ون التىنشى جەلتوقسان. قايراتتىڭ جازۋ داپتەرىنەن
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: قازاقستان تاۋەلسىزدىگى جولىندا مەرت بولعان قايسار رۋحتى قازاق جاستارى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
تاربيەلىك: باتىردىڭ بيىك تۇلعاسىن سۋرەتتەۋ ارقىلى ۇلتىن سۇيەتىن، ەلىنىڭ بولاشاعىنا، وسىپ-وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىن قوساتىن تاباندى ازامات تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ جانە جەتىلدىرۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋىن دامىتۋ، وزىندىك وي-پىكىرىن ايتا بىلۋىنە باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتتەر، ءۇنتاسپا.
ساباقتىڭ بارىسى.
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءمۇعالىم----------------بالالار(حورمەن)
- ءاربىر ادام؟ - تۋىسىم، دوسىم، جۇراعات.
- ءاربىر ساباق؟ - ۇيرەنۋ، ۇعۋ، ۇلاعات.
- ءاربىر ءىسىڭ؟ - تىرلىك، تىرەك، ادامدىق.
- ءاربىر ءسوزىڭ؟ - شىندىق، بىرلىك، ادالدىق.
- ولاي بولسا، بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزدى باستايمىز.
II. وتىلگەن ماتەريالداردى قايتالاۋ، پىسىقتاۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
- بالالار، بۇگىنگى انا ءتىلى ساباعى ەرەكشە. ويتكەنى، سەندەردىڭ بىلىمدەرىڭدى، بىلىكتەرىڭدى باعالاۋعا ۇستاز اپايلارىمىز كەلىپ وتىر.
- ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
- ز. شۇكىروۆ. «اقشا قار» ولەڭىن - جاتقا ايتقىزۋ. (3-4 وقۋشىعا ايتتىرۋ).
- مىنە، بالالار، وسى ولەڭدە جىلدىڭ قاي مەزگىلى بەينەلەنگەن؟
- قىس مەزگىلى.
- ءقازىر قاي مەزگىل؟
- قىس مەزگىلى.
- اقىن اقشا قاردى نەگە تەڭەيدى؟
- اق مامىق قار، اق تاۋىقتىڭ جۇنىندەي، اق جىبەكتىڭ تۇرىندەي، اق قاردان كورپە جامىلدى.
- وسى قىس مەزگىلىنىڭ ايلارىن اتايىقشى؟
- جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
- ولاي بولسا، وسى جەلتوقسان ايىندا بولاتىن ەرەكشە مەرەكەلەردىڭ ءبىرىن ءبىلۋ ءۇشىن ءبىز ءقازىر ءسوزجۇمباق شەشەمىز.
تاۋەلسىزدىك
III. جاڭا ساباق.
1. ءرامىز.
2. قازاقتىڭ حانى.
3. جىل باسى.
4. كيەلى سان.
5. بۇرىنعى استانا.
6. رەسەي حالقى.
7. الىپ جانۋار.
8. قاسيەتتى اي.
9. مۇز ايدىنى.
10. جىرتقىش قۇس.
11. قازاقستان قالاسى.
- ءسوزجۇمباقتان ەرەكشە توركوزدەن قانداي ءسوز شىقتى؟
- تاۋەلسىزدىك.
- «تاۋەلسىزدىك» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ (وقۋشىلاردان جاۋاپ الۋ).
- ال، ءبىزدىڭ ەلىمىز تاۋەلسىزدىكتى قاشان الدى؟ (جاۋاپ الۋ)
- ەندەشە، وقۋشىلار 16 جەلتوقسان – قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان كۇن.
- بيىل ءبىز تاۋەلسىزدىكتىڭ نەشە جىلىن تويلايمىز؟ (20جىل).
- تاۋەلسىزدىكتى قاشان الدىق؟
- 1991 جىلى 16 جەلتوقساندا.
- مىنە، بالالار تاۋەلسىزدىك بىزگە وڭايلىقپەن كەلگەن جوق.
- وسى ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزگە، ەگەمەندىگىمىزگە كوپتەگەن اقىن، جازۋشى اعالارىمىز، اتالارىمىز ولەڭدەر ارناعان ەكەن.
- ولاي بولسا، ءبىز بۇگىن ت. مولداعالييەۆ اتامىزدىڭ «ون التىنشى جەلتوقسان» دەگەن ولەڭىمەن تانىسامىز.
- ەندەشە، داپتەرىمىزدى اشامىز.
سالاقتىقتان قاشامىز.
كوركەم ەتىپ جازامىز.
(كۇننىڭ جادى، تاقىرىپتى جازۋ)
سۇراقتارعا جاۋاپ الامىن
1. ولەڭ نەلىكتەن «ون التىنشى جەلتوقسان» دەپ اتالادى؟
2. بۇل كۇن قانداي مەرەكە؟ (وقۋشىلاردان جاۋاپ الۋ).
- ەندەشە، داپتەرىمىزدى اشامىز.
IV. سەرگىتۋ ءساتى.
- ەندەشە، بالالار، ءبىز ت. مولداعالييەۆ اتامىزدىڭ «16 جەلتوقسان» ولەڭىمەن تانىسساق، باسقادا اعالارىمىز «جەلتوقسان» وقيعاسىنا ارناپ اۋەنى مەن ولەڭدەر ارناعان ەكەن. سولاردىڭ ءبىرى «جەلتوقسان جەلى» ءانىن ءبىز ءقازىر ءۇنتاسپادان تىڭدايىق، ابيربەك تىنالييەۆتىڭ ورىنداۋىندا.
ءۇن تاسپادان تىڭداۋ
- مىنە، بالالار جاڭا ءبىز ءاندى تىڭداپ وتىرىپ، ۆيدەوسىنان بولعان وقيعالاردى دا كوردىك. اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ الاڭعا شىققانىن، ودان كەيىنگى قيىنشىلىقتارىن كوردىك.
- وسى تاۋەلسىزدىكتىڭ بىزگە وڭايلىقپەن كەلمەگەنىن بىلدىك. تاۋەلسىزدىك، ەگەمەندىك جولىندا قازاق جاستارى شەرۋگە شىقتى. سول جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ اۋىلداس اعالارىمىزدا بولدى.
ولار: ساربولايەۆ ابزال، شاۋدىربايەۆ عابيت، قاشىعۇلوۆ جانىبەك، وزعانوۆ ساتتار ت.ب. اعالارىمىز بولدى.
تاۋەلسىزدىك تۇسكەن جوق قوي اسپاننان
تاريحى ونىڭ تىم ارىدەن باستالعان
بوستاندىقتان قۇتقارام دەپ ەلىمدى
تالاي بوزداق قارا جەردى جاستانعان – دەمەكشى، ءبىزدىڭ كوپتەگەن اعا – اپالارىمىز جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ قۇرباندارى بولدى.
- ءبىزدىڭ وسى اعا-اپالارىمىز جەلتوقساندا ەرلىگىمەن، وجەتتىگىمەن، باتىلدىعىمەن، باتىرلىعىمەن كوزگە ءتۇستى.
سولاردىڭ ىشىندە ءبىز بۇگىن قايرات اعامىزعا ەرەكشە توقتالامىز.
قايرات رىسقۇلبەكوۆ
جان سىرى.
- وسى اباقتىدا جاتقان كەزدە ءوزىنىڭ ىشكى جان سىرىن قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ وتىرعان.
- ەندەشە، بۇگىن بىزگە دە «قايراتتىڭ جازۋ داپتەرىنەن» ءۇزىندى بەرىلگەن ەكەن. سونىمەن تانىسايىق.
(تاقىرىپتى جازدىرۋ)
1. ءوزىم وقۋلىقتان وقىپ بەرەمىن.
2. 2 وقۋشىعا وقىتامىن.
3. سۇراقتارعا جاۋاپ الام.
ا) ماتىندە قورقاقتىق تۋرالى نە دەلىنگەن؟ سەنىڭ پىكىرىڭ قانداي؟
ءا) ق. رىسقۇلبەكوۆتىڭ اسىل مىندەت دەپ وتىرعانى نە دەپ ويلايسىڭدار؟ (وقۋشىلاردان جاۋاپ الۋ)
قايرات ءوز حالقىنىڭ بوستاندىعىن، ەل بولاشاعىن، تاۋەلسىزدىگىن ءوز الدىنا ماقسات، اسىل مىندەت ەتىپ قويدى.
قايراتتىڭ ومىردەن وتكەننەن كەيىنگى ءومىرى.
- مىنە، وقۋشىلار ءقازىر ءبىز قايرات اعامىزدىڭ سوزىنە، ىسىنە قاراپ سيپاتتاما بەرەيىكشى.
V. ساباقتى قورىتۋ.
- ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدان نە ۇيرەندىك؟ نە بىلدىك؟
سانداردىڭ سىرىن ايتساق، ارتىنان بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ قورىتىندى، ءتۇيىندى ءسوز شىعادى.
VI. باعالاۋ.
بىلىمدىلىك: قازاقستان تاۋەلسىزدىگى جولىندا مەرت بولعان قايسار رۋحتى قازاق جاستارى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
تاربيەلىك: باتىردىڭ بيىك تۇلعاسىن سۋرەتتەۋ ارقىلى ۇلتىن سۇيەتىن، ەلىنىڭ بولاشاعىنا، وسىپ-وركەندەۋىنە ءوز ۇلەسىن قوساتىن تاباندى ازامات تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ جانە جەتىلدىرۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋىن دامىتۋ، وزىندىك وي-پىكىرىن ايتا بىلۋىنە باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتتەر، ءۇنتاسپا.
ساباقتىڭ بارىسى.
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءمۇعالىم----------------بالالار(حورمەن)
- ءاربىر ادام؟ - تۋىسىم، دوسىم، جۇراعات.
- ءاربىر ساباق؟ - ۇيرەنۋ، ۇعۋ، ۇلاعات.
- ءاربىر ءىسىڭ؟ - تىرلىك، تىرەك، ادامدىق.
- ءاربىر ءسوزىڭ؟ - شىندىق، بىرلىك، ادالدىق.
- ولاي بولسا، بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزدى باستايمىز.
II. وتىلگەن ماتەريالداردى قايتالاۋ، پىسىقتاۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
- بالالار، بۇگىنگى انا ءتىلى ساباعى ەرەكشە. ويتكەنى، سەندەردىڭ بىلىمدەرىڭدى، بىلىكتەرىڭدى باعالاۋعا ۇستاز اپايلارىمىز كەلىپ وتىر.
- ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
- ز. شۇكىروۆ. «اقشا قار» ولەڭىن - جاتقا ايتقىزۋ. (3-4 وقۋشىعا ايتتىرۋ).
- مىنە، بالالار، وسى ولەڭدە جىلدىڭ قاي مەزگىلى بەينەلەنگەن؟
- قىس مەزگىلى.
- ءقازىر قاي مەزگىل؟
- قىس مەزگىلى.
- اقىن اقشا قاردى نەگە تەڭەيدى؟
- اق مامىق قار، اق تاۋىقتىڭ جۇنىندەي، اق جىبەكتىڭ تۇرىندەي، اق قاردان كورپە جامىلدى.
- وسى قىس مەزگىلىنىڭ ايلارىن اتايىقشى؟
- جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
- ولاي بولسا، وسى جەلتوقسان ايىندا بولاتىن ەرەكشە مەرەكەلەردىڭ ءبىرىن ءبىلۋ ءۇشىن ءبىز ءقازىر ءسوزجۇمباق شەشەمىز.
تاۋەلسىزدىك
III. جاڭا ساباق.
1. ءرامىز.
2. قازاقتىڭ حانى.
3. جىل باسى.
4. كيەلى سان.
5. بۇرىنعى استانا.
6. رەسەي حالقى.
7. الىپ جانۋار.
8. قاسيەتتى اي.
9. مۇز ايدىنى.
10. جىرتقىش قۇس.
11. قازاقستان قالاسى.
- ءسوزجۇمباقتان ەرەكشە توركوزدەن قانداي ءسوز شىقتى؟
- تاۋەلسىزدىك.
- «تاۋەلسىزدىك» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ (وقۋشىلاردان جاۋاپ الۋ).
- ال، ءبىزدىڭ ەلىمىز تاۋەلسىزدىكتى قاشان الدى؟ (جاۋاپ الۋ)
- ەندەشە، وقۋشىلار 16 جەلتوقسان – قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان كۇن.
- بيىل ءبىز تاۋەلسىزدىكتىڭ نەشە جىلىن تويلايمىز؟ (20جىل).
- تاۋەلسىزدىكتى قاشان الدىق؟
- 1991 جىلى 16 جەلتوقساندا.
- مىنە، بالالار تاۋەلسىزدىك بىزگە وڭايلىقپەن كەلگەن جوق.
- وسى ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزگە، ەگەمەندىگىمىزگە كوپتەگەن اقىن، جازۋشى اعالارىمىز، اتالارىمىز ولەڭدەر ارناعان ەكەن.
- ولاي بولسا، ءبىز بۇگىن ت. مولداعالييەۆ اتامىزدىڭ «ون التىنشى جەلتوقسان» دەگەن ولەڭىمەن تانىسامىز.
- ەندەشە، داپتەرىمىزدى اشامىز.
سالاقتىقتان قاشامىز.
كوركەم ەتىپ جازامىز.
(كۇننىڭ جادى، تاقىرىپتى جازۋ)
سۇراقتارعا جاۋاپ الامىن
1. ولەڭ نەلىكتەن «ون التىنشى جەلتوقسان» دەپ اتالادى؟
2. بۇل كۇن قانداي مەرەكە؟ (وقۋشىلاردان جاۋاپ الۋ).
- ەندەشە، داپتەرىمىزدى اشامىز.
IV. سەرگىتۋ ءساتى.
- ەندەشە، بالالار، ءبىز ت. مولداعالييەۆ اتامىزدىڭ «16 جەلتوقسان» ولەڭىمەن تانىسساق، باسقادا اعالارىمىز «جەلتوقسان» وقيعاسىنا ارناپ اۋەنى مەن ولەڭدەر ارناعان ەكەن. سولاردىڭ ءبىرى «جەلتوقسان جەلى» ءانىن ءبىز ءقازىر ءۇنتاسپادان تىڭدايىق، ابيربەك تىنالييەۆتىڭ ورىنداۋىندا.
ءۇن تاسپادان تىڭداۋ
- مىنە، بالالار جاڭا ءبىز ءاندى تىڭداپ وتىرىپ، ۆيدەوسىنان بولعان وقيعالاردى دا كوردىك. اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ الاڭعا شىققانىن، ودان كەيىنگى قيىنشىلىقتارىن كوردىك.
- وسى تاۋەلسىزدىكتىڭ بىزگە وڭايلىقپەن كەلمەگەنىن بىلدىك. تاۋەلسىزدىك، ەگەمەندىك جولىندا قازاق جاستارى شەرۋگە شىقتى. سول جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ اۋىلداس اعالارىمىزدا بولدى.
ولار: ساربولايەۆ ابزال، شاۋدىربايەۆ عابيت، قاشىعۇلوۆ جانىبەك، وزعانوۆ ساتتار ت.ب. اعالارىمىز بولدى.
تاۋەلسىزدىك تۇسكەن جوق قوي اسپاننان
تاريحى ونىڭ تىم ارىدەن باستالعان
بوستاندىقتان قۇتقارام دەپ ەلىمدى
تالاي بوزداق قارا جەردى جاستانعان – دەمەكشى، ءبىزدىڭ كوپتەگەن اعا – اپالارىمىز جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ قۇرباندارى بولدى.
- ءبىزدىڭ وسى اعا-اپالارىمىز جەلتوقساندا ەرلىگىمەن، وجەتتىگىمەن، باتىلدىعىمەن، باتىرلىعىمەن كوزگە ءتۇستى.
سولاردىڭ ىشىندە ءبىز بۇگىن قايرات اعامىزعا ەرەكشە توقتالامىز.
قايرات رىسقۇلبەكوۆ
جان سىرى.
- وسى اباقتىدا جاتقان كەزدە ءوزىنىڭ ىشكى جان سىرىن قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ وتىرعان.
- ەندەشە، بۇگىن بىزگە دە «قايراتتىڭ جازۋ داپتەرىنەن» ءۇزىندى بەرىلگەن ەكەن. سونىمەن تانىسايىق.
(تاقىرىپتى جازدىرۋ)
1. ءوزىم وقۋلىقتان وقىپ بەرەمىن.
2. 2 وقۋشىعا وقىتامىن.
3. سۇراقتارعا جاۋاپ الام.
ا) ماتىندە قورقاقتىق تۋرالى نە دەلىنگەن؟ سەنىڭ پىكىرىڭ قانداي؟
ءا) ق. رىسقۇلبەكوۆتىڭ اسىل مىندەت دەپ وتىرعانى نە دەپ ويلايسىڭدار؟ (وقۋشىلاردان جاۋاپ الۋ)
قايرات ءوز حالقىنىڭ بوستاندىعىن، ەل بولاشاعىن، تاۋەلسىزدىگىن ءوز الدىنا ماقسات، اسىل مىندەت ەتىپ قويدى.
قايراتتىڭ ومىردەن وتكەننەن كەيىنگى ءومىرى.
- مىنە، وقۋشىلار ءقازىر ءبىز قايرات اعامىزدىڭ سوزىنە، ىسىنە قاراپ سيپاتتاما بەرەيىكشى.
V. ساباقتى قورىتۋ.
- ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدان نە ۇيرەندىك؟ نە بىلدىك؟
سانداردىڭ سىرىن ايتساق، ارتىنان بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ قورىتىندى، ءتۇيىندى ءسوز شىعادى.
VI. باعالاۋ.
ماڭعىستاۋ وبلىسى ماڭعىستاۋ اۋدانى
شەتپە كەنتى ب.جۇمالييەۆ اتىنداعى ورتا
مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
قامىسبايەۆا روزا
شەتپە كەنتى ب.جۇمالييەۆ اتىنداعى ورتا
مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
قامىسبايەۆا روزا