قۇندى كىتاپ (ەرتەگى-قويىلىم)
(ەرتەگى جەلىسى بويىنشا)
1) اۆتور:
— باياعىدا ءبىر اسىل اتتى جىگىت ءومىر ءسۇرىپتى. جىگىتتىڭ ەشكىمى جوق ەكەن. ول اۋىلدا اركىمگە جالدانىپ، تاماعىن تاۋىپ ءجۇرىپتى. بىردە اسىل اناسىنان قالعان ساندىقتى اقتارىپ وتىرىپ، ءبىر قاعاز تاۋىپ الادى. قاعازدى انىقتاپ قاراسا، كارتا ەكەن. سول كارتاداعى سىزبا بويىنشا ءبىر ۇڭگىرگە بارىپ تىرەلەدى. ۇڭگىرگە كىرسە، وراۋلى زات جاتادى.
2) اۆتور:
—زاتتىڭ وراۋىن اشسا كىتاپ ەكەن. كىتاپتىڭ العاشقى بەتىندە جىلاي جازىلىپتى:
— بۇل سيقىرلى كىتاپ. ەگەر كىم دە كىم ونى باسىنان باستاپ وقىماي، ورتاسىن نەمەسە سوڭعى بەتتەرىن پاراقتاسا، كىتاپتىڭ سيقىرى جوعالادى!
مىنا سوزدەردى وقىعان اسىل، كىتاپتىڭ العاشقى بەتتەرىن وقۋعا كىرىسەدى.
اسىل:
— كەرەمەت! عاجاپ! بۇل نە دەگەن قۇپيا كىتاپ؟ مىنا جازۋلار كونە گرەك تىلىندە جازىلىپتى عوي؟ قوي مەن گرەك ءتىلىن ۇيرەنەيىن؟!
3) اۆتور:
— ءسويتىپ اسىل گرەك ءتىلىن بىلەتىن ءتىلماشتىڭ ۇيىنە كەلىپ، ەسىگىن قاعادى.
ءتىلماش:
— كىرە بەرىڭىز!
اسىل:
— قۇرمەتتى ءتىلماش مىرزا! ماعان كونە گرەك ءتىلىن ۇيرەتەسىز بە؟ اقىسىنا — ءسىزدىڭ قىزمەتشىڭىز بولايىن؟!
ءتىلماش:
— سەن جىگىت ماعان ۇناپ تۇرسىڭ! «ۇيرەنەمىن» دەگەن جاسقا، قۋانا ۇيرەتەمىن! بۇگىننەن باستاپ وسى ۇيدە تۇرا بەرىڭىز!
اسىل!
— سىزگە العىسىم شەكسىز!
3) اۆتور:
— وسىلاي اسىل بىرنەشە ايدا كونە گرەك ءتىلىن تازا ءبىلىپ شىعادى. ال سيقىرلى كىتاپتاعى گرەكشە جازۋدا، گەوگرافيالىق زەرتتەۋلەر جازىلعان ەكەن. اسىل سول جازبالاردى، تۇگەل جاتتاپ الادى. ال كىتاپتىڭ كەلەسى 100 بەتى، اراب تىلىندە بولادى. اراب ءتىلىن مەڭگەرۋگە قىزىققان اسىل، يسلام عالىمىنا بارادى.
اسىل:
— اسسالامۋ الەيكۋم عالىم مىرزا! ماعان اراب ءتىلىن ۇيرەتىڭىزشى؟ قوسىمشا ادەپ-احلاق ءبىلىم دە! اقىسىنا ءسىزدىڭ قىزمەتشىڭىز بولايىن؟
عالىم:
— ۋاعالەيكۋمۋسساليام بالام! البەتتە! قۋانا-قۋانا ۇيرەتەمىن! ول ءۇشىن قىزمەتىڭ قاجەت ەمەس. تەك جاقسى وقىساڭ بولدى!
4) اۆتور:
— اسىل سوندا دا عالىمعا قىزمەت ەتە ءجۇرىپ، كوركەم مىنەزگە قۇرىلعان «جانتانۋ» ءىلىمىن تۇگەل ۇيرەنەدى. ال كىتاپتىڭ كەلەسى 100 بەتى، جاپون تىلىندە بولادى. اسىل جاپون ورتالىعىنا بارىپ، ءبىر قارياعا جولىعادى.
اسىل:
— سالەم بەردىك اتا! سىزدەن جاپون ءتىلىن ۇيرەنگىم كەلەدى؟ سىزگە تەگىن قىزمەت جاساسام، ءتىل ۇيرەتەسىز بە؟!
اتا:
— قوش كەلدىڭ، بالام! قۋانا-قۋانا ۇيرەتەمىن! ءجۇر، ۇيگە كىرەيىك؟!
5) اۆتور:
— جىگىت اتادان جاپون تىلىندە ينجەنەريانى ۇيرەنىپ، تەحنولوگيانىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرىپ الادى. ارى قاراي كىتاپ جۇڭگو تىلىندە باستالادى. بازارعا بارعان جىگىت، جۇڭگو ساۋداگەرلەرىنە جولىعادى.
اسىل:
— قايىرلى كۇن، جىگىتتەر! مەن سەندەرگە ساتۋشى بولايىن؟ ماعان ءبىر ۇستاز تاۋىپ بەرىڭدەرشى، ءتىل ۇيرەتەتىن!
ەكى جۇڭگو:
— سالەم جىگىت. نيحاۋ، نيحاۋ! ءجۇر بارىپ سويلەسەيىك؟
6) اۆتور:
— اسىل وسىلاي ساۋدانىڭ دا قىر سىرىن مەڭگەرىپ، ءارى شەبەر كاسىپكەر بولىپ شىعادى. كىتاپتىڭ سوڭعى ءجۇز بەتى اعىلشىن تىلىندە جازىلعاندىقتان، جىگىت سول قالاداعى ەڭ قىمبات اعىلشىن ءتىلى مامانىنا بارادى:
اسىل:
— سالەمەتسىز بە! ماعان اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەتسەڭىز، سىزگە قالاعان اقشاڭىزدى تولەر ەدىم؟!
ءمۇعالىم:
— سالەمەتسىز بە! جاقسى! ءجۇرىڭىز، ۇيرەتەيىن؟!
7) اۆتور:
— اسىل التى اي اعىلشىن تىلىندە ءبىلىم الادى. ءسويتىپ كىتاپتىڭ بارلىق قۇپياسىن شەشەدى. ءارى ءوزى جان-جاقتى ءبىلىمدى، جەتى ءتىلدى جەتىك مەڭگەرگەن مامان بولىپ شىعادى. ونىڭ اتاعى ەلگە تاراپ، حانعا دا جەتەدى. ءبىر كۇنى حان ادام جىبەرىپ، اسىلدى وزىنە شاقىرادى.
اسىل:
— اسسالاۋماعالەيكۋم حان يەم! شاقىرعان ەكەنسىز؟ كەلىپ قالدىق!
حان:
— ۋاعالەيكۋمۋسساليام ونەرپاز جىگىت! شاھارىمدا سەن سەكىلدى ءبىلىمدى، عالىم جىگىتتىڭ بولعانىنا قاتتى قۋانىشتىمىن! مەن الەمدە تەڭدەسى جوق ۇلكەن مەكتەپ سالدىم. سوعان الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن ەڭ وقىمىستى عالىمداردى جيناپ جاتىرمىن. سول تىزىمدە ءوزىڭ دە بارسىڭ! ءۇي-جاي، اس-اۋقاتىڭدى ۋايىمداما! ەڭبەك اقىڭا كۇنىنە ءبىر التىن الاسىڭ. قالاي كەلىسەمىسىڭ؟
اسىل:
— البەتتە حان يەم! ءسىزدىڭ دەگەنىڭىز بولسىن!
8) اۆتور:
— سودان بەرى اسىل ەسىمى ەلگە بەلگىلى عالىم اتانىپ، عىلىمعا كوپ ۇلەس قوسىپتى. ال سيقىرلى كىتاپتىڭ سيقىرى — دانالىققا باۋلىعان قۇپيالىعىندا ەكەنىن اسىل سوڭىندا ءبىر-اق ءتۇسىنىپتى!
«كىم ءبىلىم جينايدى،
ەشقاشان كەدەي بولمايدى!
كىم بىلىمگە ۋاقىت قيمايدى،
سول تۇبىندە سورلايدى!»
گۇلمەكەن قاسەنباي
You Might Also Like
-
(ساحناعا قولىنا سۋقۇيعىش ۇستاپ، اندەتىپ قوزى شىعادى. ءوزى ەگىپ، باپتاپ جۇرگەن گۇلدەرىنە سۋ قۇيىپ، ولارمەن سويلەسە باستايدى.)
-
تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جارقىن، كەلەشەگى كەمەل بولۋى ءوسىپ كەلە جاتقان جاستارىمىزدىڭ قابىلەت-قارىمىنا، تالانتتى مەن باسەكەگە قابىلەتتىلىگىنە تىكەلەي بايلانىستى. سوندىقتان ۇستازدار الدىندا تۇرعان...
