
ق دىبىسى جانە ءارپى
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
فورت - شيەۆچەنكو قالاسى، "بالبوبەك" بالاباقشاسىنىڭ
ءى ساناتتى ەرەسەكتەر توبىنىڭ تاربيەشىسى
شۋكيربايەۆا گۋلجان امانكوسوۆنا
تاقىرىبى: «ق دىبىسى جانە ءارپى»
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «قاتىناس»
وقۋ ءىس - ارەكەتى: ساۋات اشۋ جانە جازۋ.
ماقساتى: «ق»دىبىسىمەن جانە ارپىمەن تانىستىرىپ، سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاساپ بىلۋگە ۇيرەتۋ. «ق»دىبىسىن قاتىستىرا وتىرىپ ءسوز، سويلەم قۇراۋ، بۋىنعا نازار اۋدارۋ جانە «ق» دىبىسىنىڭ ءسوزدىڭ قاي جەردە كەزدەسىپ تۇرعانىن (باسىندا، ورتاسىندا، سوڭىندا) تابا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ. بايلانىستىرا سويلەۋگە، ۇعىمتالدىققا باۋلۋ.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشى
شاتتىق شەڭبەرى.
بالالار شاتتىق شەڭبەرىندە «ويلان تاپ»ويىنىن ويناپ جىبەرەيىك. ويىن شارتى: بالالار شەڭبەر جاساپ تۇرادى، تاربيەشى قولىنداعى دوپتى قاي بالاعا لاقتىرسا، سول بالا تاربيەشىنىڭ قويعان سۇراعىن تەز جاۋاپ بەرىپ، دوپتى كەرى لاقتىرۋ كەرەك.
ىزدەنۋ - ۇيىمداستىرۋشى
تاربيەشى:
- بالالار، بۇگىنگى اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىن باستاماس بۇرىن، وتكەن ارىپتەرىمىزدى قايتالاپ جىبەرەيىك.
توسىن ءسات:
سلايدتان اتا - انا ايناگۋل كورىنەدى.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! مەن اياۋجاننىڭ اناسى بولامىن. مەن قىزىمنىڭ نە ۇيرەنگەنىن بىلگىم كەلىپ، حابارلاسىپ وتىرمىن. سەندەر قانداي ارىپتەردى ۇيرەندىڭدەر سونى بىلگىم كەلەدى.
تاربيەشى:
- سالەمەتسىڭ با، ايناگۋل!
- بالالار، ءبىز اياۋجاننىڭ ماماسىنا قانداي ارىپتەردى وتكەنىمىزدى كورسەتەمىز بە؟
ايناگۋل:
- ەندەشە مەنىمەن «ءسوز ويلا، تەز ويلا» ويىنىن ويناعىلارىڭ كەلە مە؟ ويىندا مەن ءبىر ءارىپتى كورسەتەمىن سەندەر سول ءارىپتى اتاپ، سول دىبىستان باستالاتىن ءسوز ويلايسىڭ - دار، ويلاعان سوزدەرىڭنىڭ ورىسشا، اعىلشىنشا اۋدارماسىن ايتۋلارىڭ كەرەك.
- بالالار سلايدتان كورسەتكەن ارىپتەردى اتاپ، سول ارىپتەن باستالاتىن ءسوز ويلايدى دا، سول ءسوزدىڭ ورىسشا، اعىلشىنشا اۋدارماسىن ايتادى.
- جارايسىڭدار، بالالار، ارىپتەردى بىلەدى ەكەنسىڭدەر، راحمەت سىزدەرگە، ساۋ بولىڭىزدار!
- بۇگىنگى وتەتىن جاڭا ارىپكە بايلانىستى مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرىپ جىبەرەيىن.
جۇمباق.
1. كىشكەنە عانا بويى بار،
اينالدىرىپ كيگەن تونى بار.
- قوي.
2. كوكالا كوستيۋم كيەدى،
بويىن جەرگە جاسىرعان.
كۇننىڭ كوزىن سۇيەدى،
بۇرىمى بار جاسىلدان.
- قاربىز.
3. قالقيىپ ۇزىن قۇلاعى،
ەلەڭدەپ، قورقىپ تۇرادى.
- قويان.
- ءيا، جۇمباقتى دۇرىس شەشتىڭدەر. وسى قوي، قويان، قاربىز ءسوزىنىڭ باسىندا قانداي دىبىس ەستىلىپ تۇر.
- دۇرىس ايتاسىڭدار، بۇگىنگى ءبىزدىڭ وتەتىن اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى: «ق»دىبىسى جانە ءارپى.
- قانە، بارلىعىمىز قولىمىزدى يەگىمىزدىڭ استىن قويىپ «ق»دىبىسىن ايتايىقشى.
بارلىعى بىرگە «ق» دىبىسىن قايتالاپ ايتادى.
-«ق»داۋىسسىز دىبىس (بالالار قايتالايدى).
- داۋىسسىز دىبىستى قانداي تەكشەمەن بەلگىلەيمىز؟
- كوك تەكشەمەن بەلگىلەيمىز.
-«ق»دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەردى اتاڭدارشى.
- قاسقىر، قويان، قوي، قالا، قايماق، قار، قالام، قاسىق.
- جارايسىڭدار، ەندى قاسقىر، قوي دەگەن سوزدەردى بۋىنعا بولەيىكشى. نەشە بۋىننان، نەشە داۋىستى دىبىستان تۇرادى.
- قاس - قىر - ەكى بۋىنان، ەكى داۋىستى دىبىستان تۇرادى. قوي - ءبىر بۋىننان، ءبىر داۋىستى دىبىستان تۇرادى.
- قوي سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاساپ جىبەرەيىكشى.
بالالار قوي سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايدى.
سەرگىتۋ ءساتى:
ويىن: «دىبىستى انىقتا».
ويىننىڭ شارتى: بالالار ورىندارىن تۇرىپ، تاربيەشى «ا» دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر ايتقان كەزدە قولدارىن شاپالاقتايدى، ال «ق» دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر ايتقان كەزدە اياقتارىن توپىلداتادى.
بەينەجازبا: سيقىرلى الىپپە اشىلىپ، «ق» دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر ايتىلادى.
ۇلەستىرمەلى جۇمىس:
- بالالار، الدىمىزدا تۇرعان كەسپە ارىپتەرمەن «ق» دىبىسى باسىندا، سوڭىندا كەزدەسەتىن سوزدەر جازايىقشى.
رەفلەكسيۆتى كوررەكسيالاۋشى
- بالالار، «ق» دىبىسىنا بايلانىستى تاعى ءبىر ويىن ويناپ بۇگىنگى اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدى قورىتىندىلاپ جىبەرەيىك.
ويىن: «كىم تەز ويلايدى؟».
ويىن شارتى: ۇستەل ۇستىندە تۇرعان زاتتاردىڭ ىشىنەن، ويىنعا شىققان بالا «ق» دىبىسىنان
باستالاتىن زاتتى تاڭداپ الىپ، اتىن اتاۋ جانە سول سوزگە سويلەم قۇراۋ.
ويىنعا شىققان بالا قاسىقتى الىپ «بۇل قاسىق، قاسىق – ق دىبىسىنان باستالادى. ءبىز قاسىقپەن تاماق ىشەمىز» سويلەم قۇرايدى.
اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىنە جاقسى قاتىسقان بالالاردى ماداقتاۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: ق دىبىسى داۋىسسىز دىبىس جانە ونى كوك تەكشەمەن بەلگىلەيتىنىن؛
يگەرەدى: بۋىنعا ءبولۋدى، دىبىستىق تالداۋ جاساۋدى؛
ءبىلدى: ق دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەرگە سويلەم قۇراۋدى.
بۇل اشىق وقۋ ىس-ارەكەتىنىڭ ءوتىلۋ بارىسىن مىنا سىلتەمەنى باسۋ ارقىلى كورۋلەرىڭىزگە بولادى: https://www.youtube.com/watch؟v=aNRemgDCo7U
فورت - شيەۆچەنكو قالاسى، "بالبوبەك" بالاباقشاسىنىڭ
ءى ساناتتى ەرەسەكتەر توبىنىڭ تاربيەشىسى
شۋكيربايەۆا گۋلجان امانكوسوۆنا
تاقىرىبى: «ق دىبىسى جانە ءارپى»
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «قاتىناس»
وقۋ ءىس - ارەكەتى: ساۋات اشۋ جانە جازۋ.
ماقساتى: «ق»دىبىسىمەن جانە ارپىمەن تانىستىرىپ، سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاساپ بىلۋگە ۇيرەتۋ. «ق»دىبىسىن قاتىستىرا وتىرىپ ءسوز، سويلەم قۇراۋ، بۋىنعا نازار اۋدارۋ جانە «ق» دىبىسىنىڭ ءسوزدىڭ قاي جەردە كەزدەسىپ تۇرعانىن (باسىندا، ورتاسىندا، سوڭىندا) تابا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ. بايلانىستىرا سويلەۋگە، ۇعىمتالدىققا باۋلۋ.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشى
شاتتىق شەڭبەرى.
بالالار شاتتىق شەڭبەرىندە «ويلان تاپ»ويىنىن ويناپ جىبەرەيىك. ويىن شارتى: بالالار شەڭبەر جاساپ تۇرادى، تاربيەشى قولىنداعى دوپتى قاي بالاعا لاقتىرسا، سول بالا تاربيەشىنىڭ قويعان سۇراعىن تەز جاۋاپ بەرىپ، دوپتى كەرى لاقتىرۋ كەرەك.
ىزدەنۋ - ۇيىمداستىرۋشى
تاربيەشى:
- بالالار، بۇگىنگى اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىن باستاماس بۇرىن، وتكەن ارىپتەرىمىزدى قايتالاپ جىبەرەيىك.
توسىن ءسات:
سلايدتان اتا - انا ايناگۋل كورىنەدى.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! مەن اياۋجاننىڭ اناسى بولامىن. مەن قىزىمنىڭ نە ۇيرەنگەنىن بىلگىم كەلىپ، حابارلاسىپ وتىرمىن. سەندەر قانداي ارىپتەردى ۇيرەندىڭدەر سونى بىلگىم كەلەدى.
تاربيەشى:
- سالەمەتسىڭ با، ايناگۋل!
- بالالار، ءبىز اياۋجاننىڭ ماماسىنا قانداي ارىپتەردى وتكەنىمىزدى كورسەتەمىز بە؟
ايناگۋل:
- ەندەشە مەنىمەن «ءسوز ويلا، تەز ويلا» ويىنىن ويناعىلارىڭ كەلە مە؟ ويىندا مەن ءبىر ءارىپتى كورسەتەمىن سەندەر سول ءارىپتى اتاپ، سول دىبىستان باستالاتىن ءسوز ويلايسىڭ - دار، ويلاعان سوزدەرىڭنىڭ ورىسشا، اعىلشىنشا اۋدارماسىن ايتۋلارىڭ كەرەك.
- بالالار سلايدتان كورسەتكەن ارىپتەردى اتاپ، سول ارىپتەن باستالاتىن ءسوز ويلايدى دا، سول ءسوزدىڭ ورىسشا، اعىلشىنشا اۋدارماسىن ايتادى.
- جارايسىڭدار، بالالار، ارىپتەردى بىلەدى ەكەنسىڭدەر، راحمەت سىزدەرگە، ساۋ بولىڭىزدار!
- بۇگىنگى وتەتىن جاڭا ارىپكە بايلانىستى مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرىپ جىبەرەيىن.
جۇمباق.
1. كىشكەنە عانا بويى بار،
اينالدىرىپ كيگەن تونى بار.
- قوي.
2. كوكالا كوستيۋم كيەدى،
بويىن جەرگە جاسىرعان.
كۇننىڭ كوزىن سۇيەدى،
بۇرىمى بار جاسىلدان.
- قاربىز.
3. قالقيىپ ۇزىن قۇلاعى،
ەلەڭدەپ، قورقىپ تۇرادى.
- قويان.
- ءيا، جۇمباقتى دۇرىس شەشتىڭدەر. وسى قوي، قويان، قاربىز ءسوزىنىڭ باسىندا قانداي دىبىس ەستىلىپ تۇر.
- دۇرىس ايتاسىڭدار، بۇگىنگى ءبىزدىڭ وتەتىن اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى: «ق»دىبىسى جانە ءارپى.
- قانە، بارلىعىمىز قولىمىزدى يەگىمىزدىڭ استىن قويىپ «ق»دىبىسىن ايتايىقشى.
بارلىعى بىرگە «ق» دىبىسىن قايتالاپ ايتادى.
-«ق»داۋىسسىز دىبىس (بالالار قايتالايدى).
- داۋىسسىز دىبىستى قانداي تەكشەمەن بەلگىلەيمىز؟
- كوك تەكشەمەن بەلگىلەيمىز.
-«ق»دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەردى اتاڭدارشى.
- قاسقىر، قويان، قوي، قالا، قايماق، قار، قالام، قاسىق.
- جارايسىڭدار، ەندى قاسقىر، قوي دەگەن سوزدەردى بۋىنعا بولەيىكشى. نەشە بۋىننان، نەشە داۋىستى دىبىستان تۇرادى.
- قاس - قىر - ەكى بۋىنان، ەكى داۋىستى دىبىستان تۇرادى. قوي - ءبىر بۋىننان، ءبىر داۋىستى دىبىستان تۇرادى.
- قوي سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاساپ جىبەرەيىكشى.
بالالار قوي سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايدى.
سەرگىتۋ ءساتى:
ويىن: «دىبىستى انىقتا».
ويىننىڭ شارتى: بالالار ورىندارىن تۇرىپ، تاربيەشى «ا» دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر ايتقان كەزدە قولدارىن شاپالاقتايدى، ال «ق» دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر ايتقان كەزدە اياقتارىن توپىلداتادى.
بەينەجازبا: سيقىرلى الىپپە اشىلىپ، «ق» دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر ايتىلادى.
ۇلەستىرمەلى جۇمىس:
- بالالار، الدىمىزدا تۇرعان كەسپە ارىپتەرمەن «ق» دىبىسى باسىندا، سوڭىندا كەزدەسەتىن سوزدەر جازايىقشى.
رەفلەكسيۆتى كوررەكسيالاۋشى
- بالالار، «ق» دىبىسىنا بايلانىستى تاعى ءبىر ويىن ويناپ بۇگىنگى اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدى قورىتىندىلاپ جىبەرەيىك.
ويىن: «كىم تەز ويلايدى؟».
ويىن شارتى: ۇستەل ۇستىندە تۇرعان زاتتاردىڭ ىشىنەن، ويىنعا شىققان بالا «ق» دىبىسىنان
باستالاتىن زاتتى تاڭداپ الىپ، اتىن اتاۋ جانە سول سوزگە سويلەم قۇراۋ.
ويىنعا شىققان بالا قاسىقتى الىپ «بۇل قاسىق، قاسىق – ق دىبىسىنان باستالادى. ءبىز قاسىقپەن تاماق ىشەمىز» سويلەم قۇرايدى.
اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىنە جاقسى قاتىسقان بالالاردى ماداقتاۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: ق دىبىسى داۋىسسىز دىبىس جانە ونى كوك تەكشەمەن بەلگىلەيتىنىن؛
يگەرەدى: بۋىنعا ءبولۋدى، دىبىستىق تالداۋ جاساۋدى؛
ءبىلدى: ق دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەرگە سويلەم قۇراۋدى.
بۇل اشىق وقۋ ىس-ارەكەتىنىڭ ءوتىلۋ بارىسىن مىنا سىلتەمەنى باسۋ ارقىلى كورۋلەرىڭىزگە بولادى: https://www.youtube.com/watch؟v=aNRemgDCo7U