ءوزىڭدى جانە وزگەنى تاني ءبىل
ءوزىڭدى جانە وزگەنى تاني ءبىل
(سان قىرلى پسيحولوگيا عىلىمىنا ارنالعان كەش)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ جەكە تۇلعاسىن جان - جاقتى دامىتۋ، جەكە باس ەرەكشەلىكتەرىن، قابىلەتىن اشۋ، ءوزىن ءوزى تۇسىنە ءبىلۋ، ۇنامدى جانە ۇنامسىز قاسيەتتەرىن تارازىعا سالا ءبىلۋ، بايقاعىشتىق پەن بايسالدىلىققا، زەيىندىلىك پەن زەرەكتىلىككە، تاپقىرلىق پەن ويشىلدىققا باۋلۋ، ءوزىن ءوزى باعالاي ءبىلۋ.
كورنەكىلىگى:
شارلار، تاراتپا قاعازدار، سلايد پرەزەنتاسيا، جاڭعاق، ءتۇرلى - ءتۇستى قارىنداشتار
ءى ءبولىم ۇيىمداستىرۋ: پسيحولوگيالىق ويىن «ەموسيا»
بالالار، ءقازىر ءبىز «ەموسيا» اتتى پسيحولوگيالىق ويىن وينايمىز. مەن سەندەرگە شارلار تاراتامىن. سول شارلاردى ۇرلەۋىمىز قاجەت. اركىم ءوز شارىن ۇرلەپ بىتكەن ۋاقىتقا دەيىن ومىرىندە بولىپ جاتقان ساتسىزدىكتەردى، قيىندىقتاردى، جاعىمسىز جايلاردى ويلايمىز. ۇرلەپ بولساق، شاردى تەزىرەك جارايىق.
تالقىلاۋ:
• بالالار، شاردى ۇرلەپ جاتقاندا قانداي سەزىمدە بولدىڭدار؟
• شاردى جارىپ تاستاعاننان كەيىن قانداي كوڭىل - كۇيگە ەندىڭدەر؟ كوڭىل - كۇيلەرىڭ كوتەرىلدى مە؟ جاعىمسىز ەموسيادان ارىلدىق پا؟
بالالار، تەك قانا جاقسىلىققا ۇمتىلىپ، ءارقاشان كوڭىل - كۇيىمىز كوتەرىڭكى بولسىن.
ءىى ءبولىم «جاڭعاق» جاتتىعۋى
«جاڭعاق» جاتتىعۋى ارقىلى بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ماقساتى قانداي ەكەنىن انىقتايمىز.
مەنىڭ قولىمداعى قاپتىڭ ىشىنەن قولدارىڭا تيگەن جاڭعاقتى تاڭداپ الىڭدار، ەندى جاڭعاقتى انىقتاپ قاراپ اركىم ءوز جاڭعاعىن قاپقا سالادى، مەن قاپتى ارالاستىرىپ ىدىسقا سالامىن، ال سەندەر سول ىدىستان ءوز جاڭعاقتارىڭدى تاۋىپ الۋلارىڭ كەرەك. تاپسىرما ۇعىنىقتى بولسا جاتتىعۋدى باستايمىز.
تالقىلاۋ:
ا/ جاڭعاقتى تاۋىپ العاندا نەگە سۇيەندىڭ؟
ءا/ قانداي ستراتەگيا قولداندىڭ؟
ب\ الدە ءبارى الىپ بولسىن قالعانى مەنىكى دەدىڭ بە؟
مىنە، بالالار ءبىر قاراعاندا جاڭعاقتىڭ ءبارى ءبىر - بىرىنە ۇقسايتىن سياقتى، ءبىراق جاقسىلاپ قاراساق، ولاردىڭ ءار بىرەۋىنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى بار ەكەنىن انىق بىلۋگە بولادى. سول سياقتى ادامدار دا وتە ءار ءتۇرلى، ءار ادامنىڭ جەكە سىزىقتارى، قيسىق جەرلەرى، وزىنشە ادەمىلىگى، تارتىمدىلىعى بولادى. تەك ونى كورە جانە سەزىنە ءبىلۋ قاجەت.
ەندەشە بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ماقساتى ءوز بويىمىزداعى جاقسى قاسيەتتەردى باعالاي وتىرىپ، ءوزىن ءوزى تاربيەلەۋ جولدارىن انىقتايمىز.
دانىشپان فيلوسوف فالەس ايتقان ەكەن،
دۇنيەدە ەڭ ۇلكەن نارسە كەڭىستىك
بارىنەن جۇيرىك وي
ءبارىنىن دانا ۋاقىت
بارىنەن جەڭىل باسقاعا اقىل ايتۋ
بارىنەن قيىن ءوزىڭدى ءوزىڭ تانۋ
ءىىى ءبولىم «ورمەكشى» ءادىسى
/وقۋشىلاردى ءبىرى - بىرىمەن بايلانىسىن نىعايتۋ، ويلارىمەن ءبولىسۋ/
- ءوزىڭدى تانۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
- ءوزىن – ءوزى باعالاۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
- ءوزىن ءوزى باعالاۋ قۇندىلىعىنا نەنى جاتقىزامىز؟
- العا قويعان ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- «وزگەنى جاقسى كورۋ – وزىڭنەن باستالادى" نەمەسە "ءوزىڭدى جاقسى كورەمەي تۇرىپ، وزگەنى دە جاقسى كورە المايسىڭ" دەگەن قالاي؟
سونىمەن، بالالار، وسىعان دەيىن ءوزىڭدى - ءوزىڭ باعالاۋ، تانۋ ءۇشىن ءوز - ءوزىڭدى قادىرلەي ءبىلۋ كەرەك ەكەنىن تۇسىندىك. ءوز – ءوزىڭدى باعالاۋ – كەمشىلىكتەرىڭدى جەتىستىكتەرىڭدى باسقا ادامدارمەن بولىسە وتىرىپ، دوستارىڭا دەگەن قارىم – قاتىناستارىڭدى، ءىلتيپاتتارىڭدى، ءىس – ارەكەتتەرىڭدى ءبىلۋ دەگەن ءسوز.
ادام ءوزىن – ءوزى تاربيەلەيدى، الدىنا ماقسات قويا بىلەدى، سول ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ادامي قۇندىلىقتاردى باعالاي وتىرىپ، «ءوز ءومىرىم وزىمە قۇندى» دەگەن قاعيدانى باستى نازاردا ۇستاۋ قاجەت. ادام ەن باستىسى جوعارى ادامگەرشىلىكتە بولسا عانا كوپ نارسەگە قول جەتكىزە الادى.
ءىۇ ءبولىم «مەن» جاتتىعۋى
- ءقازىر سىزدەرگە ۇلەستىرمەلى قاعازدار تاراتىلىپ بەرىلەدى، ونداعى «مەن كىممىن، قاندايمىن جانە مەن تۋرالى باسقالار نە دەپ ويلايدى؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ جازاسىزدار
مەن_____________________________
مەن______________________________
مەن______________________________
مەن______________________________
مەن تۋرالى باسقالار نە دەپ ويلايدى؟
سىزدەر وزدەرىڭىزدىڭ قانداي ەكەندەرىڭىزدى، سونىمەن قاتار سىزدەر تۋرالى وزگەلەر نە دەپ ويلايتىنىن ايتىپ وتتىڭىزدەر.
ادام بالاسى كەز كەلگەن نارسەنى وقىعاندا نەمەسە كورگەن دە ودان عيبرات الۋ كەرەك ەكەن. ولاي بولسا كەلەسى ءبولىم:
ءۇ ءبولىم جاقسى مەن جامان قاسيەتتەر.
نە نارسەدە دە جاقسى مەن جامان بار. مىسالى، ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ بەلەستەرىندە، قوعامنىڭ پايدا بولۋىندا، ءومىر ءسۇرىپ جۇرگەن، تىرشىلىك جاساپ جاتقان تابيعاتتىڭ وزىندە دە «جاقسىلىق» پەن «جاماندىق» كەزەك - كەزەك كەزدەسىپ وتىراتىن بارىمىزگە بەلگىلى.
وسى جەردە اباي اتامىزدىڭ «سەگىز باتىر» دەپ باستالاتىن جۇمباعى ەسكە تۇسەدى.
اللا مىقتى جاراتقان سەگىز باتىر،
باياعىدان سوعىسىپ ءالى جاتىر.
كەزەك - كەزەك جىعىلىپ، جاتىپ تۇرىپ،
كىم جەڭەرى بەلگىسىز تۇبىندە اقىر.
مىنە، وسى جۇمباقتىڭ جاۋابى، سەگىز باتىردىڭ ءبىرىنشىسى «جاقسىلىق» بولسا، ەكىنشىسى «جاماندىق» ەكەن. كەز - كەلگەن ادامنىڭ مىنەزىندە دە ءدال وسى ەكى باتىر بار. ول ەكەۋىن تابۋ ءۇشىن ءوزىڭىزدىڭ ايناداعى بەينەڭىزگە قاراپ ويلانىڭىز.
تالقىلاۋ:
• ماعان قاراپ تۇرعان كىم؟
• ول قانداي ادام؟
سىزدەرگە تاراتىلىپ بەرىلگەن پاراققا وڭ جاعىنا «جاقسى» «جامان» قاسيەتتەرىڭىزدى ءتىزىپ جازىڭىز. ول ءۇشىن الدىمەن ءوزىڭىزدىڭ بويىڭىزدى قانداي قاسيەتتەر بار سونى ويلانىپ الىپ، ەكى باعانعا ءبولىپ جازىڭىزدار.
(3مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى)
تالقىلاۋ:
1. قانداي قاسيەتتەرىڭىزدى كوپ جازدىڭىزدار؟
2. قايسىسىنان ءوزىڭىزدى كوبىرەك تاپتىڭىز؟
3. وسىعان دەيىن وسى جايلى ويلانىپ كوردىڭىز بە؟
بۇل جاتتىعۋدى جۇرگىزۋدەگى نەگىزگى ماقساتىمىز بىرىنشىدەن ءوزىمىزدى، ەكىنشىدەن باسقا ادامداردى تانىپ ءبىلۋ ءۇشىن بولسا، ۇشىنشىدەن بويىمىزداعى جامان قاسيەتتەردى جويىپ، جاقسى قاسيەتتەرىمىزدى اسىرۋ بولاتىن.
- ولاي بولسا، كەلەسى ءبولىم:
ءۇى ءبولىم اڭىز «تانىمنىڭ قيىن جولى» ءوزىڭدى تانۋدىڭ قيىن جولى
ۇلكەن كۇمىس ءتۇستى بالىق وزەندە ءجۇزىپ ءجۇرىپ، دومالاق اڭقيعان كوزىمەن ويناپ جۇرگەن بالا - شاعاعا قارادى دا اڭ - تاڭ بولىپ …. وسىلار سۋعا نەسىنە قىزىعادى ەكەن،- دەپ ويلادى. ولاردىڭ جەرلەرىندە قۇم، ءشوپ، تاس، جەر تاعى مەن بىلمەيتىن تالاي دۇنيەلەر بار. ولارعا نە جەتىسپەيدى؟ سۋ ولارعا نە كەرەك ەكەن؟ مۇندا ەشقانداي قىزىق جوق قوي، دەپ ادەتتەگىدەي جان جاعىنا شورشىپ شومىلىپ، جاسىل قالىن سۋ، اق قۇم، بالدىر ءشوپ، ۇساق ويناقتاعان بالىقتار، بولدى فۋۋۋ ءىش پىسادى… دەپ، كۇرسىندى.
بالا - شاعا سۋعا سۇڭگىپ اسىر سالىپ ويناپ جاتتى. بالىق ويلادى «مۇمكىن بۇلار ءبىر ورتانى، باسقا ورتاعا اۋىستىرعاننان راحات الاتىن شىعار؟» ەندەشە مەن دە ءسويتىپ كورەيىنشى دەپ، شورتىپ سەكىرىپ اسپانعا كوتەرىلىپ قايتا سۋعا شولپ ەتتى دە، «ءيا» وتە تاماشا ەكەن اۋا جۇتىم تاماشا، دەگەنشە بولعان جوق كوڭىل كۇيى قايتا ءتۇستى.
«مەن دۇرىس ويلاپپىن، اۋا ول وتە تاماشا ەكەن.» ال سوندا جەر مەن وت قانداي ەكەن؟ ەگەردە قۇمعا سەكىرىپ شىقسام قالاي بولار ەكەن دەگەن وي كەلىپ قۇمعا سەكىرىپ شىعادى.
سول اق ەكەن بالىق سوققىعا ءتۇسىپ قۇم ۇستىندە بۇرالاڭداپ جاتقاندا ءبىر جانى اشىعان بالا ونى قايتا سۋعا يتەرىپ جىبەرەدى. بالىق ءوز - وزىنە ارەڭ دەگەندە كەلىپ ءتىرى قالدى.
ەسىن جيناعان سوڭ «ءيا» دەپ ويلادى بالىق، مەن دە وسىنى كۇتىپ ەدىم. ادامدارعا ءجۇزۋدى ۇيرەنۋ سياقتى، ماعان دا ءالى وتە ۇزاق جۇرۋگە ۇيرەنۋ قاجەت ەكەن،- دەپ جاعاعا قاراي قايتا جول تارتتى…
تالقىلاۋ:
بالىقتىڭ ءىس ارەكەتىن قالاي قاراستىرۋعا بولادى؟
ءۇىىى ءبولىم «مەنىڭ بەينەم» ويىنى
ماقساتى: توپتاعى جۇمىسقا قىزىعۋشىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ، ويىنعا قاتىسۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن جوعارىلاتۋ، ءوزى جانە وزگەلەر جايىندا تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ؛
ءبىز ادامدار مەن زاتتار الەمىندە ءومىر سۇرەمىز. كوپتەگەن زاتتاردىڭ قاسيەتتەرى مەن ساپاسى تۋرالى، مىسالى، حرۋستال ۆازانىڭ سىنعىش زات، جۇننەن توقىلعان كيىمنىڭ جۇمساق ءارى دەنەنى جىلىتاتىنىن بىلەمىز. ادامدار الەمى كۇردەلى ەمەس. سوندىقتان دا ءار ادام ءوزىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن، باسقالاردىڭ قاسيەتتەرىن ءبىلۋ ماڭىزدى.
ءقازىر، ءوزىڭدى ەلەستەت، سىزدە باسقا پلانەتاعا ءتۇسۋ مۇمكىندىگىڭىز بار. ءبىراق، ءوز دەنەڭمەن ەمەس، ءبىر زات، وسىمدىك، جانۋار نەمەسە قۇس بەينەسىندە. باسقا پلانەتادا ءوزىڭدى قانداي بەينەدە كورەر ەدىڭ، قانداي ماتەريالدان جاسالعان، قانداي تۇستە؟ قانداي قاسيەتتەر مەن ساپالاردى مەڭگەرەر ەدىڭ؟ باعىتىڭىز قانداي بولماق؟
ەگەر ءسىز ءوزىڭىزدى جاڭا بەينەدە ەلەستەتسەڭىز، سول بەينەنى سالىڭىز.
تالقىلاۋ:
جۇرگىزۋشى توپ مۇشەلەرىنە ءبىر - ءبىرىنىڭ سۋرەتىن كورۋدى جانە ونى ءبىرىنشى جاقتان ايتۋدى سۇرايدى. مىسالى: «مەن ءتۇرلى ءتۇستى، پلاستماسسالى، وتە بەرىك ۇستەل لامپاسىمىن. مەن بۇل پلانەتادا بارلىعىنا جارىق سىيلاۋشىمىن».
ويىن قاراپايىم بولعانىمەن، بۇل جاتتىعۋ وتە ماڭىزدى. ول تەك ترەنينگكە قاتىسۋشىلار وزدەرىن نەمەسە وزدەرى جايىندا تۇسىنىكتەرى كەڭەيىپ قانا قويمايدى، وزدەرىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن اشادى جانە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرعان الەمگە دايىن بولۋدى مەڭگەرەدى.
ءىح ءبولىم «نۇرعا بولەنۋ» رەفلەكسيا
كوزدەرىن جۇمىپ، زەيىندەرىن اۋتوترەنينگكە بولەدى. سوڭىندا وقۋشىلار وزدەرىنىڭ العان اسەرلەرىمەن بولىسەدى.
ح ءبولىم قورىتىندىلاۋ
بۇگىنگى كەزدەسۋىمىز وزدەرىڭدى تولىعىراق تانىتۋعا، جاقسى قاسيەتتەردى بويلارىڭا سىڭىرۋگە، جامان قاسيەتتەردەن اۋلاق بولۋعا، تابيعاتقا، ادامزاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، سۇلۋلىقتى، اسەمدىكتى سەزىنۋگە كومەكتەسەدى دەپ ويلايمىن.
(سان قىرلى پسيحولوگيا عىلىمىنا ارنالعان كەش)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ جەكە تۇلعاسىن جان - جاقتى دامىتۋ، جەكە باس ەرەكشەلىكتەرىن، قابىلەتىن اشۋ، ءوزىن ءوزى تۇسىنە ءبىلۋ، ۇنامدى جانە ۇنامسىز قاسيەتتەرىن تارازىعا سالا ءبىلۋ، بايقاعىشتىق پەن بايسالدىلىققا، زەيىندىلىك پەن زەرەكتىلىككە، تاپقىرلىق پەن ويشىلدىققا باۋلۋ، ءوزىن ءوزى باعالاي ءبىلۋ.
كورنەكىلىگى:
شارلار، تاراتپا قاعازدار، سلايد پرەزەنتاسيا، جاڭعاق، ءتۇرلى - ءتۇستى قارىنداشتار
ءى ءبولىم ۇيىمداستىرۋ: پسيحولوگيالىق ويىن «ەموسيا»
بالالار، ءقازىر ءبىز «ەموسيا» اتتى پسيحولوگيالىق ويىن وينايمىز. مەن سەندەرگە شارلار تاراتامىن. سول شارلاردى ۇرلەۋىمىز قاجەت. اركىم ءوز شارىن ۇرلەپ بىتكەن ۋاقىتقا دەيىن ومىرىندە بولىپ جاتقان ساتسىزدىكتەردى، قيىندىقتاردى، جاعىمسىز جايلاردى ويلايمىز. ۇرلەپ بولساق، شاردى تەزىرەك جارايىق.
تالقىلاۋ:
• بالالار، شاردى ۇرلەپ جاتقاندا قانداي سەزىمدە بولدىڭدار؟
• شاردى جارىپ تاستاعاننان كەيىن قانداي كوڭىل - كۇيگە ەندىڭدەر؟ كوڭىل - كۇيلەرىڭ كوتەرىلدى مە؟ جاعىمسىز ەموسيادان ارىلدىق پا؟
بالالار، تەك قانا جاقسىلىققا ۇمتىلىپ، ءارقاشان كوڭىل - كۇيىمىز كوتەرىڭكى بولسىن.
ءىى ءبولىم «جاڭعاق» جاتتىعۋى
«جاڭعاق» جاتتىعۋى ارقىلى بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ماقساتى قانداي ەكەنىن انىقتايمىز.
مەنىڭ قولىمداعى قاپتىڭ ىشىنەن قولدارىڭا تيگەن جاڭعاقتى تاڭداپ الىڭدار، ەندى جاڭعاقتى انىقتاپ قاراپ اركىم ءوز جاڭعاعىن قاپقا سالادى، مەن قاپتى ارالاستىرىپ ىدىسقا سالامىن، ال سەندەر سول ىدىستان ءوز جاڭعاقتارىڭدى تاۋىپ الۋلارىڭ كەرەك. تاپسىرما ۇعىنىقتى بولسا جاتتىعۋدى باستايمىز.
تالقىلاۋ:
ا/ جاڭعاقتى تاۋىپ العاندا نەگە سۇيەندىڭ؟
ءا/ قانداي ستراتەگيا قولداندىڭ؟
ب\ الدە ءبارى الىپ بولسىن قالعانى مەنىكى دەدىڭ بە؟
مىنە، بالالار ءبىر قاراعاندا جاڭعاقتىڭ ءبارى ءبىر - بىرىنە ۇقسايتىن سياقتى، ءبىراق جاقسىلاپ قاراساق، ولاردىڭ ءار بىرەۋىنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى بار ەكەنىن انىق بىلۋگە بولادى. سول سياقتى ادامدار دا وتە ءار ءتۇرلى، ءار ادامنىڭ جەكە سىزىقتارى، قيسىق جەرلەرى، وزىنشە ادەمىلىگى، تارتىمدىلىعى بولادى. تەك ونى كورە جانە سەزىنە ءبىلۋ قاجەت.
ەندەشە بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ماقساتى ءوز بويىمىزداعى جاقسى قاسيەتتەردى باعالاي وتىرىپ، ءوزىن ءوزى تاربيەلەۋ جولدارىن انىقتايمىز.
دانىشپان فيلوسوف فالەس ايتقان ەكەن،
دۇنيەدە ەڭ ۇلكەن نارسە كەڭىستىك
بارىنەن جۇيرىك وي
ءبارىنىن دانا ۋاقىت
بارىنەن جەڭىل باسقاعا اقىل ايتۋ
بارىنەن قيىن ءوزىڭدى ءوزىڭ تانۋ
ءىىى ءبولىم «ورمەكشى» ءادىسى
/وقۋشىلاردى ءبىرى - بىرىمەن بايلانىسىن نىعايتۋ، ويلارىمەن ءبولىسۋ/
- ءوزىڭدى تانۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
- ءوزىن – ءوزى باعالاۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
- ءوزىن ءوزى باعالاۋ قۇندىلىعىنا نەنى جاتقىزامىز؟
- العا قويعان ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- «وزگەنى جاقسى كورۋ – وزىڭنەن باستالادى" نەمەسە "ءوزىڭدى جاقسى كورەمەي تۇرىپ، وزگەنى دە جاقسى كورە المايسىڭ" دەگەن قالاي؟
سونىمەن، بالالار، وسىعان دەيىن ءوزىڭدى - ءوزىڭ باعالاۋ، تانۋ ءۇشىن ءوز - ءوزىڭدى قادىرلەي ءبىلۋ كەرەك ەكەنىن تۇسىندىك. ءوز – ءوزىڭدى باعالاۋ – كەمشىلىكتەرىڭدى جەتىستىكتەرىڭدى باسقا ادامدارمەن بولىسە وتىرىپ، دوستارىڭا دەگەن قارىم – قاتىناستارىڭدى، ءىلتيپاتتارىڭدى، ءىس – ارەكەتتەرىڭدى ءبىلۋ دەگەن ءسوز.
ادام ءوزىن – ءوزى تاربيەلەيدى، الدىنا ماقسات قويا بىلەدى، سول ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ادامي قۇندىلىقتاردى باعالاي وتىرىپ، «ءوز ءومىرىم وزىمە قۇندى» دەگەن قاعيدانى باستى نازاردا ۇستاۋ قاجەت. ادام ەن باستىسى جوعارى ادامگەرشىلىكتە بولسا عانا كوپ نارسەگە قول جەتكىزە الادى.
ءىۇ ءبولىم «مەن» جاتتىعۋى
- ءقازىر سىزدەرگە ۇلەستىرمەلى قاعازدار تاراتىلىپ بەرىلەدى، ونداعى «مەن كىممىن، قاندايمىن جانە مەن تۋرالى باسقالار نە دەپ ويلايدى؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ جازاسىزدار
مەن_____________________________
مەن______________________________
مەن______________________________
مەن______________________________
مەن تۋرالى باسقالار نە دەپ ويلايدى؟
سىزدەر وزدەرىڭىزدىڭ قانداي ەكەندەرىڭىزدى، سونىمەن قاتار سىزدەر تۋرالى وزگەلەر نە دەپ ويلايتىنىن ايتىپ وتتىڭىزدەر.
ادام بالاسى كەز كەلگەن نارسەنى وقىعاندا نەمەسە كورگەن دە ودان عيبرات الۋ كەرەك ەكەن. ولاي بولسا كەلەسى ءبولىم:
ءۇ ءبولىم جاقسى مەن جامان قاسيەتتەر.
نە نارسەدە دە جاقسى مەن جامان بار. مىسالى، ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ بەلەستەرىندە، قوعامنىڭ پايدا بولۋىندا، ءومىر ءسۇرىپ جۇرگەن، تىرشىلىك جاساپ جاتقان تابيعاتتىڭ وزىندە دە «جاقسىلىق» پەن «جاماندىق» كەزەك - كەزەك كەزدەسىپ وتىراتىن بارىمىزگە بەلگىلى.
وسى جەردە اباي اتامىزدىڭ «سەگىز باتىر» دەپ باستالاتىن جۇمباعى ەسكە تۇسەدى.
اللا مىقتى جاراتقان سەگىز باتىر،
باياعىدان سوعىسىپ ءالى جاتىر.
كەزەك - كەزەك جىعىلىپ، جاتىپ تۇرىپ،
كىم جەڭەرى بەلگىسىز تۇبىندە اقىر.
مىنە، وسى جۇمباقتىڭ جاۋابى، سەگىز باتىردىڭ ءبىرىنشىسى «جاقسىلىق» بولسا، ەكىنشىسى «جاماندىق» ەكەن. كەز - كەلگەن ادامنىڭ مىنەزىندە دە ءدال وسى ەكى باتىر بار. ول ەكەۋىن تابۋ ءۇشىن ءوزىڭىزدىڭ ايناداعى بەينەڭىزگە قاراپ ويلانىڭىز.
تالقىلاۋ:
• ماعان قاراپ تۇرعان كىم؟
• ول قانداي ادام؟
سىزدەرگە تاراتىلىپ بەرىلگەن پاراققا وڭ جاعىنا «جاقسى» «جامان» قاسيەتتەرىڭىزدى ءتىزىپ جازىڭىز. ول ءۇشىن الدىمەن ءوزىڭىزدىڭ بويىڭىزدى قانداي قاسيەتتەر بار سونى ويلانىپ الىپ، ەكى باعانعا ءبولىپ جازىڭىزدار.
(3مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى)
تالقىلاۋ:
1. قانداي قاسيەتتەرىڭىزدى كوپ جازدىڭىزدار؟
2. قايسىسىنان ءوزىڭىزدى كوبىرەك تاپتىڭىز؟
3. وسىعان دەيىن وسى جايلى ويلانىپ كوردىڭىز بە؟
بۇل جاتتىعۋدى جۇرگىزۋدەگى نەگىزگى ماقساتىمىز بىرىنشىدەن ءوزىمىزدى، ەكىنشىدەن باسقا ادامداردى تانىپ ءبىلۋ ءۇشىن بولسا، ۇشىنشىدەن بويىمىزداعى جامان قاسيەتتەردى جويىپ، جاقسى قاسيەتتەرىمىزدى اسىرۋ بولاتىن.
- ولاي بولسا، كەلەسى ءبولىم:
ءۇى ءبولىم اڭىز «تانىمنىڭ قيىن جولى» ءوزىڭدى تانۋدىڭ قيىن جولى
ۇلكەن كۇمىس ءتۇستى بالىق وزەندە ءجۇزىپ ءجۇرىپ، دومالاق اڭقيعان كوزىمەن ويناپ جۇرگەن بالا - شاعاعا قارادى دا اڭ - تاڭ بولىپ …. وسىلار سۋعا نەسىنە قىزىعادى ەكەن،- دەپ ويلادى. ولاردىڭ جەرلەرىندە قۇم، ءشوپ، تاس، جەر تاعى مەن بىلمەيتىن تالاي دۇنيەلەر بار. ولارعا نە جەتىسپەيدى؟ سۋ ولارعا نە كەرەك ەكەن؟ مۇندا ەشقانداي قىزىق جوق قوي، دەپ ادەتتەگىدەي جان جاعىنا شورشىپ شومىلىپ، جاسىل قالىن سۋ، اق قۇم، بالدىر ءشوپ، ۇساق ويناقتاعان بالىقتار، بولدى فۋۋۋ ءىش پىسادى… دەپ، كۇرسىندى.
بالا - شاعا سۋعا سۇڭگىپ اسىر سالىپ ويناپ جاتتى. بالىق ويلادى «مۇمكىن بۇلار ءبىر ورتانى، باسقا ورتاعا اۋىستىرعاننان راحات الاتىن شىعار؟» ەندەشە مەن دە ءسويتىپ كورەيىنشى دەپ، شورتىپ سەكىرىپ اسپانعا كوتەرىلىپ قايتا سۋعا شولپ ەتتى دە، «ءيا» وتە تاماشا ەكەن اۋا جۇتىم تاماشا، دەگەنشە بولعان جوق كوڭىل كۇيى قايتا ءتۇستى.
«مەن دۇرىس ويلاپپىن، اۋا ول وتە تاماشا ەكەن.» ال سوندا جەر مەن وت قانداي ەكەن؟ ەگەردە قۇمعا سەكىرىپ شىقسام قالاي بولار ەكەن دەگەن وي كەلىپ قۇمعا سەكىرىپ شىعادى.
سول اق ەكەن بالىق سوققىعا ءتۇسىپ قۇم ۇستىندە بۇرالاڭداپ جاتقاندا ءبىر جانى اشىعان بالا ونى قايتا سۋعا يتەرىپ جىبەرەدى. بالىق ءوز - وزىنە ارەڭ دەگەندە كەلىپ ءتىرى قالدى.
ەسىن جيناعان سوڭ «ءيا» دەپ ويلادى بالىق، مەن دە وسىنى كۇتىپ ەدىم. ادامدارعا ءجۇزۋدى ۇيرەنۋ سياقتى، ماعان دا ءالى وتە ۇزاق جۇرۋگە ۇيرەنۋ قاجەت ەكەن،- دەپ جاعاعا قاراي قايتا جول تارتتى…
تالقىلاۋ:
بالىقتىڭ ءىس ارەكەتىن قالاي قاراستىرۋعا بولادى؟
ءۇىىى ءبولىم «مەنىڭ بەينەم» ويىنى
ماقساتى: توپتاعى جۇمىسقا قىزىعۋشىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ، ويىنعا قاتىسۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن جوعارىلاتۋ، ءوزى جانە وزگەلەر جايىندا تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ؛
ءبىز ادامدار مەن زاتتار الەمىندە ءومىر سۇرەمىز. كوپتەگەن زاتتاردىڭ قاسيەتتەرى مەن ساپاسى تۋرالى، مىسالى، حرۋستال ۆازانىڭ سىنعىش زات، جۇننەن توقىلعان كيىمنىڭ جۇمساق ءارى دەنەنى جىلىتاتىنىن بىلەمىز. ادامدار الەمى كۇردەلى ەمەس. سوندىقتان دا ءار ادام ءوزىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن، باسقالاردىڭ قاسيەتتەرىن ءبىلۋ ماڭىزدى.
ءقازىر، ءوزىڭدى ەلەستەت، سىزدە باسقا پلانەتاعا ءتۇسۋ مۇمكىندىگىڭىز بار. ءبىراق، ءوز دەنەڭمەن ەمەس، ءبىر زات، وسىمدىك، جانۋار نەمەسە قۇس بەينەسىندە. باسقا پلانەتادا ءوزىڭدى قانداي بەينەدە كورەر ەدىڭ، قانداي ماتەريالدان جاسالعان، قانداي تۇستە؟ قانداي قاسيەتتەر مەن ساپالاردى مەڭگەرەر ەدىڭ؟ باعىتىڭىز قانداي بولماق؟
ەگەر ءسىز ءوزىڭىزدى جاڭا بەينەدە ەلەستەتسەڭىز، سول بەينەنى سالىڭىز.
تالقىلاۋ:
جۇرگىزۋشى توپ مۇشەلەرىنە ءبىر - ءبىرىنىڭ سۋرەتىن كورۋدى جانە ونى ءبىرىنشى جاقتان ايتۋدى سۇرايدى. مىسالى: «مەن ءتۇرلى ءتۇستى، پلاستماسسالى، وتە بەرىك ۇستەل لامپاسىمىن. مەن بۇل پلانەتادا بارلىعىنا جارىق سىيلاۋشىمىن».
ويىن قاراپايىم بولعانىمەن، بۇل جاتتىعۋ وتە ماڭىزدى. ول تەك ترەنينگكە قاتىسۋشىلار وزدەرىن نەمەسە وزدەرى جايىندا تۇسىنىكتەرى كەڭەيىپ قانا قويمايدى، وزدەرىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن اشادى جانە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرعان الەمگە دايىن بولۋدى مەڭگەرەدى.
ءىح ءبولىم «نۇرعا بولەنۋ» رەفلەكسيا
كوزدەرىن جۇمىپ، زەيىندەرىن اۋتوترەنينگكە بولەدى. سوڭىندا وقۋشىلار وزدەرىنىڭ العان اسەرلەرىمەن بولىسەدى.
ح ءبولىم قورىتىندىلاۋ
بۇگىنگى كەزدەسۋىمىز وزدەرىڭدى تولىعىراق تانىتۋعا، جاقسى قاسيەتتەردى بويلارىڭا سىڭىرۋگە، جامان قاسيەتتەردەن اۋلاق بولۋعا، تابيعاتقا، ادامزاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، سۇلۋلىقتى، اسەمدىكتى سەزىنۋگە كومەكتەسەدى دەپ ويلايمىن.
You Might Also Like
