قازاقتىڭ ءداستۇرلى ەت تاعامدارىن دايىنداۋ
تاقىرىبى: قازاقتىڭ ءداستۇرلى ەت تاعامدارىن دايىنداۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكا جۇزىندە قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
2. ۇلتتىق تاعامداردى ءوز قولدارىمەن دايىنداپ، قوناق كۇتە ءبىلۋ ءداستۇرىن، ادەت سالتتان حاباردار ەتىپ، ونى ومىردە ساقتاي بىلۋگە باۋلۋ.
3. ۇلتتىق داستۇرگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
قۇرال جابدىقتار: ءتورت تۇلىك مالدىڭ ماكەتى، قوي ەتىنىڭ مۇشەلەرى(سۋرەت)، ىدىس اياق.
ساباق بارىسى.
l. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ ءۇشىن سەرگىتۋ جاتتىعۋى.
ءبىرىنشى ءسوز وقىلادى. مىسالى، شاڭىراق، كەرەگە، بىلەزىك، شولپى، دومبىرا، سىرناي، ۋىق، ادىرنا، ساقينا.
1. وسى سوزدەردى نەشە توپقا بولە الاسىزدار.
2. سوڭعى ءسوزدى اتا.
3. وقىعان سوزدەردەن كيىز ءۇي سۇيەكتەرىن اتاڭدار.
2. وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ. وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ. وتكەن ساباقتا ەت جانە بالىق تاعامدارىنىڭ قۇندىلىعىنا توقتاعانبىز. ەندى وقۋشىلاردىڭ ەتتىڭ قۇندىلىعىنا جيناستىرعان ماعلۇماتتارىن تىڭدايىق.
3. بۇگىنگى ساباقتا قازاقتىڭ ءداستۇرلى ەت تاعامدارىن دايىنداۋ، ادەت - عۇرىپقا بايلانىستى تاباق تارتۋ جولدارىن ۇيرەنەمىز.
تاباقتا دا ءتورت تۇلىك مالدىڭ قيىق ماكەتى ءىلىنۋلى تۇر.
ءتورت تۇلىك مالدىڭ يەسى: قوي يەسى - شوپان اتا، ەشكى يەسى - سەكەن اتا، سيىر يەسى زەڭگى بابا، جىلقى يەسى – قامبار اتا، تۇيە يەسى - ويسىل قارا.
ەندى ءتورت تۇلىك مالدىڭ ىشىنەن قوي ەتىن جىلىكتەۋدى ۇيرەنەيىك، قوي ەتى 12 مۇشەگە بولىنەدى.
قول مۇشەلەرى: جاۋىرىن، توقپان جىلىك، كارى جىلىك.
سان مۇشەلەرى: بەل ومىرتقا، سۇبە، قابىرعا، بۇعانا، مويىن، ءتوس.
4. تاباق تارتۋ جولدارى.
قازاق حالقىنىڭ قوناقتارعا تارتاتىن تاباقتارىنىڭ تۇرلەرى كوپ:
1. باس تاباق (سىيلى قارتتارعا، اسا ءقادىرلى قوناقتارعا تارتىلادى)، وعان سالىناتىن كادەلى مۇشەلەر: باس، جامباس، ورتان جىلىك، بەلدەمە، سۇبە قابىرعا، جىلقىدان - قازى-قارتا، جال - جايا.
2. جاي تاباق - ورتان جىلىك، جاۋىرىن، توقپان جىلىك، قابىرعا، ومىرتقا سالىنادى.
3. جاستار تاباعى كادەلى جىلىگى - ءتوس جانە اسىقتى جىلىك. وسى تاباقتاردىڭ تارتىلۋ جولدارىن كورسەتۋ (مۋلياج ارقىلى).
5. ءتورت تۇلىك مالعا جانە تاعامعا بايلانىستى ماقال - ماتەل ايتۋ جانە ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ.
مىسالى. قوي سەمىرسە - قۇت.
اق سەركە قوي باستايدى، اقىن جىگىت توي باستايدى.
تۇيەدە جوق ەرلىك ارىستاندا بولادى.
ەر اتىمەن، قۇس قاناتىمەن.
ەت ەتكە، سورپا بەتكە.
قىس ايىندا تۇماۋمەن ءجيى اۋىرامىز، قۇرت قوسىلعان سورپا ىشسەڭ بويىڭ سەرگىپ، قۋات الاسىڭ. اس - ادامنىڭ ارقاۋى، دەپ تەگىن ايتىلماعان.
6. ەندى بالالار، ءتورت تۇلىككە سىن كوزبەن قارايتىن بولساق، نە ايتۋعا بولادى؟
(وقۋشىنىڭ جاۋابى)!
ءتورت تۇلىك مال ونىمدەرى
كيىم - كەشەك، ءجۇن، كورپە، كيىز، ءسۇت، ىرىمشىك، قۇرت، قايماق، قىمىز - شۇبات، ايران، قۋىرداق، ەت، وراما، ءدامدى تاعامدار.
ەت تاعامدارىنىڭ ىشىنەن قۋىرداققا توقتالايىق:
قۋىرداق تازا ەتتەن، وكپە - باۋىردان، ىشەك - قارىننان دايىندالادى.
قۋىرداق دايىنداۋ تەحنولوگياسى
سيىر ەتىنىڭ قۋىرداعى.
نۇسقاۋ كارتاسى.
1. قاجەتتى ىدىستار: قازان، پىشاق، تاقتاي، كاكپىر.
2. ازىق - تۇلىكتەر: سيىر ەتى، 2 باس پياز، 1اس قازىق تۇز، بۇرىش، كۇنباعىس مايى.
3. دايىنداۋ رەتى: ەتتى تۋراۋ، مايدى قىزدىرۋ، پيازدى تۋراۋ، مايعا قۋىرۋ، ءدامتاتىم
زاتتاردى قوسۋ، ابدەن پىسكەن قۋىرداقتى تاباققا سالىپ، داستارقانعا اكەلۋ.
ساباقتى ءمۇعالىم قورىتىندىلايدى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكا جۇزىندە قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
2. ۇلتتىق تاعامداردى ءوز قولدارىمەن دايىنداپ، قوناق كۇتە ءبىلۋ ءداستۇرىن، ادەت سالتتان حاباردار ەتىپ، ونى ومىردە ساقتاي بىلۋگە باۋلۋ.
3. ۇلتتىق داستۇرگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
قۇرال جابدىقتار: ءتورت تۇلىك مالدىڭ ماكەتى، قوي ەتىنىڭ مۇشەلەرى(سۋرەت)، ىدىس اياق.
ساباق بارىسى.
l. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ ءۇشىن سەرگىتۋ جاتتىعۋى.
ءبىرىنشى ءسوز وقىلادى. مىسالى، شاڭىراق، كەرەگە، بىلەزىك، شولپى، دومبىرا، سىرناي، ۋىق، ادىرنا، ساقينا.
1. وسى سوزدەردى نەشە توپقا بولە الاسىزدار.
2. سوڭعى ءسوزدى اتا.
3. وقىعان سوزدەردەن كيىز ءۇي سۇيەكتەرىن اتاڭدار.
2. وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ. وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ. وتكەن ساباقتا ەت جانە بالىق تاعامدارىنىڭ قۇندىلىعىنا توقتاعانبىز. ەندى وقۋشىلاردىڭ ەتتىڭ قۇندىلىعىنا جيناستىرعان ماعلۇماتتارىن تىڭدايىق.
3. بۇگىنگى ساباقتا قازاقتىڭ ءداستۇرلى ەت تاعامدارىن دايىنداۋ، ادەت - عۇرىپقا بايلانىستى تاباق تارتۋ جولدارىن ۇيرەنەمىز.
تاباقتا دا ءتورت تۇلىك مالدىڭ قيىق ماكەتى ءىلىنۋلى تۇر.
ءتورت تۇلىك مالدىڭ يەسى: قوي يەسى - شوپان اتا، ەشكى يەسى - سەكەن اتا، سيىر يەسى زەڭگى بابا، جىلقى يەسى – قامبار اتا، تۇيە يەسى - ويسىل قارا.
ەندى ءتورت تۇلىك مالدىڭ ىشىنەن قوي ەتىن جىلىكتەۋدى ۇيرەنەيىك، قوي ەتى 12 مۇشەگە بولىنەدى.
قول مۇشەلەرى: جاۋىرىن، توقپان جىلىك، كارى جىلىك.
سان مۇشەلەرى: بەل ومىرتقا، سۇبە، قابىرعا، بۇعانا، مويىن، ءتوس.
4. تاباق تارتۋ جولدارى.
قازاق حالقىنىڭ قوناقتارعا تارتاتىن تاباقتارىنىڭ تۇرلەرى كوپ:
1. باس تاباق (سىيلى قارتتارعا، اسا ءقادىرلى قوناقتارعا تارتىلادى)، وعان سالىناتىن كادەلى مۇشەلەر: باس، جامباس، ورتان جىلىك، بەلدەمە، سۇبە قابىرعا، جىلقىدان - قازى-قارتا، جال - جايا.
2. جاي تاباق - ورتان جىلىك، جاۋىرىن، توقپان جىلىك، قابىرعا، ومىرتقا سالىنادى.
3. جاستار تاباعى كادەلى جىلىگى - ءتوس جانە اسىقتى جىلىك. وسى تاباقتاردىڭ تارتىلۋ جولدارىن كورسەتۋ (مۋلياج ارقىلى).
5. ءتورت تۇلىك مالعا جانە تاعامعا بايلانىستى ماقال - ماتەل ايتۋ جانە ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ.
مىسالى. قوي سەمىرسە - قۇت.
اق سەركە قوي باستايدى، اقىن جىگىت توي باستايدى.
تۇيەدە جوق ەرلىك ارىستاندا بولادى.
ەر اتىمەن، قۇس قاناتىمەن.
ەت ەتكە، سورپا بەتكە.
قىس ايىندا تۇماۋمەن ءجيى اۋىرامىز، قۇرت قوسىلعان سورپا ىشسەڭ بويىڭ سەرگىپ، قۋات الاسىڭ. اس - ادامنىڭ ارقاۋى، دەپ تەگىن ايتىلماعان.
6. ەندى بالالار، ءتورت تۇلىككە سىن كوزبەن قارايتىن بولساق، نە ايتۋعا بولادى؟
(وقۋشىنىڭ جاۋابى)!
ءتورت تۇلىك مال ونىمدەرى
كيىم - كەشەك، ءجۇن، كورپە، كيىز، ءسۇت، ىرىمشىك، قۇرت، قايماق، قىمىز - شۇبات، ايران، قۋىرداق، ەت، وراما، ءدامدى تاعامدار.
ەت تاعامدارىنىڭ ىشىنەن قۋىرداققا توقتالايىق:
قۋىرداق تازا ەتتەن، وكپە - باۋىردان، ىشەك - قارىننان دايىندالادى.
قۋىرداق دايىنداۋ تەحنولوگياسى
سيىر ەتىنىڭ قۋىرداعى.
نۇسقاۋ كارتاسى.
1. قاجەتتى ىدىستار: قازان، پىشاق، تاقتاي، كاكپىر.
2. ازىق - تۇلىكتەر: سيىر ەتى، 2 باس پياز، 1اس قازىق تۇز، بۇرىش، كۇنباعىس مايى.
3. دايىنداۋ رەتى: ەتتى تۋراۋ، مايدى قىزدىرۋ، پيازدى تۋراۋ، مايعا قۋىرۋ، ءدامتاتىم
زاتتاردى قوسۋ، ابدەن پىسكەن قۋىرداقتى تاباققا سالىپ، داستارقانعا اكەلۋ.
ساباقتى ءمۇعالىم قورىتىندىلايدى.
You Might Also Like
