پروسەنت تاقىرىبىن قايتالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: پروسەنتى قايتالايمىز
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: پروسەنتتەردى ەسەپتەۋ بىلىكتىلىكتەرى مەن داعدىلارىن پىسىقتاۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتى سىني كوزقاراسپەن وي ەلەگىنەن وتكىزە الۋ، تۇسىندىرە الۋ، باعالاي الۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: تەمەكىنىڭ زيانى تۋرالى كەڭ ماعلۇمات الا وتىرىپ، ومىردەگى جامان ادەتتەردەن بويىن اۋلاق سالۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن سانالى تۇردە تاڭداي الۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءتيپى: ينتەگراسيالانعان ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: اقپاراتتىق جانە پروبلەمالىق، دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تاپسىرمالار جازىلعان سلايدتار، باسپا ءسوز ماتەريالدارى، تەست ماتەريالدارى، باعالاۋ جەتوندارى، پرەزەنتاسيا.
ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ:
ءىى. ساباقتىڭ تاقىرىبىن اشۋ.
ءىىى. قورىتىندىلاۋ.
ءىۇ. باعالاۋ.
وقۋشىلار، ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز «مەملەكەتتىك ەمتيحانعا دايىندىقتىڭ جولدارى» اتتى مەكتەبىمىزدە ءوتىپ جاتقان ماتەماتيكا ءپانى مۇعالىمدەرىنىڭ اۋداندىق سەمينارى اياسىندا وتكەلى وتىر.
الدىمىزدا ۇلكەن سىنالار شاق كەلىپ تۇر. وسى سىنعا ساپالى دايىندالۋ، جالپى ءومىردىڭ ءار ءتۇرلى كەزەڭىنە ساقاداي ساي بولۋ ءۇشىن الدىمەن بىزگە دەنساۋلىق كەرەك ەكەن!
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ العى ءسوزى رەتىندە مىنا قاناتتى ءسوزدى الىپ وتىرمىز:
ءومىردىڭ ءوز فورمۋلاسى بار، ول - دەنساۋلىق...
ادام ومىرىنە قاتەرلى اۋرۋلار: وكپە راگى، وكپەنىڭ قابىنۋى، جۇرەك قان تامىرلارىنىڭ اۋرۋى، تىنىس جولدارىنىڭ اۋرۋى تەمەكىنىڭ كەسىرىنەن بولادى ەكەن. تەمەكىنىڭ زيانى تۋرالى نە بىلەمىز؟ تەمەكى تارتۋ كەرەك پە، الدە ءومىر ءسۇرۋ كەرەك پە؟ وسى سۇراققا جاۋاپتاردى «پروسەنتتى قايتالايمىز» تاقىرىبىنداعى ساباعىمىزدان ىزدەپ كورەلىك. (پروسەنتتىڭ انىقتاماسى، ساننىڭ پروسەنتىن تابۋ، پروسەنتى بويىنشا ساندى تابۋ ەرەجەلەرى قايتالانادى.)
• «قانداي عىلىم بولماسىن وندا قانشا ماتەماتيكا بولسا، سونشاما شىندىق بولادى» ي. كانت
وقۋشى: تەمەكى ءتۇتىنىڭ قۇرامىندا ادام ورگانيزىمىنە زياندى ۋلى زاتتار وتە كوپ: ولاردىڭ ەڭ باستىلارى نيكوتين، سينيل قىشقىلى، ازوت، ەفير مايلارى جانە وكپە راگىنە دۋشار ەتەتىن راديواكتيۆتى ەلەمەنتتەر. ەڭ ۋلىسى – نيكوتين.
1 - تاپسىرما:
1 تال تەمەكىدە 2 پروسەنت نيكوتين، سينيل قىشقىلى نيكوتيننىڭ 1% تەڭ بولسا، شىلىم شايىرى نيكوتيننەن 7، 5 ەسە كوپ بولسا، كومىرتەگى توتىعى شىلىم شايىرىنىڭ 3/5 – ىنە تەڭ بولسا، وسى زياندى زاتتاردىڭ تەمەكى قۇرامىنداعى پروسەنتىن تابىڭدار.
دارىگەر:
ءمۇعالىم: وسى زياندى زاتتاردىڭ اسەرىنەن تەمەكى شەگۋشىلەر ءار ءتۇرلى اۋرۋلارمەن اۋىرادى. سوعان قاراماستان نەلىكتەن تەمەكى تارتادى ەكەن دەگەن سۇراق تۋىندايدى. اسىرەسە ءجاسوسپىرىم كەزدەن تەمەكى تارتۋدى باستايدى. ستاتيستيكالىق مالىمەت بويىنشا جاسوسپىرىمدەردىڭ اراسىندا تەمەكى تارتاتىن ۇلدار 60 %، قىزدار 40%.
2 - تاپسىرما:
ەگەر مەكتەپتە 120 ۇل، 160 قىز بولسا، تەمەكى شەگەتىندەردىڭ سانىن انىقتاڭدار.
ءمۇعالىم: وسى تەمەكى شەگەن وقۋشىلار قانداي زارداپ شەگەدى دەپ ويلايسىڭدار؟
وقۋشىلار: سىرتقى تۇرلەرى بۇزىلادى، كورۋ، ەستۋ قابىلەتتەرى كەميدى، ىشكى اعزالارى بۇزىلادى، اشۋلانشاق، سابىرسىز بولادى، ساباق ۇلگەرىمدەرى تومەندەيدى.
3 - تاپسىرما:
20 ادامنان تۇراتىن تەمەكى تارتقاندارىنا 3 - 4 جىل بولعان توپتى تەكسەرگەن دە ولاردىڭ 70% eki ءتۇرلى اۋرۋمەن، قالعاندارى اۋرۋدىڭ ءبىر تۇرىمەن اۋراتىنى بەلگىلى بولعان. قانشاسى اۋرۋدىڭ ەكى تۇرىمەن، قانشاسى ءبىر تۇرىمەن اۋراتىنىن انىقتاڭدار.
4 - تاپسىرما:
تەمەكى تارتاتىن جاسوسپىرىمدەر ءوز ءومىرىن 15% كەمىتەتىنىن بىلە مە ەكەن؟ قازاقستانداعى ءومىر ءسۇرۋدىڭ ورتاشا ۇزاقتىعى 66 جاس بولسا، تەمەكى تارتاتىن بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن انىقتاڭدار.
وقۋشى: كوپ جاعدايدا تەمەكى شەگەتىن ادامدار تەك وزىنە عانا ەمەس، اينالاسىنداعى ادامدارعا دا كەسىرىن تيگىزەدى ەكەن. تەمەكى تارتاتىنداردىڭ جانۇياسىندا دۇنيەگە كەلگەن بالالار اۋرۋشاڭ، اشۋلانشاق بولدى ەكەن.
5 - تاپسىرما:
دۇنيەگە كەلگەن ءسابيدىڭ ورتاشا سالماعى 3 كگ 500 گر بولۋ كەرەك. ەگەر اكەسى تەمەكى تارتسا، ونىڭ سالماعى 125 گر كەمىپ، ال اناسى تارتسا 300 گر كەمىپ تۋىلادى ەكەن. دۇنيەگە كەلگەن ءسابيدىڭ نەشە پروسەنتكە سالماعىن جوعالتاتىنىن ەسەپتەڭدەر:
ا) اكەسى تارتسا.
ب) اناسى تارتسا.
ءمۇعالىم: بۇكىل دۇنيەجۇزى تەمەكىمەن كۇرەسۋدە كوپتەگەن ەلدەردە قىزمەت ورىندارىندا بالالار مەكەمەلەرىندە تەمەكى تارتۋعا رۇقسات ەتىلمەيدى. جۇمىس بەرۋشى تەمەكى تارتاتىن ادامدى جۇمىسقا قابىلداماۋى نەمەسە جۇمىستان شىعارىپ جىبەرۋى مۇمكىن.
6 - تاپسىرما:
ەگەر تەمەكى تارتاتىن حاتشى 1 بەتتە 1000 تاڭبانى باسقاندا 4% قاتە جىبەرەتىن بولسا، بارلىعى قانشا قاتە جىبەرەتىنىن تابىڭدار.
ءمۇعالىم: سونىمەن جۇمىستان نەگە شىعارىپ جىبەرەتىنى تۇسىنىكتى بولعان، بولار.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: (زەرتتەۋ بەتشەسى ارقىلى تەمەكى تارتاتىن ادامنىڭ جانۇيا بيۋدجەتىنە كەلتىرەتىن شىعىنىن ەسەپتەۋ)
ءمۇعالىم: سونىمەن پروسەنتتى ەسەپتەۋ ارقىلى تەمەكىنىڭ قانالىقتى زيان ەكەنىنە كوزىمىزدى جەتكىزدىك.
• «تەوريانى بىلەتىن، ءبىراق ونى ءىس جۇزىندە قولدانا المايتىن ادامدار موتورسىز ماشينا سياقتى» ۆ. كارپينسكيي
ءمۇعالىم: ەندى وسى ءبىلىمىمىزدى تەست تاپسىرمالارىندا قالاي قولدانىپ ءجۇرمىز؟
وقۋشىلار الدارىنداعى تەست تاپسىرمالارى بويىنشا پروسەنتكە بەرىلگەن ەسەپتەردىڭ شىعارۋ جولدارىن اۋىزشا تالدايدى.
ءمۇعالىم: وتكەن اپتادا وتكەن № 30 ورتالىقتىڭ تەست تاپسىرمالارىن كەيبىر ەسەپتەردى تاقتاعا شىعارايىق.
ەسەپتى شىعارىپ جاۋابىن تەكسەرگەندە دۇرىس جاۋاپتىڭ ارتىنان «تەمەكى شەگۋ – ازاپ شەگۋ» دەگەن سويلەم شىعادى. وسى جەردە «بۇعان كىم كىنالى؟» دەگەن سۇراق قويىلىپ وقۋشىلار ءوز ويلارىن ايتادى.
• «ەشكىم دە وزىنە – ءوزى باعا بەرۋدى ۇيرەنبەي تۇرىپ باسقالاردى باعالاي المايدى» ي. گەتە
وقۋشىلار ساباقتى ءتۇرلى - ءتۇستى جەتوندار ارقىلى باعالايدى.
قىزىل ءتۇس – مەن ساباققا قاناعاتتاندىم، ساباق مەن ءۇشىن پايدالى بولدى، ساباقتا ايتىلعاندار مەن ورىندالعان تاپسىرمالاردىڭ بارلىعىنا ءتۇسىندىم، مەن ساباقتا جاقسى جۇمىس جاسادىم.
جاسىل ءتۇس – ساباق مەن ءۇشىن قىزىقتى بولدى، مەن بەلسەندىلىكپەن قاتىستىم، بەلگىلى ءبىر دارەجەدە مەن ءۇشىن پايدالى بولدى، ورنىمنان جاۋاپ بەرىپ كەيبىر تاپسىرمالاردى ورىنداي الدىم، ساباقتا مەن ءوزىمدى جاقسى سەزىندىم
سارى ءتۇس – مەن ساباقتا ايتىلعانداردىڭ نە تۋرالى ەكەنىن ونشا تۇسىنە قويمادىم، بۇل مەن ءۇشىن قاجەت ەمەس، جاۋاپ بەرۋگە دايىن بولمادىم.
ۇيگە تاپسىرما: تەست تاپسىرمالارىمەن جۇمىس.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: پروسەنتتەردى ەسەپتەۋ بىلىكتىلىكتەرى مەن داعدىلارىن پىسىقتاۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتى سىني كوزقاراسپەن وي ەلەگىنەن وتكىزە الۋ، تۇسىندىرە الۋ، باعالاي الۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: تەمەكىنىڭ زيانى تۋرالى كەڭ ماعلۇمات الا وتىرىپ، ومىردەگى جامان ادەتتەردەن بويىن اۋلاق سالۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن سانالى تۇردە تاڭداي الۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءتيپى: ينتەگراسيالانعان ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: اقپاراتتىق جانە پروبلەمالىق، دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تاپسىرمالار جازىلعان سلايدتار، باسپا ءسوز ماتەريالدارى، تەست ماتەريالدارى، باعالاۋ جەتوندارى، پرەزەنتاسيا.
ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ:
ءىى. ساباقتىڭ تاقىرىبىن اشۋ.
ءىىى. قورىتىندىلاۋ.
ءىۇ. باعالاۋ.
وقۋشىلار، ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز «مەملەكەتتىك ەمتيحانعا دايىندىقتىڭ جولدارى» اتتى مەكتەبىمىزدە ءوتىپ جاتقان ماتەماتيكا ءپانى مۇعالىمدەرىنىڭ اۋداندىق سەمينارى اياسىندا وتكەلى وتىر.
الدىمىزدا ۇلكەن سىنالار شاق كەلىپ تۇر. وسى سىنعا ساپالى دايىندالۋ، جالپى ءومىردىڭ ءار ءتۇرلى كەزەڭىنە ساقاداي ساي بولۋ ءۇشىن الدىمەن بىزگە دەنساۋلىق كەرەك ەكەن!
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ العى ءسوزى رەتىندە مىنا قاناتتى ءسوزدى الىپ وتىرمىز:
ءومىردىڭ ءوز فورمۋلاسى بار، ول - دەنساۋلىق...
ادام ومىرىنە قاتەرلى اۋرۋلار: وكپە راگى، وكپەنىڭ قابىنۋى، جۇرەك قان تامىرلارىنىڭ اۋرۋى، تىنىس جولدارىنىڭ اۋرۋى تەمەكىنىڭ كەسىرىنەن بولادى ەكەن. تەمەكىنىڭ زيانى تۋرالى نە بىلەمىز؟ تەمەكى تارتۋ كەرەك پە، الدە ءومىر ءسۇرۋ كەرەك پە؟ وسى سۇراققا جاۋاپتاردى «پروسەنتتى قايتالايمىز» تاقىرىبىنداعى ساباعىمىزدان ىزدەپ كورەلىك. (پروسەنتتىڭ انىقتاماسى، ساننىڭ پروسەنتىن تابۋ، پروسەنتى بويىنشا ساندى تابۋ ەرەجەلەرى قايتالانادى.)
• «قانداي عىلىم بولماسىن وندا قانشا ماتەماتيكا بولسا، سونشاما شىندىق بولادى» ي. كانت
وقۋشى: تەمەكى ءتۇتىنىڭ قۇرامىندا ادام ورگانيزىمىنە زياندى ۋلى زاتتار وتە كوپ: ولاردىڭ ەڭ باستىلارى نيكوتين، سينيل قىشقىلى، ازوت، ەفير مايلارى جانە وكپە راگىنە دۋشار ەتەتىن راديواكتيۆتى ەلەمەنتتەر. ەڭ ۋلىسى – نيكوتين.
1 - تاپسىرما:
1 تال تەمەكىدە 2 پروسەنت نيكوتين، سينيل قىشقىلى نيكوتيننىڭ 1% تەڭ بولسا، شىلىم شايىرى نيكوتيننەن 7، 5 ەسە كوپ بولسا، كومىرتەگى توتىعى شىلىم شايىرىنىڭ 3/5 – ىنە تەڭ بولسا، وسى زياندى زاتتاردىڭ تەمەكى قۇرامىنداعى پروسەنتىن تابىڭدار.
دارىگەر:
ءمۇعالىم: وسى زياندى زاتتاردىڭ اسەرىنەن تەمەكى شەگۋشىلەر ءار ءتۇرلى اۋرۋلارمەن اۋىرادى. سوعان قاراماستان نەلىكتەن تەمەكى تارتادى ەكەن دەگەن سۇراق تۋىندايدى. اسىرەسە ءجاسوسپىرىم كەزدەن تەمەكى تارتۋدى باستايدى. ستاتيستيكالىق مالىمەت بويىنشا جاسوسپىرىمدەردىڭ اراسىندا تەمەكى تارتاتىن ۇلدار 60 %، قىزدار 40%.
2 - تاپسىرما:
ەگەر مەكتەپتە 120 ۇل، 160 قىز بولسا، تەمەكى شەگەتىندەردىڭ سانىن انىقتاڭدار.
ءمۇعالىم: وسى تەمەكى شەگەن وقۋشىلار قانداي زارداپ شەگەدى دەپ ويلايسىڭدار؟
وقۋشىلار: سىرتقى تۇرلەرى بۇزىلادى، كورۋ، ەستۋ قابىلەتتەرى كەميدى، ىشكى اعزالارى بۇزىلادى، اشۋلانشاق، سابىرسىز بولادى، ساباق ۇلگەرىمدەرى تومەندەيدى.
3 - تاپسىرما:
20 ادامنان تۇراتىن تەمەكى تارتقاندارىنا 3 - 4 جىل بولعان توپتى تەكسەرگەن دە ولاردىڭ 70% eki ءتۇرلى اۋرۋمەن، قالعاندارى اۋرۋدىڭ ءبىر تۇرىمەن اۋراتىنى بەلگىلى بولعان. قانشاسى اۋرۋدىڭ ەكى تۇرىمەن، قانشاسى ءبىر تۇرىمەن اۋراتىنىن انىقتاڭدار.
4 - تاپسىرما:
تەمەكى تارتاتىن جاسوسپىرىمدەر ءوز ءومىرىن 15% كەمىتەتىنىن بىلە مە ەكەن؟ قازاقستانداعى ءومىر ءسۇرۋدىڭ ورتاشا ۇزاقتىعى 66 جاس بولسا، تەمەكى تارتاتىن بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن انىقتاڭدار.
وقۋشى: كوپ جاعدايدا تەمەكى شەگەتىن ادامدار تەك وزىنە عانا ەمەس، اينالاسىنداعى ادامدارعا دا كەسىرىن تيگىزەدى ەكەن. تەمەكى تارتاتىنداردىڭ جانۇياسىندا دۇنيەگە كەلگەن بالالار اۋرۋشاڭ، اشۋلانشاق بولدى ەكەن.
5 - تاپسىرما:
دۇنيەگە كەلگەن ءسابيدىڭ ورتاشا سالماعى 3 كگ 500 گر بولۋ كەرەك. ەگەر اكەسى تەمەكى تارتسا، ونىڭ سالماعى 125 گر كەمىپ، ال اناسى تارتسا 300 گر كەمىپ تۋىلادى ەكەن. دۇنيەگە كەلگەن ءسابيدىڭ نەشە پروسەنتكە سالماعىن جوعالتاتىنىن ەسەپتەڭدەر:
ا) اكەسى تارتسا.
ب) اناسى تارتسا.
ءمۇعالىم: بۇكىل دۇنيەجۇزى تەمەكىمەن كۇرەسۋدە كوپتەگەن ەلدەردە قىزمەت ورىندارىندا بالالار مەكەمەلەرىندە تەمەكى تارتۋعا رۇقسات ەتىلمەيدى. جۇمىس بەرۋشى تەمەكى تارتاتىن ادامدى جۇمىسقا قابىلداماۋى نەمەسە جۇمىستان شىعارىپ جىبەرۋى مۇمكىن.
6 - تاپسىرما:
ەگەر تەمەكى تارتاتىن حاتشى 1 بەتتە 1000 تاڭبانى باسقاندا 4% قاتە جىبەرەتىن بولسا، بارلىعى قانشا قاتە جىبەرەتىنىن تابىڭدار.
ءمۇعالىم: سونىمەن جۇمىستان نەگە شىعارىپ جىبەرەتىنى تۇسىنىكتى بولعان، بولار.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: (زەرتتەۋ بەتشەسى ارقىلى تەمەكى تارتاتىن ادامنىڭ جانۇيا بيۋدجەتىنە كەلتىرەتىن شىعىنىن ەسەپتەۋ)
ءمۇعالىم: سونىمەن پروسەنتتى ەسەپتەۋ ارقىلى تەمەكىنىڭ قانالىقتى زيان ەكەنىنە كوزىمىزدى جەتكىزدىك.
• «تەوريانى بىلەتىن، ءبىراق ونى ءىس جۇزىندە قولدانا المايتىن ادامدار موتورسىز ماشينا سياقتى» ۆ. كارپينسكيي
ءمۇعالىم: ەندى وسى ءبىلىمىمىزدى تەست تاپسىرمالارىندا قالاي قولدانىپ ءجۇرمىز؟
وقۋشىلار الدارىنداعى تەست تاپسىرمالارى بويىنشا پروسەنتكە بەرىلگەن ەسەپتەردىڭ شىعارۋ جولدارىن اۋىزشا تالدايدى.
ءمۇعالىم: وتكەن اپتادا وتكەن № 30 ورتالىقتىڭ تەست تاپسىرمالارىن كەيبىر ەسەپتەردى تاقتاعا شىعارايىق.
ەسەپتى شىعارىپ جاۋابىن تەكسەرگەندە دۇرىس جاۋاپتىڭ ارتىنان «تەمەكى شەگۋ – ازاپ شەگۋ» دەگەن سويلەم شىعادى. وسى جەردە «بۇعان كىم كىنالى؟» دەگەن سۇراق قويىلىپ وقۋشىلار ءوز ويلارىن ايتادى.
• «ەشكىم دە وزىنە – ءوزى باعا بەرۋدى ۇيرەنبەي تۇرىپ باسقالاردى باعالاي المايدى» ي. گەتە
وقۋشىلار ساباقتى ءتۇرلى - ءتۇستى جەتوندار ارقىلى باعالايدى.
قىزىل ءتۇس – مەن ساباققا قاناعاتتاندىم، ساباق مەن ءۇشىن پايدالى بولدى، ساباقتا ايتىلعاندار مەن ورىندالعان تاپسىرمالاردىڭ بارلىعىنا ءتۇسىندىم، مەن ساباقتا جاقسى جۇمىس جاسادىم.
جاسىل ءتۇس – ساباق مەن ءۇشىن قىزىقتى بولدى، مەن بەلسەندىلىكپەن قاتىستىم، بەلگىلى ءبىر دارەجەدە مەن ءۇشىن پايدالى بولدى، ورنىمنان جاۋاپ بەرىپ كەيبىر تاپسىرمالاردى ورىنداي الدىم، ساباقتا مەن ءوزىمدى جاقسى سەزىندىم
سارى ءتۇس – مەن ساباقتا ايتىلعانداردىڭ نە تۋرالى ەكەنىن ونشا تۇسىنە قويمادىم، بۇل مەن ءۇشىن قاجەت ەمەس، جاۋاپ بەرۋگە دايىن بولمادىم.
ۇيگە تاپسىرما: تەست تاپسىرمالارىمەن جۇمىس.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ىبىراي التىنسارين - قازاق حالقىنىڭ كورنەكتى اعارتۋشىسى.
