ءتاتتى الما
بىلەسىزدەر مە، ءبىزدىڭ اۋىل بارلىق اۋىلدان جاقسى، بارلىق اۋىلدان ادەمى؟! ءبىزدىڭ اۋىلدا اققىز اجەيدىڭ ءتاتتى الماسى بار. ول — دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءتاتتى الما. شىن ايتام. جەسەڭ ءدامى ءتىلىڭدى ۇيىرەدى. ايتىپ جەتكىزە المايسىڭ. اققىز اجەيدىڭ ءوزى دە جاقسى. ءبىراق الما اعاشىنىڭ باسىنا شىققانىڭدى كورسە، قاتتى اشۋلانادى. ول — سونداي كيەلى اعاش. ادامبەك ايتادى: «ونىڭ تۇبىنە اققىز اجەي سوعىستا ولگەن جالعىز ۇلى تاتتىبەكتى جەرلەپتى. كوردىڭ بە، بالاسىنىڭ اتى تاتتىبەك بولعاندىقتان، جەمىسى دە سونداي ءتاتتى. باسىنا شىقساڭ، تۇبىندە جاتقان بالاسىنىڭ بەلى اۋىرادى. بالاسىنىڭ بەلى اۋىرسا، ءوزىنىڭ بەلى ودان بەتەر قاقسايدى ەكەن. الما اعاشىنىڭ ورتان بەلىنە جەتپەي جاتىپ-اق ۇيىنەن جۇگىرىپ شىعاتىن سەبەبى سول. الا توبەتتى دە المانىڭ تۇبىنە بايلاماي، اۋلاعىراق بايلايتىنى سوندىقتان». مۇمكىن بۇل وتىرىك شىعار. ءبىراق ادامبەككە بۇنىڭ ءبارىن اتاسى ايتىپتى.
ادامبەك ايتقان الگىندەي اڭىزدان قانشا سەسكەنسەك تە، امالسىز ۇرلىققا تۇسەمىز. ءتىپتى سونى ايتىپ جۇرگەن ادامبەكتىڭ ءوزى دە ۇرلايدى. بۇگىن دە، مىنە، سەرىك ەكەۋمىز الما اعاشىنىڭ تۇبىنە بۇقپانتايلاپ جەتتىك. جاڭا عانا اققىز اجەيدىڭ قارا سومكەنى قولىنا ۇستاپ، دۇكەنگە كەتىپ بارا جاتقانىن كورگەنبىز.
الا توبەت قاننەن-قاپەرسىز ۇيقىعا كەتكەن. مىسىقشا ورمەلەپ، اعاشتىڭ باسىنا شىقتىق. سودان كەيىن قوينى-قونىشىمىزدى الماعا تولتىرۋعا كىرىستىك. ءبىر بۇتاعىن جايعاپ، ەكىنشىسىنە قول سوزا بەرگەنىمدە سىنعان بۇتاقتى كوردىم. قولىم قالتىراپ كەتتى. كىم سىندىردى ەكەن؟ بەكەر-اق كەلگەن ەكەنبىز، ەندى ۇستاسا، بىزدەن كورەدى.
الدىمەن جەرگە سەرىك سەكىرىپ ءتۇستى، ارتىنان مەن. الا توبەت «ارس» ەتىپ ۇمتىلعاندا شىنجىرى ءۇزىلىپ كەتتى. قيسىق شارباقتان قارعي بەرگەنىم سول ەدى، بالاعىم «دار» ەتە قالدى. سونىڭ ارتىنشا-اق الدەبىر بۇتا شاپكىمدى قاعىپ ءتۇستى. ءىشىم اشىپ قويا بەردى. شالبار ەشتەڭە ەمەس-اۋ، ەسكى بولاتىن. شاپكىنى ايتسايشى.
قوينىمداعى المانىڭ ءبىرازىن شاشىپ تا الدىم. سەرىك جەتكىزەر ەمەس، سيراقتىڭ ۇزىندىعى وسىندايدا پايداعا استى. سول جۇگىرگەننەن جۇگىرىپ وتىرىپ، توعايدىڭ ىشىنە بارىپ ەنتىگىمىزدى ءبىر-اق باستىق.
مەندە بەس-التى-اق الما قالىپتى. سەرىكتە كوبىرەك ەكەن. اعاسىنىڭ جالپاق سولدات بەلبەۋىن بۋىنىپ الىپتى، قايدان ءتۇسسىن. بالاعىمنىڭ جىرتىعى مەن شاپكىمنىڭ جوقتىعىن وعان بايقاتپاۋعا تىرىستىم.
قالعان المانى ابدەن سوقتىق. ەكەۋىن بولەكتەپ قالتاما سالىپ قويدىم. كىم ءۇشىن دەيسىڭ عوي؟ ايىم ءۇشىن! ول — ءبىزدىڭ سىنىپتاعى ەڭ سۇلۋ قىز. مەن ونى جاقسى كورەم. ال ول مەنى جاقسى كورە مە، كورمەي مە، ول جاعىن بىلە الماي باسىم قاتتى. ەرتەڭ مىنا ەكى المانى اپارىپ بەرگەندە قالاي قۋانار ەكەن؟ قيالدانىپ وتىرىپ بالاعىمنىڭ جىرتىعى ەسىمنەن شىعىپ كەتىپتى. اياعىمدى جازىپ جىبەرسەم كەرەك. سەرىكتىڭ كوزى تىشقان كورگەن مىسىقتىڭ كوزىندەي جايناپ كەتتى. سانىن شاپاقتاپ ءماز بولدى. سونىڭ ارتىنشا-اق، جالاڭ باس قالعانىمدى بايقاپ، ءىشىن باسىپ، جەرگە اۋناپ جاتا كەتىپ، «قيىق-قيىق» ەتىپ ءولدى دە قالدى.
ەندى مەن شىندىققا كوشتىم. جاتىپ كەپ سەرىككە جالىندىم. ەشكىمگە ايتپاۋىن ءوتىندىم. «ەكەۋمىز دوس بولايىق» دەدىم. اقىرى دوستىقتىڭ بەلگىسى رەتىندە مەن وعان فونارىمدى بەرەتىن بولدىم. فونارىمدى دەيمىن. وزىمدىكى دە ەمەس. اكەمدىكى.
ءدال سول كۇنى پوچتالون كەلگەندە قاراسام، «جاۋقازىن» گازەتىنە ولەڭىم شىعىپتى. «مەنىڭ قازاقستانىم» دەپ جارقىراپ تۇر. اپاما كورسەتتىم، ءتىپتى وقىپ بەردىم. ماڭدايىمنان ءسۇيىپ، ول دا مەنەن بەتەر قۋانىپ ءجۇر. تاسىرلاتىپ تراكتورشى سارجان كىردى. الدىمەن اپامنىڭ قولىن الدى. «بالاڭنىڭ ولەڭىن جۋۋ كەرەك، بولمايدى»، — دەيدى. سودان كەيىن بارىپ:
— دۇكەنگە جۇگىر، — دەپ مەنىڭ قولىمدى قىستى.
اپام ءبىراز اقشا ۇستاتتى. وسى ورايدى پايدالانىپ:
— اپا، تاعى دا اقشا بەرشى، شاپكى الايىن، — دەدىم.
— شاپكىڭ بار ەمەس پە ەدى؟
— جوعالتىپ الدىم. — وتىرىكتى بەتىم شىلپ ەتپەي ايتا سالسام دا، كوڭىلدەنىپ تۇرعان اپام تاعى مىڭ تەڭگە بەردى.
دۇكەنگە ۇشىپ بارىپ، ۇشىپ كەلدىم. اۋىلداستار جينالىپ قالىپتى. ءبارى ماڭدايىمنان ءسۇيىپ جاتىر.
بۇگىن نەتكەن قۋانىشتى كۇن ەدى. باقشانىڭ اياعىندا، ءشوپ ۇستىندە شالقامنان ءتۇسىپ جاتىپ مەن وسىنى ويلادىم. ەندى ولەڭىمدى ايىم كورەدى. سوسىن... ءبىراق كورمەي قالۋى دا مۇمكىن-اۋ. ءوزىم بارىپ كورسەتسەم بە ەكەن. جوق، ۇيات بولار. ماقتانشاق دەپ جۇرەر. بالكىم، مەنى جاقسى كورمەيتىن دە بولار...
ەرتەڭ ساباققا بارعان سوڭ (ادەبيەت ساباعى — ءبىرىنشى ساباق) اپاي ماقتايتىن شىعار. وي، سوندا ادامبەكتىڭ ءىشى قالاي كۇيەر ەكەن؟! ەندىگارى «كىتاپ كەمىرگەن كورتىشقان» دەپ ايتپايتىن بولادى. مۇمكىن مەنى ەندى قابىرعا گازەتىنە رەداكتور ەتىپ قويار. اناۋ بەكەتتىڭ ولەڭى اۋداندىق گازەتتەن ارى اسپاي ءجۇر، سوندا دا رەداكتور.
شىرىگەن الما ماڭدايىما بىرش ەتىپ جارىلدى.
— ءاي، اقىن، كەتتىك فۋتبول وينايمىز. — ادامبەك ەكەن. جانىندا ءبىر توپ بالا. ماڭدايىمداعىنى ءسۇرتىپ تاستاپ، ورنىمنان تۇردىم. سەرىك تە وسىندا ءجۇر. جىمىڭ-جىمىڭ ەتەدى. «باعاناعىنى ايتىپ قويما» دەگەندەي كوزىمدى قىسىپ-قىسىپ قويدىم.
وي، بۇگىن قۋانىشتى كۇن دەسە، قۋانىشتى كۇن. ادامبەكتەردى قاتىرىپ تۇرىپ جەڭدىك قوي. ءبىر ءوزىم ءۇش دوپ سوقتىم. جالپى ەسەپ 5:2 ادامبەك قىزىپ كەتىپ، توبەلەس شىعارا باستاپ ەدى، جاقسى بولدى، اكەسى شاقىرىپ الدى.
ەرتەڭىنە مەكتەپكە بارا جاتىپ، جولدا ايىمدى كەزدەستىردىم. ول ساۋساقتارى سۇيرىكتەي ادەمى قولىن ۇسىندى.
— قۇتتىقتايمىن!
— راقمەت! — وقىپتى. بويىمدى قۋانىش كەرنەپ كەتتى. قالتاما قولىمدى سالدىم دا، كەشەگى ەكى المانى الىپ بەردىم. ايىم ريزا بولىپ، جىميىپ كۇلدى. كۇلگەن ساتتە ەكى بەتىندە ويماقتاي شۇڭقىر پايدا بولدى. وسىلاي ەكەۋمىز سىنىپقا قاتار كىرىپ باردىق. بالەم، كورسىن ءبارى مەنىڭ كىم ەكەنىمدى! بالالاردىڭ ءبارى ءبىر-بىر «جاۋقازىن» گازەتىن الىپ، شۋلاپ ءجۇر. قوڭىراۋ سوعىلىپ، ەسىكتەن اپاي كورىندى. قولىندا ادەتتەگىدەي كىشكەنە قارا سومكەسى بار. اپاي كۇندەگىسىنەن وزگەشە، كەلە بالالاردى تۇگەندەمەي، تاقتانىڭ الدىنا شىعىپ، كەشەگى جاسوسپىرىمدەر گازەتىن كورسەتتى.
— وقىدىڭدار ما؟
— وقىدىق! — بالالار شۋ ەتە ءتۇستى.
اپاي مەنىڭ ولەڭىمنىڭ ءتاپ-تاۋىر ەكەنىن ايتىپ، كەلەشەكتە وسىلاي جازا بەرسە، ۇلكەن اقىن بولادى دەدى.
مارقايىپ، ءماز بولىپ وتىردىم. ءدال وسى كەزدە سىنىپقا اققىز اجەي كىرىپ كەلدى. كوزىم جىپىلىقتاپ كەتتى. اجەيدىڭ نە جۇمىسپەن كەلگەنىن سەرىك ەكەۋمىز عانا ءبىلىپ وتىرمىز. جانە ول كىسى قاعازعا وراپ ءبىر نارسەنى قولتىعىنا قىسىپ الىپتى. ونىڭ نە ەكەنى دە بىزگە ايان. ءسوز جوق كەشەگى شاپكىنى تاۋىپ العان. ەندى ءقازىر مۇعالىمگە ايتادى. بۇكىل جۇرتتىڭ الدىندا «مىناۋ كىمدىكى» دەپ الگى ايعاقتى كورسەتەدى.
ادامبەك بالە ونى اينىتپاي تانيدى، ءتىپتى اققىز اجەيدىڭ ءوزى دە تانۋى مۇمكىن، اپام العاش بازاردان اكەلگەندە اينالدىرىپ كورىپ وتىرعان. سەرىك جاققا كوز سالسام، ول دا ءبۇرىسىپ قاپتى.
ءبىراق ءبارى مەن ويلاعانداي بولمادى. اققىز اجەي جىلى جىميعان كۇيى بالپاڭ باسىپ كەپ، تۇيىنشەكتى ەشكىمگە بىلدىرمەي بەرە سالدى. ءسويتتى دە ءۇن-تۇنسىز شىعىپ جۇرە بەردى. ادامبەك بايعۇس موينىن قانشا سوزسا دا، ونىڭ نە زات ەكەنىن اجىراتا الماي دال بولىپ قالدى. سوندا دا قاراپ وتىرماي:
— الما ۇرلاعان عوي، — دەپ سالدى. بەتىم دۋ ەتە ءتۇستى. ەلدىڭ ءبارى ماعان جالت-جالت قاراعانداي بولىپ كورىندى.
اپاي ءبىراق ەشتەڭە سەزبەگەندەي، ادامبەككە: «سابالاقوۆ، تىنىش وتىر»، — دەپ ەدى، ونىڭ ءۇنى ءوشتى.
ساباقتان شىعا سالىپ، ۇيگە قايتتىم. ەشكىمگە كورىنبەۋگە تىرىستىم. كەشكى تاماقتان سوڭ تاعى شۋ شىقتى. اكەم قوي قامايمىز دەپ، فوناردى ىزدەي قالماسى بار ما؟ انا جەردى ىزدەدى، مىنا جەردى ىزدەدى، تاپپادى. مەن دە ونى-مۇنىنىڭ استىن شۇقىلاپ قاراعان بولام. جوق فوناردى بىرەۋ اكەلىپ تاستايدى دەيسىڭ بە، تابىلمادى. ارينە، تابىلماعان سوڭ، اكەم مەنىڭ جەر-جەبىرىمە جەتتى. سونىڭ ءدال ۇستىنە كورشى قىز ءسۇت سۇراپ كەلە قالعانى. بۇگىن نەتكەن كوڭىلسىز كۇن ەدى. ۇيدەن قاشىپ شىقتىم. ساباننىڭ ۇستىنە بارىپ ەتپەتىمنەن قۇلاي كەتتىم.
اپام «ساكەن، ساكەن» دەپ ءبىراز ىزدەپ ەدى، سوندا دا شىقپاي قويدىم. اكەمە وكپەلەدىم. «بالام دالادا قالدى-اۋ» دەپ، تىرس ەتپەدى. كورەر ەدىم ەگەر مەنى قاسقىر جەپ كەتسە. ءدال ءقازىر وتىرىك ولە كەتسەم عوي. ەكىنشى رەت ماعان ۇرىسپايتىن بولار ەدى. ۆەلوسيپەد تە اپەرەر ەدى.
وسىلاي ويلانىپ جاتىپ ۇيىقتاپ قالىپپىن. كۇن قىزعاندا ءبىر-اق تۇردىم. كوكەم دە، اپام دا جۇمىسقا كەتىپتى. كىلت كىرپىشتىڭ استىندا ەكەن. ەسىكتى اشىپ، ۇيگە كىردىم. اپام تاماق دايىنداپ قويىپتى. تويىپ الدىم. سودان كەيىن جامباستاپ جاتىپ ابايدىڭ ولەڭىن وقۋعا كىرىستىم. وتكەن ساباقتا اپاي ماقتاعان «اتتىڭ سىنى» دەگەن ولەڭدى ەكى-ۇش قايتارا وقىسام دا، كەرەمەتى قاي جەرىندە ەكەنىن بىلمەي-اق قويدىم. اتتىڭ قۇلاعى دا قامىس بولۋشى ما ەدى. كەكىلىن شوقپار دەيدى. ءبىر ءسات ءوزىمنىڭ اقىندىعىما ءشۇبا كەلتىردىم. ءالى ۇلكەن ەمەسپىن عوي. ابايدىڭ ولەڭىن ابايداي بولعان سوڭ تۇسىنەتىن شىعارمىن. جالىعىپ كەتكەن سوڭ، ايىمعا حات جازۋعا وتىردىم. ءبارىن جازدىم. ونى جاقسى كورەتىنىمدى دە جاسىرمادىم. الما ۇرلاعانىمدى دا، ەندى ونداي ءىس ىستەمەيتىنىمدى دە ايتتىم دا، كوك قاپتاماعا سالىپ، اپارىپ ايىمنىڭ ءۇيىنىڭ جاشىگىنە سالدىم. قاپتامانىڭ سىرتىنا «جەكە وزىنە» دەپ جازىپ، ونى جاقشاعا الىپ قويعانمىن.
ءبىر كۇنى مەكتەپتەن شىقسام، ايىم مەنى توسىپ تۇر ەكەن. حات جايلى اڭگىمە قوزعاي ما دەپ زارەم ۇشتى. كوپكە دەيىن ءۇنسىز جۇردىك. ءبىر ۋاقىتتا ايىم:
— ەرتەڭ اققىز اجەگە الماسىن تەرۋگە كومەكتەسەيىك، — دەدى. مەن بۇعان قۋانا-قۋانا كەلىستىم.
ۋادەلەسكەن كۇنى قاسىما سەرىكتى ەرتىپ باردىم. ايىم دا وسىندا ەكەن. انەۋكۇنگى ىسىمە اققىز اجەدەن ءالى دە ۇيالىپ ءجۇر ەدىم. ءبىراق ول كىسى تۇك بولماعانداي جايدارى. سەرىك ەكەۋمىز المانىڭ توبەسىنە شىقتىق. ايىم جەردە تولتىرعان شەلەگىمىزدى توگىپ تۇردى.
تۇستە اجەي تاماققا شاقىردى. ءۇيدىڭ قاق تورىندەگى قابىرعاعا ءبىر جىگىتتىڭ كۇلىپ تۇسكەن سۋرەتى ءىلىنىپتى. كۇلگەنى باتىر ۇشقىش توقتارعا ۇقسايدى ەكەن. ەلدىڭ ءبارى اڭىز ەتىپ ايتىپ جۇرەتىن اققىز اجەيدىڭ تاتتىبەگى وسى شىعار. وڭ جاق قابىرعادا ەكى سۋرەت بار. ءبىرى — اققىز اجەي. ادەمى قوڭىر كوزدەرىنەن اينىتپاي تانىدىم. ەكىنشىسى — وسى ۇيگە ءتىپتى جات ادامداي، ءتۇسى سۋىق. اققىز اجەيدىڭ شالى دەۋگە قيماي وتىرمىن. اجەي دە ءبىزدىڭ مىنا سۋرەتتەرگە جالتاق-جالتاق قاراپ وتىرعانىمىزدى سەزدى-اۋ دەيمىن:
— مىناۋ — شالىم، — دەپ سۋرەتتى نۇسقادى. — ال مىناۋ — تاتتىبەگىم. — اققىز اجەيدىڭ ءجۇزى گۇل-گۇل جايناپ كەتتى. سۋرەتكە كۇلە قاراپ: — كەنجەم، جالعىزىم، تەنتەگىم، اينالدىم انشەيىن، — دەدى. سونىڭ ارتىنشا-اق كوزى سۋلانىپ، دەمنىڭ اراسىندا جىلاي سالدى.
ىزىڭداپ ساماۋرىن كەلدى. اققىز اجەي داستارقانعا ءبىر شارا باۋىرساق توكتى.
ەكى-ۇش كەسە اينالدىرىپ بولعانىمىز دا سول ەدى، سەرىك:
— اققىز اجە، اڭگىمە ايتىڭىزشى، — دەپ جابىسا تۇسكەنى. اۋىزعا ەندى عانا باۋىرساقتى قاربىتا باستاعانمىن. اڭگىمەشىلىن بۇنىڭ. اۋزى اڭىرايىپ، تاناۋى دەلىرىپ تىڭداي قالىپتى. مەن دە امالسىزدان اڭگىمەگە قۇلاق قويدىم.
— سەندەر عوي، سەندەر شالىمدى بىلمەيسىڭدەر. ءتىپتى تاتتىبەگىمدى دە كورگەن جوقسىڭدار. ون بالامنىڭ شەشەك اۋرۋىنان قايتىس بولعانىن ەستىگەن شىعارسىڭدار، شەشەلەرىڭ ايتىپ وتىراتىن...
تاڭ قالدىم. مىنە، ون تورتتەن اسىپ بارام، ءۇيدىڭ ىرگەسىندە وتىرعان اققىز اجەيدىڭ ون ءبىر بالاسى بولدى دەگەندى ەستىگەنىم وسى.
— امان قالعان تاتتىبەگىم ءسۇت كەنجەم ەدى. ونى دا كوپ كوردى سوعىس. ون ءبىر بالانى جۇتىپ، قۋ باس بولىپ وتىرىسىم مىناۋ. كەيدە قارادان-قاراپ كوڭىلىم بوسايدى. بۇل قۇدايعا نە جازعانىمدى... تاتتىبەگىم ءتىرى بولسا، سونىڭ جامان نەمەلەرىنىڭ كوز الدىمدا قارايىپ جۇرگەنىنىڭ ءوزى مەن ءۇشىن باقىت ەمەس پە ەدى؟ ەرتەڭگى كۇنى ولە كەتسەم، مىنا شاڭىراق يەسىز قالار. العاش قوسىلعان جىلى شالىم ەكەۋمىز ءوز قولىمىزبەن كوتەرىپ ەدىك. اناۋ الما اعاشىن دا تاتتىبەگىم شكۇلدە وقىپ جۇرگەندە «ءمۇعالىمىمىز ايتتى» دەپ ءوز قولىمەن وتىرعىزعان. ءتىپتى ماعان قيسىق بولىپ كەتپەسىن دەپ ۇستاتىپ قويىپ ەدى. — وسى تۇستا اققىز اجەي تۋرا بالا سياقتى بولىپ كەتتى. — تەگى، كوزىمە ىستىق كورىنەدى. ەندى جىگىت بولىپ ۇيلەنەيىن دەپ جۇرگەن. كوشەنىڭ باسىنداعى، وسى جاقىندا قايتىس بولعان سوپى شال بار عوي، سونىڭ قىزىنا. سول ەكەۋىنىڭ ءتاتتى المانىڭ تۇبىندە سىرلاسىپ تۇرعانىن تالاي كورىپ ەدىم. ءقازىر كەزدەسە قالسا، ايىپتى ادامداي، سالەمىن بەرىپ، يمەنە وتەدى. انەۋگۇنى بىرەۋلەر سول ءتاتتى المانىڭ ءبىر بۇتاعىن سىندىرىپ كەتىپتى. سوندا اشۋلانىپ-اق مەكتەپكە بارىپ ەدىم. ءبىراق مەندە تۇرعان نە قىلعان اشۋ دەيسىڭ. مەكتەپكە كىرگەندە-اق تاراپ كەتكەن.
اڭگىمە دە ءبىتتى. ءبارىمىز دە ءۇنسىز قالدىق. مەن ءوزىمدى وسىناۋ شەرمەندە جانعا قيانات جاساعانداي سەزىندىم...
سول كۇننەن باستاپ ءالىم كەلگەنشە اققىز اجەيگە كومەكتەسىپ ءجۇردىم. كەلەسى جەكسەنبىدە وتىنىن جارىپ بەردىم. ايىم دا كەلدى. ايىممەن بولعان كوڭىلدى. ءوزى دە قىزىق. دوپپەن باسىما ۇرىپ وينايدى. باياعى ەكەۋمىز دوس بولايىق دەگەن حاتتى ۇمىتقان با، ول جايلى ءلام دەمەيدى.
ءبىر كۇنى اققىز اجەيدىڭ الا توبەتى ءىز-تۇزسىز جوعالىپ كەتتى. ونى ايىم ەكەۋمىز توعايدىڭ اراسىنان تاپتىق. بىرەۋ اتىپ تاستاپتى. مەن بىلسەم، ادامبەك سياقتى. سول الا توبەت جوعالاتىن كۇندەرى اكەسىنىڭ مىلتىعىن الىپ جۇرگەنىن كورگەنمىن.
سول كۇنى ادەتتەگىدەي فۋتبول الاڭىندا جينالدىق. ادامبەكتى بالالاردان بەرى، وڭاشاعا شىعارىپ الىپ:
— ءيتتى نەگە اتاسىڭ؟ — دەدىم. العاشىندا اپايعا ايتا ما دەپ قورقىپ، جالتاقتاپ ەدى، كەلە-كەلە قىزىپ:
— ال، اتتىم، سەنىڭ ءىسىڭ نە؟ — دەدى.
— جالعىز كەمپىرگە جانىڭ اشىماي ما؟
— سەنىڭ نە سەبەپتى جانىڭ اشىپ جۇرگەن بىلەمىز عوي.
ۇستاسا كەتتىك. ءبىر ءسات وڭتايى كەلگەندە جامباسقا الىپ ۇردىم. «ىڭق» ەتىپ، ادەمى-اق ءتۇسىپ ەدى. ءبىراق ونى ۇستاپ جاتا المادىم. بەتىمنەن تىرناپ تۇرىپ كەتتى. ءادىس جاعىنان كەلگەندە ادامبەك مەنەن مىقتىلاۋ ەدى، سول مىقتىلىعىنا سالىپ، اياعىمدى وراپ، كوتەرىپ تاستادى. ۇستىمە ءمىنىپ الىپ، بىلش-بىلش ەتكىزىپ سوعا باستادى. ولاي بۇلقىندىم، بىلاي بۇلقىندىم، شىعا المادىم. بىرەۋ كەلىپ اجىراتقانعا قاراسام — ايىم. جاڭا مەن جىققان كەزدە كەلمەي، جەڭىلىپ جاتقان ۇستىنە كەلگەنىن كورمەيسىڭ بە؟ ادامبەك ءۇستى-باسىن قاعىپ ۇيىنە كەتتى. بالالار دا تارادى. ەكەۋمىز عانا قالدىق.
— تۇرسايشى، ساكەن، كەتەيىك.
ول مەنى جۇلقىلاي باستادى. ەستىمەگەندەي وتىرا بەردىم. قانىم باسىما تەۋىپ تۇر.
— ساكەن دەيمىن... — ايىم ارى ايتتى، بەرى ايتتى، سوسىن: — ال، ەندەشە، مەن دە كەتپەيمىن، — دەپ جانىما وتىرىپ الدى. ازدان سوڭ ىڭىلداپ ءان ايتتى. داۋسى تۇنگى اۋادا باياۋ قالىقتاپ، ادەمى شىقتى. وسىلاي وتىرا بەرگىم كەلەدى، وتىرا بەرگىم كەلەدى. توڭىرەكتى قاراڭعىلىق باسىپ، اسپاندا جۇلدىزدار كورىنە باستادى. اقىرىن قولىنان ۇستادىم. اتتەڭ وسىنىڭ ءبارى ءبىر-اق ساتتىك بولدى.
— كەتەيىكشى، ساكەن. — ول ورنىنان تۇرىپ، اقىرىن قولىن تارتىپ الدى.
— اسىعىپ تۇرسىڭ با؟ — اۋزىمنان قالاي شىعىپ كەتكەنىن بىلمەي قالدىم.
— جوق، اپام ىزدەپ جاتقان شىعار.
— كەتتىك.
قولىنان ۇستاپ جۇگىرە جونەلدىم. جۇگىرىپ كەلەمىز. عاجايىپ الەم! بۇگىن نەتكەن كوڭىلدى كۇن ەدى. اسپاندا جۇلدىزدار قاپتاپ تۇر.
اۋىلعا العاشقى قىربىق قار دا ءتۇستى. ءبىر كۇندە قىس تۇسكەندەي بولا قالىپ ەدى، ەرتەڭىنە-اق كوكتەم كۇنىندەي جايماشۋاق كۇز قايتا ورنادى. وسىنداي مەنىڭ اجەمدەي مەيىرىمدى، مەنىڭ اجەمدەي سارعايعان سۇلۋ كۇز كۇندەرىنىڭ بىرىندە ايىمنىڭ ءۇيى اكەسىنىڭ قىزمەت بابىمەن اۋدان ورتالىعىنا كوشەتىن بولدى...
سول كۇنى ءبىز كوپ قىدىردىق. ءتاتتى المانىڭ تۇبىندە وتىرىپ، تۇڭعىش رەت بىر-بىرىمىزگە اشىلا سويلەستىك. ءتۇننىڭ سۋىقتىعىن دا ەسكەرمەدىك. ارمانىمىزدى ورتاعا سالدىق.
— سەن ۇلكەيگەن سوڭ جازۋشى بولاسىڭ با؟ — دەيدى ايىم.
— ءيا، ال سەن شە؟
— مەن سۋرەتشى بولامىن.
ءتۇننىڭ ءبىر ورتاسى بولىپ قالدى. قوشتاسۋعا قيمايمىز. ايىمنىڭ ءۇيىنىڭ الدىنا كەلدىك.
— سەن ءسۇيىسىپ كوردىڭ بە؟ — دەدى كەنەت ايىم.
جۇرەگىم ءدىر ەتە قالدى. تاڭدانىپ بەتىنە قاراي بەرىپ ەدىم، ايىم مەنى قۇشاقتاي ۇستادى دا، ءشوپ ەتكىزىپ بەتىمنەن ءسۇيىپ الدى. شوق باسقانداي تۇرىپ قاپپىن. تۇنىمەن ۇيىقتاي الماي شىقتىم. بىردە قۋانام. ال ايىمنىڭ كەتەتىنىن ەسكە السام...
ەرتەڭىنە تۇرسام، ساسكە ءتۇس بولىپ قالىپتى. تەز كيىندىم دە، كوشەگە شىقتىم. ايىمنىڭ ءۇيىنىڭ الدىندا ءبىر ماشينا تۇر. جانىندا ءبىر قورا ادام. جۇكتەرىن الدەقاشان تيەپ قويىپتى. اققىز اجەي دە، ادامبەك تە وسىندا ەكەن.
قايتا-قايتا دەگبىرسىزدەنە، ايىم كورىنىپ قالماس پا ەكەن دەپ، ءۇي جاققا قاراپ قويام.
كوپ وتپەي-اق ونىمەن قوشتاساتىن دا كەز جەتتى. بۇل ءبىز ءۇشىن ءبىر اۋىر ءسات ەدى.
شىعارىپ سالۋعا كەلگەندەردىڭ ءارقايسىسى-اق ايىمدى قۇشاقتارىنان قيماي بوساتتى. اققىز اجەي ءتىپتى شىداي الماي جىلادى. ونى كورىپ، مەنىڭ دە كوڭىلىم بوسادى. سول ساتتە دۇنيەدەگى ەڭ ءقادىرلى، ەڭ باقىتتى ادام ايىم سياقتى بولىپ كورىندى ماعان. ودان مىنا باقىتتى قىزعانعانداي دا ەدىم. اتتەڭ، ايىمنىڭ ورنىندا مەن بولسام. سوندا ايىم قالاي قوشتاسار ەكەن. ول قىز عوي، مەن سياقتى تىستەنىپ تۇرماس ەدى، كوزىنە جاس الىپ، ءسوز جوق جىلار ەدى.
— ساباعىڭدى جاقسى وقى. كەلىپ تۇر، ءبىزدى ۇمىتپا، — دەپ، اققىز اجەي قالتاسىنان قىزعالداعى قاپتاعان قىزىل ورامال الىپ، ونى ايىمنىڭ باسىنا تارتتى. — وسىنى كورگەندە تاتتىبەكتىڭ اپاسىن ەسىڭە الارسىڭ.
ايىم مەنىمەن تەك قول بەرىپ قوشتاستى. مۇلدە باسقاشا قوشتاسارمىز دەپ ويلاۋشى ەدىم. ءبىراق ەسەسىنە ول قولىما ءبىر بۇكتەلگەن قاعاز ۇستاتتى. قيماعانداي ىڭىرانا بوزداپ، اۋىر قوزعالعان ماشينانىڭ سوڭىنان قالماي ادامبەك ەكەۋمىز كوپ جۇگىردىك. ايىم دا، قاشان كورىنبەي كەتكەنشە، قىزعالداقتى قىزىل ورامالدى بۇلعاۋمەن بولدى.
وڭاشادا ايىم بەرگەن قاعازدى اشتىم. اققىز اجەيدىڭ الما اعاشىنىڭ سۋرەتىن سالىپتى. ەكى-ۇش بالا ۇرلىققا تۇسپەك بولىپ ەڭبەكتەپ كەلەدى. الا توبەت قاننەن-قاپەرسىز ۇيقىعا كەتكەن. الىسىراقتان اجەيدىڭ كىشكەنە ءۇيى كورىنەدى. ونىڭ الدىندا اققىز اجەي الدەنە ىستەپ قىبىرلاپ ءجۇر.
بىلەسىزدەر مە، ءبىزدىڭ اۋىل بارلىق اۋىلدان جاقسى، بارلىق اۋىلدان ادەمى. ءبىزدىڭ اۋىلدا اققىز اجەيدىڭ ءتاتتى الماسى بار.
You Might Also Like
-
ەلىمىزدىڭ زاڭى بويىنشا شەتەلدەن نەمەسە باسقا مەملەكەتتەن كەلگەن ازامات تاريحىمىز بەن داستۇرىمىزدەن حاباردار بولماي-اق ازاماتتىققا بار-جوعى 3 جىل ىشىندە قول جەتكىزە الادى. ءوزى تۇرىپ ج...
-
ءتيىن ەرتە ويانسا دا، بۇيىعىپ جاتا بەردى. جىلى ورنىنان ءتىپتى دە قوزعالعىسى جوق. قارعالار قارقىلدايدى. قار جاۋا ما ەكەن؟ «اسقات اعا كۇتىپ قالار، ول كىسى كەتىپ قالسا، اش قالامىن عوي»، &mdas...
