وتباسى مەن مەكتەپ – ونەگەلى ۇرپاق تاربيەلەۋدە زور تابىسقا جەتكىزەر سەنىمدى وداق
وتباسى مەن مەكتەپ – ونەگەلى ۇرپاق تاربيەلەۋدە زور تابىسقا جەتكىزەر سەنىمدى وداق
«وتان – وتباسىنان باستالادى» دەيدى دانا حالقىمىز. وتباسىنان باستالاتىن وسىناۋ تاربيە وتانىمىزدىڭ دا يگىلىگى ءۇشىن ەكەنىن ءاربىر اتا - انا ۇمىتپاي، جادىندا ساقتاسا يگى.
ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ بيىلعى جولداۋى – ەگەمەن ەلىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتيتىن، مەملەكەتىمىزدىڭ بارلىق سالاسىنا سەرپىن بەرەتىن، حالقىمىزدىڭ يگىلىگىن كوزدەيتىن شىنايى ءىس - جوسپارعا قۇرىلعان شىن مانىندەگى تاريحي قۇجات بولدى. «ءبىزدىڭ بولاشاققا بارار جولىمىز قازاقستاندىقتاردىڭ الەۋەتىن اشاتىن جاڭا مۇمكىندىكتەر جاساۋعا بايلانىستى. ءححى عاسىرداعى دامىعان ەل دەگەنىمىز – بەلسەندى، ءبىلىمدى جانە دەنساۋلىعى مىقتى ازاماتتار»[1]- دەدى. دەمەك، بۇل ءۇشىن ەلىمىزدىڭ ءاربىر تۇرعىنى وسى ستراتەگيالىق جوسپاردى جۇزەگە اسىرۋعا قاتىساتىنى بەلگىلى.
وتباسى مەن مەكتەپ، ۇستاز بەن اتا - انا، اتا - انا مەن بالا اراسىنداعى قارىم - قاتىناس جايلى ماسەلە – قاشاندا وزەكتىلىگىن جويمايتىن ماسەلە بولىپ قالا بەرمەك. ۇستاز بەن اتا - انا بىرىكپەي قوعامنىڭ سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋدە جەتىستىكتەرگە جەتە الماسى بەلگىلى. قازىرگىدەي جان - جاقتان تەحنولوگيالىق اقپاراتتار جاۋلاعان زاماندا ۇرپاق تاربيەسىن مەكتەپ پەن مۇعالىمگە جۇكتەپ قويىپ بەيقام ءجۇرۋدىڭ ەرتەڭى وكىنىشكە اپارىپ سوقتىرماسىنا كىم كەپىل؟
«وتان – وتباسىنان باستالادى» دەيدى دانا حالقىمىز. وتباسىنان باستالاتىن وسىناۋ تاربيە وتانىمىزدىڭ دا يگىلىگى ءۇشىن ەكەنىن ءاربىر اتا - انا ۇمىتپاي، جادىندا ساقتاسا يگى.
ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ بيىلعى جولداۋى – ەگەمەن ەلىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتيتىن، مەملەكەتىمىزدىڭ بارلىق سالاسىنا سەرپىن بەرەتىن، حالقىمىزدىڭ يگىلىگىن كوزدەيتىن شىنايى ءىس - جوسپارعا قۇرىلعان شىن مانىندەگى تاريحي قۇجات بولدى. «ءبىزدىڭ بولاشاققا بارار جولىمىز قازاقستاندىقتاردىڭ الەۋەتىن اشاتىن جاڭا مۇمكىندىكتەر جاساۋعا بايلانىستى. ءححى عاسىرداعى دامىعان ەل دەگەنىمىز – بەلسەندى، ءبىلىمدى جانە دەنساۋلىعى مىقتى ازاماتتار»[1]- دەدى. دەمەك، بۇل ءۇشىن ەلىمىزدىڭ ءاربىر تۇرعىنى وسى ستراتەگيالىق جوسپاردى جۇزەگە اسىرۋعا قاتىساتىنى بەلگىلى.
وسى تۇستا مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە قويىلاتىن مىندەت تە زور بولماق. تەك بالا تاربيەسىمەن عانا اينالىسىپ قويمايتىن مەكتەپ ۇستازدارى اتا - انامەن دە جۇمىستى قاتار الىپ جۇرەتىنى بەلگىلى.
مەكتەپ – وسكەلەڭ ۇرپاقتى تاربيەلەۋ جۇيەسىندەگى شەشۋشى بۋىن. ونىڭ جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدەگى ءرولى وتە زور. مەكتەپ ەش ۋاقىتتا وتباسىنان، قوعامنان بولىنگەن ەمەس. سوندىقتان ونىڭ ءىس - ارەكەتى وتباسىمەن، جۇرتشىلىقپەن، ەڭبەك ۇجىمدارىمەن تىعىز بايلانىستى. مىنە، مەكتەپتىڭ ۇلكەن تاربيەلىك قىزمەتى وسىندا.
ال، بالا تاربيەسى مەن دامۋىنداعى باستى ءرول اتقارۋشى – وتباسى. «مەكتەپتەگى تاربيە جۇمىسىنىڭ ناتيجەلىلىگىنىڭ ءبىر ۇشى اتا - انالارمەن، قوعامداستىقپەن مەكتەپتىڭ بىرلەسكەن ارەكەتىندە ەكەنى ەش ۋاقىتتا كۇمان تۋعىزبايدى. بالا ءومىرىنىڭ باسىم بولىگى وتباسىندا وتەدى. وتباسى ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا بولسا، بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا. سوندىقتان بالا مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعانعا دەيىنگى ونىڭ العاشقى ۇستازى – اتا - اناسى. وتباسى مەكتەپپەن بىرلەسىپ وقۋ - تاربيە ءۇردىسىنىڭ نە تابىستى، نە تابىسسىز بولۋىن انىقتايتىن تاربيەلەۋشى ورتانىڭ فاكتورلارىنىڭ ماڭىزدى كەشەنىن قالىپتاستىرادى» [2، 12] - دەپ اتاپ كورسەتىلگەنىنە قاراپ، وتباسى – وقىتۋ مەن تاربيە جۇمىسىنداعى مەكتەپتىڭ وداقتاسى ەكەنىن ءتۇسىنۋىمىز قاجەت.
مەكتەپ پەن وتباسىنىڭ ىنتىماقتاستىعىن جۇزەگە اسىرۋدا سىنىپ جەتەكشى نەگىزگى ءرول اتقارادى. بالا تاربيەسىنىڭ وتباسىندا، مەكتەپتە ناتيجەلى بولۋى ىنتىماقتاستىققا نەگىزدەلەدى. ال بۇل ىنتىماقتاستىڭ ورناۋى ارينە، سىنىپ جەتەكشىسىنە بايلانىستى. جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەگى سىنىپ جەتەكشىسى – سىنىپتان تىس تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋمەن، ۇيلەستىرۋمەن جانە وتكىزۋمەن اينالىسادى، سونىمەن قاتار اتا - انالارمەن جاسالاتىن جۇمىستى دا وسى پەداگوگ اتقارادى.
ك. ج. قوجاحمەتوۆا ءوز ەڭبەگىندە: «حالىق دانالىعىنىڭ ەرەجەلەرى، ادامنىڭ ارەكەتتەرى مەن قىزمەتتەرىن ونىڭ مارتەبەسىنە سايكەس: اتا، اجە، اكە، انا، ۇل، قىز، كۇيەۋ بالا، كەلىن دەپ رەتتەپ قانا قويمايدى، سونىمەن بىرگە حالىق دانالىعىنىڭ وسيەتتەرىندە، ءاربىر ءرولدىڭ قىزمەتى مەن تەرەڭ يدەيالىق ماعىناسى ساقتالادى» - دەپ اتاپ كورسەتكەن [3، 145]. ءيا، شىنىمەن دە، وتباسىنداعى وسى ءاربىر ءرولدىڭ قىزمەتى مەن ماڭىزى زور. بالا تاربيەسى ءۇشىن ءارقايسىسىنىڭ قاتىسى ەرەكشە. وسى ماسەلەلەردى سانالى مەڭگەرگەن ۇستازدار قاۋىمى عانا، حالىق دانالىعىنىڭ ەرەجەلەرىن بىلەتىن ءمۇعالىم عانا ۇرپاق تاربيەلەۋدە، اتا - انامەن جۇمىس جاساۋدا جەتىستىكتەرگە جەتەرى ءسوزسىز.
«وتان – وتباسىنان باستالادى» دەيدى دانا حالقىمىز. وتباسىنان باستالاتىن وسىناۋ تاربيە وتانىمىزدىڭ دا يگىلىگى ءۇشىن ەكەنىن ءاربىر اتا - انا ۇمىتپاي، جادىندا ساقتاسا يگى.
ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ بيىلعى جولداۋى – ەگەمەن ەلىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتيتىن، مەملەكەتىمىزدىڭ بارلىق سالاسىنا سەرپىن بەرەتىن، حالقىمىزدىڭ يگىلىگىن كوزدەيتىن شىنايى ءىس - جوسپارعا قۇرىلعان شىن مانىندەگى تاريحي قۇجات بولدى. «ءبىزدىڭ بولاشاققا بارار جولىمىز قازاقستاندىقتاردىڭ الەۋەتىن اشاتىن جاڭا مۇمكىندىكتەر جاساۋعا بايلانىستى. ءححى عاسىرداعى دامىعان ەل دەگەنىمىز – بەلسەندى، ءبىلىمدى جانە دەنساۋلىعى مىقتى ازاماتتار»[1]- دەدى. دەمەك، بۇل ءۇشىن ەلىمىزدىڭ ءاربىر تۇرعىنى وسى ستراتەگيالىق جوسپاردى جۇزەگە اسىرۋعا قاتىساتىنى بەلگىلى.
وتباسى مەن مەكتەپ، ۇستاز بەن اتا - انا، اتا - انا مەن بالا اراسىنداعى قارىم - قاتىناس جايلى ماسەلە – قاشاندا وزەكتىلىگىن جويمايتىن ماسەلە بولىپ قالا بەرمەك. ۇستاز بەن اتا - انا بىرىكپەي قوعامنىڭ سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋدە جەتىستىكتەرگە جەتە الماسى بەلگىلى. قازىرگىدەي جان - جاقتان تەحنولوگيالىق اقپاراتتار جاۋلاعان زاماندا ۇرپاق تاربيەسىن مەكتەپ پەن مۇعالىمگە جۇكتەپ قويىپ بەيقام ءجۇرۋدىڭ ەرتەڭى وكىنىشكە اپارىپ سوقتىرماسىنا كىم كەپىل؟
«وتان – وتباسىنان باستالادى» دەيدى دانا حالقىمىز. وتباسىنان باستالاتىن وسىناۋ تاربيە وتانىمىزدىڭ دا يگىلىگى ءۇشىن ەكەنىن ءاربىر اتا - انا ۇمىتپاي، جادىندا ساقتاسا يگى.
ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ بيىلعى جولداۋى – ەگەمەن ەلىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتيتىن، مەملەكەتىمىزدىڭ بارلىق سالاسىنا سەرپىن بەرەتىن، حالقىمىزدىڭ يگىلىگىن كوزدەيتىن شىنايى ءىس - جوسپارعا قۇرىلعان شىن مانىندەگى تاريحي قۇجات بولدى. «ءبىزدىڭ بولاشاققا بارار جولىمىز قازاقستاندىقتاردىڭ الەۋەتىن اشاتىن جاڭا مۇمكىندىكتەر جاساۋعا بايلانىستى. ءححى عاسىرداعى دامىعان ەل دەگەنىمىز – بەلسەندى، ءبىلىمدى جانە دەنساۋلىعى مىقتى ازاماتتار»[1]- دەدى. دەمەك، بۇل ءۇشىن ەلىمىزدىڭ ءاربىر تۇرعىنى وسى ستراتەگيالىق جوسپاردى جۇزەگە اسىرۋعا قاتىساتىنى بەلگىلى.
وسى تۇستا مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە قويىلاتىن مىندەت تە زور بولماق. تەك بالا تاربيەسىمەن عانا اينالىسىپ قويمايتىن مەكتەپ ۇستازدارى اتا - انامەن دە جۇمىستى قاتار الىپ جۇرەتىنى بەلگىلى.
مەكتەپ – وسكەلەڭ ۇرپاقتى تاربيەلەۋ جۇيەسىندەگى شەشۋشى بۋىن. ونىڭ جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدەگى ءرولى وتە زور. مەكتەپ ەش ۋاقىتتا وتباسىنان، قوعامنان بولىنگەن ەمەس. سوندىقتان ونىڭ ءىس - ارەكەتى وتباسىمەن، جۇرتشىلىقپەن، ەڭبەك ۇجىمدارىمەن تىعىز بايلانىستى. مىنە، مەكتەپتىڭ ۇلكەن تاربيەلىك قىزمەتى وسىندا.
ال، بالا تاربيەسى مەن دامۋىنداعى باستى ءرول اتقارۋشى – وتباسى. «مەكتەپتەگى تاربيە جۇمىسىنىڭ ناتيجەلىلىگىنىڭ ءبىر ۇشى اتا - انالارمەن، قوعامداستىقپەن مەكتەپتىڭ بىرلەسكەن ارەكەتىندە ەكەنى ەش ۋاقىتتا كۇمان تۋعىزبايدى. بالا ءومىرىنىڭ باسىم بولىگى وتباسىندا وتەدى. وتباسى ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن ۇيا بولسا، بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا. سوندىقتان بالا مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعانعا دەيىنگى ونىڭ العاشقى ۇستازى – اتا - اناسى. وتباسى مەكتەپپەن بىرلەسىپ وقۋ - تاربيە ءۇردىسىنىڭ نە تابىستى، نە تابىسسىز بولۋىن انىقتايتىن تاربيەلەۋشى ورتانىڭ فاكتورلارىنىڭ ماڭىزدى كەشەنىن قالىپتاستىرادى» [2، 12] - دەپ اتاپ كورسەتىلگەنىنە قاراپ، وتباسى – وقىتۋ مەن تاربيە جۇمىسىنداعى مەكتەپتىڭ وداقتاسى ەكەنىن ءتۇسىنۋىمىز قاجەت.
مەكتەپ پەن وتباسىنىڭ ىنتىماقتاستىعىن جۇزەگە اسىرۋدا سىنىپ جەتەكشى نەگىزگى ءرول اتقارادى. بالا تاربيەسىنىڭ وتباسىندا، مەكتەپتە ناتيجەلى بولۋى ىنتىماقتاستىققا نەگىزدەلەدى. ال بۇل ىنتىماقتاستىڭ ورناۋى ارينە، سىنىپ جەتەكشىسىنە بايلانىستى. جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەگى سىنىپ جەتەكشىسى – سىنىپتان تىس تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋمەن، ۇيلەستىرۋمەن جانە وتكىزۋمەن اينالىسادى، سونىمەن قاتار اتا - انالارمەن جاسالاتىن جۇمىستى دا وسى پەداگوگ اتقارادى.
ك. ج. قوجاحمەتوۆا ءوز ەڭبەگىندە: «حالىق دانالىعىنىڭ ەرەجەلەرى، ادامنىڭ ارەكەتتەرى مەن قىزمەتتەرىن ونىڭ مارتەبەسىنە سايكەس: اتا، اجە، اكە، انا، ۇل، قىز، كۇيەۋ بالا، كەلىن دەپ رەتتەپ قانا قويمايدى، سونىمەن بىرگە حالىق دانالىعىنىڭ وسيەتتەرىندە، ءاربىر ءرولدىڭ قىزمەتى مەن تەرەڭ يدەيالىق ماعىناسى ساقتالادى» - دەپ اتاپ كورسەتكەن [3، 145]. ءيا، شىنىمەن دە، وتباسىنداعى وسى ءاربىر ءرولدىڭ قىزمەتى مەن ماڭىزى زور. بالا تاربيەسى ءۇشىن ءارقايسىسىنىڭ قاتىسى ەرەكشە. وسى ماسەلەلەردى سانالى مەڭگەرگەن ۇستازدار قاۋىمى عانا، حالىق دانالىعىنىڭ ەرەجەلەرىن بىلەتىن ءمۇعالىم عانا ۇرپاق تاربيەلەۋدە، اتا - انامەن جۇمىس جاساۋدا جەتىستىكتەرگە جەتەرى ءسوزسىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
