قايتالاۋ ساباعى. 8 سىنىپ
(پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا وتكەن التىن وردا، اق وردا، موعولستان مەملەكەتى، قازاق حاندارى جايلى قايتالاۋ ساباعىن ءوتۋ، تەست تاپسىرمالارى ارقىلى وي ورىستەرىن دامىتۋ؛
دامىتۋشىلىق: تاپسىرمالار ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، جەكە جۇمىس جاساۋعا ۇيرەتۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى شىدامدىلىققا، ەركىندىككە باۋلۋ. ءوز وتانىنىڭ پاتريوتى بولۋعا، ءبىلىم ارقىلى ادىلدىككە جەتۋ جولدارىمەن تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- وقۋشىلاردى ساباققا دايىنداۋ
- وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ؛
ءىى. تەست تاپسىرماسىن الۋ.
1. جوشى ۇلىسىنىڭ جەرىندە قۇرىلعان العاشقى مەملەكەت:
ا) التىن وردا ۆ) اق وردا س) موعولستان د) نوعاي ورداسى ە) قازاق حاندىعى
2. التىن وردانىڭ حرونولوگياسى
ا) ءحى عاس مەن ءحىى عاسىر ۆ) ءحىۋ ع ورتاسى مەن ءحۋى ع باسى س) 1428 - 1468جج
د) ءحىىىع مەن حۋ عاسىر ە) ءحىىىع ورتاسى مەن ءحۋى عاسىردىڭ باسى
3. التىن وردانىڭ نەگىزىن سالعان حان:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
4. باتىي حان التىن وردانى بيلەگەن كەزى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
5. ەۋروپاعا جورىقتى باستاعان مونعول حانى:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
6. مۇسىلمان دەرەكتەرىندە ءادىل بولعان حان:
ا) باتىي حان ۆ) وزبەك حان س) بەركە حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
7. التىن وردادا يسلام ءدىنىن مەملكەتتىك دىنگە اينالعان كەزى
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
8. التىن وردادا موڭكە حان تۇسىندا
ا) ءوز اقشاسىن شىعاردى ۆ) يسلام ءدىنىن مەملەكەتتىك ءدىن دەپ جاريالادى س) ءازىربايجانعا مەشىت سالدى د) ەگيپەت سۇلتانىمەن قارىم – قاتىناس جاسادى. ە) سالىقتى كۇشەيتتى.
9. باتىي حاننىڭ باتىسقا باستاعان جورىعى قاي جىلدارى يۋبولدى، نەشە جىلعا سوزىلدى:
ا) 1235 - 1241جج 6 جىلعا ۆ) 1236 - 1243جج 8 جىلعا س) 1236 - 1242جج 7 جىلعا
د) 1237 - 1247جج 10 جىلعا ە) 1236 - 1246جج، 10 جىلعا
10. التىن وردا ءبىرتۇتاس موڭعول يمپەرياسىنىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتى بولدى:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
11. بەركە حان ءوز ەلشىسىن ەگيپەتكە سۇلتان بەيبارىسقا قاي جىلى جىبەردى
ا) 1261ج ۆ) 1260ج س) 1262ج د) 1263ج ە) 1264ج
12. بەركە حان كاۆكاز جەرىنە جورىقتا قايتىس بولدى؟
ا) 1255ج ۆ) 1257ج س) 1266ج د) 1265ج ە) 1342ج
13. التىن وردا حانى مەڭگۋ تەمىردىڭ ەل بيلەگەن جىلدارى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
14. التىن وردا حانى توحتىنىڭ ەل بيلەگەن جىلدارى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
15. التىن وردا حانى جانىبەكتىڭ ەل بيلەگەن جىلدارى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1342 - 1357جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
16. التىن وردا حانى وزبەكتىڭ ەل بيلەگەن جىلدارى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
17. التىن ورداداعى حاندىق بيلىك ءۇشىن، تالاس (ۇلى دۇربەلەڭ) بولدى
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
18. ماماي حان مەن دميتريي دونسكوي اسكەرى اراسىندا 1380ج بولعان شايقاسى
ا) قىرىم ۆ) تاشكەنت س) كۋليكوۆو د) نوعاي ە) موعولستان
19. مامايدىڭ كۋليكوۆو دالاسىنداعى جەڭىلىسىن پايدالانىپ التىن ورداداعى بيلىكتى تارتىپ الدى:
ا) ءامىر تەمىر ۆ) توقتامىس حان س) توعىلىق تەمىر د) ءابىلحايىر حان ە) ەدىگە
20. التىن ورداداعى بيلىكتى نىعايتۋ ءۇشىن، توقتامىس حاننىڭ ماسكەۋدى ورتەگەن جىلى
ا) 1380ج ۆ) 1382ج س) 1381ج د) 1384ج ە) 1385ج
21. التىن ورداعا قانداي مەملەكەتپەن بولعان سوعىس وتە اۋىر ءتيدى
ا) موڭعول مەملەكەتىمەن ۆ) ەگيپەت ماملۇكتەرىمەن س) تەمىر مەملەكەتىمەن د) اق وردامەن ە) نوعاي ورداسىمەن
22. التىن وردادا ازاماتتىق ىستەرگە بيلىك جۇرگىزدى
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
23. التىن وردانىڭ سوڭعى حانى
ا) باتىي ۆ) بەركە س) وزبەك د) جانىبەك ە) شەيح احمەد
24. تۇرىك اۋليەتىنەن شىققان اكىمدەر ارقىلى اسىرىلاتىن ازاماتتىق باسقارۋ بيلىگى
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
25. التىن وردادا سالىق جيناۋمەن شۇعىلدانعاندار
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
26. التىن وردادا اسكەري ىستەردى باسقارعاندار
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
27. باسقارۋ قىزمەتىمەن قاتار، اسكەري باقىلاۋ جۇرگىزگەن سالىق جيناۋمەن دە اينالىسقاندار
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
28. حانعا ادال قىزمەت ىستەگەندەرگە بەرىلگەن جەرلەر
ا) يقتا ۆ) سويىرعال س) ءىنجۋ د) حارادج ە) زەكەت
29. التىن وردانىڭ نەگىزگى ءتىلى
ا) كونە تۇرىك ۆ) اراب س) يران د) تۇرىك ە) قىپشاق
30. ءىس قاعازدارىن جازۋشىلار –
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بىلىكشششىلەر، حاتشىلار د) مالىك ە) باسقاقتار
31. التىن وردا حاندارى يسلام ءدىنىن قابىلداعاننان كەيىن ءىس جۇرگىزۋ جۇمىستارىن قاي تىلدە جۇرگىزە باستادى؟
ا) كونە تۇرىك ۆ) اراب س) يران د) تۇرىك(ۇيعىر) ە) قىپشاق
32. باتىي حان جايلى كىم ءوز ويىن ايتقان
ا) ج. بالاساعۇن ۆ) م. قاشقار س) جۋۆەيني د) م. ح. دۋلاتي ە) ق. جالايري
33. ورىس جىلناماسىندا قالالىق ءومىردىڭ جاندانۋىنا كوڭىل بولگەن حاندى اتا
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
34. جەرورتا تەڭىزى بويىنداعى قالالارمەن ساۋدا قاتىناسىن جاقسارتقان
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
35. ءازىربايجان جەرىندە مەشىت سالدىرعان حان:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
36. ورتا ازياداعى مۇسىلمان ءدىنىنىڭ ورتالىعى – ۇرگەنىش، بۇحارامەن بايلانىس كۇشەيتكەن حان
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
37. 1271 جىل – ەگيپەتپەن بايلانىسىنا كەدەرگى جاساۋعا تىرىسقان ۆيزانتياعا جورىق جاسادى.
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
38. التىن وردا مەملەكەتى گۇلدەندى قاي حانداردىڭ تۇسىندا
ا) بەركە، باتىي ۆ) باتىي، وزبەك س) وزبەك، جانىبەك د) جانىبەك، توحتى حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
39. ساراي بەركەدە عيماراتتار مەن مەشىتتەر سالدىرعان حان:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
40. 1357 - 1380 جج التىن وردادا نەشە حان بيلىك جۇرگىزدى:
ا) 30 ۆ) 40 س) 50 د) 10 ە) 20
41. التىن وردانىڭ موڭعول يمپەرياسىنان دەربەستىك العان جىلى:
ا) ءحىىىع 20ج ۆ) ءحىىىع 30ج س) ءحىىىع 90ج د) ءحىىىع 60 ج ە) ءحىىىع 50ج
42. التىن وردانىڭ مۇسىلماندىق مەملەكەتكە اينالا باستاعان كەزى:
ا) ح ع ۆ) ءحىىع س) ءحىىىع د) ءحىۋ ع ە) ءحۋى ع
43. التىن وردا ءبىرتۇتاس موڭعول يمپەرياسىنىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتى بولدى كىمنىڭ تۇسىندا
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
1. اق وردا حرونولوگياسى
ا) ءحى عاس مەن ءحىى عاسىر ۆ) ءحىۋ ع ورتاسى مەن ءحۋى ع باسى س) 1428 - 1468جج
د) ءحىىىع مەن حۋ عاسىر باسى ە) ءحىىىع ورتاسى مەن ءحۋى عاسىردىڭ باسى
2. اق وردانىڭ اۋماعىنىڭ قامتىعان جەرلەرى:
ا) قازاق حاندىعىنىڭ جەرى ۆ) ماۋارەناحر جەرى س) موعولستان جەرى د) وردا ەجەن مەن شايباني حاندىقتارىنىڭ جەرى ە) جوشى حاننىڭ جەرى
3. اق وردانىڭ التىن وردادان ءبىرجولا بولىنە باستاعان ۋاقىتى
ا) ءحى عاس مەن ءحىى عاسىر ۆ) ءحىۋ ع ورتاسى مەن ءحۋى ع باسى س) ءحىۋ عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسى د) ءحىىىع مەن حۋ عاسىر ە) ءحىىىع ورتاسى مەن ءحۋى عاسىردىڭ باسى
4. وردا ەجەن بيلىك قۇرعان مەملەكەت
ا) التىن وردا ۆ) كوك وردا س) اق وردا د) نوعاي ورداسى ە) ءسىبىر حاندىعى
5. قازاقستان اۋماعىندا موڭعولداردان كەيىن، قۇرىلعان العاشقى مەملەكەت
ا) التىن وردا ۆ) كوك وردا س) اق وردا د) نوعاي ورداسى ە) ءسىبىر حاندىعى
6. اق وردا مەملەكەتى نەشە جىلعا جۋىق ءومىر ءسۇردى
ا) 240 ۆ) 230 س) 220 د) 250 ە) 260
7. اق وردا مەملەكەتىنىڭ استاناسى
ا) ساراي باتۋ ۆ) ساراي بەركە س) سىعاناق د) المالىق ە) سۋياب
8. قازاق حالقىنىڭ قالىپتاسىپ، مەملەكەتىنىڭ قۇرىلۋىنا زور تاريحي ءرول اتقاردى
ا) التىن وردا ۆ) كوك وردا س) اق وردا د) نوعاي ورداسى ە) ءسىبىر حاندىعى
9. ءحىۋ عاسىردىڭ ءىى جارتىسىنان باستاپ، اق وردانىڭ التىن وردادان ءبىرجولا بولىنە باستايدى، اسىرەسە قاي حان مۇلدە وقشاۋلاندى؟
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
10. 1327 - 1328جج ءوز اتىنان سىعاناق قالاسىندا تەڭگە سوقتىرعان حان
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
11. اق وردانىڭ كۇش قۋاتىن نىعايتقان حان:
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
12. ورتا ازيا مەن شىعىس دەشتى قىپشاق اراسىنداعى باستى ساۋدا ورتالىعى
ا) ساراي باتۋ ۆ) ساراي بەركە س) سىعاناق د) المالىق ە) سۋياب
13. 1368 - 1369جج ءوز اتىنان سىعاناق قالاسىندا تەڭگە سوقتىرعان حان
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
14. ءامىر تەمىر توقتامىستى اق وردانىڭ تاعىنا وتىرعىزىپ، التىن وردانى وزىنە تاۋەلدى قاي حان قايتىس بولعاننان كەيىن
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
15. 1379 جىلى توقتامىس كىمنىڭ اسكەرىن جەڭىپ اق وردانىڭ حانى اتاندى
ا) تەمىر – مالىكتىڭ ۆ) توعىلىق تەمىردىڭ س) وزبەكتىڭ د) جانىبەكتىڭ ە) باتىيدىڭ
16. توقتامىس التىن وردانىڭ ءبىرقاتار جەرىن وزىنە قاراتىپ، ماماي ورداسىن باسىپ الدى.
ا) 1380ج ۆ) 1381 س) 1382 د) 1383 ە) 1384
17. 1379 جىلى توقتامىس تەمىر مالىكتى جەڭىپ، بيلىكتى قولىنا العان قالاسى
ا) ساراي باتۋ ۆ) ساراي بەركە س) سىعاناق د) المالىق ە) سۋياب
18. اق وردا قاي حان تۇسىندا تۇپكىلىكتى تاۋەلسىز حاندىق بولىپ جاريالاندى
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) باراق د) ۋايس ە) ساسى بۇعا حان
19. وردا ەجەن مەن شايبان حانداردىڭ جەرىن قامتىعان مەملەكەت
ا) التىن وردا ۆ) كوك وردا س) اق وردا د) نوعاي ورداسى ە) ءسىبىر حاندىعى
20. اق وردانىڭ السىرەۋى كىمنىڭ شابۋىلىنان كەيىن بولدى
ا) ءامىر تەمىر ۆ) توقتامىس حان س) توعىلىق تەمىر د) ءابىلحايىر حان ە) ەدىگە
21. اق وردانىڭ ورنىنا كەلگەن مەملەكەت
ا) ءسىبىر ۆ) قازاق حاندىعى س) ءابىلحايىر حان د) شايباني حان ە) موعولستان
22. اق وردانىڭ قالالىق مادەنيەتى دامىدى
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
23. ءامىر تەمىر قاي تايپانىڭ وكىلى
ا) مەركىت ۆ) دۋلات س) بارلاس د) قوڭىرات ە) ءۇيسىن
24. ءامىر تەمىردىڭ ءوز وكىمەتىنىڭ تىرەگى رەتىندە قولدانعان ءدىنى:
ا) نەستوريان ۆ) كاتوليك س) بۋددا د) حريستيان ە) يسلام
25. موعولستاننىڭ استاناسى
ا) بالاساعۇن ۆ) المالىق س) ساۋران د) سايرام ە) ەكىوعىز
26. موعولستان مەملەكەتىندەگى ەڭ قۋاتتى تايپا
ا) دۋلات ۆ) ارعىن س) كەرەي د) ءۇيسىن ە) قاڭلى
27. 1361 جىلعى ماۋەراحردى بيلەگەن توعىلىق تەمىردىڭ مۇراگەرى
ا) ەسەن - بۇعا ۆ) ۋايس س) ءىلياس قوجا د) سۇلتان سايد ە) مۇحاممەد
28. نوعاي ورداسىنىڭ ەڭ ۇلكەن تايپاسى
ا) ارعىن ۆ) قارلۇق س) ماڭعىت د) الشىن ە) تاما
29. نوعاي ورداسى دەربەس مەملەكەتتىلىگىن قاي حاننىڭ تۇسىندا الدى
ا) ەدىگە ۆ) مۇحاممەد س) نۇراددين د) توقتامىس ە) يشتەرەك
30. موعولستان ءومىر ءسۇرۋىن توقتاتتى
ا) ءحىۋ ع ۆ) ءحىۋ ع ورتاسى س) حۋ ع د) ءحۋى ع باسى ە) ءحۋى عاسىردىڭ ورتاسى
ءىىى. تۇلعالارمەن تانىسايىق.
باتىي حان، ءامىر تەمىر، توقتامىس، ورىس حان، بەركە، ابد، ار - راشيد، ەسەن - بۇعا، مۇحاممەد، ءىلياس - قوجا، توعىلىق – تەمىر، ەرزەن، ءابىلحايىر حان، باراق، ماماي، توحتى، وزبەك، جانىبەك، بەيبارىس، جۋۆەيني، مەڭگۋ - تەمىر شەيح - احمەد، دميتريي دونسكوي، مۇباراك، وردا ەجەن، ەدىگە، نوعاي، نۇراددين، يباق
ءىىى. مەملەكەت استانالارىمەن جۇمىس.
المالىق
ساراي - باتۋ
ساراي - بەركە
سارايشىق
قىزىل - تۋرا
سىعاناق
ءىۋ. تەرمين سوزدەرمەن جۇمىس.
بىلىكشىلەر مەن حاتشىلار -
ءۋازىر -
“مالىك” –
دارۋعالار –
بەكلەربەك –
باسقاقتار –
ۋ. حرونولوگيالىق تاپسىرما
1465 - 1466جج - قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى؛
1462جج - موعولستان حانى ەسەن بۇعانىڭ قايتىس بولعان كەزى
1470ج - كەرەي حان باستاعان قول تۇركىستانعا، جانىبەك حان سوزاققا شابۋىل جاسادى.
حۋ ع 70 جىلدارى - قازاق حاندارى سىرداريا بويى مەن وعان جالعاس جاتقان قاراتاۋ ءوڭىرىن باسىپ الدى.
1482 - 1485جج - موعولستان حانى ءجۇنىس حان شايباني حاننىڭ قولداۋىمەن تاشكەنت پەن سايرام قالاسىن باسىپ الدى
1514ج - سايد حان شىعىس تۇركىستانعا كوشىپ كەتتى.
1503، 1505، 1506جج - شايبان حانى قازاق جەرىنە توناۋشىلىق جورىقتار جاسادى
1509 جىلى - شايباني جانىش سۇلتاننىڭ قىستاپ وتىرعان قاراتالعا شابۋىل جاساپ، قازاقتاردى شىعىنعا ۇشىراتتى.
1510 جىلى - شايباني حان قاسىمعا قارسى شاپقىنشىلىق جورىق ۇيىمداستىردى.
1538 - 1580جىلدارى - حاقنازاردىڭ بيلىك جۇرگىزگەن كەزى
1580 جىلى - بابا سۇلتاننىڭ استىرتىن جىبەرگەن ادامدارى حاقنازار حاننىڭ اۋدلىنا كەلىپ، حاقنازار جانە ونىڭ تۋىستارىن ءولتىردى.
1582 جىلى - تاۋەكەل سۇلتان تۇركىستان قالاسىنىڭ تۇبىندە بولعان شەشۋشى شايقاستا بابا سۇلتان اسكەرىن تالقاندادى.
1582 - 1598جىلدارى - تاۋەكەل بيلىك قۇرعان جىلدار
1580 - 1582جىلدارى - شىعاي حان بيلىك قۇرعان جىلدار
1583 جىلى - تاۋەكەل حان وزبەك حانىمەن جاساسقان “انت بەرىسكەن شارتىن” بۇزدى.
1597 - 1598جىلدارى - ابداللاح حاننىڭ اسكەرىن تاۋەكەل حان جەڭدى.
1598 جىلى – تاۋەكەل حان ماۋەرەناحرعا باسا كوكتەپ كىردى.
1598 - 1628جىلدارى – ەسىم حاننىڭ بيلىك جۇرگىزگەن كەزى
1603 - 1624جىلدارى قازاق - بۇحار سوعىسى
1603 جىلى – ايعىرجار دەگەن جەردە ءى قازاق - بۇحار سوعىسى بولدى.
ءۋى. وقۋشىلاردى باعالاۋ
ءۋىى. ۇيگە تاپسىرما: قايتالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا وتكەن التىن وردا، اق وردا، موعولستان مەملەكەتى، قازاق حاندارى جايلى قايتالاۋ ساباعىن ءوتۋ، تەست تاپسىرمالارى ارقىلى وي ورىستەرىن دامىتۋ؛
دامىتۋشىلىق: تاپسىرمالار ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، جەكە جۇمىس جاساۋعا ۇيرەتۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى شىدامدىلىققا، ەركىندىككە باۋلۋ. ءوز وتانىنىڭ پاتريوتى بولۋعا، ءبىلىم ارقىلى ادىلدىككە جەتۋ جولدارىمەن تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- وقۋشىلاردى ساباققا دايىنداۋ
- وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ؛
ءىى. تەست تاپسىرماسىن الۋ.
1. جوشى ۇلىسىنىڭ جەرىندە قۇرىلعان العاشقى مەملەكەت:
ا) التىن وردا ۆ) اق وردا س) موعولستان د) نوعاي ورداسى ە) قازاق حاندىعى
2. التىن وردانىڭ حرونولوگياسى
ا) ءحى عاس مەن ءحىى عاسىر ۆ) ءحىۋ ع ورتاسى مەن ءحۋى ع باسى س) 1428 - 1468جج
د) ءحىىىع مەن حۋ عاسىر ە) ءحىىىع ورتاسى مەن ءحۋى عاسىردىڭ باسى
3. التىن وردانىڭ نەگىزىن سالعان حان:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
4. باتىي حان التىن وردانى بيلەگەن كەزى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
5. ەۋروپاعا جورىقتى باستاعان مونعول حانى:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
6. مۇسىلمان دەرەكتەرىندە ءادىل بولعان حان:
ا) باتىي حان ۆ) وزبەك حان س) بەركە حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
7. التىن وردادا يسلام ءدىنىن مەملكەتتىك دىنگە اينالعان كەزى
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
8. التىن وردادا موڭكە حان تۇسىندا
ا) ءوز اقشاسىن شىعاردى ۆ) يسلام ءدىنىن مەملەكەتتىك ءدىن دەپ جاريالادى س) ءازىربايجانعا مەشىت سالدى د) ەگيپەت سۇلتانىمەن قارىم – قاتىناس جاسادى. ە) سالىقتى كۇشەيتتى.
9. باتىي حاننىڭ باتىسقا باستاعان جورىعى قاي جىلدارى يۋبولدى، نەشە جىلعا سوزىلدى:
ا) 1235 - 1241جج 6 جىلعا ۆ) 1236 - 1243جج 8 جىلعا س) 1236 - 1242جج 7 جىلعا
د) 1237 - 1247جج 10 جىلعا ە) 1236 - 1246جج، 10 جىلعا
10. التىن وردا ءبىرتۇتاس موڭعول يمپەرياسىنىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتى بولدى:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
11. بەركە حان ءوز ەلشىسىن ەگيپەتكە سۇلتان بەيبارىسقا قاي جىلى جىبەردى
ا) 1261ج ۆ) 1260ج س) 1262ج د) 1263ج ە) 1264ج
12. بەركە حان كاۆكاز جەرىنە جورىقتا قايتىس بولدى؟
ا) 1255ج ۆ) 1257ج س) 1266ج د) 1265ج ە) 1342ج
13. التىن وردا حانى مەڭگۋ تەمىردىڭ ەل بيلەگەن جىلدارى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
14. التىن وردا حانى توحتىنىڭ ەل بيلەگەن جىلدارى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
15. التىن وردا حانى جانىبەكتىڭ ەل بيلەگەن جىلدارى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1342 - 1357جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
16. التىن وردا حانى وزبەكتىڭ ەل بيلەگەن جىلدارى:
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
17. التىن ورداداعى حاندىق بيلىك ءۇشىن، تالاس (ۇلى دۇربەلەڭ) بولدى
ا) 1266 - 1280جج ۆ) 1290 - 1312جج س) 1227 - 1255جج د) 1312 - 1342جج ە) 1357 - 1380جج
18. ماماي حان مەن دميتريي دونسكوي اسكەرى اراسىندا 1380ج بولعان شايقاسى
ا) قىرىم ۆ) تاشكەنت س) كۋليكوۆو د) نوعاي ە) موعولستان
19. مامايدىڭ كۋليكوۆو دالاسىنداعى جەڭىلىسىن پايدالانىپ التىن ورداداعى بيلىكتى تارتىپ الدى:
ا) ءامىر تەمىر ۆ) توقتامىس حان س) توعىلىق تەمىر د) ءابىلحايىر حان ە) ەدىگە
20. التىن ورداداعى بيلىكتى نىعايتۋ ءۇشىن، توقتامىس حاننىڭ ماسكەۋدى ورتەگەن جىلى
ا) 1380ج ۆ) 1382ج س) 1381ج د) 1384ج ە) 1385ج
21. التىن ورداعا قانداي مەملەكەتپەن بولعان سوعىس وتە اۋىر ءتيدى
ا) موڭعول مەملەكەتىمەن ۆ) ەگيپەت ماملۇكتەرىمەن س) تەمىر مەملەكەتىمەن د) اق وردامەن ە) نوعاي ورداسىمەن
22. التىن وردادا ازاماتتىق ىستەرگە بيلىك جۇرگىزدى
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
23. التىن وردانىڭ سوڭعى حانى
ا) باتىي ۆ) بەركە س) وزبەك د) جانىبەك ە) شەيح احمەد
24. تۇرىك اۋليەتىنەن شىققان اكىمدەر ارقىلى اسىرىلاتىن ازاماتتىق باسقارۋ بيلىگى
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
25. التىن وردادا سالىق جيناۋمەن شۇعىلدانعاندار
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
26. التىن وردادا اسكەري ىستەردى باسقارعاندار
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
27. باسقارۋ قىزمەتىمەن قاتار، اسكەري باقىلاۋ جۇرگىزگەن سالىق جيناۋمەن دە اينالىسقاندار
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بەكلەربەك د) مالىك ە) باسقاقتار
28. حانعا ادال قىزمەت ىستەگەندەرگە بەرىلگەن جەرلەر
ا) يقتا ۆ) سويىرعال س) ءىنجۋ د) حارادج ە) زەكەت
29. التىن وردانىڭ نەگىزگى ءتىلى
ا) كونە تۇرىك ۆ) اراب س) يران د) تۇرىك ە) قىپشاق
30. ءىس قاعازدارىن جازۋشىلار –
ا) ءۋازىر ۆ) دارۋعالار س) بىلىكشششىلەر، حاتشىلار د) مالىك ە) باسقاقتار
31. التىن وردا حاندارى يسلام ءدىنىن قابىلداعاننان كەيىن ءىس جۇرگىزۋ جۇمىستارىن قاي تىلدە جۇرگىزە باستادى؟
ا) كونە تۇرىك ۆ) اراب س) يران د) تۇرىك(ۇيعىر) ە) قىپشاق
32. باتىي حان جايلى كىم ءوز ويىن ايتقان
ا) ج. بالاساعۇن ۆ) م. قاشقار س) جۋۆەيني د) م. ح. دۋلاتي ە) ق. جالايري
33. ورىس جىلناماسىندا قالالىق ءومىردىڭ جاندانۋىنا كوڭىل بولگەن حاندى اتا
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
34. جەرورتا تەڭىزى بويىنداعى قالالارمەن ساۋدا قاتىناسىن جاقسارتقان
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
35. ءازىربايجان جەرىندە مەشىت سالدىرعان حان:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
36. ورتا ازياداعى مۇسىلمان ءدىنىنىڭ ورتالىعى – ۇرگەنىش، بۇحارامەن بايلانىس كۇشەيتكەن حان
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
37. 1271 جىل – ەگيپەتپەن بايلانىسىنا كەدەرگى جاساۋعا تىرىسقان ۆيزانتياعا جورىق جاسادى.
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
38. التىن وردا مەملەكەتى گۇلدەندى قاي حانداردىڭ تۇسىندا
ا) بەركە، باتىي ۆ) باتىي، وزبەك س) وزبەك، جانىبەك د) جانىبەك، توحتى حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
39. ساراي بەركەدە عيماراتتار مەن مەشىتتەر سالدىرعان حان:
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
40. 1357 - 1380 جج التىن وردادا نەشە حان بيلىك جۇرگىزدى:
ا) 30 ۆ) 40 س) 50 د) 10 ە) 20
41. التىن وردانىڭ موڭعول يمپەرياسىنان دەربەستىك العان جىلى:
ا) ءحىىىع 20ج ۆ) ءحىىىع 30ج س) ءحىىىع 90ج د) ءحىىىع 60 ج ە) ءحىىىع 50ج
42. التىن وردانىڭ مۇسىلماندىق مەملەكەتكە اينالا باستاعان كەزى:
ا) ح ع ۆ) ءحىىع س) ءحىىىع د) ءحىۋ ع ە) ءحۋى ع
43. التىن وردا ءبىرتۇتاس موڭعول يمپەرياسىنىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتى بولدى كىمنىڭ تۇسىندا
ا) بەركە حان ۆ) باتىي حان س) وزبەك حان د) جانىبەك حان ە) مەڭگۋ – تەمىر
1. اق وردا حرونولوگياسى
ا) ءحى عاس مەن ءحىى عاسىر ۆ) ءحىۋ ع ورتاسى مەن ءحۋى ع باسى س) 1428 - 1468جج
د) ءحىىىع مەن حۋ عاسىر باسى ە) ءحىىىع ورتاسى مەن ءحۋى عاسىردىڭ باسى
2. اق وردانىڭ اۋماعىنىڭ قامتىعان جەرلەرى:
ا) قازاق حاندىعىنىڭ جەرى ۆ) ماۋارەناحر جەرى س) موعولستان جەرى د) وردا ەجەن مەن شايباني حاندىقتارىنىڭ جەرى ە) جوشى حاننىڭ جەرى
3. اق وردانىڭ التىن وردادان ءبىرجولا بولىنە باستاعان ۋاقىتى
ا) ءحى عاس مەن ءحىى عاسىر ۆ) ءحىۋ ع ورتاسى مەن ءحۋى ع باسى س) ءحىۋ عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسى د) ءحىىىع مەن حۋ عاسىر ە) ءحىىىع ورتاسى مەن ءحۋى عاسىردىڭ باسى
4. وردا ەجەن بيلىك قۇرعان مەملەكەت
ا) التىن وردا ۆ) كوك وردا س) اق وردا د) نوعاي ورداسى ە) ءسىبىر حاندىعى
5. قازاقستان اۋماعىندا موڭعولداردان كەيىن، قۇرىلعان العاشقى مەملەكەت
ا) التىن وردا ۆ) كوك وردا س) اق وردا د) نوعاي ورداسى ە) ءسىبىر حاندىعى
6. اق وردا مەملەكەتى نەشە جىلعا جۋىق ءومىر ءسۇردى
ا) 240 ۆ) 230 س) 220 د) 250 ە) 260
7. اق وردا مەملەكەتىنىڭ استاناسى
ا) ساراي باتۋ ۆ) ساراي بەركە س) سىعاناق د) المالىق ە) سۋياب
8. قازاق حالقىنىڭ قالىپتاسىپ، مەملەكەتىنىڭ قۇرىلۋىنا زور تاريحي ءرول اتقاردى
ا) التىن وردا ۆ) كوك وردا س) اق وردا د) نوعاي ورداسى ە) ءسىبىر حاندىعى
9. ءحىۋ عاسىردىڭ ءىى جارتىسىنان باستاپ، اق وردانىڭ التىن وردادان ءبىرجولا بولىنە باستايدى، اسىرەسە قاي حان مۇلدە وقشاۋلاندى؟
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
10. 1327 - 1328جج ءوز اتىنان سىعاناق قالاسىندا تەڭگە سوقتىرعان حان
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
11. اق وردانىڭ كۇش قۋاتىن نىعايتقان حان:
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
12. ورتا ازيا مەن شىعىس دەشتى قىپشاق اراسىنداعى باستى ساۋدا ورتالىعى
ا) ساراي باتۋ ۆ) ساراي بەركە س) سىعاناق د) المالىق ە) سۋياب
13. 1368 - 1369جج ءوز اتىنان سىعاناق قالاسىندا تەڭگە سوقتىرعان حان
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
14. ءامىر تەمىر توقتامىستى اق وردانىڭ تاعىنا وتىرعىزىپ، التىن وردانى وزىنە تاۋەلدى قاي حان قايتىس بولعاننان كەيىن
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
15. 1379 جىلى توقتامىس كىمنىڭ اسكەرىن جەڭىپ اق وردانىڭ حانى اتاندى
ا) تەمىر – مالىكتىڭ ۆ) توعىلىق تەمىردىڭ س) وزبەكتىڭ د) جانىبەكتىڭ ە) باتىيدىڭ
16. توقتامىس التىن وردانىڭ ءبىرقاتار جەرىن وزىنە قاراتىپ، ماماي ورداسىن باسىپ الدى.
ا) 1380ج ۆ) 1381 س) 1382 د) 1383 ە) 1384
17. 1379 جىلى توقتامىس تەمىر مالىكتى جەڭىپ، بيلىكتى قولىنا العان قالاسى
ا) ساراي باتۋ ۆ) ساراي بەركە س) سىعاناق د) المالىق ە) سۋياب
18. اق وردا قاي حان تۇسىندا تۇپكىلىكتى تاۋەلسىز حاندىق بولىپ جاريالاندى
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) باراق د) ۋايس ە) ساسى بۇعا حان
19. وردا ەجەن مەن شايبان حانداردىڭ جەرىن قامتىعان مەملەكەت
ا) التىن وردا ۆ) كوك وردا س) اق وردا د) نوعاي ورداسى ە) ءسىبىر حاندىعى
20. اق وردانىڭ السىرەۋى كىمنىڭ شابۋىلىنان كەيىن بولدى
ا) ءامىر تەمىر ۆ) توقتامىس حان س) توعىلىق تەمىر د) ءابىلحايىر حان ە) ەدىگە
21. اق وردانىڭ ورنىنا كەلگەن مەملەكەت
ا) ءسىبىر ۆ) قازاق حاندىعى س) ءابىلحايىر حان د) شايباني حان ە) موعولستان
22. اق وردانىڭ قالالىق مادەنيەتى دامىدى
ا) وردا ەجەن ۆ) ۇرىس حان س) ەرزەن د) مۇباراك ە) باراق
23. ءامىر تەمىر قاي تايپانىڭ وكىلى
ا) مەركىت ۆ) دۋلات س) بارلاس د) قوڭىرات ە) ءۇيسىن
24. ءامىر تەمىردىڭ ءوز وكىمەتىنىڭ تىرەگى رەتىندە قولدانعان ءدىنى:
ا) نەستوريان ۆ) كاتوليك س) بۋددا د) حريستيان ە) يسلام
25. موعولستاننىڭ استاناسى
ا) بالاساعۇن ۆ) المالىق س) ساۋران د) سايرام ە) ەكىوعىز
26. موعولستان مەملەكەتىندەگى ەڭ قۋاتتى تايپا
ا) دۋلات ۆ) ارعىن س) كەرەي د) ءۇيسىن ە) قاڭلى
27. 1361 جىلعى ماۋەراحردى بيلەگەن توعىلىق تەمىردىڭ مۇراگەرى
ا) ەسەن - بۇعا ۆ) ۋايس س) ءىلياس قوجا د) سۇلتان سايد ە) مۇحاممەد
28. نوعاي ورداسىنىڭ ەڭ ۇلكەن تايپاسى
ا) ارعىن ۆ) قارلۇق س) ماڭعىت د) الشىن ە) تاما
29. نوعاي ورداسى دەربەس مەملەكەتتىلىگىن قاي حاننىڭ تۇسىندا الدى
ا) ەدىگە ۆ) مۇحاممەد س) نۇراددين د) توقتامىس ە) يشتەرەك
30. موعولستان ءومىر ءسۇرۋىن توقتاتتى
ا) ءحىۋ ع ۆ) ءحىۋ ع ورتاسى س) حۋ ع د) ءحۋى ع باسى ە) ءحۋى عاسىردىڭ ورتاسى
ءىىى. تۇلعالارمەن تانىسايىق.
باتىي حان، ءامىر تەمىر، توقتامىس، ورىس حان، بەركە، ابد، ار - راشيد، ەسەن - بۇعا، مۇحاممەد، ءىلياس - قوجا، توعىلىق – تەمىر، ەرزەن، ءابىلحايىر حان، باراق، ماماي، توحتى، وزبەك، جانىبەك، بەيبارىس، جۋۆەيني، مەڭگۋ - تەمىر شەيح - احمەد، دميتريي دونسكوي، مۇباراك، وردا ەجەن، ەدىگە، نوعاي، نۇراددين، يباق
ءىىى. مەملەكەت استانالارىمەن جۇمىس.
المالىق
ساراي - باتۋ
ساراي - بەركە
سارايشىق
قىزىل - تۋرا
سىعاناق
ءىۋ. تەرمين سوزدەرمەن جۇمىس.
بىلىكشىلەر مەن حاتشىلار -
ءۋازىر -
“مالىك” –
دارۋعالار –
بەكلەربەك –
باسقاقتار –
ۋ. حرونولوگيالىق تاپسىرما
1465 - 1466جج - قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى؛
1462جج - موعولستان حانى ەسەن بۇعانىڭ قايتىس بولعان كەزى
1470ج - كەرەي حان باستاعان قول تۇركىستانعا، جانىبەك حان سوزاققا شابۋىل جاسادى.
حۋ ع 70 جىلدارى - قازاق حاندارى سىرداريا بويى مەن وعان جالعاس جاتقان قاراتاۋ ءوڭىرىن باسىپ الدى.
1482 - 1485جج - موعولستان حانى ءجۇنىس حان شايباني حاننىڭ قولداۋىمەن تاشكەنت پەن سايرام قالاسىن باسىپ الدى
1514ج - سايد حان شىعىس تۇركىستانعا كوشىپ كەتتى.
1503، 1505، 1506جج - شايبان حانى قازاق جەرىنە توناۋشىلىق جورىقتار جاسادى
1509 جىلى - شايباني جانىش سۇلتاننىڭ قىستاپ وتىرعان قاراتالعا شابۋىل جاساپ، قازاقتاردى شىعىنعا ۇشىراتتى.
1510 جىلى - شايباني حان قاسىمعا قارسى شاپقىنشىلىق جورىق ۇيىمداستىردى.
1538 - 1580جىلدارى - حاقنازاردىڭ بيلىك جۇرگىزگەن كەزى
1580 جىلى - بابا سۇلتاننىڭ استىرتىن جىبەرگەن ادامدارى حاقنازار حاننىڭ اۋدلىنا كەلىپ، حاقنازار جانە ونىڭ تۋىستارىن ءولتىردى.
1582 جىلى - تاۋەكەل سۇلتان تۇركىستان قالاسىنىڭ تۇبىندە بولعان شەشۋشى شايقاستا بابا سۇلتان اسكەرىن تالقاندادى.
1582 - 1598جىلدارى - تاۋەكەل بيلىك قۇرعان جىلدار
1580 - 1582جىلدارى - شىعاي حان بيلىك قۇرعان جىلدار
1583 جىلى - تاۋەكەل حان وزبەك حانىمەن جاساسقان “انت بەرىسكەن شارتىن” بۇزدى.
1597 - 1598جىلدارى - ابداللاح حاننىڭ اسكەرىن تاۋەكەل حان جەڭدى.
1598 جىلى – تاۋەكەل حان ماۋەرەناحرعا باسا كوكتەپ كىردى.
1598 - 1628جىلدارى – ەسىم حاننىڭ بيلىك جۇرگىزگەن كەزى
1603 - 1624جىلدارى قازاق - بۇحار سوعىسى
1603 جىلى – ايعىرجار دەگەن جەردە ءى قازاق - بۇحار سوعىسى بولدى.
ءۋى. وقۋشىلاردى باعالاۋ
ءۋىى. ۇيگە تاپسىرما: قايتالاۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.