ءتىل – ۇلت قازىناسى (سايىس ساباق)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: “ءتىل – ۇلت قازىناسى”
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ءتىل جايىندا بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ
2. ءسوزدىڭ قورىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ
3. ءتىلدى قادىرلەي بىلۋگە، پاتريوتتىق سەزىمگە باۋلۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، ينتەراكتيۆتىك تاقتا
ساباقتىڭ ءادىسى: ىزدەندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ ەپيگرافى:
“انا ءتىلىڭ – ارىڭ بۇل،
ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە!”
ساباقتىڭ بارىسى:
1 - ءبولىم “بايگە”
2 - ءبولىم “كوكپار”
3 - ءبولىم “زەرەكتىك”
4 - ءبولىم “شاپشاڭدىق”
5 - ءبولىم “تاپقىرلىق”
6 - ءبولىم “شەشەندىك”
1 - ءبولىم “بايگە”
سونىمەن، ءبىرىنشى سايىستا ءار ءتۇرلى سۇراقتار قويىلادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 5 ۇپايدان قويىلادى. ءار كەزەڭنەن سوڭ ءادىلقازىلار القاسى ۇپاي سانىمەن تانىستىرىپ وتىرادى. سونىمەن بىرگە ءبىر - بىرلەرىڭە كەدەرگى جاساماۋلارىڭىزدى سۇرايمىن.
1. ق ر - نىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى قاي ءتىل؟
2. ورىس تىلىندە قوسىمشانىڭ ءبىر ءتۇرى جۇرناق دەگەن بار ما؟
3. قازاق تىلىندەگى ارىپتەردىڭ رەتى بويىنشا ورنالاسۋ جيىنتىعىن نە دەيمىز؟
4.”كەل، بالالار، وقىلىق” ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
5. قازاق تىلىنە عانا ءتان ارىپتەر سانى نەشەۋ؟
6. تاۋىق ءتۇس كورەدى مە، ماتەلمەن جاۋاپ بەر.
7. قازاق حالىق بولىپ قاي عاسىردا قالىپتاستى؟
8. ءتىل تۋرالى زاڭعا قاي جىلى سوڭعى وزگەرىس ەنگىزىلىپ قابىلداندى؟
9. ءازىل ارالاس سۇراق، شالعا قاراعاندا بالانىڭ نەسى كوپ؟
10. وتتان ىستىق نە؟
11. ادامنىڭ توبە شاشى تىك تۇرادى ما، قاي كەزدە؟
12. ەردىڭ اتىن نە شىعارادى؟
13. ۇرلىقتىڭ ءتۇبى بار ما، بار بولسا نە؟
14. وتىرىكشى كىمدى الدايدى؟
15. ال، ەكىنشى باقىتىم - ءتىلىم مەنىڭ،
تاس جۇرەكتى تىلىممەن تىلىمدەدىم.
كەي - كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە،
قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم.
16. ادامنىڭ قاي مۇشەسى قورقاق، قاي مۇشەسى باتىر؟
17. قازاق تىلىندە نەشە داۋىستى دىبىس بار؟
18. جۇرناقسىز دا جۇرناق بار ما، بار بولسا قايسىسى؟
19. ەل رامىزدەرىنىڭ قايسىسىندا قاناتتى پىراق سۋرەتتەلگەن؟
20. اقىن ا. قۇنانباي ۇلى “ءتىل ونەرى نەمەن تەڭ “دەدى؟
21. قازاقتىڭ باس اقىنى
22. تىلىمىزگە ەنگەن جاڭا سوزدەردى تەرمين تىلىندە نە دەيمىز؟
23. جىلاتاتىن دا، جۇباتاتىن دا نە؟
24.”انا ءتىلىن ۇمىتقان ادام ءوز حالقىنىڭ وتكەنىنەن دە، بولاشاعىنان دا قول ۇزەدى” دەگەن ناقىل ءسوزدىڭ اۆتورى كىم؟
25. قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل، ال ورىس ءتىلى قانداي ءتىل؟
2 - ءبولىم “كوكپار”
بۇل كەزەڭنىڭ شارتى مىناداي – الدارىڭىزدا ساندار جازىلعان پاراقشالار ءىلۋلى تۇر. سول سانداردىڭ بىرەۋىن تاڭداپ الاسىزدار. سان جازىلعان پاراقشانىڭ ارتىندا سۇراقتار جازىلعان، سول سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەسىزدەر. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بەرسەڭىزدەر، سول سان سىزدەرگە ۇپاي بولىپ قوسىلادى. ەڭ از ۇپاي جيناعان وقۋشى ءبىرىنشى بولىپ تاڭدايدى.
10 ”مەن جاستارعا سەنەمىن”،”باتىر بايان”شىعارمالارىنىڭ اۆتورى كىم؟
20 ءسوزدىڭ دۇرىس جازىلۋىن قاي سوزدىك قاراستىرادى؟
30 اۋىزەكى سويلەۋ تىلىنەن جوعارى تۇرعان، ورنىققان نورمالارى بار، بارشاعا تۇسىنىكتى كوركەم ءتىل؟
40 اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ “عىلىم تاپپاي ماقتانبا” ولەڭىندەگى 5 اسىل ءىستى اتا؟
50 ءتىل تۋرالى زاڭ نەشە باپتان تۇرادى؟
60 سەن قاي رەسپۋبليكادا تۇراسىڭ؟
3 - ءبولىم “زەرەكتىك”
بۇل كەزەڭنىڭ شارتىمەن تانىس بولىڭىزدار. ءقازىر ماقال - ماتەل، تۇراقتى تىركەستەر وقىلادى، ولاردىڭ ءبىر ءسوزى ءتۇسىرىلىپ وقىلادى. سول ءسوزدى تاۋىپ، ونى 3 تىلگە اۋداراسىڭدار. 3 تىلدە دە دۇرىس جاۋاپ ايتساڭىزدار 30 ۇپاي، 2 تىلدە دۇرىس جاۋاپ ايتسا 20 ۇپاي، تەك 1 تىلدە دۇرىس جاۋاپ ايتىلسا 10 ۇپاي قوسىلادى.
1. ەر قاناتى -.....
2. ءبىلىم.... قۇدىق قازعانداي.
3. دوسسىز ءومىر – تۇزسىز.....
4. ءبىلىمى كوپتى داۋ المايدى، دوسى كوپتى.... المايدى.
5. قوي اۋزىنان.... الماس.
6. توبە.... تىك تۇردى.
7. يت ولگەن.....
8. قاس پەن.... اراسىندا.
9. وتاندى ءسۇيۋ.... باستالادى.
10. كوپ ءسوز – كومىر، از ءسوز -.....
11. تىلىڭمەن جۇگىرمە،.... جۇگىر.
12. ونەر الدى – قىزىل.....
13. سەگىز قىرلى.... سىرلى.
14. تۇيەدەي بويىڭ بولعانشا،.... ويىڭ بولسىن.
15. ءتىل تاس جارادى، تاس جارماسا.... جارادى.
4 - ءبولىم “شاپشاڭدىق”
بۇل بولىمدە سايىسقا قاتىسۋشىلارعا ءبىر ءسوز بەرىلەدى، سول سوزدەن جەكە سوزدەر قۇراستىرۋ كەرەك. بارلىق ءسوز تاپتارىن قاتىستىرۋعا بولادى.
بەرىلەتىن ءسوز – “قۇرمەتتەۋلەرىنىڭ”
5 - ءبولىم “تاپقىرلىق”
شاشىراڭقى سوزدەردەن سويلەم قۇرۋ.
XXI، عاسىرى، تەحنيكا، عاسىر.
“اقپارات”، لاتىن، الىنعان، تەرمينى، تىلىنەن.
اقپارات، گازەت، راديو، تەليەۆيزيا، جۋرنال، ينتەرنەت، قۇرالدارىنا، جاتادى.
“قازاقتەلەكوم”، بايلانىس، كورسەتەتىن، قىزمەتىن، كاسىپورىن.
فوتوتەلەگرافتىق، “فاكس”، بايلانىس، دەپ، اتالادى.
تاپقىرلىق دەپ اتالاتىن بولىمدە ءمۇعالىم وقۋشىلارعا ءبىر تاقىرىپ بەرەدى. سول بەرىلگەن تاقىرىپتىڭ جاقسى جانە جامان جاقتارىن قاتار ويلاپ جازىپ ايتادى. ۇپاي سانى – 15.
مۇندا وقۋشىنىڭ كوزقاراسى، لوگيكالىق ويى ەسەپكە الىنادى.
تاقىرىپ: “ۇيالى تەلەفون”.
6 - ءبولىم “شەشەندىك”
“استانا قالاسى” تاقىرىبى بەرىلەدى، تاقىرىپ بويىنشا سويلەگەن وقۋشى ءوزىنىڭ ءتىل بايلىعىن، ويىن ەركىن جەتكىزىپ، ءسوز شەبەرلىگىن كورسەتەدى.
قورىتىندى
ساباقتى قورىتىندىلاپ، ۇپاي سانى بويىنشا ناتيجەسى شىعارىلادى. ءبىر وقۋشى وزىپ شىعىپ، جەڭىمپاز، “وزىق ويلى وقۋشى” بولادى. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمى باعالانادى.
نازارلارىڭىزعا كوپ راقمەت!
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ءتىل جايىندا بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ
2. ءسوزدىڭ قورىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ
3. ءتىلدى قادىرلەي بىلۋگە، پاتريوتتىق سەزىمگە باۋلۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، ينتەراكتيۆتىك تاقتا
ساباقتىڭ ءادىسى: ىزدەندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ ەپيگرافى:
“انا ءتىلىڭ – ارىڭ بۇل،
ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە!”
ساباقتىڭ بارىسى:
1 - ءبولىم “بايگە”
2 - ءبولىم “كوكپار”
3 - ءبولىم “زەرەكتىك”
4 - ءبولىم “شاپشاڭدىق”
5 - ءبولىم “تاپقىرلىق”
6 - ءبولىم “شەشەندىك”
1 - ءبولىم “بايگە”
سونىمەن، ءبىرىنشى سايىستا ءار ءتۇرلى سۇراقتار قويىلادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 5 ۇپايدان قويىلادى. ءار كەزەڭنەن سوڭ ءادىلقازىلار القاسى ۇپاي سانىمەن تانىستىرىپ وتىرادى. سونىمەن بىرگە ءبىر - بىرلەرىڭە كەدەرگى جاساماۋلارىڭىزدى سۇرايمىن.
1. ق ر - نىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى قاي ءتىل؟
2. ورىس تىلىندە قوسىمشانىڭ ءبىر ءتۇرى جۇرناق دەگەن بار ما؟
3. قازاق تىلىندەگى ارىپتەردىڭ رەتى بويىنشا ورنالاسۋ جيىنتىعىن نە دەيمىز؟
4.”كەل، بالالار، وقىلىق” ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
5. قازاق تىلىنە عانا ءتان ارىپتەر سانى نەشەۋ؟
6. تاۋىق ءتۇس كورەدى مە، ماتەلمەن جاۋاپ بەر.
7. قازاق حالىق بولىپ قاي عاسىردا قالىپتاستى؟
8. ءتىل تۋرالى زاڭعا قاي جىلى سوڭعى وزگەرىس ەنگىزىلىپ قابىلداندى؟
9. ءازىل ارالاس سۇراق، شالعا قاراعاندا بالانىڭ نەسى كوپ؟
10. وتتان ىستىق نە؟
11. ادامنىڭ توبە شاشى تىك تۇرادى ما، قاي كەزدە؟
12. ەردىڭ اتىن نە شىعارادى؟
13. ۇرلىقتىڭ ءتۇبى بار ما، بار بولسا نە؟
14. وتىرىكشى كىمدى الدايدى؟
15. ال، ەكىنشى باقىتىم - ءتىلىم مەنىڭ،
تاس جۇرەكتى تىلىممەن تىلىمدەدىم.
كەي - كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە،
قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم.
16. ادامنىڭ قاي مۇشەسى قورقاق، قاي مۇشەسى باتىر؟
17. قازاق تىلىندە نەشە داۋىستى دىبىس بار؟
18. جۇرناقسىز دا جۇرناق بار ما، بار بولسا قايسىسى؟
19. ەل رامىزدەرىنىڭ قايسىسىندا قاناتتى پىراق سۋرەتتەلگەن؟
20. اقىن ا. قۇنانباي ۇلى “ءتىل ونەرى نەمەن تەڭ “دەدى؟
21. قازاقتىڭ باس اقىنى
22. تىلىمىزگە ەنگەن جاڭا سوزدەردى تەرمين تىلىندە نە دەيمىز؟
23. جىلاتاتىن دا، جۇباتاتىن دا نە؟
24.”انا ءتىلىن ۇمىتقان ادام ءوز حالقىنىڭ وتكەنىنەن دە، بولاشاعىنان دا قول ۇزەدى” دەگەن ناقىل ءسوزدىڭ اۆتورى كىم؟
25. قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل، ال ورىس ءتىلى قانداي ءتىل؟
2 - ءبولىم “كوكپار”
بۇل كەزەڭنىڭ شارتى مىناداي – الدارىڭىزدا ساندار جازىلعان پاراقشالار ءىلۋلى تۇر. سول سانداردىڭ بىرەۋىن تاڭداپ الاسىزدار. سان جازىلعان پاراقشانىڭ ارتىندا سۇراقتار جازىلعان، سول سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەسىزدەر. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بەرسەڭىزدەر، سول سان سىزدەرگە ۇپاي بولىپ قوسىلادى. ەڭ از ۇپاي جيناعان وقۋشى ءبىرىنشى بولىپ تاڭدايدى.
10 ”مەن جاستارعا سەنەمىن”،”باتىر بايان”شىعارمالارىنىڭ اۆتورى كىم؟
20 ءسوزدىڭ دۇرىس جازىلۋىن قاي سوزدىك قاراستىرادى؟
30 اۋىزەكى سويلەۋ تىلىنەن جوعارى تۇرعان، ورنىققان نورمالارى بار، بارشاعا تۇسىنىكتى كوركەم ءتىل؟
40 اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ “عىلىم تاپپاي ماقتانبا” ولەڭىندەگى 5 اسىل ءىستى اتا؟
50 ءتىل تۋرالى زاڭ نەشە باپتان تۇرادى؟
60 سەن قاي رەسپۋبليكادا تۇراسىڭ؟
3 - ءبولىم “زەرەكتىك”
بۇل كەزەڭنىڭ شارتىمەن تانىس بولىڭىزدار. ءقازىر ماقال - ماتەل، تۇراقتى تىركەستەر وقىلادى، ولاردىڭ ءبىر ءسوزى ءتۇسىرىلىپ وقىلادى. سول ءسوزدى تاۋىپ، ونى 3 تىلگە اۋداراسىڭدار. 3 تىلدە دە دۇرىس جاۋاپ ايتساڭىزدار 30 ۇپاي، 2 تىلدە دۇرىس جاۋاپ ايتسا 20 ۇپاي، تەك 1 تىلدە دۇرىس جاۋاپ ايتىلسا 10 ۇپاي قوسىلادى.
1. ەر قاناتى -.....
2. ءبىلىم.... قۇدىق قازعانداي.
3. دوسسىز ءومىر – تۇزسىز.....
4. ءبىلىمى كوپتى داۋ المايدى، دوسى كوپتى.... المايدى.
5. قوي اۋزىنان.... الماس.
6. توبە.... تىك تۇردى.
7. يت ولگەن.....
8. قاس پەن.... اراسىندا.
9. وتاندى ءسۇيۋ.... باستالادى.
10. كوپ ءسوز – كومىر، از ءسوز -.....
11. تىلىڭمەن جۇگىرمە،.... جۇگىر.
12. ونەر الدى – قىزىل.....
13. سەگىز قىرلى.... سىرلى.
14. تۇيەدەي بويىڭ بولعانشا،.... ويىڭ بولسىن.
15. ءتىل تاس جارادى، تاس جارماسا.... جارادى.
4 - ءبولىم “شاپشاڭدىق”
بۇل بولىمدە سايىسقا قاتىسۋشىلارعا ءبىر ءسوز بەرىلەدى، سول سوزدەن جەكە سوزدەر قۇراستىرۋ كەرەك. بارلىق ءسوز تاپتارىن قاتىستىرۋعا بولادى.
بەرىلەتىن ءسوز – “قۇرمەتتەۋلەرىنىڭ”
5 - ءبولىم “تاپقىرلىق”
شاشىراڭقى سوزدەردەن سويلەم قۇرۋ.
XXI، عاسىرى، تەحنيكا، عاسىر.
“اقپارات”، لاتىن، الىنعان، تەرمينى، تىلىنەن.
اقپارات، گازەت، راديو، تەليەۆيزيا، جۋرنال، ينتەرنەت، قۇرالدارىنا، جاتادى.
“قازاقتەلەكوم”، بايلانىس، كورسەتەتىن، قىزمەتىن، كاسىپورىن.
فوتوتەلەگرافتىق، “فاكس”، بايلانىس، دەپ، اتالادى.
تاپقىرلىق دەپ اتالاتىن بولىمدە ءمۇعالىم وقۋشىلارعا ءبىر تاقىرىپ بەرەدى. سول بەرىلگەن تاقىرىپتىڭ جاقسى جانە جامان جاقتارىن قاتار ويلاپ جازىپ ايتادى. ۇپاي سانى – 15.
مۇندا وقۋشىنىڭ كوزقاراسى، لوگيكالىق ويى ەسەپكە الىنادى.
تاقىرىپ: “ۇيالى تەلەفون”.
6 - ءبولىم “شەشەندىك”
“استانا قالاسى” تاقىرىبى بەرىلەدى، تاقىرىپ بويىنشا سويلەگەن وقۋشى ءوزىنىڭ ءتىل بايلىعىن، ويىن ەركىن جەتكىزىپ، ءسوز شەبەرلىگىن كورسەتەدى.
قورىتىندى
ساباقتى قورىتىندىلاپ، ۇپاي سانى بويىنشا ناتيجەسى شىعارىلادى. ءبىر وقۋشى وزىپ شىعىپ، جەڭىمپاز، “وزىق ويلى وقۋشى” بولادى. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمى باعالانادى.
نازارلارىڭىزعا كوپ راقمەت!
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ لەكسيكالىق تاقىرىبى: «قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى»
