سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 12 ساعات بۇرىن)
قازاق حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرى (سەبەپ - سالدار سالالاس قۇرمالاس سويلەم)
ساباقتىڭ لەكسيكالىق تاقىرىبى: «قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى»
ساباقتىڭ گرامماتيكالىق تاقىرىبى: سەبەپ - سالدار سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. بىلىمدىلىك: تىڭدالىم، وقۋلىم، جازىلىم، ايتىلىم سويلەسۋ ارەكەتتەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ تاقىرىپ بويىنشا بىلىمدەرىن
تەرەڭدەتۋ. 2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن مولايتۋ، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
3. تاربيەلىك: تاقىرىپ ارقىلى وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ، قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرىن ءبىلىپ، قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: كورنەكىلىك، ىزدەندىرۋ، ينتەراكتيۆتىك.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءبىلىم، بىلىك، ىسكەرلىك داعدىرلارىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ فورماسى: سىنىپتىق، جەكەلەي.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، تەست، بەينەتاسپا، فليپچارت.
ساباقتىڭ تەحنولوگياسى: ينتەراكتيۆتىك وقىتۋ، دامىتا وقىتۋ.

ساباقتىڭ قۇرىلىمى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. وتكەن تاقىرىپتى بويىنشا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن تەكسەرۋ، وقۋ ماقساتىن قويۋ كەزەڭى.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى انىقتاۋ كەزەڭى.
IV. جاڭا ساباق: 1. سوزدىك جۇمىسى.
2. ماتىنمەن جۇمىس.
V. بەكىتۋ كەزەڭى.
VI. قورىتىندىلاۋ جانە باعالاۋ كەزەڭى.
VII. ۇيگە تاپسىرما.
VIII. رەلاكساسيا.

ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
• 1. ءتىلاشار
• 2. پسيحولوگيالىق احۋال

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
5 - ساباق ادامنىڭ قۇندىلىعى. ءال - فارابي دوستىق تۋرالى. 3 - تاپسىرما، 61ب.

ءىىى. وتكەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ
• 1. قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟
• 2. قۇرمالاس سويلەم قۇرامىنا قاراي نەشە توپقا بولىنەدى؟
• 3. سالالاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟
• 4. سالالاس قۇرمالاس سويلەم ماعىنالىق جاعىنان نەشە تۇرگە بولىنەدى؟
• 5. قۇرامىنداعى سويلەمدەردىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرىنە بايلانىستى سالالاس قۇرمالاس سويلەم نەشە تۇرگە بولىنەدى؟

ءىۇ. جاڭا ساباق
• سەبەپ - سالدار سالالاس قۇرمالاس سويلەم: قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەردەگى وي - قيمىل بىرەۋىندە سەبەبىن، بىرەۋىندە سالدارىن كورسەتەدى.
• سويلەمدەردىڭ اراسىندا كەلەتىن شىلاۋلار: نەگە دەسەڭىز، سوندىقتان، ويتكەنى، سول سەبەپتى، سەبەبى.

ءىۇ. جاڭا ساباق
• 1. سوزدىك جۇمىسى 2. ماتىنمەن جۇمىس 3. تاقتامەن جۇمىس
• ءىۇ. جاڭا ساباق.
ءماتىندى وقىڭىز، مازمۇنىن ءتۇسىنىڭىز.
بالاعا ات قويۋ
حالىقتا بالاعا ات قويۋدىڭ الۋان ءتۇرلى داستۇرلەرى بار. اتا - انا سابيگە ات قويماس بۇرىن كوپ ويلانىپ، سان تولعانادى. مۇنىڭ سىرى بالاعا ات قويۋدىڭ اسا جاۋاپتى، اسا قيىن ەكەنىن كورسەتەدى. ارينە، اتا - انا بالام جامان بولسىن دەمەيدى. ونىڭ بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتەدى. حالقىنىڭ اياۋلى ازاماتى بولسا ەكەن دەپ تىلەيدى. سوندىقتان دا ات قويۋدا جاس جۇبايلار، كوبىنەسە كوپتى كورگەن جانە سىي - قۇرمەتكە بولەنگەن قارت كىسىلەرگە الدىمەن جول بەرگەن. بۇل – جاس جۇبايلاردىڭ ۇلكەننەن قورىققاندىعى ەمەس، قايتا ونى سىيلاعاندىعى، قۇرمەت كورسەتكەندىگى.
ات قويۋعا اتا - انانىڭ دوستارى، جولداستارى، اعايىن - تۋىستار، جەكجات - تارى قاتىستىرىلادى

ءىۇ. سوزدىك جۇمىسى:
ات، ەسىم – يميا
ءداستۇر – تراديسيا
الۋان ءتۇرلى – رازنووبرازنىە
سان تولعانادى – منوگو رازدۋمىۆايۋت
اياۋلى ازامات – زناتنىي چەلوۆەك
كوبىنەسە – ۆو منوگوم
كوپتى كورگەن – منوگو ۋۆيديەۆشيي
سىي - قۇرمەتكە بولەنگەن – پوچەتنىە، ۋۆاجاەمىە

تومەندەگى سوزدەر مەن ءسوز تىركەستەرىن پايدالانىپ، ەكى پۋنكتتەن ءبىر سەبەپ - سالدار سالالاس قۇرمالاس سويلەم قۇراڭدار.
• 1. ءداستۇرى بار، الۋان ءتۇرلى، بالاعا، ات قويۋدىڭ، حالىقتا.
• 2. تولعانادى، ويلانىپ، سان، كوپ، بۇرىن، ات، قويماس، سابيگە.
• 3. تىلەيدى، ازاماتى، اياۋلى، حالقىنىڭ، بولسا ەكەن، دەپ، اتا - انا، ءسابيدى.
• 4. قاتىستىرىلادى، بالاعا ات قويۋعا، دوستارى، اتا - انانىڭ، جولداستارى، جەكجاتتارى، اعايىن - تۋىستارى.

ءۇ. بەكىتۋ كەزەڭى. ءماتىندى تىڭداڭىز جانە تومەندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭىز.
قازاقتىڭ سالت - داستۇرلەرى
قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرپى – قوعامنىڭ رۋحاني، مادەني جانە ادامگەرشىلىك الەمىندەگى قىمبات قازىنا. وندا حالىقتىڭ ءومىر تاجىريبەسى، ىزدەنىسى، تانىمى، تاريحى جيناقتالعان. قازاقتا: شىلدەحانا، قىرقىنان شىعارۋ، بەسىك جىرى، تۇساۋ كەسۋ، سۇندەت توي، قۇدا ءتۇسۋ، قىز ايتتىرۋ، ۇكى تاعۋ، ۇرىن كەلۋ، قۇدا تارتار، بەتاشار، نەكە قيۋ، باتا بەرۋ، امەڭگەرلىك، ت. ب. سالت - داستۇرلەر بار. سونداي - اق، ۇلتتىق تاعام، ۇلتتىق ويىن، ۇلتتىق كيىم، مۋزىكالىق اسپاپتارىنىڭ دا وزىندىك ەرەكشەلىگى، تاريحى بار.

سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭىز:
• 1. ءماتىن نە تۋرالى؟
2. سالت - ءداستۇر دەگەن نە؟
3. قانداي سالت - ءداستۇر بىلەسىڭ؟
ءوزىڭدى تەكسەر لەكسيكالىق - گرامماتيكالىق تەست.
1. قازاقتىڭ سالت - ءداستۇرىن بىلدىرەتىن سوزدەر توبى:
ا) زات، ات، ءسوز
ءا) اينا، تاراق، قايشى
ب) اتا، اجە، اپكە
ۆ) شىلدەحانا، تۇساۋكەسەر، ءتىلاشار
گ) اڭگىمە، ەرتەگى، ورەڭ.

2. ادەپتىلىك، ار - ۇيات - ادامدىقتىڭ بەلگىسى اۋدارماسى قالاي؟
ا) وبمانىۆات – زلو، بيت وبمانۋتىم گلۋپو
ءا) ۋ كوگو منوگو درۋزەي، توگو نە ۆوزمەت ني ودين ۆراگ
ب) ۆەجليۆوست، چەست، سوۆەست زناك چەلوۆەچنوستي

3. سەبەپ - سالدار جالعاۋلىقتى تابىڭىز:
ا) بولماسا
ءا) ءۇشىن
ب) سوندىقتان
ۆ) بىردە

4. قۇرمالاس سويلەم نەشە سويلەمنەن تۇرادى؟
ا) ءبىر سويلەمنەن
ءا) ەكى نەمەسە ودان دا كوپ سويلەمنەن
ب) ەكى سويلەمنەن
ۆ) بىرنەشە سويلەمنەن

5. مىناۋ قانداي سالالاس قۇرمالاس سويلەم؟ ءان باستالدى، ءبىراق دومبىرا سازى باسىلعان جوق.
ا) تالعاۋلى سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ءا) ىلىكتەس سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ب) كەزەكتەس سالالاس قۇرامالاس سويلەم
ۆ) قارسىلىقتى سالالاس قۇرمالاس سويلەم

6. ۇيلەنۋ تويى، بەسىككە سالۋ، شىلدەحانا
ا) ماقالدار
ءا) داستۇرلەر
ب) ولەڭدەر
ۆ) ناقىل سوزدەر

7. «بەسىككە سالۋ» دەگەن نە؟
ا) ۇلتتىق ويىن
ءا) سالت - ءداستۇر
ب) تۇراقتى تىركەس
ۆ) ماقالدار

8. سويلەمنىڭ ءتۇرىن انىقتاڭدار.
قازاق وتباسىندا قىزدىڭ ورنى ۇلكەن، ويتكەنى قىزدى ەرەكشە قۇرمەتتەيدى.
ا) كەزەكتەس سالالاس قۇرمالاس
ءا) ىڭعايلاس سالالاس قۇرمالاس
ب) سەبەپ - سالدار سالالاس قۇرمالاس

9. سەبەپ - سالدار سالالاس قۇرمالاس سويلەمنىڭ جالعاۋلىقتارىن تابىڭدار:
ا) بىرەسە، كەيدە، بىردە
ءا) نە، نەمەسە، يا، الدە، بىردە
ب) ءبىراق الايدا، دەگەنمەن
ۆ) سوندىقتان، سەبەبى، ويتكەنى، نەگە دەسەڭ

10. مىناۋ قاي سالالاس قۇرمالاس سويلەمنىڭ شىلاۋلارى؟
ويتكەنى، سوندىقتان، سول سەبەپتى، نەگە دەسەڭ.
ا) قارسىلىقتى سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ءا) ىلىكتەس سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ب) سەبەپ - سالدار سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ۆ) ىڭعايلاس سالالاس قۇرمالاس سويلەم

جاۋابى:
• 1. ۆ 2. ب 3. ب 4. ە 5. ۆ 6. ءا 7. ءا 8. ب 9. ۆ 10. ب
• “5” – 9 - 10 ب. “4” – 8 - 7 ب. “3” – 6 - 4 ب. “2” – 3 - 1 ب.
• تاقتادا كورسەتىلگەن “قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى” سۋرەتتەرىن مۇقيات قاراڭىز.
• تاپسىرما: سۋرەتتە بەرىلگەن قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرىنىڭ اتتارىن داپتەرلەرىڭىزگە جازىڭىز، ءبىر سالت - ءداستۇر تۋرالى مالىمەت بەرىڭىز.
سوزدەردى سايكەستىر:
• سالت - ءداستۇر ---------تراديسيا، وبىچاي
پويسك --------------------ىزدەنىس
تاجىريبە ---------------وپىت، پراكتيكا
• تانىم ----------------پوزنانيە
اياۋلى ازامات ---------گۋماننوست
ءومىر --------------------جيزن

ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما:
• 1. قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى تۋرالى جارناما جازۋ
• 2.”شىلدەحانا” تويى بويىنشا ءبىر ساحنالىق كورىنىستىڭ سەنارييىن جازۋ
ءۇىىى. رەلاكساسيا:
• 1. ماداقتاۋ
• 2. ىنتالاندىرۋ
• 3. جىلى لەبىز

باقىت، ەڭبەك، بەرەكە،
ىرىس كۇنىن تىلەيمىن

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما