InfoHub Logo

شىمكەنت قالاسى،
№2 «اۆيسەننا» كوپسالالى مەديسينالىق  كوللەدجىنىڭ
فارم – 22 -18ر توپ ستۋدەنتى  يسمايلوۆا نۋرحان الىمبەكوۆنا
عىلىمي جەتەكشىسى: ا.جاقىپبەكوۆ

اسقازان (لات. ventriculus - گر. gaster — قارىن) — ازىق (اس) قورىتۋ جۇيەسىنىڭ قاپشىق ءتارىزدى كەڭەيگەن قۋىستى اعزاسى. بولىمدەرىنىڭ سانىنا قاراي قارىن — ءبىربولىمدى جانە كوپبولىمدى قارىندار بولىپ بولىنەدى. ءبىربولىمدى قارىن ءوز كەزەگىندە: بەزسىز قارىن، بەزدى قارىن جانە بەزدى-بەزسىز نەمەسە ارالاس قارىن بولىپ ءۇش تۇرگە بولىنەدى.

ءبىربولىمدى قارىن

ءبىربولىمدى قارىن كۇيىس قايتارمايتىن جانۋارلاردىڭ قۇرساق قۋىسىندا، كوكەتتەنكەيىن ورنالاسادى. ونىڭ سول جاعىندا وڭەشپەن جالعاساتىن كارديالدى تەسىگى، ال وڭ جاق ۇشىندا ون ەكى ەلى ىشەككە اشىلاتىن پيلوريكالىق (قاقپاقتىق) تەسىك بولادى. قارىننىڭ قابىرعاسى تۇتىكشە اعزا رەتىندە ءۇش قابىقتان: ىشكى — كىلەگەيلى قابىقتان، ورتاڭعى — ەتتى قابىقتان جانە سىرتقى — ءسىرلى قابىقتان تۇرادى. قارىننىڭ وڭەش تارىزدەس كىلەگەيلى قابىعىن — كوپ قاباتتى جالپاق ەپيتەليي، ال ىشەك تارىزدەس كىلەگەيلى قابىعىن — جالاڭ قابات پريزما ءتارىزدى ەپيتەليي استارلايدى.

كوپبولىمدى قارىن

كوپبولىمدى قارىن كۇيىستى جانۋارلاردا بولادى. ول ءوز كەزەگىندە: مەس قارىن، جۇمىرشاق، قاتپارشاق جانە ۇلتابار بولىمدەرىنەن قۇرالعان. بۇلاردىڭ الدىڭعى ۇشەۋىنىڭ كىلەگەيلى قابىعى كوپقاباتتى جالپاق ەپيتەلييمەن، ال ۇلتاباردىڭ كىلەگەيلى قابىعى ءبىرقاباتتى پريزما ءتارىزدى ەپيتەلييمەن استارلانعان. ۇلتابار— بەزدى قارىن. قارىنداعى ازىق مەحانيكالىق جانە بيولوگيالىق وڭدەۋلەردەن ءوتىپ، حيميالىق جولمەن قورىتىلادى. قارىنداعى بيولوگيالىق وڭدەۋ ناتيجەسىندە تۇزىلگەن گاز ءتارىزدى جانە كەيبىر ەرىتىندى زاتتار الدىڭعى قارىن بولىمدەرىنىڭ قابىرعالارى ارقىلى-اق قان جانە ليمفا تامىرلارىنا سىڭىرىلە باستايدى.
 
كەيدە قارىن 2 بولىكتەن قۇرالادى:

•  بۇلشىق ەتتى؛
•  بەزدى.

كوپتەگەن ومىرتقاسىزداردا قارىن ەرەكشەلەنگەن جانە ىشكى بولىگى بولىپ ەسەپتەلەدى. كوپتەگەن بۋىناياقتىلاردىڭقارنىندا قورەكتىك زات بولشەكتەنەدى. ورمەكشىتارىزدىلەردە بىتەۋ وسىندىلەرى بار ورتاڭعى ىشەكتىڭ الدىڭعى بولىگى قارىن. جاندىكتەردە قورەكتىك زاتتى بولشەكتەپ شايناۋ قارنى جاقسى جەتىلگەن، ال بەزدى قارىن تەك كەيبىر تۇرلەرىندە عانا بايقالادى. ۇلۋلاردىڭ قارنىنا اس قورتۋ بەزدەرى اشىلعان، (باۋىرى) قارنى ەكى بولىكتەن تۇرادى: وڭەشپەن بايلانىستى كارديالدى جانە ىشەكپەن بايلانىستى پيلوريكالىق. ەكەۋىنىڭ ورتاسىندا قارىن ءتۇبى ورنالاسقان. قۇستاردا قارىن ەكى بولىكتەن، بۇلشىق ەتتى جانە ءسولدى قارىننان تۇرادى. ءسولدى قارىندا اس قورىتۋ ءسولىن شىعاراتىن بەزدەر جاقسى جەتىلگەن. سۇتقورەكتىلەردىڭ قارنى جاقسى جەتىلگەن. قاراپايىم ءبىر كامەرالى قارىن ولاردا 4 بولىكتەن تۇرادى: وڭەش ءبولىمى، كارديالدىق، قارىن ءتۇبى جانە بەزدەرى جاقسى جەتىلگەن پيلوريكالىق بولىمنەن. قورەكتىك زاتپەن قورەكتەنۋ ەرەكشەلىكتەرىنە سايكەس جانۋارلار قارىنى ءارتۇرلى بولادى. كۇيىس قايىراتىن جانۋارلاردىڭ قارنىنىڭ وڭەش ءبولىمى جاقسى جەتىلگەن، ودان ارنايى 3 كامەرا پايدا بولعان: جالبىرشاق، تاقيا، تاز قارىن، تەك ۇلتابار عانا ناعىز بەزدى قارىن. ادامدار مەن جىرتقىشتاردىڭ قارنى ءبىر كامەرالى، قارىن ءتۇبى، كارديالدى جانە بەزدەرى جاقسى جەتىلگەن پيلوريكالىق بولىكتەرىنەن قۇرالعان. ادام قارىننىڭ كولەمى 1،5-2،5 ل ول ايەلدەرگە قاراعاندا ەركەكتەردە ءبىراز ۇلكەن.

اسقازان، ventriculus، اسقورىتۋ جولىنىڭ قالتا ءتارىزدى كەڭەيگەن جەرى بولىپ تابىلادى. قارىندا وڭەش ارقىلى تاماق جينالىپ، اسقورىتۋدىڭ 1ء-شى ساتىلارى وتەدى، تاماقتىڭ قاتتى بولىكتەرى سۇيىق نەمەسە بوتقا ءتارىزدى قوسپاعا اينالادى. قارىندا الدىڭعى قابىرعا، paries ant.، مەن ارتقى قابىرعانى، paries post.، ايىرادى. قارىننىڭ جوعارى جانە ونعا قاراعان ويىس جيەگىنىڭ كىشى قيسىقتىعى،curvature ventriculi minor، دەپ، ال تومەن جانە سولعا قاراعان دونەس جيەگى ۇلكەن قيسىقتىعى، curvature ventriculi major، دەپ اتالادى.

---