
- 04 ناۋ. 2024 23:47
- 417
قۇمىرسقانىڭ قاناعاتى
انا ءتىلى
تاقىرىبى: قۇمىرسقانىڭ قاناعاتى (ەرتەگى)
ماقساتى:
ا) ەرتەگىنى ءتۇسىنىپ وقۋ ارقىلى مازمۇنىن ومىرمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، نەگىزگى يدەياسىن اشۋ؛
ب)كەيىپكەردىڭ ىس-ارەكەتىن دالەلدەۋدە ءوز كوزقاراسىن كوركەم تىلمەن جەتكىزە الۋعا داعدىلاندىرۋ؛ شىعارماشىلىق قابىلەتىن جەتىلدىرۋ، ساباققا بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ؛
ۆ)حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ۇلگىلەرىن پايدالانا وتىرىپ، اۋىزبىرلىككە، ۇيىمشىلدىققا، قاناعاتشىل بولۋعا، جاقسى قاسيەتتەردى ۇيرەنۋگە تاربيەلەۋ؛
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايدتار، بەتشەلەر، سيۋجەتتى سۋرەتتەر
ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق-جاۋاپ، ويىن، كورنەكىلىك، ىزدەنۋ، تالداۋ، وزا وقىتۋ،
ستو ستراتەگيالارى؛
ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
1.ۇيىمداستىرۋ
ا)وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ (سلايد-2)
ءا)پسيحولوگيالىق دايىندىق
- اق كوڭىلدى جۇرەكپەن
اق نيەتتى تىلەكپەن
امانداسىپ الايىق
قوناقتارعا ىزەتپەن
(جاعدايات تۋعىزۋ) (سلايد-3)
- جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- قىس ايىنداعى وزگەرىستەر؟
- قىس ايىنداعى ويىندار؟
- قىس تۋرالى تاعى نە بىلەسىڭدەر؟
- اينالا اپپاق، اپپاق تىس
اياز الىپ كەلدى قىس
قار اتىسىپ توڭبايمىز
«اققالا» سوعىپ وينايمىز
2)ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ ويىن: «اققالا قۇراستىرۋ» (سلايد-4)
سۇراق-جاۋاپ ءادىسى بويىنشا:
- ەرتەگىدە كىمدەر تۋرالى ايتىلادى؟
- كەدەيگە سيپاتتاما بەر؟
- باي قانداي ادام؟
- ديىرمەنشى كىمگە، نە ءۇشىن ريزا بولىپ التىن بالتاسىن ۇسىنادى؟
- وسى ەرتەگى ارقىلى قاي كەيىپكەردىڭ بويىنداعى قاسيەتتى وزىڭە كەرەك ەتەر ەدىڭ؟
3)جاڭا ساباق
ا) «وي قوزعاۋ» جۇمباق شەشۋ
ءبىر بالۋان ءوزى كۇشتى، قايراتى مول،
وزىنەن ۇلكەن زاتتى كوتەرەر ول.
مەيلى قىر، مەيلى جوتا، مەيلى توبە،
قايقاڭداپ اسا بەرەر بارىنەن ول.
ەكى ۇشى جۇدىراقتاي
ورتاسى قىلدىرىقتاي. (قۇمىرسقا)
ءا) كۇننىڭ جادى، تاقىرىپتى جازۋ
ب) «نە بىلەمىز؟»
قوسىمشا دەرەكتەر
قۇمىرسقا– جارعاققاناتتىلار وتريادىنىڭ ءبىر تۇقىمداسى. قۇمىرسقا جەر شارىندا كەڭىنەن تارالعان. دەنەسى باس، كوكىرەك جانە قۇرساقتان تۇرادى. باسى ۇلكەن، جاقتارى جاقسى جەتىلگەن، اۋىز اپپاراتى كەمىرگىش. كوكىرەك ءبولىمى جىڭىشكە، وندا ءۇش جۇپ اياقتارى جاقسى جەتىلگەن قۇرساق بولىمىندە شانشارى مەن ۋلى بەزدەرى جاقسى دامىعان. قۇمىرسقالار، كوبىنە توپتانىپ ارنايى يلەۋ جاساپ، تىرشىلىك ەتەدى. ءاربىر يلەۋدە اتالىق، انالىق، “جۇمىسشى” قۇمىرسقالار بولادى. ولاردىڭ ءيىس، ءدام سەزۋى وتە جاقسى جەتىلگەن. قۇمىرسقادان الىناتىن دارىلەر بۋىن اۋرۋلارىن، قانت ديابەتىن ەمدەۋدە، قان قىسىمىن رەتتەۋدە قولدانىلادى. وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى، مەكسيكا تۇرعىندارى قۇمىرسقانى تاعام رەتىندە دە پايدالانادى.
ونىڭ يلەۋى دە ەم بولادى ەكەن.
بالالاردىڭ قولقا بەزىنىڭ ىسىنۋىندە نەمەسە باسقا دا ىسىكتەردى اسقىندىرماۋ ءۇشىن مىنا ەمدى ەستە ۇستاڭىز. تاڭەرتەڭ ەرتە، كۇن شىقپاس بۇرىن قۇمىرسقانىڭ يلەۋىنەن الىپ، سۋعا شىمىرلاتىپ قايناتىپ الىپ، سۋ ابدەن سۋىعان سوڭ يلەۋدى شۇبەرەككە وراپ، ىسىنگەن ورىنعا تاڭسا ىسىكتى قايتارادى.
جاندىك شاققاندا، ىسىكتى، ۋىتتى قايتارۋ ءۇشىن قارا قۇمىرسقا مەن كارىقىز قۇرتىن قوسىپ تالقانداپ، سۋعا ەزىپ، ىسىنگەن نەمەسە جارالانعان جەرگە تاڭسا جارا جازىلادى.
اياققا جارا شىققاندا كەپتىرىلگەن قارا قۇمىرسقانى تالقانداپ جارانىڭ اۋزىنا تاڭۋعا بولادى.
4.وقۋلىقپەن جۇمىس
ا)ىشتەي وقۋ
- تاقىرىپتى قانداي بولىكتەرگە بولۋگە بولادى؟
1.وقىمىستىنىڭ قۇمىرسقا يلەۋىنە تاپ بولۋى.
2.قۇمىرسقاعا سۇراقتار قويۋى.
3.ءبىر جىل وتكەن سوڭ.
ءا)تىزبەكتەي وقۋ
ب)رولگە ءبولىپ وقۋ
5.سەرگىتۋ ءساتى. وقىڭىز قىزىق!
6.سوزدىك جۇمىسى
وقىمىستى - عۇلاما، ءبىلىمدى، كوزى اشىق
قاناعات - بارعا ريزا بولۋ
7.شىعارماشىلىق تاپسىرما
1 توپ
«قۇمىرسقا» سوزىنەن ءسوز شىعارۋ
3 توپ
ولەڭ جولدارىن شىعارۋ
2 توپ
«قۇمىرسقا» سوزىنە رەبۋس قۇرۋ
8. «نە بىلدىك؟»
قۇمىرسقانىڭ تۇرلەرى
قۇمىرسقانىڭ قورەكتەنۋى
پايداسى
زيانى
قارا
قىزىل
انالىق
اتالىق
جۇمىسشى
وسىمدىك
قالدىقتارى،
داندەرى،
تاعام
قوقىمدارى
ورتانى تازارتادى،
ەمدىك
قاسيەتى بار
ۋلى
وقۋشى ەرتەگىنىڭ مازمۇنىن ايتۋ كەرەك.
9.قورىتىندى"وي تولعاۋ"
قاناعاتشىل
اقىلدى
ءيىسشىل
ۇيىمشىل
پايدالى
ەڭبەكقور
قايراتتى
10.ۇيگە تاپسىرما
1.ەرتەگىنى ساحنالاۋ
2.قۇمىرسقانى قاتىستىرىپ ەرتەگى قۇراپ كەلۋ
11.باعالاۋ
تاقىرىبى: قۇمىرسقانىڭ قاناعاتى (ەرتەگى)
ماقساتى:
ا) ەرتەگىنى ءتۇسىنىپ وقۋ ارقىلى مازمۇنىن ومىرمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، نەگىزگى يدەياسىن اشۋ؛
ب)كەيىپكەردىڭ ىس-ارەكەتىن دالەلدەۋدە ءوز كوزقاراسىن كوركەم تىلمەن جەتكىزە الۋعا داعدىلاندىرۋ؛ شىعارماشىلىق قابىلەتىن جەتىلدىرۋ، ساباققا بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ؛
ۆ)حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ۇلگىلەرىن پايدالانا وتىرىپ، اۋىزبىرلىككە، ۇيىمشىلدىققا، قاناعاتشىل بولۋعا، جاقسى قاسيەتتەردى ۇيرەنۋگە تاربيەلەۋ؛
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايدتار، بەتشەلەر، سيۋجەتتى سۋرەتتەر
ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق-جاۋاپ، ويىن، كورنەكىلىك، ىزدەنۋ، تالداۋ، وزا وقىتۋ،
ستو ستراتەگيالارى؛
ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
1.ۇيىمداستىرۋ
ا)وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ (سلايد-2)
ءا)پسيحولوگيالىق دايىندىق
- اق كوڭىلدى جۇرەكپەن
اق نيەتتى تىلەكپەن
امانداسىپ الايىق
قوناقتارعا ىزەتپەن
(جاعدايات تۋعىزۋ) (سلايد-3)
- جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- قىس ايىنداعى وزگەرىستەر؟
- قىس ايىنداعى ويىندار؟
- قىس تۋرالى تاعى نە بىلەسىڭدەر؟
- اينالا اپپاق، اپپاق تىس
اياز الىپ كەلدى قىس
قار اتىسىپ توڭبايمىز
«اققالا» سوعىپ وينايمىز
2)ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ ويىن: «اققالا قۇراستىرۋ» (سلايد-4)
سۇراق-جاۋاپ ءادىسى بويىنشا:
- ەرتەگىدە كىمدەر تۋرالى ايتىلادى؟
- كەدەيگە سيپاتتاما بەر؟
- باي قانداي ادام؟
- ديىرمەنشى كىمگە، نە ءۇشىن ريزا بولىپ التىن بالتاسىن ۇسىنادى؟
- وسى ەرتەگى ارقىلى قاي كەيىپكەردىڭ بويىنداعى قاسيەتتى وزىڭە كەرەك ەتەر ەدىڭ؟
3)جاڭا ساباق
ا) «وي قوزعاۋ» جۇمباق شەشۋ
ءبىر بالۋان ءوزى كۇشتى، قايراتى مول،
وزىنەن ۇلكەن زاتتى كوتەرەر ول.
مەيلى قىر، مەيلى جوتا، مەيلى توبە،
قايقاڭداپ اسا بەرەر بارىنەن ول.
ەكى ۇشى جۇدىراقتاي
ورتاسى قىلدىرىقتاي. (قۇمىرسقا)
ءا) كۇننىڭ جادى، تاقىرىپتى جازۋ
ب) «نە بىلەمىز؟»
قوسىمشا دەرەكتەر
قۇمىرسقا– جارعاققاناتتىلار وتريادىنىڭ ءبىر تۇقىمداسى. قۇمىرسقا جەر شارىندا كەڭىنەن تارالعان. دەنەسى باس، كوكىرەك جانە قۇرساقتان تۇرادى. باسى ۇلكەن، جاقتارى جاقسى جەتىلگەن، اۋىز اپپاراتى كەمىرگىش. كوكىرەك ءبولىمى جىڭىشكە، وندا ءۇش جۇپ اياقتارى جاقسى جەتىلگەن قۇرساق بولىمىندە شانشارى مەن ۋلى بەزدەرى جاقسى دامىعان. قۇمىرسقالار، كوبىنە توپتانىپ ارنايى يلەۋ جاساپ، تىرشىلىك ەتەدى. ءاربىر يلەۋدە اتالىق، انالىق، “جۇمىسشى” قۇمىرسقالار بولادى. ولاردىڭ ءيىس، ءدام سەزۋى وتە جاقسى جەتىلگەن. قۇمىرسقادان الىناتىن دارىلەر بۋىن اۋرۋلارىن، قانت ديابەتىن ەمدەۋدە، قان قىسىمىن رەتتەۋدە قولدانىلادى. وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى، مەكسيكا تۇرعىندارى قۇمىرسقانى تاعام رەتىندە دە پايدالانادى.
ونىڭ يلەۋى دە ەم بولادى ەكەن.
بالالاردىڭ قولقا بەزىنىڭ ىسىنۋىندە نەمەسە باسقا دا ىسىكتەردى اسقىندىرماۋ ءۇشىن مىنا ەمدى ەستە ۇستاڭىز. تاڭەرتەڭ ەرتە، كۇن شىقپاس بۇرىن قۇمىرسقانىڭ يلەۋىنەن الىپ، سۋعا شىمىرلاتىپ قايناتىپ الىپ، سۋ ابدەن سۋىعان سوڭ يلەۋدى شۇبەرەككە وراپ، ىسىنگەن ورىنعا تاڭسا ىسىكتى قايتارادى.
جاندىك شاققاندا، ىسىكتى، ۋىتتى قايتارۋ ءۇشىن قارا قۇمىرسقا مەن كارىقىز قۇرتىن قوسىپ تالقانداپ، سۋعا ەزىپ، ىسىنگەن نەمەسە جارالانعان جەرگە تاڭسا جارا جازىلادى.
اياققا جارا شىققاندا كەپتىرىلگەن قارا قۇمىرسقانى تالقانداپ جارانىڭ اۋزىنا تاڭۋعا بولادى.
4.وقۋلىقپەن جۇمىس
ا)ىشتەي وقۋ
- تاقىرىپتى قانداي بولىكتەرگە بولۋگە بولادى؟
1.وقىمىستىنىڭ قۇمىرسقا يلەۋىنە تاپ بولۋى.
2.قۇمىرسقاعا سۇراقتار قويۋى.
3.ءبىر جىل وتكەن سوڭ.
ءا)تىزبەكتەي وقۋ
ب)رولگە ءبولىپ وقۋ
5.سەرگىتۋ ءساتى. وقىڭىز قىزىق!
6.سوزدىك جۇمىسى
وقىمىستى - عۇلاما، ءبىلىمدى، كوزى اشىق
قاناعات - بارعا ريزا بولۋ
7.شىعارماشىلىق تاپسىرما
1 توپ
«قۇمىرسقا» سوزىنەن ءسوز شىعارۋ
3 توپ
ولەڭ جولدارىن شىعارۋ
2 توپ
«قۇمىرسقا» سوزىنە رەبۋس قۇرۋ
8. «نە بىلدىك؟»
قۇمىرسقانىڭ تۇرلەرى
قۇمىرسقانىڭ قورەكتەنۋى
پايداسى
زيانى
قارا
قىزىل
انالىق
اتالىق
جۇمىسشى
وسىمدىك
قالدىقتارى،
داندەرى،
تاعام
قوقىمدارى
ورتانى تازارتادى،
ەمدىك
قاسيەتى بار
ۋلى
وقۋشى ەرتەگىنىڭ مازمۇنىن ايتۋ كەرەك.
9.قورىتىندى"وي تولعاۋ"
قاناعاتشىل
اقىلدى
ءيىسشىل
ۇيىمشىل
پايدالى
ەڭبەكقور
قايراتتى
10.ۇيگە تاپسىرما
1.ەرتەگىنى ساحنالاۋ
2.قۇمىرسقانى قاتىستىرىپ ەرتەگى قۇراپ كەلۋ
11.باعالاۋ