- 02 قاڭ. 2020 00:00
- 332
قازىبەكتىڭ ءبىر ەر تۋرالى ايتقان بيلىگى (ءىى نۇسقا)
ۇلى ءجۇز ءۇيسىننىڭ ءبىر ادامى تولە بيگە كەلىپ:
— مۇنداي ەردى ءۇش ءجۇزدىڭ بالاسىندا ەشكىم مىنگەن جوق. مەن ولار ەرگە سونشا قىزىققانىممەن، ەر يەسىنىڭ بايلىعىمەن مىرزالىعى مەنەن كەم ەمەس، دۇنيە پۇلعا قىزىقپايدى. سۇراعانىما بەرمەيدى. ءسىزدىڭ تىرشىلىگىڭىز دە وسى ەردى الىپ اتقا ءبىر ەرتتەتىپ مىنسەم دەگەن ويىم بار، بيەكە، — دەپتى.
تولە بي وعان:
— مەن ءتىرى تۇرعاڭدا ول تىلەگىڭە دە جەتەرسىڭ. كىشى ءجۇز ءوزىنىڭ اسىنا شاقىرىپ وتىر. وسى اسقا سول مىرزاڭ دا كەلىپ قالار. سوڭدا رەتىن تاپ تا جۇگىنىسكە تۇسەر، قامىڭدى قاراستىر! وعان بيلىكتى مەن ايتپايعان دا كىم ايتار دەيسىڭ، — دەپتى.
ءۇش ءجۇزدىڭ بالاسى اسقا باس قوسقاندا ەرگە قۇمارتقان باي ءۇش-تورت جىلپىڭ جىگىتتەرىن دايىنداپ الىپ ءوزى بىلەتىن ەردى ىزدەتىپتى. اسقا ەر يەسى دە كەلگەن ەكەن، اتىنان ءتۇسىپ بايلاپ قويعاندا الگى جىلپىڭ جىگىتتەر:
— مىناۋ كوك ارعىماقتىڭ يەسى كىم؟ ۇستىڭدەگى ەرىن تانىپ تۇرمىز، بۇل ەر جەسىرگە بەرگىسىز اتىمىزبەن بىرگە جوعالعان ەدى، — دەپ ايت-ۇيت جوق اتتى ەرىمەن الىپ كەتىپتى.
مۇنداي ناقاق قورلىققا جانى كۇيگەن ات يەسى تولە بيگە كەلىپ جايىن ايتسا، ول ءوزىنىڭ ۇلى ءجۇزىنىڭ ادامدارىنا قاراپ:
— تانىعان ەرىڭدى ال دا، اتىن وزىنە قايىرىڭدار. ەكى ارىس ەلدىڭ اراسىڭدا ءبىر تاي ءارى دە، بەرى دە جۇرمەي مە؟ جوعالعان اتىڭدى قۋماي-اق قوي! — دەپتى. بۇعان وتە ىزالانعان كىشى ءجۇز توبەلەس شىعارايىن دەسە، اس، ءوزىنىڭ ەلى بۇلىنەدى، شىعارمايمىن دەسە، كورىنەۋ جاسالعان قيانات كۇيدىرىپ بارادى. سوڭدا استىڭ اياعىندا مامە بي:
— ارا اعايىن كەلدىبەكتىڭ سارىسى بۇعان [نە] ايتادى ەكەن؟ — دەپ قازىبەككە كىسى جىبەرىپتى. قازىبەك تاراۋعا بەت العان ەلدى توقتاتىپ، ۇلى ءجۇز بەن كىشى ءجۇزدى ەكى جاققا وتىرعىزىپ، ەردى ورتاعا قويعىزىپتى. سودان كەيىن ەكى جاقتىڭ ەشكىمىنە ەشتەمە دەمەستەن، ەرگە كەلىپ ساباۋمەن نۇقىپ
قويىپ:
— قاپتالىڭ قايىڭ، قاسىڭ ءبوز،
قالمامبەت شاپقان ءبىر ەرسىڭ.
ۇلى ءجۇز بەن كىشى ءجۇز
ءبىر ەرگە قايتىپ مىنەرسىڭ.
بۇيتە بەرسەڭ، ءاي، تولە،
سەندەر ءبىر كۇن ولەرسىڭ.
تەرىس بيلىك ايتساڭىز،
ءتاڭىر الدىڭدا نە دەرسىڭ؟
وسى ەر ورنىنا قايتادى،
وسى ەر ورنىنا قايتپاسا،
قالمەنىڭنەن كۇيەرسىڭ،—
دەپتى. ۇلى ءجۇز جاعى ول تۇسپالعا ءجوندى تۇسىنبەي:
— قازىبەك نە دەپ كەتتى؟ — دەپ تولە بيدەن سۇراپتى. سوندا تولە بي:
— نە دەپ كەتۋشى ەدى؟ كەلدىبەكتىڭ سارىسى ايتپايدى، ايتسا، سول ايتىسقاننان قايتپايدى. ورتا ءجۇز بەن كىشى ءجۇز جابىلىپ كەتسە، بىزدەن نە قالادى، ەردى ورنىنا اپارىپ تاستاڭدار، — دەپتى.