- 15 ءساۋ. 2015 00:00
- 233
پىسكەن مەن شيكى
باي مەن جارلى بالاسى اڭعا شىقتى،
جالاڭ قاعىپ جاراپ تۇر اتى مىقتى.
جورتىپ جۇرگەن تۇلكىنى كوردى-داعى،
قۋىپ بارىپ ەرىكسىز ىنگە تىقتى.
ەكەۋى كەلدى شاۋىپ اتتى قىستاپ،
تۇلكىنى الامىز دەپ وتپەن ىستاپ.
«شىلبىرىنان ارقانداپ اتتى وتقا قوي،
تويىپ قالسىن بولعانشا ءبىز جۇمىستاپ».
جازىم بولار دەسە دە بولمايدى ءبىر،
جارلى بايعۇس، قايتسىن-اي، ۇناماي ءجۇر.
بايى ايتقان سوڭ امالسىز ارقاندادى،
اندا-ساندا ءبىر ءۇزىپ ەلەڭدەپ تۇر.
وت جاعىپ، ىستاپ ەدى ءتۇتىن سالىپ،
ەكى ات ۇركىپ جونەلدى ءۇزىپ الىپ.
تۇلكىڭ قۇرسىن، ايرىلىپ كولىگىنەن،
ساندالدى ەكى بالا جاياۋ قالىپ.
بايباتشاسى جۇگىردى تۇرا سالا،
– توقتا،– دەدى مىرزاعا اتشى بالا.
– اتتان دا، تۇلكىدەن دە ايرىلمالىق،
مەن ۇستايىن، سەن تۇلكىنى ىستاپ قارا.
اقىرىن كەلىپ ەدى لىقىلىقتاپ،
قۇيرىعىن تىگىپ الدى شيىرشىقتاپ.
جەلىككەن ات جەلگە ەرمەي توقتاسىن با،
ويىن سالىپ ۇستاتپاي كەتتى زىپتاپ.
قايتا كەلسە، باي وتتى جاعا الماي تۇر،
وتىنى جوق ءبىر شوقتى ۇرەدى قۇر.
وتىن سالىپ، جارلى ىستاپ تۇلكىنى الدى،
– ەندى نە بار، اياڭداپ اۋىلعا ءجۇر.
ەكەۋى ەلگە قاراي ءجۇردى ەنتەلەپ،
مىرزاسى جۇرە المايدى ۋايىم جەپ.
قىل شىلبىردىڭ ۇزىگىن الدى جارلى،
ءبىر نارسەگە كەرەگى بولار-اۋ دەپ.
بايباتشاعا جاياۋلىق جامان باتتى،
اياعى ءىسىپ، جۇرە الماي سۇلاپ جاتتى.
مۇنداي ءىستىڭ تالايىن كورگەن جارلى،
تاستاسىن با مىرزاسىن، ارقالاپتى.
– مەن بۇرىن جاياۋلىقتى كورمەدىم،– دەپ،
– ءبۇيتىپ جان قينالعانشا ولمەدىم،– دەپ.
بايباتشا ارىزداستى جولداسىنا،
– ءالىم كەتىپ، تىم قاتتى شولدەدىم،– دەپ.
جولداسى سۋ ىزدەيدى زىر جۇگىرىپ،
بەلىنە ەكى ەتەگىن الدى ءتۇرىپ.
قۇدىق شىعار دەدى دە جەتىپ كەلدى،
ۇيىلگەن ءبىر ارادا توپىراق كورىپ.
سۋ شىققان قۇدىق ەكەن شىڭىراۋدان،
كىشى ەمەس توپىراعى تومپەش تاۋدان.
ەتىككە بەلبەۋمەنەن شىلبىر جالعاپ،
سۋ الدى ايلامەنەن الدەقايدان.
ىشكىزدى ەتىكپەن سۋ مىرزاسىنا،
مىرزاسى ريزا بولدى سىرلاسىنا.
كوردىڭ بە، پىسكەن ادام نە قىلىپ ءجۇر،
شيكىنىڭ نە كۇن تۋدى ءبىر باسىنا.
سۋعا قانىپ العان سوڭ جەلدەي ەسىپ،
ەكەۋى تاعى ءجۇردى قۇداي دەسىپ.
ەنتىگىپ ەكىندىدە جەتىپ كەلسە،
كەتىپتى كورگەن جەردەن اۋىل كوشىپ.
باي جىلادى كورە الماي ەلدىڭ شاڭىن،
كەدەي ءتىنتىپ قاراپ ءجۇر جۇرتتىڭ ماڭىن.
سونشا قاراپ تاپقانى سىنىق ينە،
جانە ءبىراز تاسپانىڭ سىدىرعانىن.
تاستاماي الدى بالا، و دا كەرەك،
قارادى كوش سۇرلەۋىن ەندى ەرتەرەك.
سوقپاقتان كوشتىڭ ءىزىن تاۋىپ الىپ،
جۇگىرىپ كۇن باتقانشا قاقتى دەدەك.
ىمىرت بولدى، قاس قارايىپ، كۇن دە باتتى،
ءبىر جەرگە شارشاعان سوڭ كەلىپ جاتتى.
قارنىم اشتى دەپ جىلاپ مىرزا جاتىر،
ازار-مازار دەگەندە تاڭ-داعى اتتى.
ەكەۋى جانە ءجۇردى زىر جۇگىرىپ،
كەز بولدى ءبىر وزەنگە تالاي ءجۇرىپ.
جارلى بالا وزەننەن بالىق الدى،
تاسپانى باۋ، ينەنى قارماق قىلىپ.
وت جاقتى، بالىق ءپىستى، تويىپ الدى.
بايباتشا قۋانعاننان انگە سالدى.
«سىنىق ينە، سىدىرىم تاسپا» دەگەن،
ميراس بوپ كەيىنگىگە سونان قالدى.
ەل تاپتى ەرتەڭ تۇستە سۇرلەۋمەنەن،
ەرىنشەكتىك بىتەدى جۇرمەۋمەنەن.
دۇنيەنىڭ اششى-تۇششى ءدامىن تاتپاي،
نە بولدىڭ ەش نارسەنى بىلمەۋمەنەن؟
نە قىلدى، بايقادىڭ با، پىسكەن ادام؟
قور بولار ۇيدە وتىرىپ وسكەن ادام.
قيالاپ قيىن جەردە سول وزادى،
كوپ جول كورىپ، باسىنا ءىس تۇسكەن ادام.
جالاڭ قاعىپ جاراپ تۇر اتى مىقتى.
جورتىپ جۇرگەن تۇلكىنى كوردى-داعى،
قۋىپ بارىپ ەرىكسىز ىنگە تىقتى.
ەكەۋى كەلدى شاۋىپ اتتى قىستاپ،
تۇلكىنى الامىز دەپ وتپەن ىستاپ.
«شىلبىرىنان ارقانداپ اتتى وتقا قوي،
تويىپ قالسىن بولعانشا ءبىز جۇمىستاپ».
جازىم بولار دەسە دە بولمايدى ءبىر،
جارلى بايعۇس، قايتسىن-اي، ۇناماي ءجۇر.
بايى ايتقان سوڭ امالسىز ارقاندادى،
اندا-ساندا ءبىر ءۇزىپ ەلەڭدەپ تۇر.
وت جاعىپ، ىستاپ ەدى ءتۇتىن سالىپ،
ەكى ات ۇركىپ جونەلدى ءۇزىپ الىپ.
تۇلكىڭ قۇرسىن، ايرىلىپ كولىگىنەن،
ساندالدى ەكى بالا جاياۋ قالىپ.
بايباتشاسى جۇگىردى تۇرا سالا،
– توقتا،– دەدى مىرزاعا اتشى بالا.
– اتتان دا، تۇلكىدەن دە ايرىلمالىق،
مەن ۇستايىن، سەن تۇلكىنى ىستاپ قارا.
اقىرىن كەلىپ ەدى لىقىلىقتاپ،
قۇيرىعىن تىگىپ الدى شيىرشىقتاپ.
جەلىككەن ات جەلگە ەرمەي توقتاسىن با،
ويىن سالىپ ۇستاتپاي كەتتى زىپتاپ.
قايتا كەلسە، باي وتتى جاعا الماي تۇر،
وتىنى جوق ءبىر شوقتى ۇرەدى قۇر.
وتىن سالىپ، جارلى ىستاپ تۇلكىنى الدى،
– ەندى نە بار، اياڭداپ اۋىلعا ءجۇر.
ەكەۋى ەلگە قاراي ءجۇردى ەنتەلەپ،
مىرزاسى جۇرە المايدى ۋايىم جەپ.
قىل شىلبىردىڭ ۇزىگىن الدى جارلى،
ءبىر نارسەگە كەرەگى بولار-اۋ دەپ.
بايباتشاعا جاياۋلىق جامان باتتى،
اياعى ءىسىپ، جۇرە الماي سۇلاپ جاتتى.
مۇنداي ءىستىڭ تالايىن كورگەن جارلى،
تاستاسىن با مىرزاسىن، ارقالاپتى.
– مەن بۇرىن جاياۋلىقتى كورمەدىم،– دەپ،
– ءبۇيتىپ جان قينالعانشا ولمەدىم،– دەپ.
بايباتشا ارىزداستى جولداسىنا،
– ءالىم كەتىپ، تىم قاتتى شولدەدىم،– دەپ.
جولداسى سۋ ىزدەيدى زىر جۇگىرىپ،
بەلىنە ەكى ەتەگىن الدى ءتۇرىپ.
قۇدىق شىعار دەدى دە جەتىپ كەلدى،
ۇيىلگەن ءبىر ارادا توپىراق كورىپ.
سۋ شىققان قۇدىق ەكەن شىڭىراۋدان،
كىشى ەمەس توپىراعى تومپەش تاۋدان.
ەتىككە بەلبەۋمەنەن شىلبىر جالعاپ،
سۋ الدى ايلامەنەن الدەقايدان.
ىشكىزدى ەتىكپەن سۋ مىرزاسىنا،
مىرزاسى ريزا بولدى سىرلاسىنا.
كوردىڭ بە، پىسكەن ادام نە قىلىپ ءجۇر،
شيكىنىڭ نە كۇن تۋدى ءبىر باسىنا.
سۋعا قانىپ العان سوڭ جەلدەي ەسىپ،
ەكەۋى تاعى ءجۇردى قۇداي دەسىپ.
ەنتىگىپ ەكىندىدە جەتىپ كەلسە،
كەتىپتى كورگەن جەردەن اۋىل كوشىپ.
باي جىلادى كورە الماي ەلدىڭ شاڭىن،
كەدەي ءتىنتىپ قاراپ ءجۇر جۇرتتىڭ ماڭىن.
سونشا قاراپ تاپقانى سىنىق ينە،
جانە ءبىراز تاسپانىڭ سىدىرعانىن.
تاستاماي الدى بالا، و دا كەرەك،
قارادى كوش سۇرلەۋىن ەندى ەرتەرەك.
سوقپاقتان كوشتىڭ ءىزىن تاۋىپ الىپ،
جۇگىرىپ كۇن باتقانشا قاقتى دەدەك.
ىمىرت بولدى، قاس قارايىپ، كۇن دە باتتى،
ءبىر جەرگە شارشاعان سوڭ كەلىپ جاتتى.
قارنىم اشتى دەپ جىلاپ مىرزا جاتىر،
ازار-مازار دەگەندە تاڭ-داعى اتتى.
ەكەۋى جانە ءجۇردى زىر جۇگىرىپ،
كەز بولدى ءبىر وزەنگە تالاي ءجۇرىپ.
جارلى بالا وزەننەن بالىق الدى،
تاسپانى باۋ، ينەنى قارماق قىلىپ.
وت جاقتى، بالىق ءپىستى، تويىپ الدى.
بايباتشا قۋانعاننان انگە سالدى.
«سىنىق ينە، سىدىرىم تاسپا» دەگەن،
ميراس بوپ كەيىنگىگە سونان قالدى.
ەل تاپتى ەرتەڭ تۇستە سۇرلەۋمەنەن،
ەرىنشەكتىك بىتەدى جۇرمەۋمەنەن.
دۇنيەنىڭ اششى-تۇششى ءدامىن تاتپاي،
نە بولدىڭ ەش نارسەنى بىلمەۋمەنەن؟
نە قىلدى، بايقادىڭ با، پىسكەن ادام؟
قور بولار ۇيدە وتىرىپ وسكەن ادام.
قيالاپ قيىن جەردە سول وزادى،
كوپ جول كورىپ، باسىنا ءىس تۇسكەن ادام.