پروپان — گاز ءتارىزدى قانىققان كومىرسۋتەك
شىمكەنت قالاسى
№2 «اۆيسەننا» كوپسالالى مەديسينالىق كوللەدجىنىڭ
فارم – 23 -18ق توپ ستۋدەنتى اسان ايان ءابدىساتتار ۇلى
عىلىمي جەتەكشىسى: ايتەنوۆا نۇرگۋل ىدىرىس قىزى
پروپان، س3ن8 – گاز ءتارىزدى قانىققان كومىرسۋتەك؛ ءتۇسسىز، ءيىسسىز، جويعىش گاز، مولەك. م. 44، بالقۋ t – 187°س، قايناۋ t – 42،1°س. اۋامەن 2،1 – 9،5%-داي (كولەم بويىنشا) قوسپاسىندا قوپارىلىس بەرەدى.
پروپان (لات. propanum)، C3H8 – الكاندار سىنىبىنىڭ ورگانيكالىق زاتى. تابيعي گازدا ۇستالادى، مۇناي ونىمدەرىنىڭ كرەكينگى كەزىندە، ىلەسپە مۇناي گازىن، ءارتۇرلى حيميالىق رەاكسيالار كەزىندەگى جاناما ءونىم رەتىندە "مايلى" تابيعي گازدى ءبولۋ كەزىندە پايدا بولادى. تازا پروپان ءيىسى جوق، ءبىراق تەحنيكالىق گازعا سيگنالدىق ءيىسى بار كومپونەنتتەر قوسىلۋى مۇمكىن. كومىرسۋتەكتى گازداردىڭ وكىلى رەتىندە ءورت جانە جارىلىس ءقاۋپى بار. ۋىتتىلىعى از، ءبىراق ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنە زياندى اسەر ەتەدى. ۋلانۋ، قۇسۋ، ولىممەن اياقتالۋى مۇمكىن.
فيزيكالىق قاسيەتتەرى
ءتۇسسىز گاز ءيىسسىز. سۋدا وتە از ەريدى. قايناۋ نۇكتەسى -42،1 °C. قاتۋ نۇكتەسى -188 °C.بۋ كونسەنتراسياسى 1،7-دەن 10،9% - عا دەيىن بولعان كەزدە اۋامەن جارىلىس ءقاۋىپتى قوسپالار تۇزەدى. 2.گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى: 1. گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى؛ 2. گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى؛ 3. گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى؛ 4. گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى؛ 5. گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى؛ 6. گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى؛ 7. گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى؛ 8. گاز تۋربينالى قوندىرعىنىڭ جىلۋلىق سۇلبەسى.
— قالىپتى جاعدايدا گاز فازاسىنىڭ تىعىزدىعى = 2،019 كگ/م3.
— 15°س تەمپەراتۋرادا گاز فازاسىنىڭ تىعىزدىعى = 1،900 كگ/م3.
— جانۋ جىلۋى = 48 مدج/كگ.
حيميالىق قاسيەتتەرى
الكانداردىڭ باسقا وكىلدەرىنىڭ قاسيەتتەرىنە ۇقساس (دەگيدريرلەۋ، حلورلاۋ جانە ت. ب.)
جوعارى باعاعا قاراماستان، پروپان كوپ جاعدايدا تابيعي گازعا (مەتانعا) ىڭعايلى، ويتكەنى مەتانعا قاراعاندا بولمە تەمپەراتۋراسىندا جانە سالىستىرمالى تومەن قىسىمدا (12-15 اتم) سۇيىلتىلادى، ال بولمە تەمپەراتۋراسىندا مەتان سۇيىلتىلمايدى جانە ونى سىعىلعان جوعارى قىسىمدا (200-250 اتم) ساقتاۋعا تۋرا كەلەدى. سوندىقتان پروپانعا ارنالعان باللوندار مەتاننان الدەقايدا جەڭىل جانە ارزان، جانە قۇرامىندا الدەقايدا كوپ گاز بار (مىسالى، 50 ليترلىك مەتاندى باللون سالماعى 55 كگ جانە 9 كگ گازدى سىيدىرادى، ال پروپان وسىنداي كولەمى 19 كگ جانە 22 كگ گازدى سىيدىرادى، سونىمەن قاتار مەتان باللونى 3-4 ەسە قىمبات. كومپوزيتتىك باللوندار 2-3 ەسە جەڭىل، ءبىراق تاعى بىرنەشە ەسە قىمبات). بۇل پروپاندى ساقتاۋ جانە تاسىمالداۋ ءۇشىن الدەقايدا ىڭعايلى ەتەدى، سوندىقتان پروپان (نەمەسە ونىڭ بۋتانمەن قوسپاسى) تاسىمالداناتىن گاز جابدىعىن (تاسىمالداناتىن گاز پليتالارى، شاتىر جۇمىستارىنا ارنالعان گاز شىلتەرلەرى جانە ت.ب.) اۆتوموبيل وتىنى رەتىندە قوسۋ ءۇشىن، سونداي-اق شاعىن شالعايداعى ەلدى مەكەندەردى نەمەسە تابيعي گاز قۇبىرىن سالۋ ەكونوميكالىق تۇرعىدان ءتيىمسىز بولاتىن جەكەلەگەن عيماراتتاردى گازداندىرۋ ءۇشىن كەڭىنەن قولدانىلادى.
پروپان قولدانىلادى:
— زاۋىتتار مەن كاسىپورىنداردا گاز جالىن جۇمىستارىن ورىنداۋ كەزىندە:
— دايىنداۋ وندىرىسىندە؛
— مەتالل سىنىقتارىن كەسۋ ءۇشىن؛
— جاۋاپسىز مەتالل كونسترۋكسيالارىن دانەكەرلەۋ ءۇشىن
— جابىن جۇمىستارى كەزىندە.
— بيتۋم مەن اسفالتتى قىزدىرۋ ءۇشىن جول جۇمىستارى كەزىندە.
— تاسىمالداناتىن ەلەكتر گەنەراتورلارعا وتىن رەتىندە.
— قۇرىلىستاعى وندىرىستىك ءۇي-جايلاردى جىلىتۋ ءۇشىن.
— وندىرىستىك ءۇي-جايلاردى جىلىتۋ ءۇشىن (فەرمالاردا، قۇس فابريكالارىندا، جىلىجايلاردا).
— تاماق ونەركاسىبىندەگى گاز پليتالارى، سۋ جىلىتۋ كولونكالارى ءۇشىن
— تۇرمىستا
— ءۇي جانە جورىق جاعدايلارىندا تاماق دايىنداۋ كەزىندە؛
— سۋدى جىلىتۋ ءۇشىن؛
— شالعايداعى ءۇي — جايلاردى-جەكە ۇيلەردى، قوناق ۇيلەردى، فەرمالاردى ماۋسىمدىق جىلىتۋ ءۇشىن؛
— قۇبىرلاردى، جىلىجايلاردى، گاراجداردى جانە باسقا دا شارۋاشىلىق قۇرىلىمداردى گازبەن دانەكەرلەۋ بەكەتتەرىن پايدالانا وتىرىپ دانەكەرلەۋ ءۇشىن.
— سوڭعى ۋاقىتتا اۆتوموبيل وتىنى رەتىندە كەڭىنەن قولدانىلادى، ويتكەنى بەنزين ارزان جانە ەكولوگيالىق ءقاۋىپسىز.
اشىق قىزىل ءتۇستى مەتالل باللونداردا جانە پوليمەرلى-كومپوزيتتى باللونداردا ساقتالادى جانە تاسىمالدانادى (گەليي ءۇشىن قوڭىر باللوندارمەن شاتاستىرماۋ)
حيميا جانە تاماق ونەركاسىبى
حيميا ونەركاسىبىندە پروپيلەن، پوليپروپيلەن ءوندىرىسى ءۇشىن شيكىزات الۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
ەرىتكىشتەردى ءوندىرۋ ءۇشىن باستاپقى شيكىزات بولىپ تابىلادى.
پروپەللەنت رەتىندە قولدانىلادى.
پروپان تاماق ونەركاسىبىندە E944 ازىق-تۇلىك قوسپاسى رەتىندە تىركەلگەن.