وندىق بولشەكتى ازايتۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: وندىق بولشەكتى ازايتۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى وندىق بولشەكتەر تاقىرىبىنا ەسەپتەر شىعارۋ بارىسىندا تەوريانى قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتى:
وندىق بولشەكتەردى ازايتۋ بويىنشا العان بىلىمدەرىن جالپىلاپ تياناقتاۋ، وندىق بولشەك تۋرالى قوسىمشا عىلىمي ماعلۇماتتار بەرۋ، وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن بايقاۋ؛
لوگيكالىق پايىمداۋدى جەتىلدىرۋ، ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ، بىلۋگە ءتيىستى مىندەتتى دەڭگەيدەگى ەسەپتەردى شىعارۋ، ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ جانە العان بىلىمدەرىن پراكتيكادا ورىندى قولدانا بىلۋگە، تەز ويلاۋعا، شاپشاڭ ەسەپتەۋگە باۋلۋ، وي - ءورىسىن دامىتۋ؛
پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، كوپشىل جانە زەرەك بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ەرتەگى جەلىسىندە
ساباقتىڭ ءتيپى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: پراكتيكالىق. سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد ماتەريالدارى، باعالاۋ پاراعى، سۋرەتتەر
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- بالالار، ءبىز بۇگىن وندىق بولشەكتەردى قانداي دەڭگەيدە وقىپ – ۇيرەنگەنىمىزدى تەكسەرەمىز
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
ءۇي تاپسىرماسىنداعى ەسەپتى تەكسەرۋ. وقۋشىلار داپتەرلەرىنەن جاۋاپتارىن تاقتا ارقىلى تەكسەرەدى، ۇپاي سانىن باعالاۋ پاراعىنا جازادى
№994
3ا - 2، 7ا=0، 3ا
5، 2b - 3. 6b=1. 6b
7x - 1. 4x+5. 3x=10. 9x
12. 75y - 8. 6y+1. 2y=5. 35y
9. 3n - 2. 36n+0. 51n=7. 45n
10. 25m - 7. 82m+0. 92m=3. 35m
رەفلەكسيا. وقۋشىلار تاقتاداعى سۋرەتتەر ارقىلى ساباقتىڭ باسىنداعى ءوز كوڭىل كۇيلەرىن بەلگىلەيدى.
ماتەماتيكالىق شولۋ
1. وندىق بولشەكتەردى قالاي ازايتامىز؟
2. ازايعىشتىڭ بولشەك بولىگى ازايتقىشتىڭ بولشەك بولىگىنەن كىشى بولسا قالاي ازايتامىز؟
3. ناتۋرال ساننان وندىق بولشەكتى قالاي ازايتامىز؟
وقۋشىلار ءبىر – بىرىنە وندىق بولشەكتەر تۋرالى تاريحي مالىمەتتەر بويىنشا سۇراقتار قويادى.
تەڭدەۋدى شەش:
ح - 2، 3 = 3، 374
سەرگىتۋ ءساتى.
ناتۋرال ساندار: 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9.......
وسى سانداردىڭ ىشىنەن 3 - كە ەسەلىك سانداردىڭ ورنىنا جاڭىلمايمىن ءسوزىن قويىپ ايتىپ كورىڭدەر.
دامىتۋ
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ءبىر اقىلىنا كوركى ساي اقگۇل اتتى قىز ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ وگەي اناسى جانە ءسىڭىلىسى بولىپتى. ءبىر كۇنى اقگۇلدىڭ وگەي اناسى التىن ساڭىراۋقۇلاق الىپ كەلۋگە ورمانعا جىبەرەدى. ءسويتىپ ورماننان التىن ساڭىراۋقۇلاق ىزدەپ ءجۇرىپ اداسىپ كەتەدى. الدىنان ايداhار كەزدەسەدى. وتىن شاشىپ تۇرعان ايداhار اقگۇلدى ۇستاپ الادى. اقگۇل ايداhاردان جىبەرۋىن وتىنەدى. سوندا ايداhار:
- ەگەر مەنىڭ قورجىنىمداعى ەسەپتەردى شەشسەڭ سەنى بوساتامىن دەيدى. ال ەندى بالالار ايداhاردىڭ ەسەبىن شىعارىپ اقگۇلگە كومەكتەسەيىك.
كىتاپتان №989
6، 25 - 4، 3=1، 95
20 - 15، 73=4، 27
7، 63 - 2، 51=5، 12
67، 45 - 49، 88=17، 57
15، 9 - 4، 75=11، 15
ءسويتىپ اقگۇلدى قۇتقاردىق. ايداhاردان قۇتىلعان قىز التىن ساڭىراۋقۇلاقتى ىزدەۋىن جالعاستىرا بەرەدى. كەلە جاتىپ تيىندى كەزىكتىرەدى. اقگۇل تيىننەن التىن ساڭىراۋقۇلاقتىڭ قايدا وسەتىنىن سۇرايدى. سوندا ءتيىن «مىنا اعاشتىڭ باسىندا مەنىڭ ۇيام بار. سول ۇيانىڭ ىشىندە جاڭعاقتار بار. سول جاڭعاقتاردىڭ ەڭ ۇلكەنىندە ءبىر تاسىرما بار. ەگەر سول تاپسىرمانى ورىنداسىن مەن التىن ساڭىراۋ قۇلاقتىڭ قايدا ەكەنىن بىلەتىن جاندى ايتامىن»دەيدى.
ءتيىننىڭ تاپسىرماسى
№995
باسسەيننىڭ 0، 75 بولىگىنە سۋ تولتىرىلادى. باسسەيننىڭ قانداي بولىگى بوس؟
1 - 0، 75=0، 25 جاۋابى: باسسەيننىڭ 0، 25 بولىگى بوس.
ەل ارالاعان كوكەككە جىبەرەدى. ءسويتىپ اقگۇل كوكەكتى ىزدەپ جولعا شىعادى. قارنى اشقان اقگۇل الما اعاشىنان الما سۇرايدى. الما اعاشى «ەگەر مىنا ەسەپتى شىعارۋعا كومەكتەسسەڭ مەن ساعان الما بەرەمىن» دەيدى. الما اعاشىنىڭ ەسەبى.
ءۇشبۇرىشتىڭ پەريمەتىرى 18، 25 سم - گە تەڭ. ونىڭ ءبىرىنشى قابىرعاسى 7، 5 سم، ال ەكىنشى قابىرعاسى 6، 75 سم - گە تەڭ. ءۇشىنشى قابىرعاسىن تابىڭدار
ر=18، 25 سم. ا=7، 5 سم. b=6. 75 cم. c=؟
C= 18. 25 - 7. 5 - 6. 75=4 cم
اقگۇل اعاشقا كومەكتەسىپ الما الادى. ءسويتىپ اقگۇل ءارى قاراي جولعا شىعادى. ءسويتىپ كوكەكتى ىزدەپ تابادى. كوكەكتەن التىن ساڭىراقۇلاقتىڭ قايدا وسەتىنىن سۇرايدى. سوندا كوكەك « ەگەر شارتىمدى ورىنداساڭ مەن ساعان التىن ساڭىراقۇلاقتىڭ قاي جەردە وسەتىنىن ايتامىن.» دەدى
كوكەكتىڭ شارتى
تەڭدەۋدى شەش:
ا+(46، 3 - 24، 91)=80، 03 - 42، 9
ۆ+(75 - 29، 07)=96، 25 - 38، 283
التىن ساڭىراقۇلاقتى تاپقان اقگۇل ەندى ۇيىنە جەتۋدى ويلايدى. كەلە جاتسا الدىنان جىن كەزدەسەدى. جىنعا اقگۇل ۇشاتىن كىلەمىمەن ۇيىنە جەتكىزۋىن سۇرايدى. سوندا جىن «ەگەر مەنىڭ مىنا تاپسىرمامدى ورىنداساڭ مەن سەنى ۇيىڭە جەتكىزەمىن»دەيدى.
جىن تاپسىرماسى:
تەست
6، 3 - 3، 2=
ا) 3، 01
ۆ) 3، 1
س) 9، 5
د) 3
9، 5 - 5، 3=
ا) 4، 8
ۆ) 4، 1
س) 4، 2
د) 14، 8
23، 78 - 16، 51
ا) 7، 25
ۆ) 7، 21
س) 7، 5
د) 7، 27
17، 5 - 2، 5=
ا) 15
ۆ) 17، 5
س) 25
د) 13
1، 9 - 0، 8=
ا) 1، 01
ۆ) 1، 1
س) 9، 1
د) 2، 7
101، 9 - 11، 4=
ا) 90
ۆ) 90، 3
س) 9، 5
د) 90، 5
ءسويتىپ بالالار، جىن اقگۇلدى ۇيىنە اپارىپ، سىڭلىسىمەن، اناسىمەن قاۋىشىپ باقىتتى دا ۇزاق ءومىر ءسۇرىپتى.
لوگيكالىق ەسەپ
ەكى بۇتاقتا 15 تورعاي وتىر. ءبىرىنشى بۇتاقتان 3 تورعاي ۇشىپ كەتتى. ەكىنشى بۇتاقتان 2 تورعاي ۇشىپ ءبىرىنشى بۇتاققا قونعاندا، ەكى بۇتاقتاعى تورعايلار ساندارى بىردەي بولدى. العاشقىدا بۇتاقتاردىڭ ءارقايسىسىندا قانشا تورعاي وتىردى؟
رەفلەكسيا. وقۋشىلار تاقتاداعى سۋرەتتەر ارقىلى ساباقتىڭ باسىنداعى ءوز كوڭىل كۇيلەرىن بەلگىلەيدى.
ءۇي تاپسىرماسى:
باعالاۋ. بارلىعىمىز باعالاۋ پاراعىنداعى ۇپاي سانىن ساناپ، ءوزىمىزدى باعالايىق.
كەسپەلەر
1. وندىق بولشەكتەردى قالاي ازايتامىز؟
2. ازايعىشتىڭ بولشەك بولىگى ازايتقىشتىڭ بولشەك بولىگىنەن كىشى بولسا قالاي ازايتامىز؟
3. ناتۋرال ساننان وندىق بولشەكتى قالاي ازايتامىز؟
4. ازايعىشتىڭ بولشەك بولىگى ازايتقىشتىڭ بولشەك بولىگىنەن ۇلكەن بولسا قالاي ازايتامىز؟
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى وندىق بولشەكتەر تاقىرىبىنا ەسەپتەر شىعارۋ بارىسىندا تەوريانى قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتى:
وندىق بولشەكتەردى ازايتۋ بويىنشا العان بىلىمدەرىن جالپىلاپ تياناقتاۋ، وندىق بولشەك تۋرالى قوسىمشا عىلىمي ماعلۇماتتار بەرۋ، وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن بايقاۋ؛
لوگيكالىق پايىمداۋدى جەتىلدىرۋ، ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ، بىلۋگە ءتيىستى مىندەتتى دەڭگەيدەگى ەسەپتەردى شىعارۋ، ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ جانە العان بىلىمدەرىن پراكتيكادا ورىندى قولدانا بىلۋگە، تەز ويلاۋعا، شاپشاڭ ەسەپتەۋگە باۋلۋ، وي - ءورىسىن دامىتۋ؛
پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، كوپشىل جانە زەرەك بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ەرتەگى جەلىسىندە
ساباقتىڭ ءتيپى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: پراكتيكالىق. سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد ماتەريالدارى، باعالاۋ پاراعى، سۋرەتتەر
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- بالالار، ءبىز بۇگىن وندىق بولشەكتەردى قانداي دەڭگەيدە وقىپ – ۇيرەنگەنىمىزدى تەكسەرەمىز
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
ءۇي تاپسىرماسىنداعى ەسەپتى تەكسەرۋ. وقۋشىلار داپتەرلەرىنەن جاۋاپتارىن تاقتا ارقىلى تەكسەرەدى، ۇپاي سانىن باعالاۋ پاراعىنا جازادى
№994
3ا - 2، 7ا=0، 3ا
5، 2b - 3. 6b=1. 6b
7x - 1. 4x+5. 3x=10. 9x
12. 75y - 8. 6y+1. 2y=5. 35y
9. 3n - 2. 36n+0. 51n=7. 45n
10. 25m - 7. 82m+0. 92m=3. 35m
رەفلەكسيا. وقۋشىلار تاقتاداعى سۋرەتتەر ارقىلى ساباقتىڭ باسىنداعى ءوز كوڭىل كۇيلەرىن بەلگىلەيدى.
ماتەماتيكالىق شولۋ
1. وندىق بولشەكتەردى قالاي ازايتامىز؟
2. ازايعىشتىڭ بولشەك بولىگى ازايتقىشتىڭ بولشەك بولىگىنەن كىشى بولسا قالاي ازايتامىز؟
3. ناتۋرال ساننان وندىق بولشەكتى قالاي ازايتامىز؟
وقۋشىلار ءبىر – بىرىنە وندىق بولشەكتەر تۋرالى تاريحي مالىمەتتەر بويىنشا سۇراقتار قويادى.
تەڭدەۋدى شەش:
ح - 2، 3 = 3، 374
سەرگىتۋ ءساتى.
ناتۋرال ساندار: 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9.......
وسى سانداردىڭ ىشىنەن 3 - كە ەسەلىك سانداردىڭ ورنىنا جاڭىلمايمىن ءسوزىن قويىپ ايتىپ كورىڭدەر.
دامىتۋ
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ءبىر اقىلىنا كوركى ساي اقگۇل اتتى قىز ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ وگەي اناسى جانە ءسىڭىلىسى بولىپتى. ءبىر كۇنى اقگۇلدىڭ وگەي اناسى التىن ساڭىراۋقۇلاق الىپ كەلۋگە ورمانعا جىبەرەدى. ءسويتىپ ورماننان التىن ساڭىراۋقۇلاق ىزدەپ ءجۇرىپ اداسىپ كەتەدى. الدىنان ايداhار كەزدەسەدى. وتىن شاشىپ تۇرعان ايداhار اقگۇلدى ۇستاپ الادى. اقگۇل ايداhاردان جىبەرۋىن وتىنەدى. سوندا ايداhار:
- ەگەر مەنىڭ قورجىنىمداعى ەسەپتەردى شەشسەڭ سەنى بوساتامىن دەيدى. ال ەندى بالالار ايداhاردىڭ ەسەبىن شىعارىپ اقگۇلگە كومەكتەسەيىك.
كىتاپتان №989
6، 25 - 4، 3=1، 95
20 - 15، 73=4، 27
7، 63 - 2، 51=5، 12
67، 45 - 49، 88=17، 57
15، 9 - 4، 75=11، 15
ءسويتىپ اقگۇلدى قۇتقاردىق. ايداhاردان قۇتىلعان قىز التىن ساڭىراۋقۇلاقتى ىزدەۋىن جالعاستىرا بەرەدى. كەلە جاتىپ تيىندى كەزىكتىرەدى. اقگۇل تيىننەن التىن ساڭىراۋقۇلاقتىڭ قايدا وسەتىنىن سۇرايدى. سوندا ءتيىن «مىنا اعاشتىڭ باسىندا مەنىڭ ۇيام بار. سول ۇيانىڭ ىشىندە جاڭعاقتار بار. سول جاڭعاقتاردىڭ ەڭ ۇلكەنىندە ءبىر تاسىرما بار. ەگەر سول تاپسىرمانى ورىنداسىن مەن التىن ساڭىراۋ قۇلاقتىڭ قايدا ەكەنىن بىلەتىن جاندى ايتامىن»دەيدى.
ءتيىننىڭ تاپسىرماسى
№995
باسسەيننىڭ 0، 75 بولىگىنە سۋ تولتىرىلادى. باسسەيننىڭ قانداي بولىگى بوس؟
1 - 0، 75=0، 25 جاۋابى: باسسەيننىڭ 0، 25 بولىگى بوس.
ەل ارالاعان كوكەككە جىبەرەدى. ءسويتىپ اقگۇل كوكەكتى ىزدەپ جولعا شىعادى. قارنى اشقان اقگۇل الما اعاشىنان الما سۇرايدى. الما اعاشى «ەگەر مىنا ەسەپتى شىعارۋعا كومەكتەسسەڭ مەن ساعان الما بەرەمىن» دەيدى. الما اعاشىنىڭ ەسەبى.
ءۇشبۇرىشتىڭ پەريمەتىرى 18، 25 سم - گە تەڭ. ونىڭ ءبىرىنشى قابىرعاسى 7، 5 سم، ال ەكىنشى قابىرعاسى 6، 75 سم - گە تەڭ. ءۇشىنشى قابىرعاسىن تابىڭدار
ر=18، 25 سم. ا=7، 5 سم. b=6. 75 cم. c=؟
C= 18. 25 - 7. 5 - 6. 75=4 cم
اقگۇل اعاشقا كومەكتەسىپ الما الادى. ءسويتىپ اقگۇل ءارى قاراي جولعا شىعادى. ءسويتىپ كوكەكتى ىزدەپ تابادى. كوكەكتەن التىن ساڭىراقۇلاقتىڭ قايدا وسەتىنىن سۇرايدى. سوندا كوكەك « ەگەر شارتىمدى ورىنداساڭ مەن ساعان التىن ساڭىراقۇلاقتىڭ قاي جەردە وسەتىنىن ايتامىن.» دەدى
كوكەكتىڭ شارتى
تەڭدەۋدى شەش:
ا+(46، 3 - 24، 91)=80، 03 - 42، 9
ۆ+(75 - 29، 07)=96، 25 - 38، 283
التىن ساڭىراقۇلاقتى تاپقان اقگۇل ەندى ۇيىنە جەتۋدى ويلايدى. كەلە جاتسا الدىنان جىن كەزدەسەدى. جىنعا اقگۇل ۇشاتىن كىلەمىمەن ۇيىنە جەتكىزۋىن سۇرايدى. سوندا جىن «ەگەر مەنىڭ مىنا تاپسىرمامدى ورىنداساڭ مەن سەنى ۇيىڭە جەتكىزەمىن»دەيدى.
جىن تاپسىرماسى:
تەست
6، 3 - 3، 2=
ا) 3، 01
ۆ) 3، 1
س) 9، 5
د) 3
9، 5 - 5، 3=
ا) 4، 8
ۆ) 4، 1
س) 4، 2
د) 14، 8
23، 78 - 16، 51
ا) 7، 25
ۆ) 7، 21
س) 7، 5
د) 7، 27
17، 5 - 2، 5=
ا) 15
ۆ) 17، 5
س) 25
د) 13
1، 9 - 0، 8=
ا) 1، 01
ۆ) 1، 1
س) 9، 1
د) 2، 7
101، 9 - 11، 4=
ا) 90
ۆ) 90، 3
س) 9، 5
د) 90، 5
ءسويتىپ بالالار، جىن اقگۇلدى ۇيىنە اپارىپ، سىڭلىسىمەن، اناسىمەن قاۋىشىپ باقىتتى دا ۇزاق ءومىر ءسۇرىپتى.
لوگيكالىق ەسەپ
ەكى بۇتاقتا 15 تورعاي وتىر. ءبىرىنشى بۇتاقتان 3 تورعاي ۇشىپ كەتتى. ەكىنشى بۇتاقتان 2 تورعاي ۇشىپ ءبىرىنشى بۇتاققا قونعاندا، ەكى بۇتاقتاعى تورعايلار ساندارى بىردەي بولدى. العاشقىدا بۇتاقتاردىڭ ءارقايسىسىندا قانشا تورعاي وتىردى؟
رەفلەكسيا. وقۋشىلار تاقتاداعى سۋرەتتەر ارقىلى ساباقتىڭ باسىنداعى ءوز كوڭىل كۇيلەرىن بەلگىلەيدى.
ءۇي تاپسىرماسى:
باعالاۋ. بارلىعىمىز باعالاۋ پاراعىنداعى ۇپاي سانىن ساناپ، ءوزىمىزدى باعالايىق.
كەسپەلەر
1. وندىق بولشەكتەردى قالاي ازايتامىز؟
2. ازايعىشتىڭ بولشەك بولىگى ازايتقىشتىڭ بولشەك بولىگىنەن كىشى بولسا قالاي ازايتامىز؟
3. ناتۋرال ساننان وندىق بولشەكتى قالاي ازايتامىز؟
4. ازايعىشتىڭ بولشەك بولىگى ازايتقىشتىڭ بولشەك بولىگىنەن ۇلكەن بولسا قالاي ازايتامىز؟
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
