InfoHub Logo

This article discusses the problem of introduction in educational process  of innovative working methods and new teaching technologies. Features of teaching in the system of training of credit technology in colleges are analysed. The author reveals the effective teaching methods in the new system of teaching.

قازىرگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ماقساتى — باسەكەگە قابىلەتتى، ساپالى، بىلىكتى  مامان دايارلاۋ. وسى ءبىلىم ساپاسى مەن باسەكەلەستىك مۇمكىندىگىن كوتەرۋ ماقساتىندا ىستەلىپ جاتقان قادامدار كوپ. دەگەنمەن، بۇگىنگى كۇنى وسى ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن قويىلعان مىندەتتەرىمىزدىڭ دۇرىس اتقارىلماۋى، وقۋ جۇيەسىنە ەنگىزىلۋىندەگى احاۋىلدار  وقۋ جۇيەسىندە ۇلكەن پروبلەمالاردى تۋىنداپ وتىر. 

قاراستىرىلىپ وتىرعان ماقالامىزدا قازىرگى تاڭداعى وقۋ ساپاسىنداعى وقىتۋشىلاردىڭ كرەديتتىك وقۋ جۇيەسىندەگى يننوۆاسيالىق وقۋ ءادىس – تاسىلدەردىڭ جانە جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ەنگىزۋ پروبلەمالارىن قاراستىرىپ، ولارعا جاڭا كوزقاراسپەن تالداۋ جاسادىق.

XXI  عاسىردىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى باستى جاڭالىعى – كرەديتتىك وقۋ جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلۋى بولدى. دۇنيە جۇزىندە ءبىلىم بەرۋدىڭ ءار ءتۇرلى جۇيەسى مەن ءتۇرى بار ەكەنى بەلگىلى. اتاپ ايتساق، ەۋروپالىق، امەريكالىق، جاپوندىق، كەڭەستىك (رەسەيلىك) جانە ت. ب. ولاردا مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ءبىلىم بەرۋدىڭ تيىمدىلىگىنىڭ، ونىڭ ەكونوميكانىڭ دامۋىنا وڭ اسەر ەتەتىن عىلىمي-تاجىريبەلىك تۇرعىدان قالىپتاسقان جۇيەسى بار. دەگەنمەن، ينتەگراسيالاۋ ءۇردىسى ءتۇرلى مەملەكەتتەردىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن حالىقارالىق دەڭگەيدەگى سىبايلاستىق شەشىمى تۋىندادى. ناتيجەسىندە، 1999 جىلى ەۋروپانىڭ 30-عا جۋىق ەلىنىڭ ءبىلىم بەرۋ وكىلدەرى بولون دەكلاراسياسىنا قول قويدى. بۇل دەكلاراسياعا سايكەس 2010 جىلعا دەيىن ەۋروپالىق ءبىلىم بەرۋدىڭ ءبىرىڭعاي جۇيەسىنە كوشۋ كوزدەلگەن بولاتىن. بولون دەكلاراسياسىنىڭ نەگىزگى قاعيدالارى قانداي، كرەديتتىك تەحنولوگيا دەگەن نە، ونىڭ قانداي ارتىقشىلىعى بار؟

ەڭ باستىسى، ازاماتتاردى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جانە حالىقارالىق باسەكەلەستىك جاعدايىندا ۇلتتىق ءبىلىمىنىڭ بەدەلىن كوتەرۋ ءۇشىن ءبىرتۇتاس ءبىلىم مەن عىلىم مارتەبەسىن قابىلداۋ بولدى.

بۇگىنگى كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جۇيەسىندە مەكتەپتەر، ليسەيلەر، كوللەدجدەر، جوعارى وقۋ ورىندارى جانە ت.ب. وقۋ مەكەمەلەرى بار. بارلىق وقۋ ورىندارىنىڭ الدىندىعى تۇرعان باستى ماقساتى -  جاڭا ءبىلىم جۇيەسىن ەنگىزە وتىرىپ، وقۋ جۇيەسىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ بولدى. الايدا ءتۋرلى وقۋ ورنىندا بۇل جاڭا وقۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ ءتۇرلى پروبلەمالاردى تۋىندادى:

- ءبىلىم الۋشىلاردىڭ وقۋ ناتيجەلەرىن باقىلاۋ جۇيەسىنىڭ جاڭا وقۋ جۇيەسىنىڭ ستاندارتتارىنان الشاقتاۋى؛

- وقۋ ۇردىسىندە جاڭا ءادىس – تاسىلدەردىڭ تاجىريبەدەن تىس قالىپ قالۋى؛

- وقىتۋشى مەن ءبىلىم الۋشى اراسىنداعى جاڭا وقۋ تەحنولوگيالارىنىڭ پايدالانباۋى؛

- وقىتۋشى مەن ءبىلىم الۋشى الۋشى اراسىنداعى ينتەگراسيالاندىرۋ سۇحباتتىڭ جوقتىعى؛

- وقۋ تاجىريبەسىندە مەتودولوگيانىڭ اقساڭداۋى.

جاڭا وقۋ ءۇردىسىنىڭ الەمدىك ينتەگراسياسى ناتيجەسىندە بۇگىنگى كۇنى الەمدىك تاجىريبەدەگى ءتۇرلى وقۋ ءادىس – تاسىلدەرى وقۋ جۇيەسىنە ەنگىزىلۋدە. ءادىس – تاسىلدەر كوپ، ال ولاردى دۇرىس پايدالانىپ، قولدانۋ جوقتىڭ قاسى. ارىپتەستەرىمىز جاڭا ءادىس – تاسىلدەردى قاعاز جۇزىندە، اشىق ساباق رەتىندە كورسەتىپ شەكتەلەدى دە، ءىس جۇزىندە تاجىريبە الماسۋ بولمايدى. كەڭەس وكىمەتىنەن ساقتالعان وقۋ ءۇردىسىنىڭ دوگماتيكالىق قاعيدالارىمىزدان ايىرىلماي كەلە جاتقانىمىزدا ۇلكەن ماسەلە.  بۇل پەداگوگيكالىق تاجىريبەدە پەداگوگيكا، ەتنوپەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ مەتودولوگيالىق ماسەلەلەرىن الىدە تىڭ قاراستىرۋدى تالاپ ەتىپ تۇر.

قازىرگى ءبىلىم جۇيەسىنىڭ ەرەكشىلىگى – تەك بىلىممەن قارۋلاندىرىپ قانا قويماي، وزدىگىنەن ءبىلىم الۋدى دامىتا وتىرىپ، ۇزدىكسىز ءوز بەتىنشە ورلەۋىنە قاجەتتىلىك تۋدىرۋ. بiلiم بەرۋ سالاسىندا يننوۆاسيالىق ءۇردiستi جۇزەگە اسىرۋ وقىتۋشىلارمەن ءوز مىنەز – قۇلىقتارىن، ۇستانىمدارىن، مۇمكىندىكتەرىن تۇرلەندiرۋدi تالاپ ەتەدى. ءار وقىتۋشىنىڭ الدىنا قويىلعان ماقساتى :

- جاڭا يدەيانى ىزدەۋ؛                                                                                                                        

- جاڭالىقتاردى ۇيىمداستىرۋ؛

- جاڭالىقتاردى ەنگىزۋ؛

- جاڭالىقتاردى بەكىتۋ.

ءبىلىم — بۇل قوعامدىق دامۋدىڭ ماڭىزدى كورسەتكىشى، سوندىقتان بارلىق ەلدىڭ مىندەتى ونى ساپالى، باسەكەلەستىك ەتۋ. ءبىلىم جۇيەسىن دامىتۋ ستراتەگياسىنىڭ باستى ماقساتى – ۇلتتىق ءبىلىم مودەلىن جاساۋ.

 ۇلتتىق ءبىلىم ۇلگىسىنىڭ نەگىزگى باعىتى — ادامدى قوعامنىڭ ەڭ نەگىزگى قۇندىلىعى رەتىندە تانۋ، ونىڭ قوعامداعى ورنى مەن رولىنە، الەۋمەتتىك جاعدايىنا، پسيحيكالىق دامۋ ەرەكشەلىگىنە ءمان بەرۋ، سول ارقىلى ونىڭ رۋحاني جان-دۇنيەسىنىڭ بايۋىنا، ساياسي كوزقاراسىنىڭ، شىعارماشىلىق ەركىندىگى مەن بەلسەندىلىگىنىڭ، كاسىبي ىسكەرلىگىنىڭ قالىپتاسۋىنا جاعداي جاساۋ، مۇمكىندىك بەرۋ. ياعني، XXI عاسىردىڭ مامانى – جاراتىلىستانۋ مەن گۋمانيتارلىق عىلىمدار بويىنشا ءوي-ورىسى كەڭ، جان-دۇنيەسى باي، ۇلتتىق مەنتاليتەتى جوعارى، كاسىبي بىلىكتى مامان، ادامدارمەن دۇرىس قارىم-قاتىناس جاساي الاتىن، باسقانىڭ پىكىرىمەن ساناساتىن، كەز كەلگەن سيتۋاسيادان شىعۋدىڭ جولىن تابا الاتىن، جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى جوعارى، قوعامدا بەلگىلى ءبىر ءرول اتقاراتىن، قايتالانبايتىن دارا تۇلعا بولۋى ءتيىس. 

قولدنىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:

1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭى. ا.،2004

2. Hattie، J and Yates، G (2014). Visible Learning and the Science of How We Learn [كاكيم وبرازوم مى وتنوسيمسيا ك وبۋچەنيۋ ي ناۋكە].

3. چەكەتايەۆا ر.س. قازاقستان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى ينتەگراسيالىق ۇدەرىستەر.// www. group-global.org

4. قر-نىڭ 2011-2020جج. ارنالعان ءبىلىمدى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى. استانا 2010

5. كرايەۆسكيي ۆ.ۆ. مەتودولوگيا پەداگوگيكي: نوۆىي ەتاپ: ۋچەب. پوسوبيە دليا ستۋد. ۆىسش. ۋچەب. زاۆەدەنيي. – م.: يزداتەلسكيي سەنتر «اكادەميا»، 2006. – 400 س.

ورازوۆا اينۇر ەگەمبەردى قىزى

---