قاي ەلدىڭ ازاماتىسىز؟
ەلىمىزدىڭ زاڭى بويىنشا شەتەلدەن نەمەسە باسقا مەملەكەتتەن كەلگەن ازامات تاريحىمىز بەن داستۇرىمىزدەن حاباردار بولماي-اق ازاماتتىققا بار-جوعى 3 جىل ىشىندە قول جەتكىزە الادى. ءوزى تۇرىپ جاتقان ەلدىڭ مادەنيەتى مەن تىلىنەن حابارى بولماعان ادامنان بولاشاقتا ەلىن سۇيگەن قانداي ۇرپاق شىعادى؟
ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الىپ، ەگەمەندىكتى ۇرانداعانىنا وسىمەن 28 جىل. 130-دان استام ۇلت وكىلدەرىن ءبىر وشاقتىڭ باسىنا توعىستىرعان بايتاق دالامىز ءار كۇنگە جاڭارىپ، دامۋ ۇستىندە. ءبىراق يدەولوگيالىق قارىم-قاتىناس پەن زاڭدىق ىس-ارەكەتىمىزدە ءالى كۇنگە دەيىن كەمشىن تۇستار كەزدەسەدى. ول قانداي كەمشىلىكتەر؟
مەملەكەتتىڭ باستى تىرەگى – حالىق. ارينە، دەموكراتيالىق مەملەكەت بولعاندىقتان ءبىز ءۇشىن حالىق – باستى قازىنامىز. ال حالىقتىڭ ءار باسقان قادامى مەن اتقارعان تىرلىگى مەملەكەتتىڭ دامۋى مەن تاعدىرىن رەتتەپ، مەملەكەت ومىرىنە تىكەلەي اسەر ەتەدى. مەملەكەت – حالىق، حالىق مەملەكەت. سول سەبەپتى دە، ازامات ماسەلەسىن رەتتەيتىن ءاربىر زاڭ وتە تياناقتى اتقارىلۋى ءتيىس. ونىڭ ءبىر تارماعى رەتىندە ازاماتتىق الۋ ماسەلەسىن الىپ كورەلىك.
ازاماتتىق – تۇلعانىڭ ناقتى مەملەكەتپەن بەرىك قۇقىقتىق بايلانىسى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ازاماتتاردىڭ قۇقىعىن 1991 جىلعى 20 جەلتوقسانداعى № 1017-XII قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى زاڭى رەتتەيدى. وسى زاڭدا كورسەتىلگەن ازاماتتىق الۋ ماسەلەسىنە قاتىستى ءبىرشاما جۋرناليستەر مەن قوعام قايراتكەرلەرى پىكىرتالاس تۋدىردى. ونى جۋرناليست ەسەنگۇل كاپ قىزىنىڭ «قاي ەلدىڭ ازاماتىسىز؟» دەپ اتالاتىن 2005 جىلعى 10 ناۋرىزدا «تۇركىستان» گازەتىندە جاريالاعان پۋبليسيستيكالىق ساراپتامالىق ماقالاسىنان بايقايمىز.
ەگەر ازاماتتىڭ مەملەكەت ءتىلى مەن تاريحىنان حابارى بولماسا، ول ىرگەتاستىڭ ءبىر كىرپىشىنىڭ كەتىك بولعانىمەن تەڭ. ويلاپ قاراڭىز، ىرگەتاس دۇرىس قالانباسا، ودان الىپ، ساۋلەتتى عيماراتتىڭ جاساپ شىعارىلۋى ەكىتالاي. زاڭ بويىنشا، ءاربىر قازاقستان ازاماتى قازاق ءتىلىن جەتىك مەڭگەرىپ، تاريحىن تولىق ءبىلىپ تۇرۋى ءتيىس. ماقالاداعى باستى ايتىلاتىن وي وسى.
ەلىمىزدىڭ تابيعاتى بولسىن، كەنى بولسىن، رۋحانياتى بولسىن قاي تۇستان الىپ قاراستىرساق تا،وتە باي ەكەنى بارىمىزگە ءمالىم. «بايلىققا جەتۋ ءۇشىن پەرىشتە جولدان تايىپتى» دەگەن ماتەل دە ەسىمىزدە. دالامىزعا ءوز كاسىبىن ورناتىپ، تابىس كوزىن نىعايتۋ ءۇشىن شەت ەلدەن كەلگەن كاسىپورىن يەلەرى مەن جۇمىسشىلار سانى كۇننەن-كۇنگە ارتىپ كەلەدى. ماسەلەن، وتاندىق سايتتاردىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، «جىل باسىنان بەرى شەكارالاس ەلدەردىڭ 9379 ادامى قازاقستان ازاماتتىعىن العان ەكەن. بيىل وسى كۇنگە دەيىن 451 ادامعا، 2018 جىلى 770 ادامعا قازاقستان ازاماتتىعىنان شىعۋعا رۇقسات بەرىلدى. نەگىزىنەن رەسەي، وزبەكستان، تۇرىكمەنستان جانە قىتايدىڭ قازاق ازاماتتارى ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ازاماتتىعىن الدى. 2018 جىلى بۇل كورسەتكىش 28 794-گە جەتتى، - دەدى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى رەداكسيانىڭ ساۋالىنا جاۋاپ رەتىندە.
وسىلايشا، شەت ەل ازاماتتارى ەلگە ءبىر جىل ۇيرەنىپ، جاعدايىن جاساپ العان سوڭ، ازاماتتىق الۋدى كوزدەيدى. شىدامدىلىقتى دا قاجەت ەتپەيدى. جاي عانا ەكى-ۇش جىل ىشىندە ەش قيىندىقسىز مەملەكەت ازاماتى اتانا الادى. ەگەر سول ازاماتتارعا قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ، سوناۋ تۇركى داۋىرىنەن باستاۋ العان قازاق تاريحىن ءبىلۋدى تالاپ ەتسە، 3 جىل بۇل كىسىلەر ءۇشىن تىم قىسقا مەرزىم بولار ەدى. مەكتەپتە 11 جىل سانامىزعا سىڭىرگەن رۋحانياتىمىزدى 3 جىلدىڭ ىشىندە مەڭگەرە سالۋ اقىلعا سىيمايتىن نارسە. وندا، زاڭعا تاعى 3 نەمەسە 5 جىل قوسۋ دۇرىس بولار ەدى. تەك مەرزىمدى عانا ۇزارتپاي، قاجەتتى تالاپتاردى دا ەسكەرۋ كەرەك. تالاپقا كونبەگەن، قيىندىق دەپ تۇسىنگەن جان قىزمەتىن، اتقارار جۇمىسىن ءبىتىرسىن دە، وتانىنا قايتا بەرسىن. سول كەزدە عانا «قازاقستان» تۋرالى جەڭىل ويلايتىن باسقا ەلدەر ويىن وزگەرتىپ، ءبىزدىڭ ازاماتتىعى «قولجەتىمدى» مەملەكەت ەمەس ەكەنىمىزدى تۇسىنەتىن بولادى.
ماسەلەن، ءوز جەتى اتاسى تۇگىل اۋلەتى كىم ەكەنىن بىلمەيتىن، قانى ارالاس امەريكالىقتار ازاماتتىققا قول جەتكىزۋ ءۇشىن 10 جىل بويى تاريح پەن ءتىلدى مەڭگەرۋگە تىرىسادى. ال، ءبىز جەتى اتادان اسپاعان، قانى تازا، رۋحى مىقتى ۇلتپىز. ءبىراق بار-جوعى ءۇش جىل ىشىندە ازاماتتىقتى وپ-وڭاي بەرە سالۋ وكىنىشتى جاعداي ەكەندىگى بارشاعا ايان!
تاتىگالييەۆا ايگەريم
You Might Also Like
-
15.10.2019 وقۋ جىلىندا № 163 جالپى ورتا مەكتەبىندە باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى مادييەۆا ءمولدىر 3 «د» سىنىپ وقۋشىلارىمەن «جول ءتارتىبىن بىلەيىك، امان-ەسەن جۇرەيىك» تاقىرىبىندا جولد...
-
بىلەسىزدەر مە، ءبىزدىڭ اۋىل بارلىق اۋىلدان جاقسى، بارلىق اۋىلدان ادەمى؟! ءبىزدىڭ اۋىلدا اققىز اجەيدىڭ ءتاتتى الماسى بار. ول — دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءتاتتى الما. شىن ايتام. جەسەڭ ءدامى ءتىلىڭدى ۇيىرەدى...
