قۇربان ايت – قاسيەتتى مەرەكە
اشىق ساباقتىڭ تاقىرىبى: قۇربان ايت – قاسيەتتى مەرەكە
اشىق ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: قۇربان ايت مەرەكەسىنىڭ قاسيەتى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
2. تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى سابىرلى، ادەپتى، ۇقىپتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ بويىندا يماندىلىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
اشىق ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: ناقىل سوزدەر، سۋرەتتەر، ءدىني كىتاپتار.
1. قۇربان شالۋ – مۇسىلماندىقتىڭ ماڭىزى.
2. قۇربان شالۋ كورشى اقىسىن ەسكە ءتۇسىرىپ، تاتۋلىققا باستايدى.
3. قۇربان شالۋ شاڭىراقتى بەرەكەگە بولەيدى.
4. قۇربان شالۋدىڭ قوعامدىق پايداسى مول.
اشىق ساباقتىڭ ءتۇرى: كىرىكتىرىلگەن ساباق
اشىق ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولۋ.
ءىى. قۇربان ايت تۋرالى نە بىلەمىز؟
ايت – ارابشادان تىلىمىزگە اۋدارعاندا «مەيرام» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ايت نامازدارىنىڭ ۋاجىپتىگى قۇران مەن سۇندەتكە سۇيەنەدى. ءبىرىنشىسى - رامازان ايتى، ەكىنشىسى - قۇربان ايت.
قۇربان اراب تىلىندە «جاقىنداۋ» دەگەندى بىلدىرەدى، ياعني جاساعان ساۋاپ ىستەر ارقىلى جۇرەكتى تازارتىپ، اللاعا جاقىنداي ءتۇسۋ. ال شاريعاتتا تەرميندىك ماعىناسى «شارتتارمەن ساناسا وتىرىپ، قۇلشىلىق نيەتىمەن مال باۋىزداۋ» دەگەنگە سايادى. قۇربان ايت - مۇسىلماننىڭ ۇلىق مەرەكەسى.
قۇربان ايتتا قۇرباندىققا مال شالۋ – حانافي ءمازھابىندا (شاماسى جەتكەندەرگە عانا) ءۋاجىپ.
تومەندەگىدەي ءتورت شارتقا يە جاندارعا قۇربان شالۋ ءۋاجىپ:
- مۇسىلمان بولۋى؛
- اقىلدى جانە باليعات جاسىنا تولۋى؛
- قۇربان ايت ۋاقىتىندا جولاۋشى بولماۋى؛
- نەگىزگى قاجەتتەردەن تىس نيساپ مولشەرىندەگى قارجىعا يە بولۋى.
نيساپ مولشەرى – 85 گرامم التىن، ياكي سونىڭ قۇنىنا تەڭ كەلەتىن اقشا. مۇنداي بايلىق مولشەرى قولىندا جوق ادامدارعا قۇرباندىق شالۋ مىندەت بولماعانىمەن، جاعدايى كەلسە قۇرباندىق شالۋىنا رۇقسات.
يبراھيم (ا. س) پايعامبار وزىنەن كەيىن حالىقتى تۋرا جولعا باستايتىن ىزگى ۇرپاق سۇراپ، كوپ جىل بويى اللا تاعالاعا جالبارىنعاندى. بۇل تىلەگى قارتتىق شاعىندا بولماسى بار ما؟! كۇندەردىڭ كۇنىندە يبراھيم پايعامبار تۇسىندە بالاسىن قۇرباندىققا شالعالى جاتقانىن كوردى. بەلگىنىڭ جاراتۋشىدان كەلگەنىنە كوز جەتكىزگەن يبراھيم پايعامبار بۇل بەلگىنى ورىنداۋعا بەكەمدەنەدى. ۇلى جاراتۋشى ءامىرى قايتكەندە دە ءسوزسىز ورىندالۋى ءتيىس. اقىر سوڭىندا تاۋەكەلگە بەل بۋدى. «بالام تۇسىمدە اللانىڭ امىرىمەن سەنى قۇرباندىققا شالۋعا نيەتتەنىپ، باۋىزدايتىن دەپ جاتىر ەكەم. بۇعان نە دەرسىڭ؟» دەيدى. بالاسى اكەسىنىڭ ويىن ءتۇسىندى: «اكەتاي، ەش تارتىنبا! حاق تاعالانىڭ بۇيرىعىن نە بولسا دا ورىندا. تاۋەكەل ەت!» دەدى قاسقايا. اكە مەن بالا بۇيرىقتىڭ باسقادان ەمەس، ۇلى جاراتۋشىدان كەلگەنىن جەتە ۇعىنا ءبىلدى. سول ۇشىندە قىڭق دەمەستەن، «كەسسەڭ موينىم مىنە» دەپ پىشاققا ءتۇستى. اتتەڭ، قانشا قايرالسا دا پىشاق وتپەي قور قىلدى. سوڭىندى سىناقتان دا سۇرىنبەي ءوتتى - اۋ. اللانىڭ ءوزى ايان ءبىلدىردى:
«ءاي، يبراھيم! سەن كورگەن تۇسىڭە ادالدىق تانىتتىڭ. مىندەتىڭدى ورىندادىڭ. يسمايىلدىڭ ورنىنا قۇرباندىق رەتىندە شالارسىڭ دەپ قوشقار ءتۇسىردىم. ءبىز جاقسى قۇلداردى وسىلاي ماراپاتتايمىز!» ءيا، اللا تاعالا سىناعانى بولماسا، يسمايىلدى قۇرباندىققا شالۋدى قالامادى. ول تەك يبراھيم پايعامباردىڭ وزىنە ادالدىعىنا، ءامىرىن قالتىقسىز ورىنداۋىنا ءتانتى بولۋدى قالادى. ناعىز تاۋەكەل ەتە ءبىلۋدىڭ ۇلگىسىن پاش ەتتى. يبراھيم پايعامباردىڭ كەزىندە قۇربان شالۋ قاجىلىقتىڭ ءبىر شارتى رەتىندە سۇننەتكە اينالىپ، سوڭعى ەلشى حازىرەت مۇحاممەدكە دە (س. ا. س) جەتتى. وسى كەزدەن باستاپ قۇربان شالۋ قاجىلىقتىڭ ءبىر ءراسىمى عانا ەمەس، بۇكىل مۇسىلمان جۇرتشىلىعىنا ورتاق قۇلشىلىقتىڭ تۇرىنە اينالدى. قۇربان شالۋ اللا ەلشىسى (س. ا. س) ءماديناعا قونىس اۋدارعاننان كەيىن، حيجرانىڭ ەكىنشى جىلى قاجىلىقتان تىس مۇسىلماندارعا دا مىندەتتەلدى. وسى كۇندەرى ايت نامازىن وقۋ جانە قۇربان شالۋ ءۋاجىپ رەتىندە بەكىتىلدى.
توپپەن جۇمىس.
ءى. ەكى توپقا سۇراقتار بەرىلەدى. سول سۇراقتار بويىنشا وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى.
1 توپ
1. قۇربان شالۋدىڭ پايدالارى
2. قۇرباندىققا شالىناتىن مال قانشا ادامعا جەتەدى؟
2 توپ
1. قۇرباندىققا شالىناتىن مالدارعا قويىلاتىن تالاپتار
2. قۇرباندىقتىڭ ۋاقىتى
ءىىى. ءوزىڭدى تانى
ءى توپ ادام بويىندا كەزدەسەتىن جامان قاسيەتتەردى جازۋ.
ءىى توپ ادام بويىندا كەزدەسەتىن جاقسى قاسيەتتەردى جازۋ.
ءىۇ. ماقال – ماتەلدەر سايىسى
ءى توپ. ادامگەرشىلىك، مەيىرىمدىلىك، ۇقىپتىلىق، تازالىق تۋرالى.
ءىى توپ. ەڭبەك تۋرالى.
ءۇ. قورىتىندى
ەگەمەن ەل اتانعان كوپۇلتتى مەملەكەتىمىز وتكەن جىلدار ىشىندە دۇنيەجۇزىنىڭ قالىڭ جۇرتشىلىعىنا جان - جاقتى جاڭارعان، ەكونوميكاسى سەرپىندى دامىعان، ءوسىپ - وركەندەۋ مۇمكىندىگى مول، ءدىنى مەن تىلىنە قاراماستان بارشا ادامزات بالاسىن باۋىرىنا باسقان ەڭسەلى مەملەكەت رەتىندە تانىلدى. تۇعىرى بەرىك تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستى جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى جاسامپاز حالقىمىزدىڭ دىلىمىزبەن قايتا قاۋىشۋى ەكەنى داۋسىز. ولاي بولسا ءۇش كۇن بويى اتالىپ وتىلەتىن بۇل مەيرامنىڭ بارشا مۇسىلماندار ءۇشىن ءمان - ماڭىزى اسا زور، ونەگەسى وزگەشە. اۋقاتتى، تۇرمىسى جاقسى ادامدار ۇلى جاراتۋشى يەمىز - اللا رازىلىعى ءۇشىن قۇرباندىق شالىپ، كەدەي ءارى مۇقتاج ادامدارعا، مىكسىن جاندارعا قامقورلىق كورسەتەدى.
ولاي بولسا، قۇربان ايت مەرەكەسى دە ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە ىزگى نيەتتەر تىلەپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ كوڭىل - كۇيىن كوتەرىپ، رەنجىتىپ العان كەزدەرى بولسا كەشىرىم جاساساتىن كۇن.
قاسيەتتى قۇربان ايت جۇرەگىمىزگە قۋانىش ۇيالاتىپ، ءبىزدىڭ رۋحاني تازالىعىمىزدى قامتاماسىز ەتسىن. جۇرەگىمىزدى قۋانىشقا بولەپ، بارلىق اق نيەتتى ىستەرىمىزدى قولداسىن.
اشىق ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: قۇربان ايت مەرەكەسىنىڭ قاسيەتى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
2. تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى سابىرلى، ادەپتى، ۇقىپتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ بويىندا يماندىلىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
اشىق ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: ناقىل سوزدەر، سۋرەتتەر، ءدىني كىتاپتار.
1. قۇربان شالۋ – مۇسىلماندىقتىڭ ماڭىزى.
2. قۇربان شالۋ كورشى اقىسىن ەسكە ءتۇسىرىپ، تاتۋلىققا باستايدى.
3. قۇربان شالۋ شاڭىراقتى بەرەكەگە بولەيدى.
4. قۇربان شالۋدىڭ قوعامدىق پايداسى مول.
اشىق ساباقتىڭ ءتۇرى: كىرىكتىرىلگەن ساباق
اشىق ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولۋ.
ءىى. قۇربان ايت تۋرالى نە بىلەمىز؟
ايت – ارابشادان تىلىمىزگە اۋدارعاندا «مەيرام» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ايت نامازدارىنىڭ ۋاجىپتىگى قۇران مەن سۇندەتكە سۇيەنەدى. ءبىرىنشىسى - رامازان ايتى، ەكىنشىسى - قۇربان ايت.
قۇربان اراب تىلىندە «جاقىنداۋ» دەگەندى بىلدىرەدى، ياعني جاساعان ساۋاپ ىستەر ارقىلى جۇرەكتى تازارتىپ، اللاعا جاقىنداي ءتۇسۋ. ال شاريعاتتا تەرميندىك ماعىناسى «شارتتارمەن ساناسا وتىرىپ، قۇلشىلىق نيەتىمەن مال باۋىزداۋ» دەگەنگە سايادى. قۇربان ايت - مۇسىلماننىڭ ۇلىق مەرەكەسى.
قۇربان ايتتا قۇرباندىققا مال شالۋ – حانافي ءمازھابىندا (شاماسى جەتكەندەرگە عانا) ءۋاجىپ.
تومەندەگىدەي ءتورت شارتقا يە جاندارعا قۇربان شالۋ ءۋاجىپ:
- مۇسىلمان بولۋى؛
- اقىلدى جانە باليعات جاسىنا تولۋى؛
- قۇربان ايت ۋاقىتىندا جولاۋشى بولماۋى؛
- نەگىزگى قاجەتتەردەن تىس نيساپ مولشەرىندەگى قارجىعا يە بولۋى.
نيساپ مولشەرى – 85 گرامم التىن، ياكي سونىڭ قۇنىنا تەڭ كەلەتىن اقشا. مۇنداي بايلىق مولشەرى قولىندا جوق ادامدارعا قۇرباندىق شالۋ مىندەت بولماعانىمەن، جاعدايى كەلسە قۇرباندىق شالۋىنا رۇقسات.
يبراھيم (ا. س) پايعامبار وزىنەن كەيىن حالىقتى تۋرا جولعا باستايتىن ىزگى ۇرپاق سۇراپ، كوپ جىل بويى اللا تاعالاعا جالبارىنعاندى. بۇل تىلەگى قارتتىق شاعىندا بولماسى بار ما؟! كۇندەردىڭ كۇنىندە يبراھيم پايعامبار تۇسىندە بالاسىن قۇرباندىققا شالعالى جاتقانىن كوردى. بەلگىنىڭ جاراتۋشىدان كەلگەنىنە كوز جەتكىزگەن يبراھيم پايعامبار بۇل بەلگىنى ورىنداۋعا بەكەمدەنەدى. ۇلى جاراتۋشى ءامىرى قايتكەندە دە ءسوزسىز ورىندالۋى ءتيىس. اقىر سوڭىندا تاۋەكەلگە بەل بۋدى. «بالام تۇسىمدە اللانىڭ امىرىمەن سەنى قۇرباندىققا شالۋعا نيەتتەنىپ، باۋىزدايتىن دەپ جاتىر ەكەم. بۇعان نە دەرسىڭ؟» دەيدى. بالاسى اكەسىنىڭ ويىن ءتۇسىندى: «اكەتاي، ەش تارتىنبا! حاق تاعالانىڭ بۇيرىعىن نە بولسا دا ورىندا. تاۋەكەل ەت!» دەدى قاسقايا. اكە مەن بالا بۇيرىقتىڭ باسقادان ەمەس، ۇلى جاراتۋشىدان كەلگەنىن جەتە ۇعىنا ءبىلدى. سول ۇشىندە قىڭق دەمەستەن، «كەسسەڭ موينىم مىنە» دەپ پىشاققا ءتۇستى. اتتەڭ، قانشا قايرالسا دا پىشاق وتپەي قور قىلدى. سوڭىندى سىناقتان دا سۇرىنبەي ءوتتى - اۋ. اللانىڭ ءوزى ايان ءبىلدىردى:
«ءاي، يبراھيم! سەن كورگەن تۇسىڭە ادالدىق تانىتتىڭ. مىندەتىڭدى ورىندادىڭ. يسمايىلدىڭ ورنىنا قۇرباندىق رەتىندە شالارسىڭ دەپ قوشقار ءتۇسىردىم. ءبىز جاقسى قۇلداردى وسىلاي ماراپاتتايمىز!» ءيا، اللا تاعالا سىناعانى بولماسا، يسمايىلدى قۇرباندىققا شالۋدى قالامادى. ول تەك يبراھيم پايعامباردىڭ وزىنە ادالدىعىنا، ءامىرىن قالتىقسىز ورىنداۋىنا ءتانتى بولۋدى قالادى. ناعىز تاۋەكەل ەتە ءبىلۋدىڭ ۇلگىسىن پاش ەتتى. يبراھيم پايعامباردىڭ كەزىندە قۇربان شالۋ قاجىلىقتىڭ ءبىر شارتى رەتىندە سۇننەتكە اينالىپ، سوڭعى ەلشى حازىرەت مۇحاممەدكە دە (س. ا. س) جەتتى. وسى كەزدەن باستاپ قۇربان شالۋ قاجىلىقتىڭ ءبىر ءراسىمى عانا ەمەس، بۇكىل مۇسىلمان جۇرتشىلىعىنا ورتاق قۇلشىلىقتىڭ تۇرىنە اينالدى. قۇربان شالۋ اللا ەلشىسى (س. ا. س) ءماديناعا قونىس اۋدارعاننان كەيىن، حيجرانىڭ ەكىنشى جىلى قاجىلىقتان تىس مۇسىلماندارعا دا مىندەتتەلدى. وسى كۇندەرى ايت نامازىن وقۋ جانە قۇربان شالۋ ءۋاجىپ رەتىندە بەكىتىلدى.
توپپەن جۇمىس.
ءى. ەكى توپقا سۇراقتار بەرىلەدى. سول سۇراقتار بويىنشا وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى.
1 توپ
1. قۇربان شالۋدىڭ پايدالارى
2. قۇرباندىققا شالىناتىن مال قانشا ادامعا جەتەدى؟
2 توپ
1. قۇرباندىققا شالىناتىن مالدارعا قويىلاتىن تالاپتار
2. قۇرباندىقتىڭ ۋاقىتى
ءىىى. ءوزىڭدى تانى
ءى توپ ادام بويىندا كەزدەسەتىن جامان قاسيەتتەردى جازۋ.
ءىى توپ ادام بويىندا كەزدەسەتىن جاقسى قاسيەتتەردى جازۋ.
ءىۇ. ماقال – ماتەلدەر سايىسى
ءى توپ. ادامگەرشىلىك، مەيىرىمدىلىك، ۇقىپتىلىق، تازالىق تۋرالى.
ءىى توپ. ەڭبەك تۋرالى.
ءۇ. قورىتىندى
ەگەمەن ەل اتانعان كوپۇلتتى مەملەكەتىمىز وتكەن جىلدار ىشىندە دۇنيەجۇزىنىڭ قالىڭ جۇرتشىلىعىنا جان - جاقتى جاڭارعان، ەكونوميكاسى سەرپىندى دامىعان، ءوسىپ - وركەندەۋ مۇمكىندىگى مول، ءدىنى مەن تىلىنە قاراماستان بارشا ادامزات بالاسىن باۋىرىنا باسقان ەڭسەلى مەملەكەت رەتىندە تانىلدى. تۇعىرى بەرىك تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستى جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى جاسامپاز حالقىمىزدىڭ دىلىمىزبەن قايتا قاۋىشۋى ەكەنى داۋسىز. ولاي بولسا ءۇش كۇن بويى اتالىپ وتىلەتىن بۇل مەيرامنىڭ بارشا مۇسىلماندار ءۇشىن ءمان - ماڭىزى اسا زور، ونەگەسى وزگەشە. اۋقاتتى، تۇرمىسى جاقسى ادامدار ۇلى جاراتۋشى يەمىز - اللا رازىلىعى ءۇشىن قۇرباندىق شالىپ، كەدەي ءارى مۇقتاج ادامدارعا، مىكسىن جاندارعا قامقورلىق كورسەتەدى.
ولاي بولسا، قۇربان ايت مەرەكەسى دە ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە ىزگى نيەتتەر تىلەپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ كوڭىل - كۇيىن كوتەرىپ، رەنجىتىپ العان كەزدەرى بولسا كەشىرىم جاساساتىن كۇن.
قاسيەتتى قۇربان ايت جۇرەگىمىزگە قۋانىش ۇيالاتىپ، ءبىزدىڭ رۋحاني تازالىعىمىزدى قامتاماسىز ەتسىن. جۇرەگىمىزدى قۋانىشقا بولەپ، بارلىق اق نيەتتى ىستەرىمىزدى قولداسىن.
You Might Also Like
-
1 – جۇرگىزۋشى: ساپ تۇزەپ تىك تۇرىڭىزدار! نازار اۋدارىڭىزدار! ق ر – نىڭ مەملەكەتتىك تۋى ەنگىزىلسىن!
