InfoHub Logo

كوفەحانالاردا، ساياباقتاردا، كولىكتە - قوعامدىق Wi-Fi قولدانۋدى ادەتكە اينالدىرعانىمىز الدەقاشان جانە ونسىز ەندى ءوز ءومىرىمىزدى ەلەستەتە دە المايمىز. الايدا، بوس جەلىلەردىڭ ءقاۋىپ توندىرە الاتىنى جانە بىزگە بىلدىرمەي زيان تيگىزەتىنى جايلى كوپ ادام ويلانا بەرمەيدى.

ۆilim-all.kz تەگىن Wi-Fi جەلىلەرىندە قانداي ءقاۋىپ جاسىرىنعانىن، سونداي-اق مالىمەتتەرىڭىزدىڭ امان قالۋى ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن انىقتاپ، ءبىلىپ بەرۋدى ۇيعاردى.

1. تىڭشى-دەلدالدار

^{© Depositphotos}

Wi-Fi قاۋىپسىزدىك قاتەرىنىڭ ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن تۇرلەرىنىڭ ءبىرى - دەلدال شابۋىلدارى نەمەسە MiM (Man in the Middle - ورتاداعى/اراداعى ادام). بۇل تەxنولوگيانىڭ كومەگىمەن قاستىق ويلاۋشى ادامدار ءسىزدىڭ اقپاراتىڭىزدى قاعىپ الىپ، ونى بىلدىرمەي اۋىستىرىپ قويۋى نەمەسە تاعى بىرەۋلەرگە جەتكىزىپ بەرۋى مۇمكىن. ءسىز قوعامدىق جەلىنى قولدانىپ وتىرعاندا،  تىڭشى كەلەدى دەپ سەزىكتەنبەيسىز دە. 

2. كلوندار شابۋىلى

^{© Depositphotos}

حاكەرلىك ايلالارىنىڭ تاعى ءبىر كەڭ تاراعان ءتۇرى - كلوندالعان سايتقا قايتا ادرەستەۋ ارەكەتى. حاكەرلەر ادرەستى بىلدىرمەي اۋىستىرىپ جىبەرىپ، ءسىزدى ەش كۇدىك تۋدىرمايتىن سايتقا الداپ تۇسىرەدى. سايت ادرەسىنىڭ اۋىستىرىلىپ قويىلعانىن بايقاماي، ءسىز زيانكەستەرگە لوگين جانە ءقۇپياسوز تۇرىندەگى جەكە اقپاراتىڭىزدى وڭاي بەرىپ قوياسىز. 

3. قۇپياسوزدەردى ۇرلاۋشىلار

^{© Depositphotos}

كوبىمىز ءتۇرلى سايتتارعا تىركەلگەن كەزدە بارلىعىنا بىردەي ەلەكتروندىق ادرەس قولدانۋدى ادەتكە اينالدىردىق، ءارى جاڭا ءقۇپياسوز ويلاپ تابۋدى دا سيرەك جۇزەگە اسىرامىز. بۇل ايتارلىقتاي ىڭعايلى، الايدا ءبىز ءۇشىن عانا ەمەس، سونداي-اق xاكەرلەر ءۇشىن دە. بىزبەن بىرگە ورتاق Wi-Fi جەلىسىن پايدالانا وتىرىپ، ولار ءبىز كىرىپ-شىققان سايتتارداعى ءقۇپياسوزىمىزدى وڭاي ءبىلىپ قويا الادى. 

4. ەپيدەميا

^{© Depositphotos}

زيان كەلتىرۋشى باعدارلامالاردان قورعاۋ قامتاماسىز ەتىلمەگەن كوفەحانادا ءسىز Wi-Fi-عا قوسىلدىڭىز دەپ ويلاپ كورەيىك. مۇنداي جاعدايدا ۆيرۋس جۇققان ءبىر قۇرىلعى تۇتاس ەپيدەمياعا اكەپ سوقتىرۋى مۇمكىن - ۆيرۋستار ءبىر پايدالانۋشىدان باسقاسىنا تەز تارايدى، ءارى ولاردان قۇتىلۋ دا وڭاي ەمەس.

5. كومپرومات

^{© Depositphotos}

ءسىزدىڭ مالىمەتتەرىڭىزدى ۇرلاۋدان باسقا، xاكەرلەر سىزگە بىلدىرمەي كومپرومات تاستاۋى دا مۇمكىن جانە ءسىز جاريالاعان اقپاراتتى سول اشكەرەلەۋشى ماتەريالمەن الماستىرا الادى. ءوزىن “ەتيكالىق xاكەر” دەپ اتايتىن ۆۋتەر سلوتبۋمنىڭ ايتۋىنشا، زيانكەس، مىسالعا، ءسىزدىڭ سمارتفونىڭىزعا ۇياتسىز-زيان مالىمەتتەر جۇكتەپ، ءسىزدىڭ اتىڭىزدان ونى جاريالاي دا الادى. مۇنىڭ اسا اۋىر قىلمىس ەكەنىن ايتۋدىڭ قاجەتى بار ما؟

6. قاراقشى-جەلىلەر

^{© Depositphotos}

ءسىز كوفەحاناداعى، اۋەجايلار مەن ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىنداعى قولجەتىمدى Wi-Fi جەلىلەرىنە سەنىم ارتاسىز عوي؟ وندا قىراعى بولىڭىز: (ءتىپتى ءسىز وتىرعان سەنىمدى مەكەمەنىڭ اتىمەن بولسا دا) رەسمي جەلىلەر تۇرىندە ناعىز xاكەرلىك جالعان جەلىلەر جاسىرىنۋى مۇمكىن. ولاردىڭ كوزدەگەنى - ءسىزدى ءوز تورىنا ءتۇسىرىپ، مالىمەتتەرىڭىزدى ءبىلىپ الۋ. 

7. سول باياعى سىعالاۋ

^{© Depositphotos}

كەيبىر الاياقتار مالىمەتتەردى ۇرلاۋ ءۇشىن باعدارلاما ويلاپ تابام دەپ باس قاتىرمايدى. ولار بار بولعانى سىزدەن الشاق ەمەس جەرگە وتىرىپ، تەلەفونىڭىزعا نەمەسە نوۋتبۋگىڭىزعا قارايلاپ، كوز قىرىن سالادى. ميلليونداعان ادامدار كيبەرقورعاۋ تۋرالى ويلاپ جۇرگەندە، ۇساق-تۇيەك ۇرىلار جاي عانا ءسىزدىڭ قۇپياسوزدەرىڭدى جانە بانكتىك كارتالارىڭىزدىڭ پين-كودتارىن سىعالاپ تۇرادى. سوندىقتان، كوفەحانالاردا ارتىڭىزدا قابىرعا بولاتىنداي وتىرساڭىز ارتىق بولماس، ءارى بانكتىك وپەراسيالاردى ىسكە اسىرماڭىز. 

8. زيانكەس موبيلدىك قوسىمشالار

^{© Depositphotos}

كوپتەگەن مەكەمەلەر ءوز كليەنتتەرىنە ارنايى موبيلدىك قوسىمشانى جۇكتەپ، جەڭىلدىك الۋدى ۇسىنادى. الايدا، جەلىنىڭ قورعالماعاندىعىن ەسكەرسەك، قوسىمشامەن بىرگە ءوز تەلەفونىڭىزعا ۆيرۋس جۇكتەپ الۋىڭىز نەمەسە xاكەرلەرگە مالىمەتتەرىڭىزدى قاعىپ الۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىگىن بەرىپ قويۋىڭىز مۇمكىن.

ءوزىڭىزدى قالاي قورعاي الاسىز:

•    قوعامدىق ورىنداردا VPN (Virtual Private Network) - ۆيرتۋالدى جەكە جەلىنى پايدالانىڭىز.

•    ءوز انتيۆيرۋستىق باعدارلامالارىڭىزدى جاڭارتىپ وتىرۋدى ۇمىتپاڭىز.

•    FreeInternet نەمەسە FreeWiFi سياقتى كۇدىكتى اتاۋلارى بار جەلىلەرگە سەنىم ارتپاڭىز.

•    Wi-Fi-عا اۆتوماتتى قوسىلۋ قىزمەتىن ءوشىرىڭىز - قوسىلۋدى تەك قولمەن ىسكە اسىرعان ءجون.

•    قانداي سايتتارعا كىرىپ-شىعاتىنىڭىزدى ەسكەرىپ وتىرىڭىز: قوعامدىق قولجەتىمدى Wi-Fi-عا قوسىلعان جاعدايدا بانك سايتتارىنا جانە الەۋمەتتىك جەلىلەرگە كىرمەڭىز.

•    كوپشىلىككە قولجەتىمدى ورىنداردا عالامتور ارقىلى ساۋدا-ساتتىق جۇرگىزبەڭىز جانە بانكتىك اۋدارىمداردى ىسكە اسىرماڭىز.

•    اشىق قوعامدىق جەلىلەردە قۇپيا اقپارات بەرمەڭىز. 

•    پوشتاداعى نەمەسە ءسىز سەنىڭكىرەمەيتىن ۆەب-سايتتارداعى سىلتەمەلەر بويىنشا وتپەڭىز.

•    جان-جاعىڭىزعا قارايلاپ تۇرىڭىز: اينالاڭىزدا تىم كوپ ادام بولىپ جاتسا، بانكتىك رەكۆيزيتتەر مەن قۇپياسوزدەردى ەنگىزبەڭىز.

---