InfoHub Logo

Cاباقتىڭ تاقىرىبى: ءسابيت مۇقانوۆ «ەسىل بويىندا»
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدىڭ نەگىزىن سالۋشى قالامگەرلەردىڭ ءبىرى – ءسابيت مۇقانوۆتىڭ شىعارماشىلىعى جايىندا ماعلۇمات بەرۋ، قالامگەردىڭ ەسىل ولكەسىنىڭ كوركەم تابيعاتىن تانىتۋداعى ءسوز قولدانۋ ەرەكشەلىگىن، سۋرەتتەۋ شەبەرلىگىن جەرگىلىكتى جەردىڭ تابيعات كورىنىستەرىمەن سالىستىرا مەڭگەرتۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ وي - قيالىنا ەرىك بەرە وتىرىپ، وزىنشە وي تۇيۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە جۇمىلدىرۋ ارقىلى تانىم - تۇسىنىكتەرىن، تىلدىك قورىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك: جازۋشى ءومىرىن ونەگە ەتە وتىرىپ، تۋعان جەردىڭ تابيعاتىن سۇيۋگە جانە قۇرمەتتەۋگە، ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى بەرۋ ساباعى
ساباقتىڭ ادىستەرى: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، وقۋلىقپەن جۇمىس، مانەرلەپ وقۋ، تاقتامەن جۇمىس، داپتەرمەن جۇمىس، وي قوزعاۋ، وي تولعاۋ، توپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى: س. مۇقانوۆتىڭ سۋرەتى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ۆيدەوپروەكتور
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، گەوگرافيا

ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ؛
ءا) سىنىپ تازالىعىن تەكسەرۋ؛
ب) سىنىپ وقۋشىلارىن تۇگەندەۋ.

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. «كوكسەرەك» حيكاياتىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى؟
2. شىعارمانىڭ نەگىزگى يدەياسى؟
3. «كوكسەرەك» اڭگىمەسىنەن قانداي اسەر الدىڭىزدار؟
ءسوزجۇمباق.
ك ءو ك س ە ر ە ك
ا ق ق ا س ق ا
--ج ە ت ءى
----ب ءو ل ت ءى ر ءى ك
1. م. اۋەزوۆ حيكاياتىنداعى اسىراندى ءتۇز تاعىسىنىڭ اتى؟
2. كوكسەرەكتىڭ سەرىگى؟
3. قاراادىرداعى بولتىرىكتەر سانى؟
4. قاسقىردىڭ كۇشىگى قالاي اتالادى؟

ءىىى. جاڭا ساباق.
ا) ساباقارالىق بايلانىس. وي قوزعاۋ ءادىسى.
بالالار، بىزدەر م. اۋەزوۆتىڭ «كوكسەرەك» اڭگىمەسىن تولىق اياقتاپ، تابيعات تاعىسى تۋرالى حيكاياتتى اياقتاساق، بۇگىن دە وتەتىن تاقىرىبىمىز – تابيعات توڭىرەگىندە بولماق. جوعارىدا شەشكەن ءسوزجۇمباقتان قانداي ءسوز شىقتى؟ ەسىل دەگەن اتاۋدى ەستىگەندە كوز الدارىڭىزعا نە ەلەستەيدى؟ ەسىل جايىندا نە بىلەمىز؟ ول قاي جەردە ورنالاسقان؟ ەسىل تۋرالى قانداي ءان بىلەمىز؟ بۇرىنعى ەسىل قانداي ەكەن، ال ءقازىر قانداي، قانە، نازار اۋدارالىق. (سلايد ارقىلى ەسىل وزەنى مەن ەسىل جاعالاۋىنداعى قازىرگى استانانىڭ بەينەسى كورسەتىلەدى).
اقمولا – ەسىل وزەنى جاعاسىنداعى اقمولا وكرۋگىنىڭ ءسىبىر قازاقتارىنىڭ نەگىزگى قالاسى بولعان. اقمولانىڭ تاريحى 1830 جىلدان باستالعان. استانا 1997 جىلدىڭ 20 - قازاننان باستاپ ەل ورداسى بولدى. استانا قالاسىن قاق جارا ۇزىندىعى 2450 شاقىرىمدى الىپ جاتقان ەسىل وزەنى اعىپ جاتىر. ەسىل وزەنىنىڭ بىرنەشە سالالارى بار، توبىل وزەنى ەكەۋى ەرتىسكە قۇيادى.
- اۋدانىمىزدا ەسىل وزەنىندەي اۋماعى ۇلكەن، سالالارى كوپ قانداي وزەن بار؟
- ويىل وزەنى. ۇزىندىعى 800 كم، تەرەڭدىگى 10م. ەمبى دوڭىنەن باستاۋ الادى. سۋدىڭ تۇزى از بولعاندىقتان، ايماقتى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزى زور.
ءا) جاڭا ساباقتىڭ ماقساتىن بەلگىلەۋ.
• كۇننىڭ جادىن جازۋ؛
• ساباقتىڭ تاقىرىبىن جازدىرتۋ؛

ب) جاڭا ساباقتى بايانداۋ.
جازۋشىنىڭ پورترەتى كورسەتىلەدى
1900 جىلى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ پرەسنوۆ اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن
1968جىلى اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى
اقىن، ولەڭگە العاش قادامى19 جاسىندا باستالعان.
جازۋشى، «لاشىن» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى
«قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ رەداكتورى (1935جىلى)
قوعام قايراتكەرى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى

جازۋشىنىڭ «ءومىر مەكتەبى» رومانى جازۋشىنىڭ ءوز باسىنان وتكەن ءومىر بەلەستەرى جايىندا سىر شەرتەدى. بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز اتالمىش روماننان ءۇزىندى «ەسىل بويىندا» دەپ اتالادى. شىعارمادا ەسىلدىڭ سۋماڭداي اققان ءمولدىر تولقىندى ساعىمى، شايى شىمىلدىقتاي جەلپىنگەن توعايى، جىبەكتەي جۇمساق، جۇپارداي ءيىستى قالىڭ شالعىنى، جورتۋىلىن جيىلتەتىن جەلى، بالبىراعان جەمىس - جيدەگى، كەمەلىنە كەلىپ تولىقسىپ تۇرعان توعايى اسەم دە كوركەم بەينەلەنگەن. قۇلاعىڭدى قىتىقتايتىن تاماشا ءان - كۇيىن دە كەرەمەت سۋرەتتەيدى. جازۋشى ەسىل ولكەسىنىڭ پەيزاجدىق ەنسيكلوپەدياسىن جاساعانداي. اڭگىمەنىڭ اسەرلىلىگى سونشا، ءار ءتۇرلى - تۇستەر كوز الدىمىزعا ەلەستەگەندەي، قۇستاردىڭ داۋسى ەستىلىپ تۇرعانداي بولادى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. تىزبەكتەي مانەرلەپ وقىتۋ.

تاقتامەن جۇمىس. اڭگىمەگە جوسپار قۇرۋ
ءى. ەسىل بويىنداعى ساعىم
ءىى. جايقالعان جاسىل شالعىنى
ءىىى. ەسىل ولكەسىنىڭ جەلى
ءىV. ەسىلدىڭ جەمىس - جيدەگى
V. توعايى
Vءى. ەسىل وزەنى
Vءىى. ەسىلدىڭ قۇستارى
سەمانتيكالىق كارتا. اڭگىمەدەگى ادەبي تەوريالىق ۇعىمداردى تاۋىپ، سەمانتيكالىق كارتانى تولتىرۋ.