سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 اپتا بۇرىن)
قۇزىرەتتى تۇلعا قالىپتاستىرۋدا سىنىپ جەتەكشىلەرىنىڭ زاماناۋي تەحنولوگيالاردى قولدانۋى
قۇزىرەتتى تۇلعا قالىپتاستىرۋدا سىنىپ جەتەكشىلەرىنىڭ زاماناۋي تەحنولوگيالاردى قولدانۋى. (پرەزەنتاسياسىمەن)

جاڭا ءبىلىم بەرۋ تەحنولوگياسىنىڭ ۇستانىمدارى – وقىتۋدى ىزگىلەندىرۋ، وزدىگىنەن داميتىن، دۇرىس شەشىم قابىلداي الاتىن، ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرىپ، ءوسىرۋشى، تاربيەلەۋشى، تۇلعا قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى.
باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىن جان - جاقتى دامىتىپ، تۇلعا ەتىپ تاربيەلەيتىن، ولاردىڭ مۇددەسىن قورعايتىن، ۇلتتىق جانە ازاماتتىق قۇندىلىقتاردى بويىنا دارىتقان رۋحاني دەڭگەيى بيىك، ىسكەر، جاڭاشىلدىققا ءوزىن - ءوزى بەيىمدەپ، دامىتا الاتىن، وي - ءورىسى كەڭ، تالاپتى دا تالانتتى، ادامگەرشىلىكتى قۇرىم - قاتىناسقا دايىن، ومىرلىك بەلسەندىلىگى قالىپتاسقان تۇلعا رەتىندە قاراستىراتىن – سول باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى.

«ءبىلىم ءنارى – باستاۋىشتان» دەمەكشى، باستاۋىش مەكتەپتە بەرگەن ءبىلىم ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ العاشقى باسپالداعى ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ وقۋشىلارعا بەلگىلى ءبىر كولەمدەگى ءبىلىم، بىلىك، داعدىلاردى مەڭگەرتۋ، تابيعات، قوعام تۋرالى تانىمىن قالىپتاستىرۋ، ادامگەرشىلىك قاعيدالارعا تاربيەلەۋ – بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى.
تاربيە ىسىندە باسقالاردىڭ جەكە باسىنىن ونەگەسى دە وتە زور قىزمەت اتقارادى. ەرتەدە ريم فيلوسوفى سەنەكە «ادامدى اقىل ايتۋمەن قايىرىمدىلىققا تاربيەلەۋ قيىن. جەكە باستىڭ ۇلگىسىمەن تاربيەلەۋ الدەقايدا وڭاي» - دەگەن ەكەن. مۇنداي قاسيەت ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدان دا بايقاۋعا بولادى. ماسەلەن، ءبىز ۇستاز بولا تۇرساق تا، وزىمىزگە جاقسى جاعىنان ۇناعان ۇستازدارعا ەلىكتەيمىز.

تاربيە ساعاتتارىن وتكىزۋ ءۇشىن كۇنى بۇرىن ءار بالاعا جاتتاماق، جۇمباق، ماقالدار تاراتىپ، كەيبىر بالالارعا ءان ايتقىزىپ، بي بيلەتىپ كەلەمىز. وسىنداي جۇمىس تۇرلەرى بالالاردى جالىقتىرىپ جىبەرمەسە ەكەن دەگەن وي تۋىندايدى. سوندىقتان تاربيە ساعاتتارىنا دا جاڭا تەحنولوگيانى كىرگىزىپ، وزگەشەلەۋ ەتىپ وتكىزسەك، بالالاردىڭ ويلاۋ قابىلەتى، شىعارماشىلىق قاسيەتتەرى جانە ءار بالانىڭ بويىنداعى وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بايقالىپ، ءار بالانى جەكە تۇلعا رەتىندە تانىپ، ونىمەن جۇمىس ىستەۋ الدەقايدا جەڭىلدەر مە ەدى.
كەيىنگى ەكى - ءۇش جىل ىشىندە جاڭا تەحنولوگيانى پايدالانا وتىرىپ، وقۋ مەن تاربيە ماسەلەسىن تىعىز بايلانىستىرا وتىرىپ ءتۇرلى تاربيە ساعاتتارىن وتكىزىپ كەلەمىن. بۇل تاربيە ساعاتتارىنىڭ بۇرىنعى تاربيە ساعاتتارىنان ەرەكشەلىكتەرى بار.

1. تاربيە ساعاتتارىن كۇنى بۇرىن دايىنداۋعا بولمايتىندىعى
2. تاربيە ساعاتىنىڭ نە جايلى ەكەنىن وقۋشىلاردىڭ ءوزى ساباق سوڭىندا قورىتىندىلاپ ايتۋى.
3. وقىعان - بىلگەنىن جولداستارىنىڭ الدىندا، كوپشىلىك الدىندا كورسەتە ءبىلۋى
4. كوپشىلىكپەن بىرگە نە جالعىز ءوزى شەشىم قابىلداۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزۋى
5. پىكىر تالاستىرا ءبىلۋى، دۇرىس سۇراق قويىپ ۇيرەنۋى
6. ءار بالانىڭ شەبەرلىگىن (كورىنىس كورسەتۋ، سۋرەت سالۋ، قولەڭبەك)، ياعني بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەرىن كورسەتە ءبىلۋى
7. ءوز جولداستارىمەن، ۇلكەنمەن، ت. ب. قارىم - قاتىناستارىن قالىپتاستىرا ءبىلۋى.
وسىنداي تالاپتاردى قالىپتاستىرۋ بارىسىندا 2 - سىنىپ وقۋشىلارمەن «ادام جانە تابيعات» دەگەن تاقىرىپتا تاربيە ساعاتىن وتكىزدىم.

ماقساتى:
1) بالالاردىڭ تابيعات تۋرالى تۇسىنىگىن انىقتاۋ، جاندى، جانسىز بولۋىن دالەلدەتۋ، تابيعاتتىڭ ادام ءومىرى ءۇشىن قاجەتتىنىڭ ءبارىن بەرەتىنىن، سوندىقتان تابيعاتتى ءسۇيۋ، ونى قورعاۋ كەرەكتىگىن وزدەرى باقىلاي وتىرىپ قورىتىندى شىعارۋ؛
2) ادامنىڭ جاقسى، جامان، ءبىلىمدى، ءتارتىپتى، اقىلدى بولىپ كەزدەسەتىنىن، ءوز پىكىرلەرىن ايتىپ، شەشىم قابىلداۋىنا، سالىستىرۋعا ءتۇرلى تاپسىرمالاردى ورىنداتۋ؛
3) جەكە، توپپەن، جۇپپەن قالاي، ءقايتىپ جۇمىس ىستەيتىندەرىن زەرتتەپ باقىلاۋ.
پايدالانىلاتىن ماتەريال
1. پلاكاتتا اسپان جانە جەر بەتىن بەينەلەگەن سۋرەت. جەكە - جەكە جاپسىرۋعا ارنالعان سۋرەتتەر: تاۋ، وزەن، اعاش، جانۋارلار، قۇستار، كيىز ءۇي، اتا جانە اجە.
2. جۇپتىق، توپتىق. جەكە جۇمىستارعا ارنالعان كارتىشكەلەر، سحەمالار.
3. تازا پاراق پەن ءتۇرلى قارىنداشتار.
4. ءۇنتاسپاعا جازىلعان ءان شۋماعى.

بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ.
بالالارعا اق پاراق قاعاز تاراتىلىپ، جۇمىس بارىسىندا قاجەت بولعان كەزدە پايدالانىلاتىندارىڭ ەسكەرتتىم.
- بالالار، تاقتاداعى ءىلۋلى سۋرەتتەن جىلدىڭ قاي مەزگىلىن كورىپ وتىرسىزدار؟
- جاز مەزگىلى.
- ونى قايدان بايقادىڭدار؟
- اشىق اسپان جانە جەردەگى شوپتەردىڭ جاسىل ەكەندىگىنەن.
- اسپان مەن جەردى نە دەپ ايتامىز؟
- تابيعات دەيمىز.
- دۇرىس. ەندەشە، بالالار، مەنىڭ باستاعان جۇمىسىما سەندەر كومەكتەسەدى دەگەن ۇمىتتەمىن.
جازدا بارىپ وزەننىڭ جاعاسىنا بوگەلدىم. كىم ايتادى، كانەكي، مەن ول جەردە نە كوردىم؟
جاۋاپتار: تاۋ، وزەن، اعاش، قۇس، گۇل ت. ب. (ايتقان سوزدەرىنە قاتىستى پلاكاتقا كورگەندەرىن جاپسىرىپ وتىرادى.)
جازدا تاۋعا ورمەلەپ،
شارشاپ تالاي بوگەلدىم.
جان - جاعىما مەن كەنەت
قاراپ ەدىم، نە كوردىم؟
جاۋاپتار: كۇن، بۇلت، قۇستار، ەلىك، تاس ت. ب. (تاعى دا جاپسىرادى.)
- تابيعاتتىڭ قاي ءتۇرىن كورىپ وتىرسىڭدار؟
جاۋاپ: ءتىرى تابيعات، ءولى تابيعات.
دوپپەن جۇمىس. دوپتى ءار بالاعا لاقتىرىپ «ءتىرى تابيعات» دەسەم ءتىرىنى، «ءولى تابيعات» دەسەم ءولىنى اتاۋ كەرەك ەكەنىن ەسكەرتتىم.
- تابيعاتقا ارناپ ءان شۋماعىن جازعان ۇلى ادام كىم ەدى؟
- اباي قۇنانباي ۇلى.
- ءان ساباعىندا جاتتاعان ءاننىڭ اتى قالاي؟
- «جەلسىز تۇندە جارىق اي»
(ءاندى ءبارى ورىندايدى، ءاننىڭ ىرعاعىمەن، قيمىل - قوزعالىس جاسالۋىنا بولاتىنىن ەسكەرتتىم).
- بالالار، الدارىڭداعى قاعازعا تابيعات، ونىڭ تۇرلەرىن سحەما تۇرىندە كورسەتىڭدەرشى.
(تىرىگە ادام، جانۋار، وسىمدىك، ولىگە كۇن، اي، جۇلدىز، تاۋ، تاس، سۋ ەكەندىگىن اجىراتادى).

1. ءار توپ سحەما بويىنشا اڭگىمەلەپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
2. جاۋاپ بەرەردە توپ ىشىنەن ءبىر بالا نە ءبارى جەكە - جەكە ايتۋعا بولاتىنىن ەسكەرتۋ.
3. قوسىمشا جۇمباق، ماقال ايتۋىنا بولاتىنىن ەسكەرتۋ.
توپتىڭ جۇمىسىن بىردەن ءساتتى ورىندالعانىن ايىپ نەمەسە قاتەلەسكەن جەرى بولسا باسقا توپتارمەن اقىلداسىپ، دۇرىس شەشىمىن ايتقىزۋدى قالىپتاستىردى...
- سوڭى. تابيعاتسىز ادام ءومىر سۇرە المايدى. ەندەشە، جەردىڭ، تابيعاتتىڭ يەسى مىنا سەندەر. تابيعاتتى قورعاۋىمىز كەرەك. تابيعاتتى قورعاۋ – ءوز وتانىمىزدى ساقتاۋ دەگەن ءسوز.
«ءبىلىم مەن تاربيە» ەگىز. ونىڭ نەگىزى باستاۋىش مەكتەپتە قالانادى. تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم وقۋشىلاردى ىزگىلىكتەن تايدىرىپ، جاۋىزدىققا، وزبىرلىققا، وزىمشىلدىككە، وكتەمدىككە جەتەلەيدى. سوندىقتان ءاربىر ۇستاز، اتا – انا بالالاردىڭ جۇرەگىنە ىزگىلىكتى ۇيالاتۋدى، ۇلتتىق ونەگەنى، ونەردى ۇيرەتۋدى ۇمىتپاۋ كەرەك.
وقىتا وتىرىپ تاربيەلەۋ – بۇرىننان قالىپتاسقان ءادىس - ءتاسىلدىڭ ءبىرى. جۋرنال بەتتەرىنەن سان ءتۇرلى كەرەمەت، اشىق تاربيە ساعاتتارىنىڭ ۇلگىسىن وقىپ، ۇيرەنىپ، ءىس - تاجىريبەلەردى ءوز سىنىپتارىمىزدا قايتالاپ، وڭدەپ وتكىزۋدى ادەتكە اينالدىردىق.
- قورىتا ايتقاندا، ەگەر ءار سىنىپ جەتەكشى تاربيە ساعاتتارىن زاماناۋي تەحنولوگيالاردى قولدانۋ ارقىلى تۇرلەندىرىپ وتكىزىپ وتىرسا، جان - جاقتى دامىعان قۇزىرەتتى تۇلعا قالىپتاستىرارى ءسوزسىز.

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما