InfoHub Logo

قاسەنحان ءبىر كۇنى عۇزاينۇر دەگەن كىسىگە:

— ماعان ارنايى بال اشىپ بەرىڭىز، — دەپتى. عۇزاينۇر قاسەنگە ارنايى بال اشىپ، قاسەنگە ايتتى:

— سەنىڭ تالايىڭ سۋ پەرىنىڭ پاتشاسىنىڭ قىزى ءناسىپ بولادى ەكەن، — دەپتى. قاسەن:

— ماعان ول قىز قايدان كەز بولادى ەكەن؟ — دەپ سۇراپتى.

عۇزاينۇر:

— ول قىز ساعان ەدىل، جايىق، ەرتىس — وسى ءۇش وزەن تۇستارىنا قارماق سالساڭ، كەزىگەدى. سۋداعى قارماعىڭا ىلىنەدى، — دەگەن سوڭ قاسەن وسى ءۇش وزەنگە بىرنەشە جىل قارماق سالادى.

اقىرى ۇزىن اققان ەرتىس وزەنىنىڭ اياق كەزىنەن قارماعىنا ءبىر ساندىق ءىلىنىپتى. قاسەن اسىعىپ ساندىقتىڭ اۋزىن اشسا، ىشىنەن جاننان اسقان ءبىر سۇلۋ قىز شىعادى. قاسەن قۋانىپ:

«باياعى عۇزاينۇردىڭ ايتقان قىزى وسى بولار» دەپ ويلاپ، قىزدىڭ سۇلۋلىعىنا قىزىعىپ ءوزى الادى. الگى قىزدىڭ ەردى سىيلاپ كۇتۋ تاربيەسى ايەل زاتىنان ارتىق بولادى. ءبىراق سويلەمەيدى. ءسوز سۇراساڭ دا، ۇندەمەيدى. ال قاسەن ايتقان ءسوزىن قۇلاعى بار ادامداي ەستيدى. قاسەن قىزدىڭ قالايشا سويلەمەۋىنە تاڭ قالادى. قۇلاعى جوق دەيىن دەسە، ايتقاندى ۇعادى جانە تىندىرىپ ىستەيدى. ءتىل بار دەسەڭ، ءتىل قاتپايدى. «بۇل مەنى مەنسىنبەي ءجۇر» دەپ تە ويلاپ قالادى. اقىرى مۇنى بازارعا ەرتىپ اپارىپ، ونى-مۇنى كورگەن سوڭ سويلەر دەپ، بازارعا اپارادى. ەكەۋى بازار ارالايدى. الگى ايەل ءبىر جەرگە كەلگەندە باسىن شايقاپ توقتاپ تۇرادى. قاسەن:

— نەگە رەنجىدىڭ؟ — دەپ سۇراسا، بۇرىنعى قالپىنشا ۇندەمەيدى. تاعى ءبىر رەتتە بازار ارالاپ ءجۇرىپ، تۇرا قالىپ رەنجىپ قالادى. قاسەن سۇراسا، ۇندەمەيدى. تاعى بىردە بازار ارالاپ جۇرگەندە تۇرىپ، بۇرىنعىدان دا قاتتى رەنجيدى. قاسەن ايەلدى جاپان تۇزگە ەرتىپ شىعىپ، ايەلدەن سۇراسا ۇندەمەيدى. قاسەن اشۋلانىپ:

— ءتىلىڭ بار، نەگە سويلەمەيسىڭ؟ — دەپ تاياقپەن ايەلدى ابدەن ۇرادى. تاياق وتكەن سوڭ ايەل ايتادى:

— سەن ماعان نە ايت دەيسىڭ؟ مەنىڭ سويلەمەۋىم ءبىزدىڭ زاڭ بويىنشا بالا تاپقانشا سويلەمەيدى. ەگەر قورقىپ سويلەسە، تيگەن اداممەن بىرگە بولۋعا رۇقسات جوق. مەن سەنى مەنسىنبەي رەنجىپ جۇرگەنىم جوق. مەن ەندى سويلەدىم. ەندى سەنىمەن بىرگە جۇرە المايمىن. مەنىڭ سويلەمەۋ سەبەبىم وسى ەدى. مەنىڭ ىشىمدە التى ايلىق بالاڭ بار. وسى بالاڭدى باياعى مەنى العان جەرىڭنەن بار ۋاقىتىندا الىپ قۇش! — دەپ كەتۋگە ىڭعايلانادى. قاسەن:

— توقتا، باعانا بازارعا بارعاندا ءۇش مارتە رەنجىگەن سەبەبىن ايتىپ كەت، — دەيدى. سوندا قىز ايتادى:

— ءبىر جىگىت ورىك الىپ، ەتىن جەپ بولىپ سۇيەگىن تىسىنە سالىپ شاقتى. سوعان رەنجىپ، ونىڭ تولەگەنى ءبىر تيىن ەدى، تۇككە تۇرمايتىنعا بولا ءتىسىن مۇقالتقانىنا رەنجىپ ەدىم. تاعى بىرەۋ كەلىنشەك الىپ توي قىلماق بولىپ، مال سويىپ، قانشا قىمبات جەمىس الىپ، ەڭ سوڭىندا تۇز الماق بولىپ ساۋدالاسىپ، باعاسىنا كەلىسپەي، تۇز الماي كەتتى. سول جىگىتتىڭ اقىماقتىعىنا رەنجىپ ەدىم. قانشا تاماق بولسا دا، تۇزسىز ءدامى بولا ما دەپ. ءۇشىنشى ءبىر جىگىت ءبىر ەتىك ساتىپ الدى. سا- تۋشىدان ەتىك ءۇش جىلعا بارا ما دەپ سۇرادى. ءوز ءومىرى ءبىر جىلدان كەيىن ولەرىن بىلمەگەنىن رەنجىپ ەدىم، — دەدى دە، «قوش بول!» دەپ ۇشىپ كەتەدى. وسىدان كەيىن قاسەنحان وسى قىز كەز بولا ما دەپ سارىارقانى تۇگەل كەزىپ ءجۇرىپ، ءار نارسەنى ۋايىم قىپ ايتا بەرىپتى. ماسەلەن:

— قۇيرىعى جوق، جالى جوق
قۇلان ءقايتىپ كۇن كورەر.
قۇلاعىنىڭ ءجۇنى جوق
قويان ءقايتىپ كۇن كورەر.
اياعى جوق، قولى جوق
جىلان ءقايتىپ كۇن كورەر، —

دەپ ءار ءسوزدى ايتىپ قايعىرا بەرگەن سوڭ، قاسەنحان اتى جويىلىپ «اسان قايعى» اتانىپتى.

---