قۋانىش - جان شۋاعى
4 سىنىپ. ءوزىن - ءوزى تانۋ ساباعى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قۋانىش - جان شۋاعى» س. ا. نازاربايەۆانىڭ تۋعان كۇىنىنە ارنالادى.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ «باقىت»، «سىيلاستىق»، «ماحاببات»قۇندىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
- قۋانىش سەزىمىنىڭ ادام ومىرىندەگى ءمانىن ءتۇسىندىرۋ
- ءوزارا جاعىمدى قارىم - قاتىناس جاساۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ
- مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ
كورنەكى قۇرالدار: وقۋلىق، كۇننىڭ شۋاقتارى (قولدان جاسالعان)، جۇرەكشە، ءۇنتاسپا.
شاتتىق شەڭبەرى: ايگەرىم قالاۋبايەۆانىڭ «كوڭىلدى كۇن» ءانىن بالالار ءۇنتاسپاعا قوسىلىپ بىرگە ورىندايدى.
اڭگىمەلەسۋ
- بۇل ولەڭدە نە تۋرالى ايتىلىپ تۇر؟
- قۋانىش دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- سەندەر ءۇشىن تۋعان كۇن وتكىزۋ قۋانىشتى كۇن بولىپ سانالادى ما؟
- وي، تاماشا! قۋانىشتى سەزىممەن بىرگە ايتقان ءان ادامنىڭ كوڭىل - كۇيىن كوتەرەدى. بۇگىنگى ساباقتا قۋانىش سەزىمى، ونىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز.
بۇگىندە بالالارعا قۋانىش سىيلاپ جۇرگەن ادامنىڭ ءبىرى - سارا الپىس قىزى نازاربايەۆا. ول – بالاجان ادام. بالا ءۇشىن قولىنداعى قاراجاتىن، بويىنداعى قاجىرىن سارپ ەتۋگە بار. جاقسىلىق جاساعاندى قالايدى، ءسابيدىڭ رياسىز كۇلكىسىن سۇيەدى. وسى ءبىر انالىق ماحاببات ول كىسىنى قايىرىمدىلىققا يتەرمەلەدى. سارا الپىس قىزى نازاربايەۆا 1941 جىلدىڭ 12 اقپانىندا قاراعاندى وبلىسى قىزىلجار سەلوسىندا دۇنيەگە كەلدى. 1962 جىلى ن. ءا. نازاربايەۆقا تۇرمىسقا شىقتى، ءۇش قىزى، نەمەرەلەرى، شوبەرەلەرى بار. اۋرۋدىڭ مۇڭىن، جەتىمنىڭ زارىن تىڭدايتىن، قۇقىعىن قورعايتىن «بوبەك» قورىنىڭ نەگىزىن قالادى. پاناسىز بالدىرعانداردى باۋىرىنا باستى، تالاي دىمكاس نارەستەنى شەتەلگە دەيىن جىبەرىپ ەمدەتتى. بالالار ۇيلەرىنە قامقورلىق كورسەتتى. ءتىپتى تۇرمەلەردى ارالاپ، بەسىكتەن بەلى شىقپاي جاتىپ، قىلمىسكەر اتانعان جەتكىنشەكتەرمەن كەزدەسىپ، انالىق اقىلىن ايتتى.
سلايد كورسەتۋ
ماتىنمەن جۇمىس
«بالالاردىڭ كوز قۋانىشى» ءماتىنىن وقۋ.
بالالاردىڭ پىكىرىن ءبىلۋ ءۇشىن سۇراقتار قويۋ.
- كىشكەنتاي بالا تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن نەلىكتەن بايقامادى؟
- سەنىڭ ويىڭشا قارت بالاعا نە ايتۋى مۇمكىن؟
- اينالاداعى اسەمدىككە كوڭىل اۋدارۋىنا نە اسەر ەتتى؟
بالالاردىڭ جاۋاپتارىن تۇيىندەۋ
- بالالار، دۇرىس ايتاسىڭدار. بالا جىلاپ تۇرعاندىقتان، اينالاسىنداعى تابيعات سۇلۋلىعىنا كوڭىل اۋدارعان جوق. قۋانىش سەزىمى جۇرەگىنە ۇيالاعان ساتتە وعان جان - جاعى، اينالاسىنىڭ ءبارى اسەمدە ادەمى بولىپ كورىندى. بارلىق ادامدار، تابيعات، اينالا ءبارى - ءبارى ونىمەن بىرگە قۋانىپ تۇرعان سەكىلدى. بالانى قۋانتا بىلگەن قارت تا قانداي باقىتتى! ءبىز دە كوڭىلدى، قۋانىشتى، كۇلىمدەپ ءجۇرۋ ءۇشىن وزگەلەرگە، اينالامىزعا قۋانىش سىيلاي بىلۋگە ءتيىسپىز.
ويىن - جاتتىعۋ «كورشىڭە قۋانىش سىيلا»
وقۋشىلارعا قاتتى قاعازدان ادەمى ەتىپ جاسالعان ءتۇرلى كەسكىندەر (گۇلدىڭ، جۇرەكشەنىڭ، كوبەلەكتىڭ) ۇلگىسى تاراتىلىپ بەرىلەدى. ولار ونىڭ ەكىنشى بەتىنە قاتار وتىرعان سىنىپتاسىن قۋانتاتىن سوزدەر جازىپ، جاريا ەتەدى جانە سىيعا تارتادى.
ولەڭمەن جۇمىس
وقۋشىلاردىڭ ادامدارمەن جاعىمدى قارىم - قاتىناستارىن دامىتۋ ماقساتىندا تومەندە ۇسىنىلعان ولەڭ ءماتىنى ارقىلى اڭگىمەلەۋ جۇرگىزىلەدى.
ولەڭدى بالالار مانەرلەپ وقيدى.
بالالاردىڭ پىكىرلەرى ۇسىنىلعان سۇراقتارعا جاۋاپتار ارقىلى تىڭدالادى.
- ادامدى، اينالاڭدى قاي ۋاقىتتا، قانداي جاعدايدا بولماسىن قۋانتۋعا بولا ما؟
سەرگىتۋ ءساتى.(ينتەراكتيۆتى تاقتادا بەينە كورىنىستەن ءبيدى قايتالاپ بيلەۋ)
دايەكسوز
«قۋانىش - ءومىر شاتتىعى» بالالاردان سۇرالادى، جاۋاپ الىنادى.
- كۇلىمدەپ، اقجارقىن جۇرەتىن ادامنىڭ كوڭىل كۇيى ۇنەمى جوعارى بولادى. ال ونداي كوڭىل كۇي جانىڭدى ساۋ ەتەدى. جانىڭ ساۋ بولسا، دەنىڭ ساۋ بولادى. دەنىڭ ساۋ بولسا، جاقسى ەڭبەك ەتە الاسىڭ. جاقسى ەڭبەكتىڭ ناتيجەسىندە ادامدار باقىتتى، مولشىلىقتا ءومىر سۇرەدى. سول سەبەپتى حالىق دانالىعىندا «قۋانىش - ءومىر شاتتىعى» دەپ ايتقان بولاتىن.
داپتەرمەن جۇمىس
داپتەردە بەرىلگەن كۇننىڭ شۋاقتارىنا ەستەرىڭدە ۇزاق ساقتالعان قۋانىشتى كۇندەرىڭ تۋرالى جازىڭدار.
قورىتىندىلاۋ
- كۇلىمدەۋ، ادامدارعا قۋانىش سىيلاي ءبىلۋ - ءوزىڭنىڭ دە، ولاردىڭ دا ءومىر جاسىن ۇزارتىپ، دەنساۋلىعىن جاقسارتادى. بارلىق ادامدارمەن كۇلىپ امانداسۋ، ۇنەمى اقجارقىن ءجۇرۋ، مۇمكىندىگىنشە اينالاڭا قۋانىش سىيلاۋ - اسىل قاسيەت.
جۇرەكتەن - جۇرەككە
بالالار جۇپتاسىپ دوڭگەلەنىپ تۇرادى. ءبارى قول ۇستاسادى، قولدارىن جوعارى كوتەرىپ، كۇننىڭ شۋاعىن قۇرايدى. ءبارى قوسىلىپ مىنا ولەڭ جولدارىن ايتادى:
ءان سالامىز كۇندە ءبىز،
شاتتىق تولى ىرگەمىز.
ءبىز ماڭگىلىك دوستارمىز،
ءبىز ماڭگىگە بىرگەمىز.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قۋانىش - جان شۋاعى» س. ا. نازاربايەۆانىڭ تۋعان كۇىنىنە ارنالادى.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ «باقىت»، «سىيلاستىق»، «ماحاببات»قۇندىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
- قۋانىش سەزىمىنىڭ ادام ومىرىندەگى ءمانىن ءتۇسىندىرۋ
- ءوزارا جاعىمدى قارىم - قاتىناس جاساۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ
- مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ
كورنەكى قۇرالدار: وقۋلىق، كۇننىڭ شۋاقتارى (قولدان جاسالعان)، جۇرەكشە، ءۇنتاسپا.
شاتتىق شەڭبەرى: ايگەرىم قالاۋبايەۆانىڭ «كوڭىلدى كۇن» ءانىن بالالار ءۇنتاسپاعا قوسىلىپ بىرگە ورىندايدى.
اڭگىمەلەسۋ
- بۇل ولەڭدە نە تۋرالى ايتىلىپ تۇر؟
- قۋانىش دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- سەندەر ءۇشىن تۋعان كۇن وتكىزۋ قۋانىشتى كۇن بولىپ سانالادى ما؟
- وي، تاماشا! قۋانىشتى سەزىممەن بىرگە ايتقان ءان ادامنىڭ كوڭىل - كۇيىن كوتەرەدى. بۇگىنگى ساباقتا قۋانىش سەزىمى، ونىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز.
بۇگىندە بالالارعا قۋانىش سىيلاپ جۇرگەن ادامنىڭ ءبىرى - سارا الپىس قىزى نازاربايەۆا. ول – بالاجان ادام. بالا ءۇشىن قولىنداعى قاراجاتىن، بويىنداعى قاجىرىن سارپ ەتۋگە بار. جاقسىلىق جاساعاندى قالايدى، ءسابيدىڭ رياسىز كۇلكىسىن سۇيەدى. وسى ءبىر انالىق ماحاببات ول كىسىنى قايىرىمدىلىققا يتەرمەلەدى. سارا الپىس قىزى نازاربايەۆا 1941 جىلدىڭ 12 اقپانىندا قاراعاندى وبلىسى قىزىلجار سەلوسىندا دۇنيەگە كەلدى. 1962 جىلى ن. ءا. نازاربايەۆقا تۇرمىسقا شىقتى، ءۇش قىزى، نەمەرەلەرى، شوبەرەلەرى بار. اۋرۋدىڭ مۇڭىن، جەتىمنىڭ زارىن تىڭدايتىن، قۇقىعىن قورعايتىن «بوبەك» قورىنىڭ نەگىزىن قالادى. پاناسىز بالدىرعانداردى باۋىرىنا باستى، تالاي دىمكاس نارەستەنى شەتەلگە دەيىن جىبەرىپ ەمدەتتى. بالالار ۇيلەرىنە قامقورلىق كورسەتتى. ءتىپتى تۇرمەلەردى ارالاپ، بەسىكتەن بەلى شىقپاي جاتىپ، قىلمىسكەر اتانعان جەتكىنشەكتەرمەن كەزدەسىپ، انالىق اقىلىن ايتتى.
سلايد كورسەتۋ
ماتىنمەن جۇمىس
«بالالاردىڭ كوز قۋانىشى» ءماتىنىن وقۋ.
بالالاردىڭ پىكىرىن ءبىلۋ ءۇشىن سۇراقتار قويۋ.
- كىشكەنتاي بالا تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن نەلىكتەن بايقامادى؟
- سەنىڭ ويىڭشا قارت بالاعا نە ايتۋى مۇمكىن؟
- اينالاداعى اسەمدىككە كوڭىل اۋدارۋىنا نە اسەر ەتتى؟
بالالاردىڭ جاۋاپتارىن تۇيىندەۋ
- بالالار، دۇرىس ايتاسىڭدار. بالا جىلاپ تۇرعاندىقتان، اينالاسىنداعى تابيعات سۇلۋلىعىنا كوڭىل اۋدارعان جوق. قۋانىش سەزىمى جۇرەگىنە ۇيالاعان ساتتە وعان جان - جاعى، اينالاسىنىڭ ءبارى اسەمدە ادەمى بولىپ كورىندى. بارلىق ادامدار، تابيعات، اينالا ءبارى - ءبارى ونىمەن بىرگە قۋانىپ تۇرعان سەكىلدى. بالانى قۋانتا بىلگەن قارت تا قانداي باقىتتى! ءبىز دە كوڭىلدى، قۋانىشتى، كۇلىمدەپ ءجۇرۋ ءۇشىن وزگەلەرگە، اينالامىزعا قۋانىش سىيلاي بىلۋگە ءتيىسپىز.
ويىن - جاتتىعۋ «كورشىڭە قۋانىش سىيلا»
وقۋشىلارعا قاتتى قاعازدان ادەمى ەتىپ جاسالعان ءتۇرلى كەسكىندەر (گۇلدىڭ، جۇرەكشەنىڭ، كوبەلەكتىڭ) ۇلگىسى تاراتىلىپ بەرىلەدى. ولار ونىڭ ەكىنشى بەتىنە قاتار وتىرعان سىنىپتاسىن قۋانتاتىن سوزدەر جازىپ، جاريا ەتەدى جانە سىيعا تارتادى.
ولەڭمەن جۇمىس
وقۋشىلاردىڭ ادامدارمەن جاعىمدى قارىم - قاتىناستارىن دامىتۋ ماقساتىندا تومەندە ۇسىنىلعان ولەڭ ءماتىنى ارقىلى اڭگىمەلەۋ جۇرگىزىلەدى.
ولەڭدى بالالار مانەرلەپ وقيدى.
بالالاردىڭ پىكىرلەرى ۇسىنىلعان سۇراقتارعا جاۋاپتار ارقىلى تىڭدالادى.
- ادامدى، اينالاڭدى قاي ۋاقىتتا، قانداي جاعدايدا بولماسىن قۋانتۋعا بولا ما؟
سەرگىتۋ ءساتى.(ينتەراكتيۆتى تاقتادا بەينە كورىنىستەن ءبيدى قايتالاپ بيلەۋ)
دايەكسوز
«قۋانىش - ءومىر شاتتىعى» بالالاردان سۇرالادى، جاۋاپ الىنادى.
- كۇلىمدەپ، اقجارقىن جۇرەتىن ادامنىڭ كوڭىل كۇيى ۇنەمى جوعارى بولادى. ال ونداي كوڭىل كۇي جانىڭدى ساۋ ەتەدى. جانىڭ ساۋ بولسا، دەنىڭ ساۋ بولادى. دەنىڭ ساۋ بولسا، جاقسى ەڭبەك ەتە الاسىڭ. جاقسى ەڭبەكتىڭ ناتيجەسىندە ادامدار باقىتتى، مولشىلىقتا ءومىر سۇرەدى. سول سەبەپتى حالىق دانالىعىندا «قۋانىش - ءومىر شاتتىعى» دەپ ايتقان بولاتىن.
داپتەرمەن جۇمىس
داپتەردە بەرىلگەن كۇننىڭ شۋاقتارىنا ەستەرىڭدە ۇزاق ساقتالعان قۋانىشتى كۇندەرىڭ تۋرالى جازىڭدار.
قورىتىندىلاۋ
- كۇلىمدەۋ، ادامدارعا قۋانىش سىيلاي ءبىلۋ - ءوزىڭنىڭ دە، ولاردىڭ دا ءومىر جاسىن ۇزارتىپ، دەنساۋلىعىن جاقسارتادى. بارلىق ادامدارمەن كۇلىپ امانداسۋ، ۇنەمى اقجارقىن ءجۇرۋ، مۇمكىندىگىنشە اينالاڭا قۋانىش سىيلاۋ - اسىل قاسيەت.
جۇرەكتەن - جۇرەككە
بالالار جۇپتاسىپ دوڭگەلەنىپ تۇرادى. ءبارى قول ۇستاسادى، قولدارىن جوعارى كوتەرىپ، كۇننىڭ شۋاعىن قۇرايدى. ءبارى قوسىلىپ مىنا ولەڭ جولدارىن ايتادى:
ءان سالامىز كۇندە ءبىز،
شاتتىق تولى ىرگەمىز.
ءبىز ماڭگىلىك دوستارمىز،
ءبىز ماڭگىگە بىرگەمىز.
You Might Also Like
-
ءى. ساباقتىڭ تاقىرىبى: پريزما. پريزمانىڭ ولشەمدەرى. (پرەزەنتاسياسىمەن)
-
جاز ايلارىندا وقۋشىلاردىڭ بوس ۋاقىتىن ۇيىمداستىرۋدىڭ پەداگوگيكالىق تالاپتارى
