«قاراتورعاي» جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
شقو. اياگوز قالاسى،
№5 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپ
باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى ايازبەكوۆا داريا سەريكوۆنا
4 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: «قاراتورعاي» جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
قاتىسقاندار:
قاتىسپاعاندار سانى:
ساباق نەگىزدەلگەن وقۋ ماقساتى: (ماقساتتارى)
ءماتىننىڭ مازمۇنىن يگەرتىپ، يدەياسىن اشۋعا مۇمكىندىك تۋعىزۋ. وقۋ، وي قورىتىپ، بەينەلى جەتكىزە ءبىلۋ، ىزدەنۋ. بايلانىستىرىپ سويلەۋىن، شىعارماشىلىق ويلاۋىن دامىتۋ. العان ءبىلىمىن ومىردە پايدالان الۋ. ىنتىماقتاستىقتا، بىرلىكتە جۇمىس جاساۋ. قۇستارعا قامقور بولۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
بارلىق وقۋشىلار: دۇنيەنى تانىپ، وي قورىتادى؛ وقيدى، ءتۇسىنىپ تالدايدى. ىنتىماقتاستىقتا، بىرلىكتە جۇمىس جاسايدى؛
وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى: وقىپ، تۇسىنەدى، سارالايدى. سوزدىك قورى مولايىپ، قيالى داميدى؛
كەيبىر وقۋشىلار: ويىن قورىتىپ، پىكىرىن جەتكىزەدى. شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساي الادى.
ءادىس - تاسىلدەر وقۋشىلار: اۋىزشا جاۋاپ بەرۋ، ولەڭ قۇراستىرۋ، ءوز ويىن قورىتىپ ايتۋ، ويدان اڭگىمە قۇراستىرۋ، ولەڭ قۇراستىرۋ، سۋرەت سالۋ، بۇرىنعى ءبىلىمىن ەسكە ءتۇسىرۋ.
نەگىزگى سوزدەر مەن تىركەستەر: «قوناعىم قول باسىنداي، مىنەزى قورعاسىنداي»، قۇستارعا قامقور بولۋ. قاراتورعايدىڭ ادامعا تيگىزەتىن پايداسى.
سىنىپتاعى ديالوگ/جازىلىم ءۇشىن پايدالى تىلدىك بىرلىكتەر
اكت، دو، ستو، سكت، «قوناعىم قول باسىنداي، مىنەزى قورعاسىنداي»
تالقىلاۋعا ارنالعان تارماقتار: ءماتىننىڭ مازمۇنى
جىل قۇستارى كوكتەمدە تۋعان مەكەنىنە ورالدى، ادامدار ۇيا جاساپ قارسى الدى، ويتكەنى قاراتورعايدىڭ ادامعا اكەلەتىن پايداسى مول.
جازىلىم بويىنشا ۇسىنىستار: «بۋريمە»، «بەس جولدى ولەڭ» ءادىسى ارقىلى ولەڭ شىعارۋ.
سكت، اكت، توپتىق جۇمىس، ديالوگتىق وقىتۋ، جەس وقىتۋ، وقۋ مەن وقىتۋدى باعالاۋ، كوشباسشىلىق،
«بۋريمە» ءادىسى، «سينكۆەين» ءادىسى، «ەكى شىندىق، ءبىر وتىرىك» ستراتەگياسى،
«سەنەمىن، سەنبەيمىن» ءادىسى، «بولجاۋ كەستەسى»، سۇراق - جاۋاپ
الدىڭعى وقۋ «انا ءتىلى». عافۋ قايىربەكوۆ، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
جوسپار
جوسپارلانعان ۋاقىت ۇ
يىمداستىرۋ - 3 مين
الدىڭعى وقۋ – 7 مين
تانۋ – 1مين
ءبىلۋ – 4مين
پايدالانۋ – 13
سەرگىتۋ ءساتى – 1 مين
ىزدەنۋ - 10
قورىتىندىلاۋ - 4
باعالاۋ - 1
كەرى بايلانىس - 1
رەسۋرستار
سۋرەتتەر، تاراتپا ماتەريالدار، وقۋ قۇرالدارى، اكت.
باستالۋى
ۇيىمداستىرۋ. توپقا ءبولىنۋ. ۇيرەك، قاراتورعاي، تىرنا، بوزتورعاي.
ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن قۇرۋ: ءار قۇستىڭ پايداسىن ايتا وتىرىپ، تىلەك تىلەۋ.
باعالاۋ: توپ باسشىسى ءار دۇرىس جاۋاپ، ورىندالعان تاپسىرما سايىن ءوز توبىنداعى وقۋشىلارعا ويۋ تاراتىپ وتىرادى. «قۇس قاناتى» ويۋى جايلى ايتۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: «انا ءتىلى». ع. قايىربەكوۆ.
3 توپ وقۋشىلارىنان ولەڭدى جاتقا سۇراۋ. 1 توپ وقۋشىسى «انا ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى» تاقىرىبىنا جازىپ كەلگەن شىعارمانى وقيدى.
ورتاسى
ءىىى. ماعىنانى تانۋ: (سۇراق - جاۋاپ)
- اقىن ولەڭدە انا ءتىلىنىڭ قۇدىرەتىن نەمەن تەڭەستىردى؟
- نەلىكتەن وسى قۇستاردىڭ توبىنا بولىندىڭدەر، بۇلار قانداي قۇستار؟
تابيعات جىل قۇستارى
- وسى ەكى ۇعىمنىڭ قانداي بايلانىسى بار؟
- بۇگىنگى وقيتىن ءماتىن نە تۋرالى بولماق؟
- جىل قۇستارىنىڭ وتانىنا ورالۋى.
قاراتورعاي جايلى مالىمەتتى تولىقتىرۋ.
قاراتورعاي قۇسى تورعاي تۇقىمداسىنا جاتادى. ونىڭ ءتۇسى قارا، ءبىر ءتۇستى بولىپ كەلەدى. ۇزىندىعى 19 - 22 سم - دەي، سالماعى 80 - 100 گرامداي بوپ كەلەتىن كىشكەنە قۇس. تۇمسىعى ۇزىنداۋ، وتكىر، ءسال يمەك. قۇيرىعى قىسقا بولىپ كەلەدى. بۇل قۇس - جىل قۇستارىنا جاتادى، كوكتەمنىڭ العاشقى ايلارىندا ۇشىپ كەلەدى. ادامدار ولار كەلەتىن ۋاقىتتا ۇيشىك جاساپ، ونىڭ ىشىنە جەم سالىپ، قارسى الادى.
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ - جازۋشى، عالىم، قوعام قايراتكەرى.(1889 – 1931). ول 13 - 14 جاسىنان قيسسا، داستان جاتتاپ، ولەڭ شىعارا باستاعان. جۇسىپبەك بالالارعا ارناپ ەرتەگىلەر، اڭگىمەلەر جازعان. ونىڭ «شىعارمالار توپتاماسى»، «شەرنياز»، «جامان تىماق»، «اقبىلەك»، «پسيحولوگيا» اتتى كىتاپتارى بار.
ماتىنمەن جۇمىس:
ىشتەي وقىتۋ.
سوزدىك جۇمىس: قاۋمالاپ، وتاعاسى، سىرعاۋىل
تاۋىپ وقىتۋ.
1 - توپ. كوكتەمگى دالا كورىنىسى ايتىلعان تۇس.
2 - توپ. بالالار مەن قامبار اتانىڭ ديالوگى.
3 - توپ. قاراتورعايدىڭ اۋىلعا كەلگەندەگى ارەكەتى.
4 - توپ. اتايدىڭ قاراتورعاي جايلى ايتقان ءسوزى.
وقۋلىقپەن جۇمىس: ءماتىن بويىنشا بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ. «قاراتورعاي» اڭگىمەسىمەن تاقىرىبى ۇقساس تاعى قانداي شىعارما وقىدىڭ؟ ەستەرىڭە ءتۇسىرىپ كورىڭدەر.
("جارالى تورعاي" ءو. تۇرمانجانوۆ؛ «سۋىقتورعاي» ماكسيم زۆەريەۆ).
داپتەرمەن جۇمىس:
قامبار اتانىڭ قاراتورعايعا قاتىستى ايتقان ءسوزىن داپتەرگە جازۋ.
2. توپتىق جۇمىس:
1 - توپ: سۋرەت سالۋ، ءماتىننىڭ مازمۇنىن ايتۋ.
2 - توپ: «بۋريمە» ادىسىمەن ولەڭ قۇراستىرۋ، بولىككە ءبولىپ ات قويۋ.
بەرىلەتىن ۇيقاستار:
... جىلىندى،
... جاسادى.
... ءجۇردى
... سۇرادى.
... قول باسىنداي،
... قورعاسىنداي.
... تۇسىنە الماي.
... كوك شىقتى
... ۇشىپ كەلدى،
... مەكەندەدى.
... مەكەندەپ الادى
... شابادى،
... قىرادى.
3 - توپ: «دوسىما حات» ستراتەگياسى. (قاراتورعايدىڭ پايداسى)
4 - توپ: «جارناما جاساۋ» (جىل قۇستارى ورالدى)
جارناما جاساۋ:
جىل قۇستارىنىڭ سۋرەتتەرى: بوزتورعاي، قارلىعاش، تىرنا، قاراتورعاي، سارىشىمشىق.
قاراتورعاي، قاراتورعاي،
ۇشا ءتۇس بيىك سامعاي.
بولسا دا كىپ - كىشكەنتاي.
الادى باقتى قورعاي.
قوناعىم قول باسىنداي،
مىنەزى قورعاسىنداي.
ءوزى كىپ - كىشكەنتاي،
ول قاراتورعاي.
سەرگىتۋ ءساتى (قاراتورعاي ءانىن تىڭداۋ)
3. دەڭگەيلىك تاپسىرما: /جۇپتىق جۇمىس/
1 - توپ.
1 - جۇپ: شەشۋى قۇس بولاتىن جۇمباق قۇراستىرۋ
2 - جۇپ: قۇس تۋرالى ماقال - ماتەلدەر ايتۋ.
3 - جۇپ: «سەنەمىن، سەنبەيمىن» ءادىسى
سويلەمدەر----------------------------سەنەمىن ---سەنبەيمىن
قار كەتتى
اتايدىڭ قاسىندا بالالار ءجۇردى
بالالار ۇيشىك جاسادى
ۇيشىك ءۇيدىڭ توبەسىندە تۇردى
2 - توپ.
1 - جۇپ: «سينكۆەين» ءادىسى
2 - جۇپ: «ەكى شىندىق، ءبىر وتىرىك» ءادىسى
3 - جۇپ: «بوشكەدەگى سوزدەر» (كوكتەم، جاپىراق، گۇل، ۇيشىك، بايشەشەك، قاراتورعاي، ساباق، قوڭىزدار، كىتاپتار، بالالار، قارت، بوران، شەگىرتكە)
3 - توپ.
1 - جۇپ: قۇس تۋرالى حالىقتىق بولجامدار
2 - جۇپ: «قۇس قاناتى» ويۋىن ويۋ
3 - جۇپ: «قاراتورعاي» سوزىنەن بىرنەشە ءسوز قۇرا
4 - توپ.
1 - جۇپ: قاراتورعاي ءسوزىن ءسوز قۇرامىنا، دىبىستىق تالداۋ جاساۋ.
2 - جۇپ: «توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى.
3 - جۇپ: جىل قۇستارىن اتا
اياقتالۋى
8. قورىتىندىلاۋ: تەست.
1.«انا ءتىلى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) مارات قابانباي
ب) عافۋ قايىربەكوۆ
ۆ) جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
2. قالاي توزار سەندىك اسىل ءسوز ەندى؟! - جولدارى قاي شۋماقتا؟
ا) 1
ب) 2
ۆ) 3
3. جىل قۇستارى قاتارىن كورسەت
ا) قاراتورعاي، تىرنا، قارعا
ب) ساۋىسقان، قاراتورعاي، بۇلبۇل
ۆ) قاراتورعاي، تىرنا، اققۋ
4. جان - جاعىنا جالتاقتاپ قارادى دا،...
ا) ۇيشىكتىڭ ىشىنە كىرىپ كەتتى
ب) اسپانعا ۇشىپ كەتتى
ۆ) اعاش بۇتاعىنا قوندى
5. قوڭىزدار، شەگىرتكەلەر قاراتورعاي ءۇشىن
ا) قورقىنىشتى
ب) ازىق
ۆ) دوس
دۇرىس جاۋابى:
1. ب
2. ب
3. ۆ
4. ا
5. ب
بۇگىنگى ساباق...
5 ۇپاي – مەن ءۇشىن ماڭىزى زور
4 - 3 ۇپاي – مەن ءۇشىن ءالى تۇسىنىكسىز
2 - 0 ۇپاي – مەن ءۇشىن ەش ماڭىزى جوق
باعالاۋ: /ۇپاي جيناپ، ساناۋ، قورىتۋ/
ۇيگە تاپسىرما: قاراتورعايدىڭ پايداسى جايلى شىعارما جازىپ كەلۋ
كەرى بايلانىس «باس بارماق» ءادىسى
قوسىمشا اقپارات: جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ (1889 — 1931) — قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى، دراماتۋرگ، پۋبليسيست، قازاق ادەبيەتىن قالىپتاستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى. تۋىپ وسكەن جەرى پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانىنا قاراستى بۇرىنعى «قىزىل تۋ»، قازىرگى جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ اۋىلى. اكەسى ايماۋىت كەدەي بولعانىمەن، ارعى اتالارى داندەباي مەن قۋان اتاق - ابىرويلى، باي، ەل اراسىندا بىلىكتى كىسىلەر ەكەن. جۇسىپبەك جاستايىنان اراب¬شا حات تانىپ، 1907 ج. باستاپ باياناۋىلداعى ورىسشا - قازاقشا ەكى كلاستىق مەكتەپتە ءبىلىم الۋدى باستاعان. مەكتەپتە ءمۇعالىم، روماندارى - اقبىلەك، قارتقوجا، ەرتەگى – پارەنجى.
قاراتورعاي – دەنە تۇرقى 22 سم - دەي. قاناتىن جايعانداعى ۇزىندىعى شامامەن 10 سم، قۇيرىعىنىڭ ۇزىندىعى 7 سم - دەي. كوكتەمدە قاۋىرسىنى قارا ءتۇستى بولىپ، كۇزدە وعان اق قاۋىرسىن ارالاسادى. تۇمسىعى قارا، سيراعى قىزعىلت قوڭىر. كوبىنەسە جاندىكتەرمەن، ولاردىڭ دەرناسىلدەرىمەن قورەكتەنەدى. كاراتورعاي جىل قۇسى. قىركۇيەك - قازان ايلارىندا قىستاۋ ءۇشىن ازيانىڭ وڭتۇستىگىنە، افريكاعا، اۆسترالياعا ۇشىپ كەتەدى. ناۋرىز ايىندا ءوز مەكەنىنە ۇشىپ كەلەدى
قاۋمالاپ – بىرنەشە ادامنىڭ قورشاپ، جينالىپ الۋى. وتاعاسى – وتباسىنداعى ەر ادام، اكە. سىرعاۋىل – جىڭىشكەلەۋ كەلگەن ۇزىن اعاش.
دەڭگەيلىك تاپسىرمالار: ا، ب، س دەڭگەيىندەگى وقۋشىلارعا ءتۇستى ستيكەر ارقىلى انىقتاپ، تاپسىرمالار بەرىلەدى.
وقۋدى باعالاۋ: ۇپاي جيناۋ (ويۋ)
وقىتۋدى باعالاۋ:
تەست قورىتىندىسى.
كەرى بايلانىس: «باس بارماق» ءادىسى
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، قازاق ءتىلى، بەينەلەۋ ونەرى، ەڭبەككە باۋلۋ
قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى: وقۋشىنىڭ پارتادا دۇرىس وتىرۋىن قاداعالاۋ.
اكت مەن جۇمىس جاساۋ ەرەجەسى.
قۇندىلىق: قۇستارعا قامقور بولۋ. قاراتورعايدىڭ ادامعا تيگىزەتىن پايداسى.
№5 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپ
باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى ايازبەكوۆا داريا سەريكوۆنا
4 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: «قاراتورعاي» جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
قاتىسقاندار:
قاتىسپاعاندار سانى:
ساباق نەگىزدەلگەن وقۋ ماقساتى: (ماقساتتارى)
ءماتىننىڭ مازمۇنىن يگەرتىپ، يدەياسىن اشۋعا مۇمكىندىك تۋعىزۋ. وقۋ، وي قورىتىپ، بەينەلى جەتكىزە ءبىلۋ، ىزدەنۋ. بايلانىستىرىپ سويلەۋىن، شىعارماشىلىق ويلاۋىن دامىتۋ. العان ءبىلىمىن ومىردە پايدالان الۋ. ىنتىماقتاستىقتا، بىرلىكتە جۇمىس جاساۋ. قۇستارعا قامقور بولۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
بارلىق وقۋشىلار: دۇنيەنى تانىپ، وي قورىتادى؛ وقيدى، ءتۇسىنىپ تالدايدى. ىنتىماقتاستىقتا، بىرلىكتە جۇمىس جاسايدى؛
وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى: وقىپ، تۇسىنەدى، سارالايدى. سوزدىك قورى مولايىپ، قيالى داميدى؛
كەيبىر وقۋشىلار: ويىن قورىتىپ، پىكىرىن جەتكىزەدى. شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساي الادى.
ءادىس - تاسىلدەر وقۋشىلار: اۋىزشا جاۋاپ بەرۋ، ولەڭ قۇراستىرۋ، ءوز ويىن قورىتىپ ايتۋ، ويدان اڭگىمە قۇراستىرۋ، ولەڭ قۇراستىرۋ، سۋرەت سالۋ، بۇرىنعى ءبىلىمىن ەسكە ءتۇسىرۋ.
نەگىزگى سوزدەر مەن تىركەستەر: «قوناعىم قول باسىنداي، مىنەزى قورعاسىنداي»، قۇستارعا قامقور بولۋ. قاراتورعايدىڭ ادامعا تيگىزەتىن پايداسى.
سىنىپتاعى ديالوگ/جازىلىم ءۇشىن پايدالى تىلدىك بىرلىكتەر
اكت، دو، ستو، سكت، «قوناعىم قول باسىنداي، مىنەزى قورعاسىنداي»
تالقىلاۋعا ارنالعان تارماقتار: ءماتىننىڭ مازمۇنى
جىل قۇستارى كوكتەمدە تۋعان مەكەنىنە ورالدى، ادامدار ۇيا جاساپ قارسى الدى، ويتكەنى قاراتورعايدىڭ ادامعا اكەلەتىن پايداسى مول.
جازىلىم بويىنشا ۇسىنىستار: «بۋريمە»، «بەس جولدى ولەڭ» ءادىسى ارقىلى ولەڭ شىعارۋ.
سكت، اكت، توپتىق جۇمىس، ديالوگتىق وقىتۋ، جەس وقىتۋ، وقۋ مەن وقىتۋدى باعالاۋ، كوشباسشىلىق،
«بۋريمە» ءادىسى، «سينكۆەين» ءادىسى، «ەكى شىندىق، ءبىر وتىرىك» ستراتەگياسى،
«سەنەمىن، سەنبەيمىن» ءادىسى، «بولجاۋ كەستەسى»، سۇراق - جاۋاپ
الدىڭعى وقۋ «انا ءتىلى». عافۋ قايىربەكوۆ، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
جوسپار
جوسپارلانعان ۋاقىت ۇ
يىمداستىرۋ - 3 مين
الدىڭعى وقۋ – 7 مين
تانۋ – 1مين
ءبىلۋ – 4مين
پايدالانۋ – 13
سەرگىتۋ ءساتى – 1 مين
ىزدەنۋ - 10
قورىتىندىلاۋ - 4
باعالاۋ - 1
كەرى بايلانىس - 1
رەسۋرستار
سۋرەتتەر، تاراتپا ماتەريالدار، وقۋ قۇرالدارى، اكت.
باستالۋى
ۇيىمداستىرۋ. توپقا ءبولىنۋ. ۇيرەك، قاراتورعاي، تىرنا، بوزتورعاي.
ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن قۇرۋ: ءار قۇستىڭ پايداسىن ايتا وتىرىپ، تىلەك تىلەۋ.
باعالاۋ: توپ باسشىسى ءار دۇرىس جاۋاپ، ورىندالعان تاپسىرما سايىن ءوز توبىنداعى وقۋشىلارعا ويۋ تاراتىپ وتىرادى. «قۇس قاناتى» ويۋى جايلى ايتۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: «انا ءتىلى». ع. قايىربەكوۆ.
3 توپ وقۋشىلارىنان ولەڭدى جاتقا سۇراۋ. 1 توپ وقۋشىسى «انا ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى» تاقىرىبىنا جازىپ كەلگەن شىعارمانى وقيدى.
ورتاسى
ءىىى. ماعىنانى تانۋ: (سۇراق - جاۋاپ)
- اقىن ولەڭدە انا ءتىلىنىڭ قۇدىرەتىن نەمەن تەڭەستىردى؟
- نەلىكتەن وسى قۇستاردىڭ توبىنا بولىندىڭدەر، بۇلار قانداي قۇستار؟
تابيعات جىل قۇستارى
- وسى ەكى ۇعىمنىڭ قانداي بايلانىسى بار؟
- بۇگىنگى وقيتىن ءماتىن نە تۋرالى بولماق؟
- جىل قۇستارىنىڭ وتانىنا ورالۋى.
قاراتورعاي جايلى مالىمەتتى تولىقتىرۋ.
قاراتورعاي قۇسى تورعاي تۇقىمداسىنا جاتادى. ونىڭ ءتۇسى قارا، ءبىر ءتۇستى بولىپ كەلەدى. ۇزىندىعى 19 - 22 سم - دەي، سالماعى 80 - 100 گرامداي بوپ كەلەتىن كىشكەنە قۇس. تۇمسىعى ۇزىنداۋ، وتكىر، ءسال يمەك. قۇيرىعى قىسقا بولىپ كەلەدى. بۇل قۇس - جىل قۇستارىنا جاتادى، كوكتەمنىڭ العاشقى ايلارىندا ۇشىپ كەلەدى. ادامدار ولار كەلەتىن ۋاقىتتا ۇيشىك جاساپ، ونىڭ ىشىنە جەم سالىپ، قارسى الادى.
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ - جازۋشى، عالىم، قوعام قايراتكەرى.(1889 – 1931). ول 13 - 14 جاسىنان قيسسا، داستان جاتتاپ، ولەڭ شىعارا باستاعان. جۇسىپبەك بالالارعا ارناپ ەرتەگىلەر، اڭگىمەلەر جازعان. ونىڭ «شىعارمالار توپتاماسى»، «شەرنياز»، «جامان تىماق»، «اقبىلەك»، «پسيحولوگيا» اتتى كىتاپتارى بار.
ماتىنمەن جۇمىس:
ىشتەي وقىتۋ.
سوزدىك جۇمىس: قاۋمالاپ، وتاعاسى، سىرعاۋىل
تاۋىپ وقىتۋ.
1 - توپ. كوكتەمگى دالا كورىنىسى ايتىلعان تۇس.
2 - توپ. بالالار مەن قامبار اتانىڭ ديالوگى.
3 - توپ. قاراتورعايدىڭ اۋىلعا كەلگەندەگى ارەكەتى.
4 - توپ. اتايدىڭ قاراتورعاي جايلى ايتقان ءسوزى.
وقۋلىقپەن جۇمىس: ءماتىن بويىنشا بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ. «قاراتورعاي» اڭگىمەسىمەن تاقىرىبى ۇقساس تاعى قانداي شىعارما وقىدىڭ؟ ەستەرىڭە ءتۇسىرىپ كورىڭدەر.
("جارالى تورعاي" ءو. تۇرمانجانوۆ؛ «سۋىقتورعاي» ماكسيم زۆەريەۆ).
داپتەرمەن جۇمىس:
قامبار اتانىڭ قاراتورعايعا قاتىستى ايتقان ءسوزىن داپتەرگە جازۋ.
2. توپتىق جۇمىس:
1 - توپ: سۋرەت سالۋ، ءماتىننىڭ مازمۇنىن ايتۋ.
2 - توپ: «بۋريمە» ادىسىمەن ولەڭ قۇراستىرۋ، بولىككە ءبولىپ ات قويۋ.
بەرىلەتىن ۇيقاستار:
... جىلىندى،
... جاسادى.
... ءجۇردى
... سۇرادى.
... قول باسىنداي،
... قورعاسىنداي.
... تۇسىنە الماي.
... كوك شىقتى
... ۇشىپ كەلدى،
... مەكەندەدى.
... مەكەندەپ الادى
... شابادى،
... قىرادى.
3 - توپ: «دوسىما حات» ستراتەگياسى. (قاراتورعايدىڭ پايداسى)
4 - توپ: «جارناما جاساۋ» (جىل قۇستارى ورالدى)
جارناما جاساۋ:
جىل قۇستارىنىڭ سۋرەتتەرى: بوزتورعاي، قارلىعاش، تىرنا، قاراتورعاي، سارىشىمشىق.
قاراتورعاي، قاراتورعاي،
ۇشا ءتۇس بيىك سامعاي.
بولسا دا كىپ - كىشكەنتاي.
الادى باقتى قورعاي.
قوناعىم قول باسىنداي،
مىنەزى قورعاسىنداي.
ءوزى كىپ - كىشكەنتاي،
ول قاراتورعاي.
سەرگىتۋ ءساتى (قاراتورعاي ءانىن تىڭداۋ)
3. دەڭگەيلىك تاپسىرما: /جۇپتىق جۇمىس/
1 - توپ.
1 - جۇپ: شەشۋى قۇس بولاتىن جۇمباق قۇراستىرۋ
2 - جۇپ: قۇس تۋرالى ماقال - ماتەلدەر ايتۋ.
3 - جۇپ: «سەنەمىن، سەنبەيمىن» ءادىسى
سويلەمدەر----------------------------سەنەمىن ---سەنبەيمىن
قار كەتتى
اتايدىڭ قاسىندا بالالار ءجۇردى
بالالار ۇيشىك جاسادى
ۇيشىك ءۇيدىڭ توبەسىندە تۇردى
2 - توپ.
1 - جۇپ: «سينكۆەين» ءادىسى
2 - جۇپ: «ەكى شىندىق، ءبىر وتىرىك» ءادىسى
3 - جۇپ: «بوشكەدەگى سوزدەر» (كوكتەم، جاپىراق، گۇل، ۇيشىك، بايشەشەك، قاراتورعاي، ساباق، قوڭىزدار، كىتاپتار، بالالار، قارت، بوران، شەگىرتكە)
3 - توپ.
1 - جۇپ: قۇس تۋرالى حالىقتىق بولجامدار
2 - جۇپ: «قۇس قاناتى» ويۋىن ويۋ
3 - جۇپ: «قاراتورعاي» سوزىنەن بىرنەشە ءسوز قۇرا
4 - توپ.
1 - جۇپ: قاراتورعاي ءسوزىن ءسوز قۇرامىنا، دىبىستىق تالداۋ جاساۋ.
2 - جۇپ: «توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى.
3 - جۇپ: جىل قۇستارىن اتا
اياقتالۋى
8. قورىتىندىلاۋ: تەست.
1.«انا ءتىلى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) مارات قابانباي
ب) عافۋ قايىربەكوۆ
ۆ) جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
2. قالاي توزار سەندىك اسىل ءسوز ەندى؟! - جولدارى قاي شۋماقتا؟
ا) 1
ب) 2
ۆ) 3
3. جىل قۇستارى قاتارىن كورسەت
ا) قاراتورعاي، تىرنا، قارعا
ب) ساۋىسقان، قاراتورعاي، بۇلبۇل
ۆ) قاراتورعاي، تىرنا، اققۋ
4. جان - جاعىنا جالتاقتاپ قارادى دا،...
ا) ۇيشىكتىڭ ىشىنە كىرىپ كەتتى
ب) اسپانعا ۇشىپ كەتتى
ۆ) اعاش بۇتاعىنا قوندى
5. قوڭىزدار، شەگىرتكەلەر قاراتورعاي ءۇشىن
ا) قورقىنىشتى
ب) ازىق
ۆ) دوس
دۇرىس جاۋابى:
1. ب
2. ب
3. ۆ
4. ا
5. ب
بۇگىنگى ساباق...
5 ۇپاي – مەن ءۇشىن ماڭىزى زور
4 - 3 ۇپاي – مەن ءۇشىن ءالى تۇسىنىكسىز
2 - 0 ۇپاي – مەن ءۇشىن ەش ماڭىزى جوق
باعالاۋ: /ۇپاي جيناپ، ساناۋ، قورىتۋ/
ۇيگە تاپسىرما: قاراتورعايدىڭ پايداسى جايلى شىعارما جازىپ كەلۋ
كەرى بايلانىس «باس بارماق» ءادىسى
قوسىمشا اقپارات: جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ (1889 — 1931) — قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى، دراماتۋرگ، پۋبليسيست، قازاق ادەبيەتىن قالىپتاستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى. تۋىپ وسكەن جەرى پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانىنا قاراستى بۇرىنعى «قىزىل تۋ»، قازىرگى جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ اۋىلى. اكەسى ايماۋىت كەدەي بولعانىمەن، ارعى اتالارى داندەباي مەن قۋان اتاق - ابىرويلى، باي، ەل اراسىندا بىلىكتى كىسىلەر ەكەن. جۇسىپبەك جاستايىنان اراب¬شا حات تانىپ، 1907 ج. باستاپ باياناۋىلداعى ورىسشا - قازاقشا ەكى كلاستىق مەكتەپتە ءبىلىم الۋدى باستاعان. مەكتەپتە ءمۇعالىم، روماندارى - اقبىلەك، قارتقوجا، ەرتەگى – پارەنجى.
قاراتورعاي – دەنە تۇرقى 22 سم - دەي. قاناتىن جايعانداعى ۇزىندىعى شامامەن 10 سم، قۇيرىعىنىڭ ۇزىندىعى 7 سم - دەي. كوكتەمدە قاۋىرسىنى قارا ءتۇستى بولىپ، كۇزدە وعان اق قاۋىرسىن ارالاسادى. تۇمسىعى قارا، سيراعى قىزعىلت قوڭىر. كوبىنەسە جاندىكتەرمەن، ولاردىڭ دەرناسىلدەرىمەن قورەكتەنەدى. كاراتورعاي جىل قۇسى. قىركۇيەك - قازان ايلارىندا قىستاۋ ءۇشىن ازيانىڭ وڭتۇستىگىنە، افريكاعا، اۆسترالياعا ۇشىپ كەتەدى. ناۋرىز ايىندا ءوز مەكەنىنە ۇشىپ كەلەدى
قاۋمالاپ – بىرنەشە ادامنىڭ قورشاپ، جينالىپ الۋى. وتاعاسى – وتباسىنداعى ەر ادام، اكە. سىرعاۋىل – جىڭىشكەلەۋ كەلگەن ۇزىن اعاش.
دەڭگەيلىك تاپسىرمالار: ا، ب، س دەڭگەيىندەگى وقۋشىلارعا ءتۇستى ستيكەر ارقىلى انىقتاپ، تاپسىرمالار بەرىلەدى.
وقۋدى باعالاۋ: ۇپاي جيناۋ (ويۋ)
وقىتۋدى باعالاۋ:
تەست قورىتىندىسى.
كەرى بايلانىس: «باس بارماق» ءادىسى
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، قازاق ءتىلى، بەينەلەۋ ونەرى، ەڭبەككە باۋلۋ
قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى: وقۋشىنىڭ پارتادا دۇرىس وتىرۋىن قاداعالاۋ.
اكت مەن جۇمىس جاساۋ ەرەجەسى.
قۇندىلىق: قۇستارعا قامقور بولۋ. قاراتورعايدىڭ ادامعا تيگىزەتىن پايداسى.
You Might Also Like
