InfoHub Logo

دۇنيەتانۋ 3 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا «قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەر
ساباقتىڭ ماقساتى:
 بىلىمدىلىك: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى «قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەر تۇرلەرىمەن تانىستىرىپ، تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
 دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ، تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
 تاربيەلىك: وسىمدىكتەر الەمىنە دەگەن وقۋشىلاردىڭ سۇيىسپەنشىلىكتەرىن وياتۋ، ولاردى قورعاي بىلۋگە باۋلۋ، تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەردىڭ سۋرەتتەرى، تاقىرىپقا بايلانىستى قوسىمشا كورنەكىلىكتەر.

ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار!
- وتىرىڭىزدار!
بۇگىنگى دۇنيەتانۋ ساباعىن مەن باتىربەك گۇلسارا وتكىزەمىن.
كوڭىل كۇيلەرىڭ قالاي؟ بۇگىنگى ساباققا بارلىعىمىز دايىنبىز با؟
پسيحولوگيالىق دايىندىق
تابيعات - ءبىزدىڭ انامىز،
تابيعاتقا بالامىز.
تابيعاتتى قورعايتىن،
ءبىز ادەپتى بالامىز.
جەر بايلىعى كوپ ەكەن،
مەڭگەرۋدى قالايدى.
وسىنىڭ ءبارىن مەڭگەرتەر،
دۇنيەتانۋ ساباعى.

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
«كىم جىلدام» ويىنى
وسىمدىكتەر جايلى نە بىلەمىز؟
قانداي وسىمدىكتەردىڭ تۇرلەرىن بىلەمىز؟

جارىق سۇيگىش وسىمدىكتەرگە قانداي وسىمدىكتەر جاتادى؟ (جولجەلكەن، وگەيشوپ، قوڭىراۋباس)؛
ىلعال سۇيگىش وسىمدىكتەرگە قانداي وسىمدىكتەر جاتادى؟ (بەدە، باقباق، قوڭىرباس)؛
قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى وسىمدىكتەرگە قانداي وسىمدىكتەر جاتادى؟( جانتاق، سۇتتىگەن)
وسىمدىكتەردىڭ توپتاسىپ ءوسۋى جايلى نە بىلەمىز؟

ءىىى جاڭا ساباق
بالالار ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا « قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەر. قىزىل كىتاپ - بۇل ءقاۋىپ - قاتەر دابىلى. ءتۇردىڭ بۇل كىتاپقا ەنگىزىلۋى، وعان ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ كەرەك ەكەندىگىن بىلدىرەدى، كوبىنە ارنايى قورعاۋ شارالارى قاجەت، ايتپەسە ءتۇردىڭ مۇلدەم جوعالىپ كەتۋى مۇمكىن. قىزىل كىتاپقا ەنگىزىلگەن وسىمدىك ەرەكشە قورعاۋعا الىنادى. ولاردى جيناۋعا تىيىم سالىنعان (تەك ەرەكشە جاعدايدا ارنايى رۇقساتپەن عانا).
قازاقستاندا وسىمدىك دۇنيەسىنىڭ 307 ءتۇرى قىزىل كىتاپقا ەنگەن جانە ونىڭ ساقتالۋىنا مەملەكەتتىك قورىقتار قامقورلىق جاسايدى. ويتكەنى ءشوپ قورى مال جايىلىمى ەسەبىندە باعالى، ال ورمان ءوندىرىس ءۇشىن كەرەكتى ماتەريال بولىپ سانالادى. سونىمەن قاتار “قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنىڭ” وسىمدىكتەرگە ارنالعان ءبىرىنشى باسىلىمىندا وسىمدىكتەردىڭ 307 ءتۇرى تىركەلگەن. وندا جابىقتۇقىمدىلاردىڭ 288، اشىقتۇقىمدىلاردىڭ 2، قىرىققۇلاق تارىزدىلەردىڭ 3، مۇكتەردىڭ 3، ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ 10، قىنالاردىڭ – 1 ءتۇرى بەرىلگەن.
وي – قوزعاۋ ستراتەگياسى:
- بالالار سەندەر « قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەر جايلى بىلەسىڭدەر ما؟
- وزدەرىڭ بىلەتىن « قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەر تۇرلەرىن اتاپ وتسەڭدەر.
كەلەسى كەزەكتە وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىن تولىقتىرىپ قازاقستان « رەسپۋبليكاسىندا « قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەر جايلى ماعلۇمات، بەرۋ، سۋرەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
1. تاقتامەن جۇمىس: «سۋرەتتەر سويلەيدى»

كوكتەمدىك جانارگۇل (لات. Adonis vernalis) - كوپ جىلدىق، سارعالداقتار تۇقىمداسى جانارگۇل تۋىسىنا جاتاتىن ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. كوكتەم جانارگ ۇلى — سارعالداقتار تۇقىمداسىنا جاتاتىن ءبىر نەمەسە كوپجىلدىق شوپتەسىن وسىمدىك. بيىكتىگى 20 سم - گە دەيىن. كوكتەم جانارگ ۇلىنىڭ پايداسى ءدارىحانالاردا تۇنبا جاساۋ ءۇشىن، ال زاۋىتتاردا گالەندى پرەپاراتتار مەن گليۋكوزيدتەر الۋ ءۇشىن قولدانىلادى. كوكتەم جانارگ ۇلى - سيرەك كەزدەسەتىن ەۋروازيالىق دالالىق ءتۇر. قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگىزىلگەن.
سەكپىل شولپانكەبىس (لات. Cypripedium guttatum) – سۇيسىندەر تۇقىمداسىنىڭ شولپانكەبىس تۋىسىنا جاتاتىن قازاقستاندا سيرەك كەزدەسەتىن ءتۇر. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى مەن تاۋلى التايدىڭ ەكى جەرىندە (مارقاكول شۇڭقىرى، يۆان جوتاسىنداعى شيروكيي لوگ شاتقالىندا) كەزدەسەدى. ازداعان پوپۋلياسيالارى مارقاكول جانە باتىس - التاي قورىقتارىندا قورعالادى.

ادىسكەر: سۋلەيمەنوۆا س. ى.
ماشىقكەر: باتىربەك گ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا «قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەر جۇكتەۋ