قولامتاداعى ارمان
بۇل — كولحوز شوپانى كوشەرباي قارتتىڭ قالادا تۇراتىن ۇلكەن بالاسىنا قوناقتاپ قايتقان بەتى ەدى. اتتانار كۇننىڭ قاربالاس — دۋمانىمەن ءجۇرىپ، ۆوكزال باسىنا دا پوەزد قوزعالار ساتتە عانا كەلىپ جەتتى. كوشەكەڭ قارت بولسا دا پىسىقتىعىن، شيراقتىعىن تانىتقىسى كەلگەندەي زايىبىنا ۆاگون ەسىگىن نۇسقاي بەردى:
— قالىپ قوياسىڭ، بار كەمپىرىم، ورنالاسا بەر. مەن ءقازىر... مىنا كۇشىكتەردى... — دەپ ءمۇدىردى دە، «اتالاپ» اياعىنا ورالىپ جۇرگەن ەكى نەمەرەسىن كەزەك-كەزەك كەۋدەسىنە باسىپ سۇيە باستادى.
كەلىنىنىڭ دەمەۋىمەن ۆاگون باسپالداعىنا كوتەرىلگەن ساليقا:
— ءجا ەندى، ول يتتەردىڭ قىلىعى تاۋسىلا ما! شىن ساعىنسا، وزدەرى كەلسىن، — دەپ ىشكە كىردى.
كوشەكەڭ نەمەرەلەرىن ءالى دە ءسۇيىپ جاتىر.
— اعاسىنىڭ قۇلىنشاقتارى سول، اتاسىنىڭ شىراعى، جانى سول.
سول كەزدە پوەزد دا جىلجي بەردى. قارت ەندى كەلىنى مەن بالاسىنىڭ ماڭدايىنان يىسكەدى دە ۆاگونعا قاراي كوتەرىلدى. ۇزىن ءدالىزدىڭ ەسىگىن اشا بەرىپ، سوناۋ باس جاقتان تەرەزە جاقتاۋىنا سۇيەنىپ تۇرعان ساليقانى كوردى.
— اۋ، كەمپىر، بۇل جەردە نەعىپ تۇرسىڭ؟ كوپەگە كىرىپ جايعاسا بەرمەيسىڭ بە؟
ساليقا قاباعىن تىجىرتتى.
— ءىشى قاپىرىق ەكەن. جۇرەگىم ورەكپىپ كەتتى.
كوشەرباي قارت كۋپە ەسىگىن كەيىن قاراي سىرعىتىپ جىبەردى دە، ەركىن اتتاپ ىشكە كىرە بەرىپ اڭىرىپ قالدى. سول جاقتاعى ديۆاندا بىر-بىرىنە تاقاسا وتىرعان قىز بەن جىگىتتەردىڭ تۇيىسكەن باستارى الشاقتاي بەردى. بەتىنە قان تولقىنى تەپكەن كوزىلدىرىكتى جاس قىزدىڭ ابدىراپ قالعانى بايقالادى. شەتەۋ شىققان ساماي شاشىن قالتىراعان قولىمەن قايىرا باستادى. ال كەۋدەسىن ىلگەرى بەرىپ شالقايا وتىرعان دەنەلى سارى جىگىتتىڭ قاباعىندا ۇناتپاعانداي كەيىس بار. «قايدان كەلە قالدىڭ؟» دەگەندەي كوزىن سىعىرايتا الىسقا قاداپ، تەرەڭ العان دەمىن ۇرتىن تومپايتا ۇستاپ، ءسال وتىردى دا تارس ەتكىزىپ سىرتقا شىعاردى. ءوزى دە، بيىك كەۋدەسى دە باسىلا قالدى. كوشەكەڭ شوقشا ساقالىنىڭ ۇشىن ەرنىنە جىمقىرىپ، تىستەلەي بەردى. شىرايى مول كىشكەنە قىزىل جۇزىندە، موماقان قوڭىر كوزىندە ابىرجۋ مەن ۇيالىس قۇبىلىسى بار. ول ىلگەرى باسارىن دا، شەگىنىپ كەتەرىن دە بىلمەي ايالداپ قالدى دا، ەشتەمەنى ەلەمەگەندەي، كورمەگەنسىگەن ءبىر اڭقاۋ دەگدار قالىپقا تەز ءتۇستى. بىلەگىنە كولدەنەڭ سالعان ۇزىن پلاششىن قاۋدىرلاتىپ، ىلە بەرىپ كەيىن بۇرىلدى:
— اۋ، كەمپىر، سولاي تۇرا بەرمەكسىڭ بە سول جەردە؟ كەلسەڭشى بەرى.
ساليقا مامىرلاي باسىپ ەسىككە تاياندى، باسىن ىشكە ۇسىنىپ، بىردەن سول بەتكە كوز قۇيرىعىن قادادى.
— بەرى ءجۇر، — دەدى قارت ديۆانعا وتىرا بەرىپ، — تەگى، وسى قابىرعاداعى ءاستىلى-ۇستىلى ورىندار بىزدىكى، بولار. باسساڭشى اياعىڭدى كىسى كورمەپ پە ەدىڭ، ءتايىر العىر.
كوزىلدىرىكتى جاس قىز تاعى دا قىزارىپ كەتتى. سەزىمنەن كورى اقىلعا بىتكەن قوي كوزىن تومەن سالىپ، وكىنىشى دە، قۋانىشى دا جوق ءبىر ءمۇلايىم قالىپتا وتىرىپ قالدى. تامىرشى قارت سول كەسكىننەن پاكتىك تازالىقتى، كۇناسىزدىكتى تانىعانداي بولدى دا، سوڭعى سوزىنە وكىنىپ قالدى. سول ءجايدى ءوزى دە ۇمىتقىسى كەلىپ، انا بەيتانىس جولاۋشىلارعا دا ۇمىتتىرعىسى كەلىپ تەرەزەگە قاراي سىرعىپ وتىردى دا، ساليقاعا جىلى شىرايمەن قارادى.
— كەمپىرىم، وتىر، شارشاعان شىعارسىڭ. الگى كۇشىكتەردىڭ قىلىعىن قاراشى، ءتىپتى كوز الدىمدا تۇر. اتالاعان داۋىستارى دا قۇلاعىمدا، — دەپ اڭگىمە تاقىرىبىن باسقاعا اۋداردى.
ساليقا قوشتاي قويعان جوق. باياۋ كەلىپ وتىردى دا، تەرەزەگە قارادى. كوشەكەڭ دە سىرتقا كوز تىكتى.
— جەر - اق شىركىن. ءبارىن بىلاي قويعاندا الماسىنا بولايىن. كەمپىر، بايقاۋ كەرەك ەكەن-اۋ الگى المالاردى. جەلپىندىرىپ قويعان دۇرىس شىعار.
كوزىلدىرىكتى جاس قىز سىپايى عانا سىزىلا تۇردى دا، سىرتقا شىقتى. سارى جىگىت اۋزىن تومپايتا تاعى دا ءبىر تەرەڭ دەم الىپ كوتەرىلە بەردى.
كۋپەدە وڭاشا قالعاننان كەيىن ساليقا وزگەرىپ كەتتى:
— بەتىم - اۋ، ەندى نە دەيىن، — دەپ كوشەكەڭە سىبىرلاپ قارادى. — ەسىكتى اشىپ قالسام... ەكەۋى بىر-بىرىنە كەنەشە جابىسىپ الىپتى. ايرىلمايدى. انا بىرەۋ دۇردىك ەرىن سارىسى جەپ جىبەرەتىندەي. ءبۇيتىپ، وزىنە تارتىپ الىپ... (ساليقا ەكى قولىن ىلگەرى سوزىپ، اۋادا ايقاستىردى دا وزىنە قاراي تارتتى) باسىن ولاي ءبىر، بۇلاي ءبىر بۇلعاقتاتادى. (ساليقا ەرنىن سۇيىرلەپ، اۋانى ءسۇيىپ قويدى). ال انە ءبىر كوزىلدىرىكتىسى، تىم بولماسا، ءبىر قارسىلىق جاساسايشى. جوق، ول جوق. جازعان نەمە قايتا انا سارىنىڭ باۋىرىنا كىرىپ بارادى ءبيتىپ (ساليقا بۇل جەردە كوشەكەڭە قاراي قيسايىپ قويدى).
— ءجا، قاتىن ەندى. مىنا شالىڭ جىگىت، ءوزىڭ ءبىر قىز بولىپ كورمەگەندەي جۇتىنىپ وتىرسىڭ عوي. بولار ەندى.
ساليقا شالىنا رەنىشپەن قارادى.
— قىز بولىپ، قاشان سەنىڭ قۇشاعىڭا ىنتىزار بولىپ ەدىم. ءوزىڭ ەمەس پە ەدىڭ قوياردا قويماي... بولماعان. ىرگەدەن كەلىپ، قول جۇگىرتىپ... مازا بەرمەگەن.
كوشەرباي قارقىلداي كۇلدى دە، ساقالىن تارامدادى...
— ءجا، ءجا... جەتەر ەندى... بار بولعىر. «كوشەربايعا بەرمەسەڭدەر، سۋعا كەتىپ ولەم دەپ اعالارىڭدى قورقىتىپ وتىرىپ العان كىم ەدى؟»
— مەن وندا كەدەي سورلىنىڭ بالاسى عوي دەپ سەنى اياعان بولاتىنمىن، — دەپ ساليقا شالقايا وتىردى.
— كەدەيشىلىن بار بولعىردىڭ! كەدەيشىل بولساڭ قاتەلەسپەيسىڭ. حا، حە، حە... — دەپ كوشەرباي باسىن ءبىر يىعىنا قاراي قيسايتىپ ۇزاق سىلقىلداي كۇلدى.
سول كەزدە سارى جىگىت كۋپەگە قايتىپ كىردى. مىنا وعاش كۇلكىگە سەزىكتەنىپ قالماسىن دەگەن ويمەن كوشەكەڭ تومەن ەڭكەيدى. قولىنا ساكۆوياج ىلىگىپ ەدى، كوتەرىپ تىزەسىنە قويدى. اۋزىن اشتى دا، ءىشىن اقتارا باستادى.
— پاي، پاي، وسى ۇلكەن كەلىننىڭ پىسىعى-اي! ورامال، سابىنعا دەيىن ۇمىتپاعان. تەك قاراعىمنىڭ عۇمىر جاسى ۇزاق بولسىن. ۇزاعىنان ءسۇيىندىرسىن. بىر-بىرىنە تاۋپىق بەرسىن، — دەپ شۇبالتا سويلەپ، ورامال، سابىندى ساليقانىڭ سىرت جاعىنداعى سەتكاعا سالدى دا، سۋىتىلعان قۇس ەتى، جۇمىرتقا، بالىشتەردى جايمالى ستولدىڭ ۇستىنە قويدى. سودان كەيىن گازەتتى بەتىنە تاقاي ۇستاپ وقىپ وتىرعان سارى جىگىتكە قارادى.
— شىراعىم، دامگە كەل. الگى بالا قايدا؟ ول دا كەلسىن، — دەدى.
سارى جىگىت سىپايىلىق كورسەتە باستاپ ەدى، قارت كونبەدى. ەسىكتى كەيىن سىرعىتىپ، ارىرەك ءبىر تەرەزە الدىندا تۇرعان جاڭاعى كوزىلدىرىكتى كىشكەنە قىزدى شاقىرتىپ الدى.
— مىناۋ ءبىزدىڭ وسىنداعى ۇلكەن كەلىن بالانىڭ جولعا سالعان ءدامى. الىڭدار. ۇيالماڭدار، — دەپ كوشەكەڭ شەگىنە وتىرىپ، مالداسىن قۇردى دا، الدىنا جاڭا ءبىر اق ورامال سالدى. — مىڭنىڭ ءتۇسىن بىلگەنشە ءبىردىڭ اتىن ءبىل دەگەندەي، نىسپىڭ كىم بولادى، شىراعىم.
— قايىرجان، — دەپ جاۋاپ بەردى سارى جىگىت. — ال مىنا كەلىنىڭىزدىڭ اتى — ساليقا.
— پا، پا... مىنا مەنىڭ كەمپىرىمنىڭ اتى دا ساليقا. اتىڭنان اينالايىن.
كوزىلدىرىكتى كىشكەنە قىز تومەن قارادى. ۇيالىپ قالدى. ەكى جاستىڭ اراسىنداعى ماناعى ءبىر وقىس قيمىل اسىرەسە وسى بالانىڭ بەتىنە شىركەۋ بولا بەرەتىن سياقتى. ال ۇلكەن ساليقا تاماعىن ءبىر رەت كەنەپ قويدى دا وتىرا بەردى. سەزدىرگىسى كەلمەسە دە جاس جولاۋشىلاردى قىرتىسى سۇيمەي وتىرعانى اڭعارىلادى. سول جايدى بايقاعان كوشەرباي قارت:
— تىم جاقسى. ۇيالماڭدار، شىراقتارىم. ءبىز ءبىر كەزدە سەندەردەي جاس بولعانبىز، — دەپ قويدى. ونى ۇلكەن ساليقا دا قوستادى.
— ءيا، سويتكەنبىز. — سودان كەيىن وزىنە: «ءبىراق سەندەرگە ۇقساپ، كورىنگەن جەردە تىستەسىپ جاتپايتىنبىز» دەپ كۇبىرلەدى. ءجون سۇراسا كەلە قايىرجان كوكشەتاۋ وبلىسىنداعى جاڭا سوۆحوزداردىڭ بىرىندە قۇرىلىس ينجەنەرى بولىپ ىستەيتىنى انىقتالدى. دەمالىس الىپ الماتىعا ادەيى ساليقانى ىزدەپ كەلگەن. ول اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىن جۋىردا عانا ءبىتىرىپتى. سول قايىرجان تۇرعان جەرگە جولداما الىپتى. بۇدان ءبىر جىل بۇرىن تابىسقان، ۋادە بايلاسقان ەكى جاس كەشە وسىلاي اتتاناردا دوس-جاران، اعايىن-تۋعاندارىنىڭ الدىندا تويىن جاساپ نەكەسىن قوسىپتى.
بۇل سياقتى اڭگىمەدەن كەيىن داستارقان ءۇستى كەڭەيىپ كەتتى. كىشى ساليقا دا ەندى اشىلا سويلەدى. ونىڭ ءار كۇلكىسىن، قاباق قاعىسىن، قيمىل ءجۇرىسىن قايىرجاننىڭ قۇمارتا قىزىقتاپ وتىرعانىن كوشەرباي بارىنشا سەزىنەدى. كەيدە ستول استىندا اياقتارىنىڭ ۇرلانىپ تابىسىپ، ەكى جاستىڭ بويىنا قۇشتارلىق جالىنىن تۇتاتىپ، راحات سەزىمىن سالىپ وتەتىنىن دە اڭعارادى. ءبارى دە تۇسىنىكتى، ءبارى دە كەشە عانا ءوز باسىنان ءىزىن قالدىرماي زۋلاي وتكەن اسىل جايلار. كوشەرباي قارت بەرگى كوپ جىلداردىڭ ارعى قاباتىندا قالعان سول ءبىر اسىل سەزىمدەرىن ەسىنە الىپ جۇبايىنا قاراپ ەدى، سالعىرت وتىرعانىن اڭعاردى. «ويپىر-اۋ، مىنا جازعاننىڭ الگى ءبىر ءسوزدى شىنىمەن-اق ايتقانى ما؟» دەگەن كۇدىك كەلدى.
ساليقا كوزىلدىرىگىن ءتۇزۋ مۇرنىنىڭ قىرىنا تۋرالاپ، تۇزەپ قويدى دا تۋرا قاراپ سويلەدى.
— ءسىز جوعارىعا شىعىپ اۋرە بولماي-اق قويىڭىز. مىنا تومەندە مەن جاتقان ديۆانعا اۋىسىڭىز. جوعارىعا مەن شىعايىن.
— يە، قارت ادامدارعا تومەندە بولعان قولايلى عوي، — دەپ قايىرجان دا قوستادى.
ۇلكەن ساليقا راحمەت ايتىپ سىرتقا بەتتەدى. قازىرگى شاقتا جاس تا، كارى دە، ءتىپتى ۇزاق جىل ءومىر جولداسى بولعان ساليقا دا ءتۇسىنىپ جەتپەستەي بولىپ كورىنگەن ءبىر عاجاپ سەزىمگە بولەنگەن قارت تا ەكى جاستىڭ ادال قىلىقتارىنا بوگەت بولمايىن دەپ دالىزگە شىقتى. كەنەت شام جاندى. تەرەزەدەن اشىق اسپان كورىنەدى. سول اشىق اسپاننىڭ ەتەگىن بەلدەۋلەي دۇڭكيە جاتقان ادىر - بەلەستەر پوەزبەن جارىسىپ كەلەدى. ارتتان ساليقانىڭ تانىس دەم الىسى ەستىلدى. اياعىن سۇيرەتە باسىپ بەرى جاقىنداپ كەلەدى.
كوشەرباي تۇرعان جەرگە ايالداماي كۋپەگە قاراي ءوتتى. ءبىر ءسات كوشەكەڭە شاقىرىپ الايىن، ايالداتايىن دەگەن ءبىر وي كەلىپ ەدى، ءبىراق داۋىستامادى. سىرتقا، بىرىنەن سوڭ ءبىرى اۋىسىپ كەيىن قالىپ جاتقان تاۋ جۇلگەلەرىنە قاراپ تۇرا بەردى. كەيىن سىرعاناعان ەسىك دىبىسىمەن ساليقا داۋسى بىرگە شىقتى.
— تۋ، جازعاندار-اي.
كوشەرباي كەرى بۇرىلىپ ەدى، ساليقا كۋپە ەسىگىن قايىرا جاۋىپ، بەرى كەلە جاتىر ەكەن.
— دەگەنمەن، ۇياتسىز ەكەن وزدەرى.
كوشەكەڭ اڭگىمەنىڭ نە جايىندا ەكەنىن بىردەن ءتۇسىندى. ءبىراق ۇندەمەدى.
— انا جازعاندار تاعى شولدەسىپ قالىپتى، — دەپ ساليقا تاعى دا قولىن اۋادا ايقاستىردى.
— ول ايىپ ەمەس قوي، كەمپىر. جاڭا قوسىلعان بالالار ەمەس پە؟
— قويشى، ءتايىرى العىر. سەن دە بالا بولا قالعىڭ كەلىپ تۇر ما؟
كوشەرباي ۇندەگەن جوق. اياعىنداعى كەبىسىن تارپىلداتا باسىپ، زورلانا جوتەلىپ، اسىقپاي كەلدى دە، كۋپەگە كىردى، توسەك ورىن الدىرتىپ جاتىپ قالدى.
* * *
كوشەكەڭ ەرتەڭىنە ەرتە وياندى. سەرگىپ، كوڭىلدەنىپ قالعان. تومەندە قارسى ديۆاندا ساليقا جاتىر. تەرىس قاراپ تىزەسىن بۇگىپ الىپتى. جوعارى ءبىر پولكادا قايىرجان مەن كىشكەنە ساليقانىڭ بىلەكتەرى ايقاسىپ قالىپتى. جاس قىزدىڭ كوزىلدىرىگى سىرعىپ كەتكەن. جۇزىندە ءسال ءبىر كۇلكىنىڭ، قۋانىشتىڭ نۇرى وينايدى. ءوز بويىنداعى بار تازالىعىن، اسىل قاسيەتىن ءوزىنىڭ سۇيگەن جارىنا ۇمسىنا بەرىپ، وسى ءبىر ءتاتتى دە سەرگەك ۇيقىعا شومعانداي. سول ساتتە كىشى ساليقا كوشەكەڭە ءبىر كەزدەگى ءوز ساليقاسىنداي، ال، مىنا ءبىر كوز الدىنداعى باقىت — جىگىت كەزىندەگى ءوز باقىتىنداي بولىپ كورىندى، ءوزى ءقازىر سەكسەندى القىمداپ، ال، كەمپىرى بولسا، جەتپىسىڭدى قورعالاعان ايشا كەمىتىپ، قيىقتاپ تاستاسا دا، بۇلاردىڭ جىگىت بولعان، قىز بولعان كەزى كەشە عانا سەكىلدى ەدى عوي. ۇلكەن ساليقا مىنا جاستار قىلىعىن قانشا ەرسى ساناعانىمەن، كەزىندە كىشى ساليقادان دا ارمان ەمەس پە ەدى؟! ءالى ەسىندە، ساليقاعا سول وڭىردە ءۇش جىگىت عاشىق بولعان-دى. ءبىرى — داۋلەتتى كىسىنىڭ بالاسى — پاڭ دا ەركە، ءوز قۇربىلارىنىڭ سەركەسى — كەمەلبەك، ەكىنشىسى - اتقامىنەردىڭ بالاسى — وركوكىرەك تە قاراۋ سىدىق، ال ءۇشىنشىسى — ءومىر باقي مال باققان مومىننىڭ بالاسى — مىنا كوشەرباي. ءبىر قىزىعى، كوشەرباي انا كەمەلبەك پەن سىدىقتان ءوزىن كەم سانايتىن. ولاردىڭ الدىندا اقىل تالاستىرىپ، ءبىلىم سالىستىرىپ كورگەن ەمەس. اسپانداعى قول جەتپەس جۇلدىزعا ۇقساپ، ءۇش جىگىتتى بىردەي تابىندىرعان ساليقا سۇلۋ باسقالاردىڭ ەمەس، مۇنىڭ قارماعىنا ىلىنەر دەپ كوشەرباي ءسىرا ويلاپ پا؟! ويلاماعان... ويلاماسا دا، ساليقا سۇلۋ مۇنىڭ قارماعىنا ىلىكتى. سوندا بۇلار العاش رەت شىلىك اراسىندا كەزدەسكەندە، كوك ءشوپتى توسەك ەتىپ، اسپانىندا شوكىمدەي دە بۇلتى جوق كوگىلدىر كوك كۇمبەزىنە قاراپ، شالقالاپ جاتقان ساليقا:
— ءومىرىمنىڭ تىرەگى دەپ سەنى تانىدىم. تاعدىرىمنىڭ ءپىرى دەپ سەنى تاڭدادىم، — دەگەن.
سول ساتتە كوشەربايدىڭ ەسىنە وزىنەن كوش ىلگەرى سانايتىن ەكى جىگىت، سول جىگىتتەردى بۇدان كوش ىلگەرى سانايتىن، ارتىق باعالايتىن قىز اعالارى تۇسكەن ەدى. اعالار قارسى بولسا؟.. ماقتانشاق كەمەلبەك پەن قاسقاراۋ سىدىق نامىستى قولدان بەرمەيمىز دەپ توتەلەي تارتسا؟.. ءىستىڭ ارتى نەمەن تىنباق؟.. جوق، بۇل قورقاقتىڭ كوڭىلىندەگى - اقىرى نە بولار ەكەن دەگەن تۇيتكىل ەمەس، قاي نارسەنى بولسا دا ۋشىقتىرعىسى كەلمەيتىن، قاي جەردە بولسا دا تاتۋلىق ىزدەيتىن، وزگەنىڭ قايعىسى ءۇشىن وزەگىن ورتەيتىن، ءوزىم دەگەنگە ولىمگە دە بارا الاتىن، مومىن دا ادال جاننىڭ ساۋالى بولاتىن. وسى شىندىقتى زەردەلى ساليقا بىلەتىن-دى. تۇسىنەتىن-دى. كوشەربايدىڭ ءالى ەسىندە: كۇن ۇزاق پىشەن شاۋىپ، كەشتەتىپ كەلسە، اۋىل ءىشى ىزۋ - قيۋ، ۋ-شۋ. جارتىباي دەگەن ءسىڭىرى شىققان سورلى بار ەدى، سونىڭ جالعىز سيىرى ميباتپاق تارتپاعا ءتۇسىپ كەتىپتى. شىعارار ءبىر پەندە جوق. كەمەلبەك زىتىپ وتىرعان. ال قاسقاراۋ سىدىق بولسا سيىر شىعارام دەپ ءجۇرىپ، قۇردىمعا باتىپ ولەر ءجايىم جوق، دەپ شىقپاي قويىپتى. سول سيىردى جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ، جاعادا وسكەن اعاشقا ارقان بايلاپ، ءار قيلى ءايلا-تاسىل قولدانىپ، كوشەربايدىڭ سۋىرىپ العانى ساليقا كوڭىلىندە سەنىم مەن ەرلىكتىڭ ءتۇيىنى سەكىلدەنىپ وشپەس ءىز قالدىرعان بولاتىن. وسى وقيعادان كەيىن ساليقا ءبىر قىزىق ءتۇس كورىپتى كادىمگىدەي ءوڭى سەكىلدى. بۇعان كوڭىل سالىپ جۇرگەندەر - مىنا كەمەلبەك، سىدىق، كوشەرباي ۇشەۋى عانا ەمەس، ءتىپتى كوپ ەكەن. سولاردان مەزى بولعان قىز اعاسى قىرىنداۋشىلارعا ءبىر شارت قويىپتى الگى ميباتپاق قۇردىمنىڭ ارعى بەتىندە ءبىر سيىر قالعان. سول سيىردى بەرگى بەتكە كىم الىپ وتسە، قىز اعاسى ساليقانى سوعان بەرمەك. ءبىر قىزىعى، ساليقانىڭ ءوزى دە سول شارتقا قارسى بولماپتى. سەبەبى - كوشەربايدان باسقا ءبىر پەندەنىڭ بۇل شارتتى ورىنداي المايتىنىن انىق بىلگەن عوي. شىندىعىندا سولاي بولىپتى دا. قىز جۇرەگىنىڭ قالاۋى كوشەرباي بولۋى دا سودان.
— ەندى ءبىزدى ءولىمنىڭ ءوزى دە ايىرا المايدى، — دەپ ەدى سوندا ساليقا.
دۇنيەنىڭ بار بايلىعىن وسى ءبىر ساتكە، ءلاززات ساتىنە، عاشىقتىق، قۇمارلىق ساتىنە ايىرباستاپ جىبەرۋگە دايىن جاتقان كوشەرباي سۇيگەن جارىنىڭ كەۋدەسىنە سول قولىن سالىپ، قاتتى قىسىپ، قۇشاقتاپ سۇيە بەرگەن، سۇيە بەرگەن...
— ريزامىن تاڭىرگە! تاعدىرىما ريزامىن!
سويتسە دە ساليقا ءسوزىنىڭ ءمانىن كوشەرباي كەلە-كەلە، بالالى-شاعالى بولعان سوڭ عانا ءتۇسىندى. جاردىڭ ايتقانى راس ەكەن. بۇلار ولسە، بالالارى بار. ولاردان اسسا، قاۋلاپ نەمەرەلەر كەلەدى. شوبەرەلەردىڭ دە اۋىلى الىس قالعان جوق. ولاي بولسا، بۇلاردى ءولىم ءقايتىپ اجىراتا الماقشى؟ ساليقا مەن كوشەرباي تۇتاتقان ءومىر وتى ناسىلدەن ءناسىل قۋالاپ، ءومىر باقي جالعاسا بەرمەك ەمەس پە!؟. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، قارت تاعى دا جوعارىعا كوز قيىعىن سالدى. قايىرجان مەن كىشى ساليقانىڭ بىلەكتەرى سول ايقاسقان قالپى. قىز جۇزىندە پاكتىك پەن جاستىق تابى. اتىپ كەلە جاتقان تاڭ نۇرى دەيسىڭ بە، الدە اشىلىپ كەلە جاتقان گۇل رەڭكى دەيسىڭ بە، ايتەۋىر كوشەرباي الىستا قالسا دا، ءوز جۇرەگىنە سونداي جىلى دا جاقىن، تانىس ءبىر قۇبىلىستى اڭعاردى. ول ەندى ەرىكسىزدەن تومەنگە كوز سالدى. ۇلكەن ساليقا ومىرىندە تۇك بولماعانداي، ماناعى ءبىر تەرىس قاراپ، بۇك ءتۇسىپ جاتقان قالپى، قوزعالماعان.
قارت ءبىر كۇرسىندى دە، سىرتقا شىقتى. جاستارشا ەركىن، شەشىنە شيراق جۋىندى. سودان كەيىن كۋپەگە داۋىستاپ، جۇرتتى وياتا كەلدى. كىشكەنە ءبىر ۋاقىتتان كەيىن تاعى دا داستارقان جايىلدى. ەندى اۋىل ارالاس، قوي دا قورالاس بولىپ كەتتى. جاستار تىم سەرگەك، ءارى ەركىن وتىردى. قايىرجان بىردەمە ايتسا كىشى ساليقا ونى قۇپتايدى. ءتىپتى ول سول سوزدەردىڭ ماعىناسىنا دا تەرەڭ بويلاپ وتىرماعانداي. سوندا دا قۇپتايدى. ارينە، قايىرجان تەرىس نارسەنى ايتپايدى عوي. كوشەكەڭ ءوز جۇبايىنا قارادى. ول دا كوڭىلدى. اندا-ساندا اۋزىن ءبىر سىلپ ەتكىزىپ، تەرموسقا قۇيىلعان ىستىق شايدى تارتىپ وتىر. جاستاردىڭ مىنا ءبىر جاراستىعىن ءالى دە ارتىق سانايتىن ىڭعايى بار ما، قالاي؟!
ءبىر رەتتە كىشكەنە ساليقا كوزىلدىرىگىن قوزعاي بەرىپ قايىرجانعا كۇلىمدەي قاراپ قالدى. كوشەكەڭ ۇيالتپايىن دەگەن نيەتپەن تەرەزەگە بۇرىلا وتىردى. جاقتاۋدا تۇرعان ەسكى ءبىر گازەتتى قولىنا الدى. ۇڭىلە بەرىپ قالتاسىنا قول سالدى. كوزىلدىرىگىن ىزدەدى. زايىبىنا قاراپ ەدى، ول دا كوزىن ءسال تومەن سالىپ وتىر ەكەن. ەكى جاستىڭ مىنا تازا قىلىقتارى ونى دا ەلىكتىرىپ اكەتكەن سياقتى. كەسكىنىندە بۇرىنعىداي رەنىش تە، كىربەڭ دە بىلىنبەيدى. ايرىقشا ءبىر كۇيگە تۇسكەندەي.
كەنەت كوشەربايدىڭ ەسىنە كوزىلدىرىگىن ساليقا سىرتىنداعى سەتكاعا قويعانى ءتۇستى. سونى الايىن دەپ، سول قولىن سوزىپ، زايىبىنا قاراي ۇمتىلا بەرىپ ەدى، ساليقا وتى قايتا باستاعان كوز جانارىن ايرىقشا ءبىر سەزىممەن ءبىر جالت ەتكىزدى دە، كوشەكەڭنىڭ قۇشاعىنا قۇلاي كەتتى.
— اۋ، مۇنىڭ نە؟ — دەپ كوشەكەڭ ەڭ اۋەلى اڭىرىپ قالدى دا، كەمپىرىنە شوشىنا كوز سالدى. سودان كەيىن راقاتتانا ەزۋ تارتتى، شالدىڭ كوز الدىنا قاي زامانعى شىلىك ىشىندەگى كوك ءشوپتىڭ ۇستىندە كوگىلدىر اسپانعا كوزىن قاداپ، شالقالاپ جاتقان ءوز ساليقاسى — بالاۋسا ساليقا ەلەستەپ جۇرە بەردى....
You Might Also Like
-
ءبىر كۇنى ۇزاق ءجۇرىپ كومانديروۆكادان كەلدىم. ايەلىم ەسىكتى اشتى دا:
