- 04 ناۋ. 2024 23:47
- 378
وتباسى مەن بالاباقشىنىڭ ساباقتاستىعى جانە سەرىكتەستىگى
اتا-انالارمەن بىرلەسە وتىرىپ، بالانىڭ تۇلعاسىن دامىتۋعا ءبىرىڭعاي ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىن قالىپتاستىرۋ
وتباسىمەن بىرىگىپ بالاردىڭ ءومىرىن قورعاۋ، دەنساۋلىعىن ساقتاۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋ
بالانىڭ تۇلعالىق ارەكەتىنىڭ دامۋى ءۇشىن وتباسىمەن بىرگە ەموسيونالدى جاعداي تۋعىزۋ، پسيحولوگيالىق جاعىنان كەدەرگىسىز جەتىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
وتباسىنىڭ تاربيەسىن، ادەپتەرىن، داستۇرلەردى ساقتاۋىن ەسكەرە وتىرىپ، بالالاردى الەۋمەتتىك ورتاعا قارىم-قاتىناس مادەنيەتىمەن تانىستىرۋعا ىقپال جاساۋ.
قاي زاماندا بولماسىن ادامزات بالاسىنىڭ الدىندا تۇراتىن ۇلى ماقسات مۇراتتارىنىڭ ەڭ باستىسى - ءوزىنىڭ ءومىرىن، تاجىريبەسىن جالعاستىراتىن سالاۋاتتى، سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋ. سەبەبى، ۇرپاق تاربيەسى كەلەشەگىن بەرىك ەتەتىن باستى فاكتور بولىپ سانالادى.
ادامزات قوعامى دامۋ تاريحىندا قالىپتاسقان تاربيە مەن وقىتۋ، تەورياسى جانە پراكتيكاسىن دامىتۋ سالاسىنداعى ماڭىزى مەن تاربيەلىك مۇمكىندىكتەرى جايلى يا.ا.كومەنسكيي، ك.د. ۋشينسكيي، ۆ.گ.بەلينسكيي، ن.ك.كرۋپسكايا، ا.س.ماكارەنكو، ن.ن.حان، ۆ.ا.سۋحوملينسكيي،ش.ءۋاليحانوۆ، ى.التىنسارين، ا.قۇنانبايەۆ،ا.پ.سەيتەشوۆ م.ءا.قۇدايقۇلوۆ، ا.ا.بەيسەنبايەۆا، ق.ك.جامپەيىسوۆا، گ.ت.حايرۋللين، ۆ.ۆ.تريفونوۆتار ماڭىزدى پەداگوگيكالىق وي پىكىرلەر قالدىردى.
سونداي-اق حالىقتىڭ قالىپتاسقان تاربيە تاجىريبەسىن وقۋ-تاربيە ۇدەرىسىندە پايدالانۋ تۋرالى گ.ن.ۆولكوۆ، يا.ي.حانبيكوۆ، م.سەيفۋللايەۆا، ا.ش.گاشيموۆ، ت.گ.تيموشينا، س.ق.قالييەۆ، م.ح.بالتابايەۆ، ق.ب.جارىقبايەۆ، ءا.تابىلدييەۆ، س.ا.ۇزاقبايەۆا، ك.ك.قوجاحمەتوۆا، ج.ج.ناۋرىزباي، ق.ق.شالعىنبايەۆالار ءوز ەڭبەكتەرىندە تۇجىرىمدادى.
قوعامىمىزدىڭ ىرگەتاسىن نىعايتۋ ءۇشىن بۇگىنگى جاس ۇرپاققا ۇلگىلى، ونەگەلى تاربيە بەرۋ – قازىرگى ءبىلىم بەرۋ جانە تاربيەلەۋدەگى باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى.
قازىرگى زاماندا جاس ۇرپاققا ساپالى ءبىلىم مەن سانالى تاربيە بەرۋ الەۋمەتتىك قۇرىلىمنىڭ ەڭ ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ بىرىنە اينالدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2015 جىلعا دەيىنگى ءبىلىمدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىندا «مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋدىڭ العاشقى ساتىسى. ول بالانىڭ جەكە باس ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ دامىتاتىن ورتالىق» دەلىنگەن.
بالانى تاربيەلەۋ، دامىتۋ جانە ءبىلىم بەرۋ ماسەلەلەرىندە وتباسى مەن بالاباقشا ۇجىمىنىڭ بىرلەسكەن ءوزارا تىعىز بايلانىستا بولۋى.
بالا تاربيەسى انا سۇتىنەن باستالىپ، ءومىر بويى قالىپتاساتىن كۇردەلى قۇبىلىس. تاربيەنىڭ ەڭ العاشقى نەگىزى وتباسىندا قالانىپ، بالاباقشامەن بايلانىس ارقىلى ودان ءارى جالعاسادى.
«جاستا بىلگەن،باسقا سىڭگەن ءتالىمىڭ،
ءوزىڭ ولمەي سۇيەگىڭنەن قالا الماس»، - دەپ كلاسسيك جازۋشى ايتقانداي بالالىق شاقتان بويىنا ورنىققان، انا سۇتىمەن داريتىن، ۇلتتىق سەزىم نىشاندارى، ءسوز ونەرى ونىڭ بولاشاق شامشىراعىنا اينالىپ، رۋحاني بايلىعىن كەڭەيتەدى.
ونى تۋعان جەرگە، ەلگە، حالقىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، پاتريوتتىققا تاربيەلەۋ – اسا جاۋاپتى مىندەتتەردىڭ ءبىرى.
«جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل»دەگەندەي بالا تاربيەلەۋدە وسىنداي مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋشىلار – بالاباقشا مەن وتباسى.
وسى ەكى ارنادا جۇرگىزىلگەن ءتالىم تاربيە ساباقتاسا، ۇشتاسا جۇرگىزىلگەندە عانا ماقساتىمىز ناتيجەلى بولماق.
وتباسى تاربيەسىندەگى ەڭ ماڭىزدى ماقساتتاردىڭ ءبىرى – اينالانى تانۋ، سەزىنۋ،قابىلداۋ، تۇسىنە قاراي تاڭداۋ، اسەرلەي ءبىلۋ، وزىنە ماقسات قويا بىلۋگە باۋلۋ. ومىردەگى، ونەردەگى، تابيعاتتاعى تاماشا كورىنىستەردەن جان ازىعىن الىپ اسەرلەنە بىلۋگە ۇيرەتۋ. بىلىمگە، بىلۋگە، قۇشتارلىققا، اسەمدىككە، تالعامپازدىققا تاربيەلەي وتىرىپ، بالانى بولاشاق ءبىلىم ورداسى – مەكتەپكە دايىنداۋ.
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
ايتەكە بي كەنتى، № 7 «بالدىرعان» بالاباقشاسىنىڭ
تاربيەشىسى: سەرىكبايەۆا كلارا
وتباسىمەن بىرىگىپ بالاردىڭ ءومىرىن قورعاۋ، دەنساۋلىعىن ساقتاۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋ
بالانىڭ تۇلعالىق ارەكەتىنىڭ دامۋى ءۇشىن وتباسىمەن بىرگە ەموسيونالدى جاعداي تۋعىزۋ، پسيحولوگيالىق جاعىنان كەدەرگىسىز جەتىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
وتباسىنىڭ تاربيەسىن، ادەپتەرىن، داستۇرلەردى ساقتاۋىن ەسكەرە وتىرىپ، بالالاردى الەۋمەتتىك ورتاعا قارىم-قاتىناس مادەنيەتىمەن تانىستىرۋعا ىقپال جاساۋ.
قاي زاماندا بولماسىن ادامزات بالاسىنىڭ الدىندا تۇراتىن ۇلى ماقسات مۇراتتارىنىڭ ەڭ باستىسى - ءوزىنىڭ ءومىرىن، تاجىريبەسىن جالعاستىراتىن سالاۋاتتى، سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋ. سەبەبى، ۇرپاق تاربيەسى كەلەشەگىن بەرىك ەتەتىن باستى فاكتور بولىپ سانالادى.
ادامزات قوعامى دامۋ تاريحىندا قالىپتاسقان تاربيە مەن وقىتۋ، تەورياسى جانە پراكتيكاسىن دامىتۋ سالاسىنداعى ماڭىزى مەن تاربيەلىك مۇمكىندىكتەرى جايلى يا.ا.كومەنسكيي، ك.د. ۋشينسكيي، ۆ.گ.بەلينسكيي، ن.ك.كرۋپسكايا، ا.س.ماكارەنكو، ن.ن.حان، ۆ.ا.سۋحوملينسكيي،ش.ءۋاليحانوۆ، ى.التىنسارين، ا.قۇنانبايەۆ،ا.پ.سەيتەشوۆ م.ءا.قۇدايقۇلوۆ، ا.ا.بەيسەنبايەۆا، ق.ك.جامپەيىسوۆا، گ.ت.حايرۋللين، ۆ.ۆ.تريفونوۆتار ماڭىزدى پەداگوگيكالىق وي پىكىرلەر قالدىردى.
سونداي-اق حالىقتىڭ قالىپتاسقان تاربيە تاجىريبەسىن وقۋ-تاربيە ۇدەرىسىندە پايدالانۋ تۋرالى گ.ن.ۆولكوۆ، يا.ي.حانبيكوۆ، م.سەيفۋللايەۆا، ا.ش.گاشيموۆ، ت.گ.تيموشينا، س.ق.قالييەۆ، م.ح.بالتابايەۆ، ق.ب.جارىقبايەۆ، ءا.تابىلدييەۆ، س.ا.ۇزاقبايەۆا، ك.ك.قوجاحمەتوۆا، ج.ج.ناۋرىزباي، ق.ق.شالعىنبايەۆالار ءوز ەڭبەكتەرىندە تۇجىرىمدادى.
قوعامىمىزدىڭ ىرگەتاسىن نىعايتۋ ءۇشىن بۇگىنگى جاس ۇرپاققا ۇلگىلى، ونەگەلى تاربيە بەرۋ – قازىرگى ءبىلىم بەرۋ جانە تاربيەلەۋدەگى باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى.
قازىرگى زاماندا جاس ۇرپاققا ساپالى ءبىلىم مەن سانالى تاربيە بەرۋ الەۋمەتتىك قۇرىلىمنىڭ ەڭ ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ بىرىنە اينالدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2015 جىلعا دەيىنگى ءبىلىمدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىندا «مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋدىڭ العاشقى ساتىسى. ول بالانىڭ جەكە باس ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ دامىتاتىن ورتالىق» دەلىنگەن.
بالانى تاربيەلەۋ، دامىتۋ جانە ءبىلىم بەرۋ ماسەلەلەرىندە وتباسى مەن بالاباقشا ۇجىمىنىڭ بىرلەسكەن ءوزارا تىعىز بايلانىستا بولۋى.
بالا تاربيەسى انا سۇتىنەن باستالىپ، ءومىر بويى قالىپتاساتىن كۇردەلى قۇبىلىس. تاربيەنىڭ ەڭ العاشقى نەگىزى وتباسىندا قالانىپ، بالاباقشامەن بايلانىس ارقىلى ودان ءارى جالعاسادى.
«جاستا بىلگەن،باسقا سىڭگەن ءتالىمىڭ،
ءوزىڭ ولمەي سۇيەگىڭنەن قالا الماس»، - دەپ كلاسسيك جازۋشى ايتقانداي بالالىق شاقتان بويىنا ورنىققان، انا سۇتىمەن داريتىن، ۇلتتىق سەزىم نىشاندارى، ءسوز ونەرى ونىڭ بولاشاق شامشىراعىنا اينالىپ، رۋحاني بايلىعىن كەڭەيتەدى.
ونى تۋعان جەرگە، ەلگە، حالقىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، پاتريوتتىققا تاربيەلەۋ – اسا جاۋاپتى مىندەتتەردىڭ ءبىرى.
«جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل»دەگەندەي بالا تاربيەلەۋدە وسىنداي مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋشىلار – بالاباقشا مەن وتباسى.
وسى ەكى ارنادا جۇرگىزىلگەن ءتالىم تاربيە ساباقتاسا، ۇشتاسا جۇرگىزىلگەندە عانا ماقساتىمىز ناتيجەلى بولماق.
وتباسى تاربيەسىندەگى ەڭ ماڭىزدى ماقساتتاردىڭ ءبىرى – اينالانى تانۋ، سەزىنۋ،قابىلداۋ، تۇسىنە قاراي تاڭداۋ، اسەرلەي ءبىلۋ، وزىنە ماقسات قويا بىلۋگە باۋلۋ. ومىردەگى، ونەردەگى، تابيعاتتاعى تاماشا كورىنىستەردەن جان ازىعىن الىپ اسەرلەنە بىلۋگە ۇيرەتۋ. بىلىمگە، بىلۋگە، قۇشتارلىققا، اسەمدىككە، تالعامپازدىققا تاربيەلەي وتىرىپ، بالانى بولاشاق ءبىلىم ورداسى – مەكتەپكە دايىنداۋ.
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
ايتەكە بي كەنتى، № 7 «بالدىرعان» بالاباقشاسىنىڭ
تاربيەشىسى: سەرىكبايەۆا كلارا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.