىلىك: مۋزىكانى تىڭداتۋ جانە ءان ايتقىزۋ بارىسىندا شاكىرتتەردىڭ ونەرگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىك: پورترەت، پلاكات
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار قاۋىمى! ءبىز بۇگىن سىزدەرمەن تۋعان جەر مەن ەل، اياۋلى انا، ءمولدىر ماحاببات، شىنايى سەزىم تۋرالى اندەر جازىپ، «قازاق ءۆالسىنىڭ پاديشاسى» اتانعان بىرەگەي تالانت يەسى، قازاق حالقىنىڭ ۇلى ماقتانىشى كومپوزيتور، ق ر - ڭ حالىق ءارتىسى ءشامشى قالداياقوۆتى ەسكە الۋعا ارنالعان «ءنار بەرگەن - ءان بۇلاقتان» اتتى ادەبي - مۋزىكالىق ءان كەشىنە قوش كەلدىڭىزدەر!
1 - جۇرگىزۋشى:
كەشىمىزدى اقىن اعامىز م. ماقاتايەۆتىڭ ولەڭ جولدارىمەن اشپاقپىز.
سول كۇندەر عوي جۇرەكتىڭ اڭساعانى،
ساعان شولدەپ، ايىزىم تامسانادى
وكىنىش پە بىلمەيمىن، قۋانىش پا؟
ءوز - وزىمنەن جۇرەگىم ءان سالادى
ءانسىز ءومىر - ءومىر مە، قاڭسىماي ما!
وزەگىڭدى ورتەپ دەرت، جانشىماي ما،
ماحابباتقا ارناپ ءبىر ءان شىعارسىن
ءشامىل - اۋ، ءشامشى قايدا؟ ءشامشى قايدا؟
شامشىگە ايت، تاعى دا ءبىر تاڭداندىرسىن،
جىنداندىرسىن جۇرەكتى، جانداندىرسىن.
ماڭگى ولمەس ماحابباتىم ايتا جۇرەر
ماڭگىلىك ولمەيتۇعىن ءان قالدىرسىن!
2 - جۇرگىزۋشى:
ادام جىلاپ تۋادى،
جاتادى ونى جۇباتىپ
جانە جىلاپ وتەدى
وزگەنى دە جىلاتىپ
جىلايتىنى تۋا ساپ،
جاماندار بار قينايتىن
جىلايتىنى ولگەندە
جاقسىلار بار قيمايتىن
وسىلاي دەگەن ۋا، قادىر اعا، نەتكەن ەرسىڭ!
1 – جۇرگىزۋشى: قازاق ءۆالسىنىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى، ۆالس پاديشاسى اتانعان ءشامشى قالداياقوۆ ءوز زامانىنىڭ، ياعني سوسياليستىك جۇيەنىڭ ەلەۋسىز قۇربانىنا اينالعان.
2 – جۇرگىزۋشى: دەگەنمەن، ۇلى دارىن ومىردەن وتكەنىمەن، كوڭىلدەن كەتپەدى.
حالقىمىزدىڭ اسەم اۋەنىمەن الديلەگەن ۇلىن، اتا مەكەنى الديلەپ ءجۇر. وعان دالەل بۇگىنگى جۇرەكتى جىلىتاتىن ءشامشى اۋەندەرى بولماق.
1. گيمن وينالادى.
1 – جۇرگىزۋشى:- بالالار، گيمننىڭ اۆتورلارى كىم؟
ءسوزى: ج. ناجىمەدەنوۆ، ن. نازاربايەۆ.
ءانى: ش. قالداياقوۆ
2 – جۇرگىزۋشى:- ش. قالداياقوۆ كىم؟ ءشامشى قالاي ءشامشى اتاندى؟
ءقازىر سىزدەرگە، ءشامشىنىڭ ءومىرى تۋرالى قىسقاشا باياندايمىز.
بايانداما
1 – جۇرگىزۋشى: ارىس وزەنىنىڭ سىردارياعا قۇياتىن جەردەگى قويناۋىندا سارىكول دەگەن شاعىن كول بار. مىنە، وسى كولدىڭ جاعاسىنا 1927جىلى قالداياق دەگەن كەدەي كوشىپ كەلىپ، قامىستان كۇركە سالىپ، وسىندا مەكەندەپ قالادى. قالداياقتىڭ شىن اتى - ءاناپيا ەكەن. ونىڭ وڭ اياق بالتىرىنداعى ۇلكەن قالىن كورگەن جەڭگەلەرى ونى قالداياق دەپ اتاپ كەتىپتى. تاتار گارمونىن، قازاقتىڭ قوبىزى مەن دومبىراسىن قۇيقىلجىتا تارتاتىن سەرى قالداياقتىڭ سول قامىس كۇركەسىندە 1930 جىلى ءبىر بالا دۇنيەگە كەلەدى.
2 – جۇرگىزۋشى: كورىنىس: 9’’ ءا’’كلاسى وقۋشىلارى.
- وۋ، قالداياق؛ ۇلدى بولدىڭ!- دەگەن حاباردى ەسىتىپ، ۇيىنە اسىعا كەلگەن اكەگە جىرتىق شۇبەرەككە ورالعان بالانى ۇستاتا قويىپتى. نارەستە بولسا دا ەرەسەك ادامنىڭ قارۋلى قولىن سەزە قويعان بالا شار ەتەدى.
1 – جۇرگىزۋشى: باسقا بالالارداي شىڭعىرىپ جىلاماي، ءبىر ءتۇرلى اۋەزدى ىرعاققا ۇقسايتىن ءۇن شىعارعان ۇلىنا قاراپ:
- مەن سەنى قيسساداعى ءجامشيد پاتشانىڭ اتىمەن اتاعالى جۇرسەم. ءبىراق مىنا داۋسىڭ پاتشانىكى ەمەس، انشىنىكىنە كوبىرەك ۇقسايدى ەكەن،- دەپتى قالداياق.
- وۋ، قالداياق، بالاڭ ادامداردىڭ ەمەس، ءاننىڭ پاتشاسى بولسا دا تاقياڭا تار كەلمەس،- دەپتى وعان قۇدايبەرگەن دەگەن قۇرداسى.
- ايتقانىڭ كەلسىن، بولسىن،- دەپتى بالادان باسقا بايلىعى جوق ءارى كەدەي، ءارى ونەرپاز اكە.
2 – جۇرگىزۋشى: ءجامشيد دەگەن ات الىپ، اتتاي 30 جىل وتكەن سوڭ ءشامشى قالداياقوۆ بولىپ ءوسىپ جەتىلىپ، ۆالستىڭ پاتشاسى اتاناتىنىن ول تۇرعاندار بىلگەن جوق.»پاديشا» دەگەن اتى دارداي بولعانمەن، بۇل ومىردەگى باسقا باقىتتان جۇرداي بولىپ وتەتىنىن دە بىلگەن جوق ولار.
1 – جۇرگىزۋشى: يا، وعان تابيعات اننەن قانات بىتىرەدى. ءانى شارىقتاپ، بۇكىل قازاق دالاسىن سامعادى. ول ءاندى ومىرىنە سەرىك ەتتى، ءانى حالىققا رۋحاني ازىق بولدى. اندەرىنىڭ عۇمىرى ۇزاق بولىپ، جاس ۇرپاقتارعا دا جەتتى.
ءشامشىنىڭ سىرلى دا سىرشىل اندەرى تالاي ۇرپاقتاردىڭ جان - جۇرەگىن تەربەپ، رۋحاني دۇنيەسىن بايىتتى، سۇلۋلىققا، ىزگىلىككە ىڭكار ەتتى.
ءان:
ورىندايتىن:
2 – جۇرگىزۋشى: ءار ادامعا الەمنىڭ جارىعىن سىيلاعان كىم؟
- انا.
- جەر بەتىندەگى تىرشىلىكتىڭ قاينار بۇلاعى، ءنار بەرۋشى سول انا! انا - تەڭدەسى جوق تاۋسىلمايتىن جىر. ونەر قايراتكەرىنىڭ قاي - قايسىسى بولماسىن ءوز شىعارمالارىندا ارنايى ءسوز ەتپەي كەتپەيتىن بولعان. ‘’انا تۋرالى جىردىڭ’’ شىعۋى ءاننىڭ شىعۋىنا سەبەپ بولعان ءشامشىنى ءان دۇنيەسىنە جەتەلەگەن اياۋلى اناسى ساقىپجامال بۇقارباي قىزىنىڭ مەزگىلسىز دۇنيە سالۋى. انانىڭ ارماندا كەتۋى ءشامشىنى قاتتى تەبىرەنتتى. جازىلمايتىن دەرتكە شالدىققان اناسى الماتىداعى بالاسىن شاقىرتادى.
1 – جۇرگىزۋشى: كورىنىس: 6’’ءا’’ كل. وقۋشىلارى.
- بالام،- دەدى كوزىنە جاس الىپ،- جالعىز تىلەگىم: سەن امان بول. بۇل ومىردە سالعان ءانىڭ ايتىلماي جاتىپ ۇزىلمەسىن. ول ءانىڭ ۇزاققا جەتسىن. باقىتتى بول، بالام!
- اپا، قارىزدارمىن ساعان... قارىزدارمىن، اپا! سەنىڭ باسىڭا كەسەنەدەن ەسكەرتكىش ورناتۋ مەنىڭ قولىمنان كەلە قويماس. ءبىراق ساعان اسەم ءاننىڭ ەڭ اسىلىنان ەشقاشان ۇمىت بولمايتىن ەسكەرتكىش قالدىرامىن،- دەدى ءشامشى.
2 – جۇرگىزۋشى: بۇل 1959 جىلدىڭ 4 قىركۇيەگى بولاتىن. ءشامشى اناسىنا بەرگەن ۋادەسىن 2 جىلدان سوڭ 1961 جىلى ورىندادى. بۇل ءان انا الدىنداعى ەشقاشان وتەلمەيتىن بورىشىن سەزگەن بالانىڭ ەگىلە توگىلگەن كوز جاسى ەدى. بۇل ءان انالار تۋرالى ءانۇران بولاتىن.
ءان: انا تۋرالى جىر. ءسوزى: عافۋ قايىربەكوۆتىكى
ورىندايتىن:
1 – جۇرگىزۋشى: ش. قالداياقوۆتىڭ اندەرىن اق يىقتى انشىلەرىمىز بيبىگۇل تولەگەنوۆا، ريشات ابدۋللين، جامال وماروۆا، التىناي جورابايەۆا سىندى انشىلەر شىرقاپ ءجۇر. بۇل انشىلەرىمىزدىڭ ارقاسىندا ءشامشىنىڭ اندەرى ءالى كۇنگە دەيىن جالعاسىن تابۋدا.
بالعىن جاستا، كارى دە،
تاۋدا، تاستا – ءبارى دە
قوسىلىپ تۇر تەربەلىپ
ءشامشى اعانىڭ انىنە.
ءان: ’’ءومىر - وزەن’’ ءسوزى: م. شاحانوۆتىكى.
ورىندايتىن 10 «ا» كل. وقۋشىسى ەرعازينا قاراكوز
2 – جۇرگىزۋشى: قۇدىرەتتى جالىنداعان جاستىق ءومىر، ىستىق سەزىم، اساۋ جۇرەك، العىر قيال – وسىنىڭ ءبارى ماحاببات جازيراسىنان ورىن تاۋىپ، كومپوزيتور تۆورچەستۆوسىندا نازىك تە، ورلەۋ ەرەكشەلىكتەرىمەن سۋرەتتەلىنەدى. وسىنداي ءاننىڭ ءبىرى «قايداسىڭ»
ورىندايتىن 9 ا كل. وقۋشىسى ۋتەگەنوۆا قۇرالاي
1 – جۇرگىزۋشى: 40 جىلدان استام شىعارماشىلىق قىزمەتىندە ش. قالداياق ۇلى 300 – گە جۋىق ءان جازعان. اندەرى تۇنىپ تۇرعان ليريكا، ماحاببات تاقىرىبىندا بولعان. بۇل اندەردى جۇرتشىلىق بارلىق جەردە: ستۋدەنتتىك، وتباسىلىق كەشتەردە، جۇمىس ورنىندا، دەمالىس كەزىندە شىرقايتىن.
ءان: ’’كەشىكپەي كەلەم دەپ ەڭ ’’ ءسوزى: م. شاحانوۆتىكى
ورىندايتىن 10’’ءا’’ كل. وقۋشىلارى تاڭاتاروۆا جانەركە، عابدۋللينا اقنۇر
2 – جۇرگىزۋشى: ’’ورىندى مىسقىل – وقتان دا وتكىر’’ دەپ مۇحتار اۋەزوۆ ايتپاقشى. ءشامشى اعانىڭ اندەرى ءبىر توبە، ازىلدەرى ءبىر توبە. ال، اقىندىعى شە؟ اۋىز ەكى ءازىل – قالجىڭدارى شە؟ ولار قايتالانباس ءبىر قۇبىلىس. ەندى ءشامشىنىڭ ‘’قارا كوستيۋم’’ تۋرالى قالجىڭىن ەسكە الايىق: شامشىگە بىردە ەل – جۇرتى كوستيۋم – شالبار كيگىزەدى. الماتىعا كەلگەسىن سۋ جاڭا كيىممەن دوستارىن ارالاپ، تۇندەلەتىپ كەلە جاتسا، قالا بۇزىقتارى ۇستاپ الىپ:
كورىنىس: 6’’ءا’’ كل. وقۋشىلارى:
- شەشىن. – دەيدى.
- ءاي، جىگىتتەر، مەن قالداياقپىن عوي! – دەيدى.
- بىزگە قالداياقوۆ ەمەس، قارا كوستيۋم كەرەك،- دەيدى.
سوندا جارىقتىق شاكەڭ:
- اينالايىن، حالقىم، ءوزى كيىندىرەدى، ءوزى شەشىندىرەدى. حالقىم امان بولسىن! - دەپتى.
1 – جۇرگىزۋشى: ءشامشى قالداياقوۆ - «اق بانتيك»، «اق ماڭدايلىم»، «اق سۇڭقارىم»، «اق ەركە - اق جايىق»، «سەن عانا»، «سىر سۇلۋى»، «سىعان سەرەناداسى»، «باقىت قۇشاعىندا»ت. ب. كوپتەگەن اندەردىڭ اۆتورى. ءشامشى ءان الەمىندە وزىندىك ەرەكشەلىگىمەن، سۇلۋ دا سىرلى سازىمەن «ۆالس كورولى»بولىپ قالا بەرمەك. ءشامشى – حالقىنىڭ ايتار ويىن ءان ارقىلى جەتكىزە بىلگەن دارابوز تۇلعا.
2 – جۇرگىزۋشى: ۇلتىمىزدىڭ سيمۆولىنا اينالعان ءبىر عانا «مەنىڭ قازاقستانىم»ءانى – ءبىر ەلدىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن وياتقان تۋىندى. قازىرگى تاڭدا ءشامشىنىڭ ءانى شىرقالمايتىن توي بولمايدى دەسەك، قاتەلەسپەيتىن شىعارمىز. ءشامشىنىڭ قاي ءانىن الىپ قاراساق تا ۇلتتىق ناقىشقا تولى، بوياۋ - بەدەرىن جوعالتپاعان شىنايى شىعارما ەكەنى اقيقات. قانشا ۋاقىت وتسە دە ءقادىر - قاسيەتىنەن اينىماعان قازاقي اندەرى ءان - ونەرىنىڭ التىن ۇلگىسى بولىپ قالا بەرمەك. ءشامشى - ءان اسپانىندا ەرەكشە ورىن الاتىن جارىق جۇلدىز. ول 1992 جىلى 29 اقپاندا قايتىس بولدى. قازاق حالقىنىڭ ۇلى پەرزەنتىنە اينالعان ازاماتىمىزدى دارىپتەۋ - كەلەر ۇرپاق الدىنداعى بورىشىمىز ەكەنىن ۇمىتپايىق.
ءان:
1 – جۇرگىزۋشى:
- قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار، ش. قالداياقوۆتىڭ اندەرى مەن شىعارماشىلىعىن ءبىر ساعاتقا سىيعىزۋ مۇمكىن ەمەس. ‘’انگە اۋەس، كۇيگە قۇمار بالا جانى سۇلۋ، ومىرگە عاشىق بولىپ وسەدى’’، - دەپ زاڭعار جازۋشىمىز م. اۋەزوۆ ايتقانداي، بۇگىنگى ش. قالداياقوۆ اندەرى دارىندى، تالانتتى، ونەرلى جەتكىنشەكتەرگە رۋحاني مول قازىنا بولىپ، ولار ءان الەمىنە، ونەر بيىگىنە قۇلشىنىسپەن ورلەپ، سۋسىنداي بەرسىن.
2 – جۇرگىزۋشى: كەشىمىزدى ي. يسايەۆتىڭ ولەڭىنە جازىلعان ق. قۇرمانعالييەۆتىڭ ‘’ءان اعا نەمەسە شامشىمەن سىرلاسۋ’’ انىمەن اياقتايمىز.
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! ۋاقىت ءبولىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت! بۇگىنگى ش. قالداياقوۆتىڭ ‘’ءنار بەرگەن ءان – بۇلاقتان ’’ اتتى ادەبي – مۋزىكالىق كەشىنە قاتىسقان وقۋشىلارعا كوپ راحمەت.
تاربيەلىك: كومپوزيتوردىڭ اندەرىنە بالالاردىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن وياتىپ، ونى قۇرمەتتەۋگە جانە جان – دۇنيەسى باي، ەستەتيكالىق تالعامى جوعارى بولاشاق ۇرپاق تاربيەلەۋ.
بىلىمدىلىك: مۋزىكانى تىڭداتۋ جانە ءان ايتقىزۋ بارىسىندا شاكىرتتەردىڭ ونەرگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىك: پورترەت، پلاكات
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار قاۋىمى! ءبىز بۇگىن سىزدەرمەن تۋعان جەر مەن ەل، اياۋلى انا، ءمولدىر ماحاببات، شىنايى سەزىم تۋرالى اندەر جازىپ، «قازاق ءۆالسىنىڭ پاديشاسى» اتانعان بىرەگەي تالانت يەسى، قازاق حالقىنىڭ ۇلى ماقتانىشى كومپوزيتور، ق ر - ڭ حالىق ءارتىسى ءشامشى قالداياقوۆتى ەسكە الۋعا ارنالعان «ءنار بەرگەن - ءان بۇلاقتان» اتتى ادەبي - مۋزىكالىق ءان كەشىنە قوش كەلدىڭىزدەر!
1 - جۇرگىزۋشى:
كەشىمىزدى اقىن اعامىز م. ماقاتايەۆتىڭ ولەڭ جولدارىمەن اشپاقپىز.
سول كۇندەر عوي جۇرەكتىڭ اڭساعانى،
ساعان شولدەپ، ايىزىم تامسانادى
وكىنىش پە بىلمەيمىن، قۋانىش پا؟
ءوز - وزىمنەن جۇرەگىم ءان سالادى
ءانسىز ءومىر - ءومىر مە، قاڭسىماي ما!
وزەگىڭدى ورتەپ دەرت، جانشىماي ما،
ماحابباتقا ارناپ ءبىر ءان شىعارسىن
ءشامىل - اۋ، ءشامشى قايدا؟ ءشامشى قايدا؟
شامشىگە ايت، تاعى دا ءبىر تاڭداندىرسىن،
جىنداندىرسىن جۇرەكتى، جانداندىرسىن.
ماڭگى ولمەس ماحابباتىم ايتا جۇرەر
ماڭگىلىك ولمەيتۇعىن ءان قالدىرسىن!
2 - جۇرگىزۋشى:
ادام جىلاپ تۋادى،
جاتادى ونى جۇباتىپ
جانە جىلاپ وتەدى
وزگەنى دە جىلاتىپ
جىلايتىنى تۋا ساپ،
جاماندار بار قينايتىن
جىلايتىنى ولگەندە
جاقسىلار بار قيمايتىن
وسىلاي دەگەن ۋا، قادىر اعا، نەتكەن ەرسىڭ!
1 – جۇرگىزۋشى: قازاق ءۆالسىنىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى، ۆالس پاديشاسى اتانعان ءشامشى قالداياقوۆ ءوز زامانىنىڭ، ياعني سوسياليستىك جۇيەنىڭ ەلەۋسىز قۇربانىنا اينالعان.
2 – جۇرگىزۋشى: دەگەنمەن، ۇلى دارىن ومىردەن وتكەنىمەن، كوڭىلدەن كەتپەدى.
حالقىمىزدىڭ اسەم اۋەنىمەن الديلەگەن ۇلىن، اتا مەكەنى الديلەپ ءجۇر. وعان دالەل بۇگىنگى جۇرەكتى جىلىتاتىن ءشامشى اۋەندەرى بولماق.
1. گيمن وينالادى.
1 – جۇرگىزۋشى:- بالالار، گيمننىڭ اۆتورلارى كىم؟
ءسوزى: ج. ناجىمەدەنوۆ، ن. نازاربايەۆ.
ءانى: ش. قالداياقوۆ
2 – جۇرگىزۋشى:- ش. قالداياقوۆ كىم؟ ءشامشى قالاي ءشامشى اتاندى؟
ءقازىر سىزدەرگە، ءشامشىنىڭ ءومىرى تۋرالى قىسقاشا باياندايمىز.
بايانداما
1 – جۇرگىزۋشى: ارىس وزەنىنىڭ سىردارياعا قۇياتىن جەردەگى قويناۋىندا سارىكول دەگەن شاعىن كول بار. مىنە، وسى كولدىڭ جاعاسىنا 1927جىلى قالداياق دەگەن كەدەي كوشىپ كەلىپ، قامىستان كۇركە سالىپ، وسىندا مەكەندەپ قالادى. قالداياقتىڭ شىن اتى - ءاناپيا ەكەن. ونىڭ وڭ اياق بالتىرىنداعى ۇلكەن قالىن كورگەن جەڭگەلەرى ونى قالداياق دەپ اتاپ كەتىپتى. تاتار گارمونىن، قازاقتىڭ قوبىزى مەن دومبىراسىن قۇيقىلجىتا تارتاتىن سەرى قالداياقتىڭ سول قامىس كۇركەسىندە 1930 جىلى ءبىر بالا دۇنيەگە كەلەدى.
2 – جۇرگىزۋشى: كورىنىس: 9’’ ءا’’كلاسى وقۋشىلارى.
- وۋ، قالداياق؛ ۇلدى بولدىڭ!- دەگەن حاباردى ەسىتىپ، ۇيىنە اسىعا كەلگەن اكەگە جىرتىق شۇبەرەككە ورالعان بالانى ۇستاتا قويىپتى. نارەستە بولسا دا ەرەسەك ادامنىڭ قارۋلى قولىن سەزە قويعان بالا شار ەتەدى.
1 – جۇرگىزۋشى: باسقا بالالارداي شىڭعىرىپ جىلاماي، ءبىر ءتۇرلى اۋەزدى ىرعاققا ۇقسايتىن ءۇن شىعارعان ۇلىنا قاراپ:
- مەن سەنى قيسساداعى ءجامشيد پاتشانىڭ اتىمەن اتاعالى جۇرسەم. ءبىراق مىنا داۋسىڭ پاتشانىكى ەمەس، انشىنىكىنە كوبىرەك ۇقسايدى ەكەن،- دەپتى قالداياق.
- وۋ، قالداياق، بالاڭ ادامداردىڭ ەمەس، ءاننىڭ پاتشاسى بولسا دا تاقياڭا تار كەلمەس،- دەپتى وعان قۇدايبەرگەن دەگەن قۇرداسى.
- ايتقانىڭ كەلسىن، بولسىن،- دەپتى بالادان باسقا بايلىعى جوق ءارى كەدەي، ءارى ونەرپاز اكە.
2 – جۇرگىزۋشى: ءجامشيد دەگەن ات الىپ، اتتاي 30 جىل وتكەن سوڭ ءشامشى قالداياقوۆ بولىپ ءوسىپ جەتىلىپ، ۆالستىڭ پاتشاسى اتاناتىنىن ول تۇرعاندار بىلگەن جوق.»پاديشا» دەگەن اتى دارداي بولعانمەن، بۇل ومىردەگى باسقا باقىتتان جۇرداي بولىپ وتەتىنىن دە بىلگەن جوق ولار.
1 – جۇرگىزۋشى: يا، وعان تابيعات اننەن قانات بىتىرەدى. ءانى شارىقتاپ، بۇكىل قازاق دالاسىن سامعادى. ول ءاندى ومىرىنە سەرىك ەتتى، ءانى حالىققا رۋحاني ازىق بولدى. اندەرىنىڭ عۇمىرى ۇزاق بولىپ، جاس ۇرپاقتارعا دا جەتتى.
ءشامشىنىڭ سىرلى دا سىرشىل اندەرى تالاي ۇرپاقتاردىڭ جان - جۇرەگىن تەربەپ، رۋحاني دۇنيەسىن بايىتتى، سۇلۋلىققا، ىزگىلىككە ىڭكار ەتتى.
ءان:
ورىندايتىن:
2 – جۇرگىزۋشى: ءار ادامعا الەمنىڭ جارىعىن سىيلاعان كىم؟
- انا.
- جەر بەتىندەگى تىرشىلىكتىڭ قاينار بۇلاعى، ءنار بەرۋشى سول انا! انا - تەڭدەسى جوق تاۋسىلمايتىن جىر. ونەر قايراتكەرىنىڭ قاي - قايسىسى بولماسىن ءوز شىعارمالارىندا ارنايى ءسوز ەتپەي كەتپەيتىن بولعان. ‘’انا تۋرالى جىردىڭ’’ شىعۋى ءاننىڭ شىعۋىنا سەبەپ بولعان ءشامشىنى ءان دۇنيەسىنە جەتەلەگەن اياۋلى اناسى ساقىپجامال بۇقارباي قىزىنىڭ مەزگىلسىز دۇنيە سالۋى. انانىڭ ارماندا كەتۋى ءشامشىنى قاتتى تەبىرەنتتى. جازىلمايتىن دەرتكە شالدىققان اناسى الماتىداعى بالاسىن شاقىرتادى.
1 – جۇرگىزۋشى: كورىنىس: 6’’ءا’’ كل. وقۋشىلارى.
- بالام،- دەدى كوزىنە جاس الىپ،- جالعىز تىلەگىم: سەن امان بول. بۇل ومىردە سالعان ءانىڭ ايتىلماي جاتىپ ۇزىلمەسىن. ول ءانىڭ ۇزاققا جەتسىن. باقىتتى بول، بالام!
- اپا، قارىزدارمىن ساعان... قارىزدارمىن، اپا! سەنىڭ باسىڭا كەسەنەدەن ەسكەرتكىش ورناتۋ مەنىڭ قولىمنان كەلە قويماس. ءبىراق ساعان اسەم ءاننىڭ ەڭ اسىلىنان ەشقاشان ۇمىت بولمايتىن ەسكەرتكىش قالدىرامىن،- دەدى ءشامشى.
2 – جۇرگىزۋشى: بۇل 1959 جىلدىڭ 4 قىركۇيەگى بولاتىن. ءشامشى اناسىنا بەرگەن ۋادەسىن 2 جىلدان سوڭ 1961 جىلى ورىندادى. بۇل ءان انا الدىنداعى ەشقاشان وتەلمەيتىن بورىشىن سەزگەن بالانىڭ ەگىلە توگىلگەن كوز جاسى ەدى. بۇل ءان انالار تۋرالى ءانۇران بولاتىن.
ءان: انا تۋرالى جىر. ءسوزى: عافۋ قايىربەكوۆتىكى
ورىندايتىن:
1 – جۇرگىزۋشى: ش. قالداياقوۆتىڭ اندەرىن اق يىقتى انشىلەرىمىز بيبىگۇل تولەگەنوۆا، ريشات ابدۋللين، جامال وماروۆا، التىناي جورابايەۆا سىندى انشىلەر شىرقاپ ءجۇر. بۇل انشىلەرىمىزدىڭ ارقاسىندا ءشامشىنىڭ اندەرى ءالى كۇنگە دەيىن جالعاسىن تابۋدا.
بالعىن جاستا، كارى دە،
تاۋدا، تاستا – ءبارى دە
قوسىلىپ تۇر تەربەلىپ
ءشامشى اعانىڭ انىنە.
ءان: ’’ءومىر - وزەن’’ ءسوزى: م. شاحانوۆتىكى.
ورىندايتىن 10 «ا» كل. وقۋشىسى ەرعازينا قاراكوز
2 – جۇرگىزۋشى: قۇدىرەتتى جالىنداعان جاستىق ءومىر، ىستىق سەزىم، اساۋ جۇرەك، العىر قيال – وسىنىڭ ءبارى ماحاببات جازيراسىنان ورىن تاۋىپ، كومپوزيتور تۆورچەستۆوسىندا نازىك تە، ورلەۋ ەرەكشەلىكتەرىمەن سۋرەتتەلىنەدى. وسىنداي ءاننىڭ ءبىرى «قايداسىڭ»
ورىندايتىن 9 ا كل. وقۋشىسى ۋتەگەنوۆا قۇرالاي
1 – جۇرگىزۋشى: 40 جىلدان استام شىعارماشىلىق قىزمەتىندە ش. قالداياق ۇلى 300 – گە جۋىق ءان جازعان. اندەرى تۇنىپ تۇرعان ليريكا، ماحاببات تاقىرىبىندا بولعان. بۇل اندەردى جۇرتشىلىق بارلىق جەردە: ستۋدەنتتىك، وتباسىلىق كەشتەردە، جۇمىس ورنىندا، دەمالىس كەزىندە شىرقايتىن.
ءان: ’’كەشىكپەي كەلەم دەپ ەڭ ’’ ءسوزى: م. شاحانوۆتىكى
ورىندايتىن 10’’ءا’’ كل. وقۋشىلارى تاڭاتاروۆا جانەركە، عابدۋللينا اقنۇر
2 – جۇرگىزۋشى: ’’ورىندى مىسقىل – وقتان دا وتكىر’’ دەپ مۇحتار اۋەزوۆ ايتپاقشى. ءشامشى اعانىڭ اندەرى ءبىر توبە، ازىلدەرى ءبىر توبە. ال، اقىندىعى شە؟ اۋىز ەكى ءازىل – قالجىڭدارى شە؟ ولار قايتالانباس ءبىر قۇبىلىس. ەندى ءشامشىنىڭ ‘’قارا كوستيۋم’’ تۋرالى قالجىڭىن ەسكە الايىق: شامشىگە بىردە ەل – جۇرتى كوستيۋم – شالبار كيگىزەدى. الماتىعا كەلگەسىن سۋ جاڭا كيىممەن دوستارىن ارالاپ، تۇندەلەتىپ كەلە جاتسا، قالا بۇزىقتارى ۇستاپ الىپ:
كورىنىس: 6’’ءا’’ كل. وقۋشىلارى:
- شەشىن. – دەيدى.
- ءاي، جىگىتتەر، مەن قالداياقپىن عوي! – دەيدى.
- بىزگە قالداياقوۆ ەمەس، قارا كوستيۋم كەرەك،- دەيدى.
سوندا جارىقتىق شاكەڭ:
- اينالايىن، حالقىم، ءوزى كيىندىرەدى، ءوزى شەشىندىرەدى. حالقىم امان بولسىن! - دەپتى.
1 – جۇرگىزۋشى: ءشامشى قالداياقوۆ - «اق بانتيك»، «اق ماڭدايلىم»، «اق سۇڭقارىم»، «اق ەركە - اق جايىق»، «سەن عانا»، «سىر سۇلۋى»، «سىعان سەرەناداسى»، «باقىت قۇشاعىندا»ت. ب. كوپتەگەن اندەردىڭ اۆتورى. ءشامشى ءان الەمىندە وزىندىك ەرەكشەلىگىمەن، سۇلۋ دا سىرلى سازىمەن «ۆالس كورولى»بولىپ قالا بەرمەك. ءشامشى – حالقىنىڭ ايتار ويىن ءان ارقىلى جەتكىزە بىلگەن دارابوز تۇلعا.
2 – جۇرگىزۋشى: ۇلتىمىزدىڭ سيمۆولىنا اينالعان ءبىر عانا «مەنىڭ قازاقستانىم»ءانى – ءبىر ەلدىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن وياتقان تۋىندى. قازىرگى تاڭدا ءشامشىنىڭ ءانى شىرقالمايتىن توي بولمايدى دەسەك، قاتەلەسپەيتىن شىعارمىز. ءشامشىنىڭ قاي ءانىن الىپ قاراساق تا ۇلتتىق ناقىشقا تولى، بوياۋ - بەدەرىن جوعالتپاعان شىنايى شىعارما ەكەنى اقيقات. قانشا ۋاقىت وتسە دە ءقادىر - قاسيەتىنەن اينىماعان قازاقي اندەرى ءان - ونەرىنىڭ التىن ۇلگىسى بولىپ قالا بەرمەك. ءشامشى - ءان اسپانىندا ەرەكشە ورىن الاتىن جارىق جۇلدىز. ول 1992 جىلى 29 اقپاندا قايتىس بولدى. قازاق حالقىنىڭ ۇلى پەرزەنتىنە اينالعان ازاماتىمىزدى دارىپتەۋ - كەلەر ۇرپاق الدىنداعى بورىشىمىز ەكەنىن ۇمىتپايىق.
ءان:
1 – جۇرگىزۋشى:
- قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار، ش. قالداياقوۆتىڭ اندەرى مەن شىعارماشىلىعىن ءبىر ساعاتقا سىيعىزۋ مۇمكىن ەمەس. ‘’انگە اۋەس، كۇيگە قۇمار بالا جانى سۇلۋ، ومىرگە عاشىق بولىپ وسەدى’’، - دەپ زاڭعار جازۋشىمىز م. اۋەزوۆ ايتقانداي، بۇگىنگى ش. قالداياقوۆ اندەرى دارىندى، تالانتتى، ونەرلى جەتكىنشەكتەرگە رۋحاني مول قازىنا بولىپ، ولار ءان الەمىنە، ونەر بيىگىنە قۇلشىنىسپەن ورلەپ، سۋسىنداي بەرسىن.
2 – جۇرگىزۋشى: كەشىمىزدى ي. يسايەۆتىڭ ولەڭىنە جازىلعان ق. قۇرمانعالييەۆتىڭ ‘’ءان اعا نەمەسە شامشىمەن سىرلاسۋ’’ انىمەن اياقتايمىز.
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! ۋاقىت ءبولىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت! بۇگىنگى ش. قالداياقوۆتىڭ ‘’ءنار بەرگەن ءان – بۇلاقتان ’’ اتتى ادەبي – مۋزىكالىق كەشىنە قاتىسقان وقۋشىلارعا كوپ راحمەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ ماقساتى: كومپوزيتور تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرۋ، شىعارمالارىن تىڭداپ، ۇيرەتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ بويىنا تابيعات اسەمدىگىن، سۇلۋلىعىن سەزىنۋگە ۇيرەتۋ.
