مۇحتار اۋەزوۆ «كوكسەرەك» اڭگىمەسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. اۋەزوۆ «كوكسەرەك» اڭگىمەسى
ماقساتى: - جازۋشىنىڭ تابيعات پەن ادامدار تاعدىرىن قاتار سۋرەتتەگەن «كوكسەرەك» اڭگىمەسىنەن العان بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، اڭگىمە مازمۇنى ارقىلى باستى كەيىپكەرلەردىڭ ءىس - ارەكەتتەرىنە، اۆتوردىڭ كوزقاراسىن بايلانىستىرۋ
- وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، اڭ مەن ادام اراسىنداعى تارتىسىن سۋرەتتەۋ ارقىلى تىرشىلىك ءۇشىن كۇرەستىڭ ءمانىن اشقىزا وتىرىپ، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ، ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن قورعاي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
- قورشاعان ورتانى سۇيۋگە، تابيعاتتىڭ ءاربىر پەرزەنتىنىڭ ورىنى ەرەكشە ەكەنىن ايتىپ، تابيعات پەن ادام ءارقاشان قارىم - قاتىناستا بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋ، ادامگەرشىلىككە باۋلۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن وياتۋ.
ءتيپى: قورىتىندى - قايتالاۋ ساباعى
ءتۇرى: ءبىلىمدى جيناقتاۋ، بەكىتۋ ساباعى.
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، پوەزيا مينۋتى، ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، ويقوزعاۋ، تالداۋ، سۋرەتتەۋ، جوبا قورعاۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ءوزىن - ءوزى تانۋ، ءان - اۋەز.
كورنەكىلىگى: جازۋشىنىڭ شىعارمالار جيناعى، بەينەفيلم، قوسىمشا دەرەكتەر، سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا.
وقىتۋ ناتيجەسى: تاقىرىپتى مەڭگەرىپ، ءبىلىم قورجىندارىن مۇقتار ومارحان ۇلى اۋەزوۆتىڭ شىعارماشىلىعى جانە ناقىل سوزدەرىمەن تولىقتىرۋ.
ساباقتىڭ مازمۇنى: I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
- امانداسۋ، نازارلارىن بۇگىنگى ساباققا اۋدارۋ.
فلەش - ترەنينگ: «سالەمدەسۋ» (وقۋشىلاردىڭ ناتيجەلى جۇمىس جاساۋىنا جاعداي جاساۋ. وقۋشىلار ورتاعا دوڭگەلەنىپ تۇرىپ، وزدەرىنە ۇنايتىن وقۋشىمەن جۇپتاسىپ، ءمۇعالىمنىڭ جۇرگىزۋىمەن ءتۇرلى ەلدەردىڭ امانداسۋىن وتكىزەدى.
ءۇندى ەلى - قوس قولىن ماڭدايىنا جاقىنداتىپ، ءيىلىپ سالەمدەسەدى.
تايۆان - ءبىر - ءبىرىنىڭ مۇرىنىن ۋقالاپ امانداسادى.
قازاقتار - ءتوس قاعىسىپ امانداسادى.
توپقا ءبولۋ: وقۋشىلار قولدارىنداعى قاعاز قيىندىلارىن بىرىكتىرۋ ارقىلى، سۋرەتتى جيناستىرىپ توپقا بولىنەدى. سۋرەتتە قۇرماشتىڭ، كوكسەرەكتىڭ، اجەسىنىڭ، قاسەننىڭ پورترەتتەرى شىعۋ كەرەك.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. «مەن بىلەمىن» ءادىسى ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ.
1. قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى م. اۋەزوۆ قاي جىلى دۇنيەگە كەلىپ، قاي جىلى دۇنيەدەن وزدى؟
ا) 1893 - 1938؛ ب) 1846 - 1945؛ ۆ) 1897 - 1961.
2. مىنا شىعارمالاردىڭ قايسىسى م. اۋەزوۆتىكى؟
ا)«تارلانىم»؛ ب) «اياگوز، قايدا باراسىڭ؟» ۆ) «جەتىم».
3. م. اۋەزوۆتىڭ قاي شىعارماسى ارقىلى قازاق حالقى بۇكىل الەمگە تانىلدى؟
ا)«ەڭلىك - كەبەك»؛ ب) «اباي جولى»؛ ۆ) «حان كەنە».
4.«جوتاسى كۇدىرەيگەن، قۇيرىعى شوپ - شولاق، بويى تاۋ باسىندا تايداي كورىنەدى. ەرتەگىنىڭ كوكجالى» دەپ كوكسەرەكتى سۋرەتتەۋى اڭگىمەنىڭ قاي بولىمىندە جازىلادى؟
ا) 2؛ ب) 3؛ ۆ) 4؛
5. قاسقىردىڭ نەشە كۇشىگى ءولتىرىلدى؟
ا) 2؛ ب) 3؛ ۆ) 5؛
6. «قۋارعان - اي، نەڭدى الىپ ەدىم؟ نە جازىپ ەم؟... باۋىرىنا سالىپ وسىرگەننەن باسقا نە قىپ ەدى مەنىڭ قۇلىنىم؟» دەپ كىم كوكسەرەكتى باسقا تەپكەن كىم؟
ا) قاسەن؛ ب) اجەسى؛ ۆ) قۇرماش؛
7. قۇرماش كوكسەرەكپەن ەڭ سوڭعى رەت قاي جەردە كەزدەستى؟
ا) اۋىلدا؛ ب) قوي باعىپ جۇرگەندە؛ ۆ) سەرۋەندەپ جۇرگەندە؛
8) «كاپىر، قىرىس، تاعى ەمەس پە! كەۋدەسىن بەرمەيدى، جاسىمايدى!» دەگەن كىمدەر؟
ا) قاسەن؛ ب) بەيسەنبەك؛ ۆ) اۋىل ادامدارى؛
9.«سول جالعىزىمدى ولتىرگەن قاسقىردى قولىما اكەلىپ، كوزىن ويعىزباساڭ، سەن ماعان تۋىسقان ەمەسسىڭ!» دەگەن كىم؟
ا) قاسەن؛ ب) اجەسى؛ ۆ) قۇرماشتىڭ اكەسى.
10. كوكسەرەكتى جەڭگەن توبەتتىڭ اتى؟
ا) ءاقتوس؛ ب) اققاسقا؛ ۆ) اقتان
(تەستتى ورىنداۋ كەزىندە جانعا جاعىمدى اۋەن وينايدى. وقۋشىلار بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتايدى. سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى ۇپاي جينايدى.
ءوزارا باعالاۋ: تاقتادا تەستىڭ جاۋابى بەرىلەدى:
تەست جاۋابى: 1 - ۆ؛ 2 - ۆ؛ 3 - ب؛ 4 - ۆ؛ 5 - ب؛ 6 - ب؛ 7 - ب؛ 8 - ۆ؛ 9 - ب؛ 10 - ب؛
«5»- 9 - 10 دۇرىس؛ «4»- 7 - 8 دۇرىس؛ «3»- 5 - 6 دۇرىس؛ «2»- دۇرىس جاۋاپ 5-تەن تومەن بولسا؛)
III. ا) نەگىزگى ءبولىم.
«ءوز باسىم وزگە ەلگە ساپار شىعىپ، وزگە جۇرتتىڭ تابالدىرىعىن اتتاي قالسام، ءارقاشان قاسيەت تۇتىپ، وزىممەن بىرگە قاستەرلەپ الا جۇرەتىن ەكى ءتۇرلى ۇلتتىق اسىلىم بار: ءبىرى - «ماناس»، ءبىرى – مۇحتار اۋەزوۆ»- دەپ شىڭعىس ايتماتوۆ ايتسا.
«مەن ونىڭ شىعارمالارىن تۋعان ەلىمە تانىستىرۋشى بولۋدى وزىمە ۇلكەن ابىروي سانايمىن. م اۋەزوۆ حح عاسىردىڭ اسا ۇلى جازۋشىلارىنىڭ ءبىرى» (لۋي اراگون فرانسۋز جازۋشىسى).
سوندىقتان اۋەزوۆتىڭ ءار ءسوزىن تەرەڭ بويعا ءسىڭىرىپ، ۇڭىلە وتىرىپ سەزىنە - تەك ادەبيەت ايدىنىندا جۇرگەندەردىڭ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار نۇرىن، سىرىن كورە بىلەر، كوكىرەگى وياۋ ءاربىر ازاماتتىڭ پارىزى. ەندەشە، بالالار، ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن وتكەن شىعارمالاردى عانا ەمەس، كورگەن - بىلگەندەرىمىزدى ويعا ءتۇيىپ، ەسكە ءتۇسىرىپ، بۇگىنگى ساباعىمىزدى ىزدەنۋشىلىك ساباق رەتىندە باستايمىز. «مەن بىلەتىن اۋەزوۆ» شىعارماشىلىق جۇمىس، سلايدتار پرەزەنتاسياسى. ( ءار توپ وزدەرىنىڭ سلايدتارىن قورعاپ، كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنادى.)
ءا) ءار توپ «ۇلى اۋەزوۆ» توپتاستىرۋ ستراتەگياسى بويىنشا جۇمىس جاسايمىز.
ۇلى اۋەزوۆ
↓
اقىن، جازۋشى، دراماتۋرگ، عالىم.
اۋدارماشى
فيلوسوف
زەرتتەۋشى
اكادەميك
قوعام قايراتكەرى
ب) «وي قوزعاۋ» ءبولىمى. ( شىعارمانى جان - جاقتى تالداۋ)
(ءار توپ كلاستەر ارقىلى شىعارمانىڭ تاقىرىبىن اشادى)
ءىV. قورىتىندى. «كىم كىنالى؟» («جۋان - جىڭىشكە» سۇراقتار ءادىسى.)
- كوكسەرەك قۇرماشتان گورى اق قاسقىرمەن نەگە تەز باۋىرلاستى؟
- قاسقىرلار ءىس - ارەكەتى مەن ادامدار ءىس - ارەكەتىندە ۇقساستىق بار ما؟ قايسىسى قاتالىراق؟
- قۇرماشتىڭ ولىمىنە كىم كىنالى؟
- قاسقىرلاردى قولعا ۇيرەتۋگە بولاما؟
V. ءۇي تاپسىرماسى: «كوكسەرەك - تابيعاتتىڭ تاعى پەرزەنتى» شاعىن شىعارما جازۋ.
(توپتىڭ كوشباسشىلارى توپ مۇشەلەرىنىڭ جۇمىس جاساۋ دەڭگەيىنە توقتالادى).
ماقساتى: - جازۋشىنىڭ تابيعات پەن ادامدار تاعدىرىن قاتار سۋرەتتەگەن «كوكسەرەك» اڭگىمەسىنەن العان بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، اڭگىمە مازمۇنى ارقىلى باستى كەيىپكەرلەردىڭ ءىس - ارەكەتتەرىنە، اۆتوردىڭ كوزقاراسىن بايلانىستىرۋ
- وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، اڭ مەن ادام اراسىنداعى تارتىسىن سۋرەتتەۋ ارقىلى تىرشىلىك ءۇشىن كۇرەستىڭ ءمانىن اشقىزا وتىرىپ، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ، ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن قورعاي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
- قورشاعان ورتانى سۇيۋگە، تابيعاتتىڭ ءاربىر پەرزەنتىنىڭ ورىنى ەرەكشە ەكەنىن ايتىپ، تابيعات پەن ادام ءارقاشان قارىم - قاتىناستا بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋ، ادامگەرشىلىككە باۋلۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن وياتۋ.
ءتيپى: قورىتىندى - قايتالاۋ ساباعى
ءتۇرى: ءبىلىمدى جيناقتاۋ، بەكىتۋ ساباعى.
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، پوەزيا مينۋتى، ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، ويقوزعاۋ، تالداۋ، سۋرەتتەۋ، جوبا قورعاۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ءوزىن - ءوزى تانۋ، ءان - اۋەز.
كورنەكىلىگى: جازۋشىنىڭ شىعارمالار جيناعى، بەينەفيلم، قوسىمشا دەرەكتەر، سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا.
وقىتۋ ناتيجەسى: تاقىرىپتى مەڭگەرىپ، ءبىلىم قورجىندارىن مۇقتار ومارحان ۇلى اۋەزوۆتىڭ شىعارماشىلىعى جانە ناقىل سوزدەرىمەن تولىقتىرۋ.
ساباقتىڭ مازمۇنى: I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
- امانداسۋ، نازارلارىن بۇگىنگى ساباققا اۋدارۋ.
فلەش - ترەنينگ: «سالەمدەسۋ» (وقۋشىلاردىڭ ناتيجەلى جۇمىس جاساۋىنا جاعداي جاساۋ. وقۋشىلار ورتاعا دوڭگەلەنىپ تۇرىپ، وزدەرىنە ۇنايتىن وقۋشىمەن جۇپتاسىپ، ءمۇعالىمنىڭ جۇرگىزۋىمەن ءتۇرلى ەلدەردىڭ امانداسۋىن وتكىزەدى.
ءۇندى ەلى - قوس قولىن ماڭدايىنا جاقىنداتىپ، ءيىلىپ سالەمدەسەدى.
تايۆان - ءبىر - ءبىرىنىڭ مۇرىنىن ۋقالاپ امانداسادى.
قازاقتار - ءتوس قاعىسىپ امانداسادى.
توپقا ءبولۋ: وقۋشىلار قولدارىنداعى قاعاز قيىندىلارىن بىرىكتىرۋ ارقىلى، سۋرەتتى جيناستىرىپ توپقا بولىنەدى. سۋرەتتە قۇرماشتىڭ، كوكسەرەكتىڭ، اجەسىنىڭ، قاسەننىڭ پورترەتتەرى شىعۋ كەرەك.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. «مەن بىلەمىن» ءادىسى ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ.
1. قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى م. اۋەزوۆ قاي جىلى دۇنيەگە كەلىپ، قاي جىلى دۇنيەدەن وزدى؟
ا) 1893 - 1938؛ ب) 1846 - 1945؛ ۆ) 1897 - 1961.
2. مىنا شىعارمالاردىڭ قايسىسى م. اۋەزوۆتىكى؟
ا)«تارلانىم»؛ ب) «اياگوز، قايدا باراسىڭ؟» ۆ) «جەتىم».
3. م. اۋەزوۆتىڭ قاي شىعارماسى ارقىلى قازاق حالقى بۇكىل الەمگە تانىلدى؟
ا)«ەڭلىك - كەبەك»؛ ب) «اباي جولى»؛ ۆ) «حان كەنە».
4.«جوتاسى كۇدىرەيگەن، قۇيرىعى شوپ - شولاق، بويى تاۋ باسىندا تايداي كورىنەدى. ەرتەگىنىڭ كوكجالى» دەپ كوكسەرەكتى سۋرەتتەۋى اڭگىمەنىڭ قاي بولىمىندە جازىلادى؟
ا) 2؛ ب) 3؛ ۆ) 4؛
5. قاسقىردىڭ نەشە كۇشىگى ءولتىرىلدى؟
ا) 2؛ ب) 3؛ ۆ) 5؛
6. «قۋارعان - اي، نەڭدى الىپ ەدىم؟ نە جازىپ ەم؟... باۋىرىنا سالىپ وسىرگەننەن باسقا نە قىپ ەدى مەنىڭ قۇلىنىم؟» دەپ كىم كوكسەرەكتى باسقا تەپكەن كىم؟
ا) قاسەن؛ ب) اجەسى؛ ۆ) قۇرماش؛
7. قۇرماش كوكسەرەكپەن ەڭ سوڭعى رەت قاي جەردە كەزدەستى؟
ا) اۋىلدا؛ ب) قوي باعىپ جۇرگەندە؛ ۆ) سەرۋەندەپ جۇرگەندە؛
8) «كاپىر، قىرىس، تاعى ەمەس پە! كەۋدەسىن بەرمەيدى، جاسىمايدى!» دەگەن كىمدەر؟
ا) قاسەن؛ ب) بەيسەنبەك؛ ۆ) اۋىل ادامدارى؛
9.«سول جالعىزىمدى ولتىرگەن قاسقىردى قولىما اكەلىپ، كوزىن ويعىزباساڭ، سەن ماعان تۋىسقان ەمەسسىڭ!» دەگەن كىم؟
ا) قاسەن؛ ب) اجەسى؛ ۆ) قۇرماشتىڭ اكەسى.
10. كوكسەرەكتى جەڭگەن توبەتتىڭ اتى؟
ا) ءاقتوس؛ ب) اققاسقا؛ ۆ) اقتان
(تەستتى ورىنداۋ كەزىندە جانعا جاعىمدى اۋەن وينايدى. وقۋشىلار بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتايدى. سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى ۇپاي جينايدى.
ءوزارا باعالاۋ: تاقتادا تەستىڭ جاۋابى بەرىلەدى:
تەست جاۋابى: 1 - ۆ؛ 2 - ۆ؛ 3 - ب؛ 4 - ۆ؛ 5 - ب؛ 6 - ب؛ 7 - ب؛ 8 - ۆ؛ 9 - ب؛ 10 - ب؛
«5»- 9 - 10 دۇرىس؛ «4»- 7 - 8 دۇرىس؛ «3»- 5 - 6 دۇرىس؛ «2»- دۇرىس جاۋاپ 5-تەن تومەن بولسا؛)
III. ا) نەگىزگى ءبولىم.
«ءوز باسىم وزگە ەلگە ساپار شىعىپ، وزگە جۇرتتىڭ تابالدىرىعىن اتتاي قالسام، ءارقاشان قاسيەت تۇتىپ، وزىممەن بىرگە قاستەرلەپ الا جۇرەتىن ەكى ءتۇرلى ۇلتتىق اسىلىم بار: ءبىرى - «ماناس»، ءبىرى – مۇحتار اۋەزوۆ»- دەپ شىڭعىس ايتماتوۆ ايتسا.
«مەن ونىڭ شىعارمالارىن تۋعان ەلىمە تانىستىرۋشى بولۋدى وزىمە ۇلكەن ابىروي سانايمىن. م اۋەزوۆ حح عاسىردىڭ اسا ۇلى جازۋشىلارىنىڭ ءبىرى» (لۋي اراگون فرانسۋز جازۋشىسى).
سوندىقتان اۋەزوۆتىڭ ءار ءسوزىن تەرەڭ بويعا ءسىڭىرىپ، ۇڭىلە وتىرىپ سەزىنە - تەك ادەبيەت ايدىنىندا جۇرگەندەردىڭ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار نۇرىن، سىرىن كورە بىلەر، كوكىرەگى وياۋ ءاربىر ازاماتتىڭ پارىزى. ەندەشە، بالالار، ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن وتكەن شىعارمالاردى عانا ەمەس، كورگەن - بىلگەندەرىمىزدى ويعا ءتۇيىپ، ەسكە ءتۇسىرىپ، بۇگىنگى ساباعىمىزدى ىزدەنۋشىلىك ساباق رەتىندە باستايمىز. «مەن بىلەتىن اۋەزوۆ» شىعارماشىلىق جۇمىس، سلايدتار پرەزەنتاسياسى. ( ءار توپ وزدەرىنىڭ سلايدتارىن قورعاپ، كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنادى.)
ءا) ءار توپ «ۇلى اۋەزوۆ» توپتاستىرۋ ستراتەگياسى بويىنشا جۇمىس جاسايمىز.
ۇلى اۋەزوۆ
↓
اقىن، جازۋشى، دراماتۋرگ، عالىم.
اۋدارماشى
فيلوسوف
زەرتتەۋشى
اكادەميك
قوعام قايراتكەرى
ب) «وي قوزعاۋ» ءبولىمى. ( شىعارمانى جان - جاقتى تالداۋ)
(ءار توپ كلاستەر ارقىلى شىعارمانىڭ تاقىرىبىن اشادى)
ءىV. قورىتىندى. «كىم كىنالى؟» («جۋان - جىڭىشكە» سۇراقتار ءادىسى.)
- كوكسەرەك قۇرماشتان گورى اق قاسقىرمەن نەگە تەز باۋىرلاستى؟
- قاسقىرلار ءىس - ارەكەتى مەن ادامدار ءىس - ارەكەتىندە ۇقساستىق بار ما؟ قايسىسى قاتالىراق؟
- قۇرماشتىڭ ولىمىنە كىم كىنالى؟
- قاسقىرلاردى قولعا ۇيرەتۋگە بولاما؟
V. ءۇي تاپسىرماسى: «كوكسەرەك - تابيعاتتىڭ تاعى پەرزەنتى» شاعىن شىعارما جازۋ.
(توپتىڭ كوشباسشىلارى توپ مۇشەلەرىنىڭ جۇمىس جاساۋ دەڭگەيىنە توقتالادى).
You Might Also Like
