InfoHub Logo

بقو، تاسقالا اۋدانى، مەرەي اۋىلى
جالپى ءبىلىم بەرەتىن شيپوۆ ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى مۋكانوۆا ساليما حاناتوۆنا

تاقىرىبى: قۇستاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قۇستار، ولاردىڭ تىرشىلىك جاعدايلارى تۋرالى العان بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، ولاردىڭ پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن، سوزدىك قورىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: قۇستارعا قامقور بولۋعا، قورعاۋعا، تابيعاتتى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قۇستار بەينەلەنگەن سۋرەتتەر، جۇمباقتار، ءسوزجۇمباق، سىزبالار، باقىلاۋ كۇندەلىگى.
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، وي قوزعاۋ، توپتاستىرۋ، وي تولعانىس.
ساباقتىڭ بارىسى: پسيحولوگيالىق دايىندىق.
قۇستار، قۇستار كەلەدى،
جەردى شۋعا بولەدى.
«كوكتەم كەلدى!» - دەپ بىزگە،
جاقسى حابار بەرەدى.
جاڭا ساباققا دايىندىق.
- بالالار، ەندى مىنا تاقتاداعى ءسوزجۇمباقتى شەشىپ كورەيىك. ەگەر ونى شەشسەك، بۇگىنگى جاڭا تاقىرىبىمىزعا بايلانىستى ءسوز شىعادى.

جۇمباقتار
1. ءتۇرى قارا مامىقتاي،
ءتوسى اق سىر جاققانداي.
ۇشسا وقتاي زۋلايدى،
كوكتەن جۇلدىز اققانداي. (قارلىعاش)

2 تاۋ باسىندا تۇندىكسىز وتاۋ. (ۇيا)

3. ءوزى ساق، ءوزى ۇساق،
شىقىلىقتاپ تۇرمايدى.
قۇيرىعى ۇزىن، ءوزى الاسا،
بۇل قانداي قۇس؟ (ساۋىسقان)

4. ورماندا جوعارى
اعاشقا قونادى.
تۇمسىعىن بالعا عىپ،
توق - توق سوعادى. (توقىلداق)

5. اق سارايدى تالقانداپ،
شىقتى بىرەۋ تالتاڭداپ.(بالاپان)

6. بيىككە سالعان اعاش ءۇي
سول عوي ونىڭ مەكەنى.
جازداي سايران سالىپ - اق،
قىستا الىسقا كەتەدى. (قاراتورعاي)

وقۋشىلاردىڭ قۇستار تۋرالى نە بىلەتىندەرىن تىڭداۋ.
بەرىلگەن ءماتىننىڭ مازمۇنى توڭىرەگىندە اڭگىمە جۇرگىزۋ.
ايدار اينالادا بولىپ جاتقان وزگەرىستەردى، تابيعاتتى باقىلاعاندى جاقسى كورەدى.
بىردە ول حايۋاناتتار پاركىنە باردى. توردا وتىرعان الۋان ءتۇرلى قۇستاردى، ولاردىڭ داۋىستارىن ەستىپ، تاڭ - تاماشا بولدى. كەنەت كولشىكتىڭ ورتاسىندا اشىلىپ تۇرعان اپپاق گۇلگە كوزى ءتۇستى. گۇل كوز الدىندا اشىلىپ، لەزدە عايىپ بولدى. گۇل دەگەنى اققۋ ەكەن.
ايداردىڭ سول كۇنى قۇستاردىڭ الۋان تۇرلىلىگىنە كوزى جەتتى.

«قۇستار» سوزىنە توپتاستىرۋ قۇرۋ.
«قۇستاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى» ءماتىنىن وقىتۋ.
جەر شارىندا ءجۇز ميللياردتاي قۇس تىرشىلىك ەتەدى. ولاردىڭ 90 پايىزى ناسەكومدارمەن قورەكتەنەدى. جەتى جۇزدەي قۇستىڭ ءتۇرى بار. بۇلاردىڭ بارلىعى دا پايدالى.
دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قۇس – افريكا تۇيەقۇسى. ونىڭ سالماعى 100 كگ. ال ەڭ كىشكەنتاي قۇس - كوليبري. ونىڭ سالماعى 2 كگ.
ۇشپايتىن دا قۇستار بولادى. ولار پينگۆين مەن تۇيەقۇس.
توقىلداق - وتە پايدالى قۇس. ول اعاش قابىعىنىڭ استىنان قابىقجەگى مەن اعاشجەگىنىڭ دەرناسىلدەرىن بۇلجىتپاي تابادى. توقىلداقتىڭ تۇمسىعى مىقتى بولادى، تۇمسىعىمەن اعاشتىڭ قابىعىن وڭاي تەسەدى. ءتىلى ۇزىن، جابىسقاق ءارى ۇشىندا قاتتى تۇكتەرى بولادى. توقىلداق قابىقتى تەسەدى دە، ءتىلىن قابىقتىڭ استىنا سۇڭگىتىپ جىبەرەدى. ءسويتىپ، كەز كەلگەن ساڭىلاۋدان جاندىكتى الىپ شىعادى. وسىلايشا توقىلداق اعاشقا زياندى جاندىكتەردى قۇرتادى. ونى «ورمان» دارىگەرى دەپ بەكەر اتاماعان.
كوكەك: ءوز ۇرپاعىما ۇقىپسىز بولسام دا، مەن وتە پايدالى قۇس بولامىن. مەن كۇنىنە 39 شەگىرتكە، 43 قۇرت، 50 شىتىرلاق قوڭىز، 4 ورمەكشى ت. ب. زياندى قۇرتتاردى جەيمىن.
پايدالى قۇستىڭ ءبىرى – قاراتورعاي. ءبىر توپ قاراتورعاي بۇكىل بالاپاندارىمەن بىرگە 22 توننا شەگىرتكەنى ازىق ەتەدى.