قازاق ءتىلىنىڭ بىلگىرى
تاقىرىبى: «قازاق ءتىلىنىڭ بىلگىرى»
سايىستىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن باقىلاۋ، تىلگە دەگەن قۇرمەت سەزىم تاربيەلەۋ، ءتىل مادەنيەتىن ساقتاۋعا باۋلۋ، سويلەۋ تىلدەرىن دامىتۋ.
سايىسكەرلەر 11 سىنىپ تۇلەكتەرى. ءار دۇرىس جاۋاپ جەتونمەن باعالانادى.
1-كەزەڭ ءسوزستانعا ساياحات
الفاۆيت رەتىمەن جاسىرىنعان ءسوزدى تاپقان توپ سۇراقتارعا ءبىرىنشى بولىپ جاۋاپ بەرۋگە قۇقىلى.
1. قازاق الىپبيىندە نەشە ءارىپ بار؟
2. قازاق الىپپەسىندە نەشە داۋىستى دىبىس بار؟
3. الفاۆيتتە نەشە قازاق تىلىنە ءتان دىبىستار بار؟
4. ۇياڭ داۋىسسىزدار سانى قانشا؟
5. اشىق داۋىسسىزدار نەشەۋ؟
6. ەرىندىك داۋىستىلار سانى قانشا؟
7. «ف» قانداي دىبىس؟
8. قازاق ءالىپبيىن تۇڭعىش جازعان كىم؟
9. قازاق جازۋىنىڭ رەفورماتورى كىم؟
10. ءبىزدىڭ الفاۆيت قاي الفاۆيت نەگىزىندە جاسالعان؟
2-كەزەڭ «الليتەراسيا»
ءار توپ ءبىر ءارىپتى تاڭداعان سوڭ، سويلەم ىشىندەگى ءار ءسوز سول ارىپتەن باستالاتىنداي ەتىپ ءبىر سويلەم قۇراستىرادى.
3 كەزەڭ فونەتيكالىق جۇمباقتار
1. مەندە بار، سەندە جوق
مالدا بار، ەلدە جوق.
جەردە جوق، وتتا بار
باردا جوق، جوقتا بار
2. كوشەدە قۇلىق – قارايسىڭ، ۇقسايدى ول قاي ءارىپ؟
3. ايىرعا ازداپ ۇقسايدى، سابى جوق ءبىراق ۇستايتىن
قايسىسى ءارىپ، كىم تابادى؟
4. ءبىرىنشى بۋىن اشىق بۋىن، ەكىنشى بۋىن ءۇندى داۋىسسىزدان باستالىپ، ءۇندى داۋىسسىزعا اياقتالادى. جالپى بۇل ءبىزدىڭ تىرشىلىگىمىز.
5. ءبىرىنشى بۋىن ۇياڭ داۋىسسىز دىبىسقا باستالىپ، اشىق، جۋان، ەزۋلىك داۋىستىعا اياقتالادى. ول بارلىق انالاردىڭ قۇراعى.
3-كەزەڭ «سينتاكسيس ەلى، ءتىل كوشەسىنە» ساپار
ءار توپ وزىنە بەرىلگەن تاپسىرمانى توپپەن ورىندايدى.
سويلەمدى تەرىپ، سويلەم مۇشەسىنە قاراي تالدا
ءومىر ءسۇردى، 18 عاسىر، تولە بي، “جەتى جارعى”، زاڭ جوباسىن، تاۋكە حان تۇسىندا، جازدى.
ەسكەرتكىشتەر، باتىرلارعا، ورناتىلعان، ارناپ، قالالاردا، كوپتەگەن، بار، كوشە.
ابىلاي، بىرىكتىردى، باسىن، ءۇش ءجۇزدىڭ، ءبىرجولاتا، كۇيرەتتى، جوڭعار حاندىعىن.
ءۇش ءبيدىڭ، قازىرگى كەزەڭدە، جۇزەگە استى، ماقساتتارى، الدى، ەلىمىز، تاۋەلسىزدىك.
حاندار مەن بيلەر، ءمان بەردى، ەل بىرلىگى، ەرەكشە، جەردىڭ تۇتاستىعىنا، ولار، ارناعان، تاۋەلسىزدىك ءۇشىن، كۇش - جىگەرلەرىن.
دۇرىس سويلەم قۇراستىر
تىگىنشى
تەرى وڭدەۋشى
اسپاپ شەبەرى
زەرگەر
ساز بالشىق شەبەرى
ۇستا
اشەكەي بۇيىمدار جاساعان
مۋزىكالىق اسپاپتار جاساعان
كيىز ءۇي جاساۋلارىن تىككەن
تەرىدەن سابا، تورسىق، ءماسى پىشكەن
قۇرال - سايماندار سوققان
كەستە بويىنشا اڭگىمە جاز
تۇركىستان
↓
IV - Xع. - شابعار
IX - Xع.- ياسا
XVع.- تۇركىستان
احمەت ياساۋي
كەسەنەسى
تاراز
↓
ۇلى جىبەك بويىنداعى قالا، تۇڭعىش مونشا، ايشا ءبيبى، باباجا قاتىن كەسەنەسى
وتىرار
↓
VI - VIIIع.- فاراب
XVI - XVIIع.- وتىرار
ارىستانباب كەسەنەسى
تەستىك تاپسىرما
1. ورتالىق ازيا مەن ورتا ازيا تاريحىن زەرتتەپ، قۇندى ەڭبەكتەر
جازعان عالىم.
2. 1884 جىلى ورىس اكادەمياسىنا مۇشە بولدى.
3. «تۇرىك ءتىلىنىڭ سوزدىگىن» قۇراستىردى.
4. 1932 جىلى جوو ستۋدەنتتەرگە ساباق بەردى.
5. كونە تۇركى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ءماتىنى قازاق تىلىنە جاقىندىعىن دالەلدەگەن عالىم.
6. قازاق ءتىلى تاريحى مەن ديالەكتولوگياسى تۋرالى ماسەلەلەرمەن شۇعىلداندى.
7. قازاقتار، تاتارلار مەن باشقۇرتتارعا ەۋروپاشا ءبىلىم الۋعا كومەكتەسكەن عالىم.
8. 250 - دەن استام عىلىمي - زەرتتەۋ ەڭبەكتەر جازعان عالىم.
9. «قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنداعى ابايدىڭ ءرولى» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى.
10. جەتىسۋ ولكەسىندە بولىپ، پارسى جانە شىعىستىڭ ادەبي مۇرالارىن زەرتتەگەن عالىم.
4 كەزەڭ ماقال - ماتەل سايىسى
قاتىسۋشىلارعا بەينەماتەريال ۇسىنىلادى. ۆيدەو مازمۇنىنا سايكەس قاي توپ كوپ ماقال ايتادى
5 كەزەڭ توپ باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋى
توپ باسشىلارى ءبىر ءارىپتى تاڭدايدى، جۇرگىزۋشىنىڭ سۇراعىنا جاۋاپتى سول ارىپتەن باستالاتىنداي ەتىپ جاۋاپ قايتارۋ كەرەك.
توقتار اۋباكىروۆ كىم؟
«نيەۆادا - سەمەي» قوزعالىسىن ۇيىمداستىرۋشى
مەملەكەتتىك تۋدىڭ اۆتورى
قازاق ءۆالسىنىڭ كورولى
جىلقى نە ىستەيدى؟
الماتىنىڭ بۇرىنعى اتاۋى
تاۋەلسىزدىك كۇنى
كيىز ءۇيدىڭ توبەسى
ابايدىڭ شىن اتى
جىلقىنىڭ ءسۇتى
تەڭگە ديزاينەرى
قازاقستاندا تىلدەر كۇنى
قازاق ءتىلى ءوز مارتەبەسىن قاشان الدى؟
تۇڭعىش تەاتر قاي قالادا اشىلدى؟
قۇرمانعازىنىڭ شاكىرتى
سايىستىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن باقىلاۋ، تىلگە دەگەن قۇرمەت سەزىم تاربيەلەۋ، ءتىل مادەنيەتىن ساقتاۋعا باۋلۋ، سويلەۋ تىلدەرىن دامىتۋ.
سايىسكەرلەر 11 سىنىپ تۇلەكتەرى. ءار دۇرىس جاۋاپ جەتونمەن باعالانادى.
1-كەزەڭ ءسوزستانعا ساياحات
الفاۆيت رەتىمەن جاسىرىنعان ءسوزدى تاپقان توپ سۇراقتارعا ءبىرىنشى بولىپ جاۋاپ بەرۋگە قۇقىلى.
1. قازاق الىپبيىندە نەشە ءارىپ بار؟
2. قازاق الىپپەسىندە نەشە داۋىستى دىبىس بار؟
3. الفاۆيتتە نەشە قازاق تىلىنە ءتان دىبىستار بار؟
4. ۇياڭ داۋىسسىزدار سانى قانشا؟
5. اشىق داۋىسسىزدار نەشەۋ؟
6. ەرىندىك داۋىستىلار سانى قانشا؟
7. «ف» قانداي دىبىس؟
8. قازاق ءالىپبيىن تۇڭعىش جازعان كىم؟
9. قازاق جازۋىنىڭ رەفورماتورى كىم؟
10. ءبىزدىڭ الفاۆيت قاي الفاۆيت نەگىزىندە جاسالعان؟
2-كەزەڭ «الليتەراسيا»
ءار توپ ءبىر ءارىپتى تاڭداعان سوڭ، سويلەم ىشىندەگى ءار ءسوز سول ارىپتەن باستالاتىنداي ەتىپ ءبىر سويلەم قۇراستىرادى.
3 كەزەڭ فونەتيكالىق جۇمباقتار
1. مەندە بار، سەندە جوق
مالدا بار، ەلدە جوق.
جەردە جوق، وتتا بار
باردا جوق، جوقتا بار
2. كوشەدە قۇلىق – قارايسىڭ، ۇقسايدى ول قاي ءارىپ؟
3. ايىرعا ازداپ ۇقسايدى، سابى جوق ءبىراق ۇستايتىن
قايسىسى ءارىپ، كىم تابادى؟
4. ءبىرىنشى بۋىن اشىق بۋىن، ەكىنشى بۋىن ءۇندى داۋىسسىزدان باستالىپ، ءۇندى داۋىسسىزعا اياقتالادى. جالپى بۇل ءبىزدىڭ تىرشىلىگىمىز.
5. ءبىرىنشى بۋىن ۇياڭ داۋىسسىز دىبىسقا باستالىپ، اشىق، جۋان، ەزۋلىك داۋىستىعا اياقتالادى. ول بارلىق انالاردىڭ قۇراعى.
3-كەزەڭ «سينتاكسيس ەلى، ءتىل كوشەسىنە» ساپار
ءار توپ وزىنە بەرىلگەن تاپسىرمانى توپپەن ورىندايدى.
سويلەمدى تەرىپ، سويلەم مۇشەسىنە قاراي تالدا
ءومىر ءسۇردى، 18 عاسىر، تولە بي، “جەتى جارعى”، زاڭ جوباسىن، تاۋكە حان تۇسىندا، جازدى.
ەسكەرتكىشتەر، باتىرلارعا، ورناتىلعان، ارناپ، قالالاردا، كوپتەگەن، بار، كوشە.
ابىلاي، بىرىكتىردى، باسىن، ءۇش ءجۇزدىڭ، ءبىرجولاتا، كۇيرەتتى، جوڭعار حاندىعىن.
ءۇش ءبيدىڭ، قازىرگى كەزەڭدە، جۇزەگە استى، ماقساتتارى، الدى، ەلىمىز، تاۋەلسىزدىك.
حاندار مەن بيلەر، ءمان بەردى، ەل بىرلىگى، ەرەكشە، جەردىڭ تۇتاستىعىنا، ولار، ارناعان، تاۋەلسىزدىك ءۇشىن، كۇش - جىگەرلەرىن.
دۇرىس سويلەم قۇراستىر
تىگىنشى
تەرى وڭدەۋشى
اسپاپ شەبەرى
زەرگەر
ساز بالشىق شەبەرى
ۇستا
اشەكەي بۇيىمدار جاساعان
مۋزىكالىق اسپاپتار جاساعان
كيىز ءۇي جاساۋلارىن تىككەن
تەرىدەن سابا، تورسىق، ءماسى پىشكەن
قۇرال - سايماندار سوققان
كەستە بويىنشا اڭگىمە جاز
تۇركىستان
↓
IV - Xع. - شابعار
IX - Xع.- ياسا
XVع.- تۇركىستان
احمەت ياساۋي
كەسەنەسى
تاراز
↓
ۇلى جىبەك بويىنداعى قالا، تۇڭعىش مونشا، ايشا ءبيبى، باباجا قاتىن كەسەنەسى
وتىرار
↓
VI - VIIIع.- فاراب
XVI - XVIIع.- وتىرار
ارىستانباب كەسەنەسى
تەستىك تاپسىرما
1. ورتالىق ازيا مەن ورتا ازيا تاريحىن زەرتتەپ، قۇندى ەڭبەكتەر
جازعان عالىم.
2. 1884 جىلى ورىس اكادەمياسىنا مۇشە بولدى.
3. «تۇرىك ءتىلىنىڭ سوزدىگىن» قۇراستىردى.
4. 1932 جىلى جوو ستۋدەنتتەرگە ساباق بەردى.
5. كونە تۇركى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ءماتىنى قازاق تىلىنە جاقىندىعىن دالەلدەگەن عالىم.
6. قازاق ءتىلى تاريحى مەن ديالەكتولوگياسى تۋرالى ماسەلەلەرمەن شۇعىلداندى.
7. قازاقتار، تاتارلار مەن باشقۇرتتارعا ەۋروپاشا ءبىلىم الۋعا كومەكتەسكەن عالىم.
8. 250 - دەن استام عىلىمي - زەرتتەۋ ەڭبەكتەر جازعان عالىم.
9. «قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنداعى ابايدىڭ ءرولى» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى.
10. جەتىسۋ ولكەسىندە بولىپ، پارسى جانە شىعىستىڭ ادەبي مۇرالارىن زەرتتەگەن عالىم.
4 كەزەڭ ماقال - ماتەل سايىسى
قاتىسۋشىلارعا بەينەماتەريال ۇسىنىلادى. ۆيدەو مازمۇنىنا سايكەس قاي توپ كوپ ماقال ايتادى
5 كەزەڭ توپ باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋى
توپ باسشىلارى ءبىر ءارىپتى تاڭدايدى، جۇرگىزۋشىنىڭ سۇراعىنا جاۋاپتى سول ارىپتەن باستالاتىنداي ەتىپ جاۋاپ قايتارۋ كەرەك.
توقتار اۋباكىروۆ كىم؟
«نيەۆادا - سەمەي» قوزعالىسىن ۇيىمداستىرۋشى
مەملەكەتتىك تۋدىڭ اۆتورى
قازاق ءۆالسىنىڭ كورولى
جىلقى نە ىستەيدى؟
الماتىنىڭ بۇرىنعى اتاۋى
تاۋەلسىزدىك كۇنى
كيىز ءۇيدىڭ توبەسى
ابايدىڭ شىن اتى
جىلقىنىڭ ءسۇتى
تەڭگە ديزاينەرى
قازاقستاندا تىلدەر كۇنى
قازاق ءتىلى ءوز مارتەبەسىن قاشان الدى؟
تۇڭعىش تەاتر قاي قالادا اشىلدى؟
قۇرمانعازىنىڭ شاكىرتى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
