قيىندىعى جوعارى تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەردى شەشۋ
يلەسوۆا ايدانا نۋرسۋلتانوۆنا
«سۇمبە ورتا مەكتەبى مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىعىمەن» كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
الماتى وبلىسى، ۇيعىر اۋدانى، سۇمبە اۋىلى
ماتەماتيكا – الەمنىڭ فورمۋلاسى. ءومىردىڭ ءوزى تەڭدەۋ مەن تەڭسىزدىكتەردەن قۇرىلعان. اينالامىزعا ءبىر مەزگىل وي جۇگىرتىپ قارايتىن بولساق، تەڭدەۋ مەن تەڭسىزدىكتەردىڭ تولىپ جاتقان مىسالدارىن بايقايمىز. مەكتەپ ماتەماتيكاسىنىڭ نەگىزى تەڭدەۋلەردەن قۇرىلعان. بەلگىسىز اينىمالىنى ىزدەۋ امالى وقۋشىنىڭ ويلاۋ قابىلەتى مەن ەسەپتەۋ داعدىلارىن دامىتۋدا ەڭ قاجەتتى امال بولىپ تابىلادى.
بەرىلگەن ەسەپتەردى شىعارۋ امالى 4 كەزەڭنەن تۇرادى.
1-كەزەڭ: ەسەپتەردىڭ بەرىلگەنىن ماتەماتيكا تىلىنە ءتۇسىرۋ. ياعني، بەلگىسىز اينىمالىلاردى ارىپتەرمەن بەلگىلەۋ. ەسەپتىڭ بەرىلگەنىن جازۋ
2-كەزەڭ: شەشۋى
3-كەزەڭ: تەكسەرۋ
4-كەزەڭ: جاۋابى
باستاۋىش سىنىپتاردان باستاپ تەڭدەۋلەردى شەشۋ امالدارى ءتۇسىندىرىلىپ، ولاردى شەشۋدىڭ ءتۇرلى ادىستەرى قاراستىرىلادى.
كۋرستىڭ تاقىرىبى: قيىندىعى جوعارى تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەردى شەشۋ
تۇسىنىك حات
كۋرس جوعارى ماتەماتيكانىڭ «الگەبرا جانە اناليز باستامالارى» جانە «گەومەتريا» سالالارى بويىنشا نەگىزگى تاقىرىپتارىن قامتىعان. ۇسىنىلىپ وتىرعان كۋرس 11-سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن 34 ساعاتقا ەسەپتەلگەن.
وقۋشىلارعا عىلىمي-تەحنيكالىق يدەيالاردى جانە ۇعىمداردى قابىلداپ، وسى زامانعى ەسەپتەۋ تەحنيكاسىنىڭ قۇرىلىسى مەن جۇمىس ىستەۋ پرينسيپتەرىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن، ادامداردىڭ پراكتيكالىق قولدانىلىمىنا قاجەتتى ەسەپتەۋلەردى ءبىلۋ ءۇشىن ماتەماتيكادان تەرەڭ ماعىنالى دايىندىق قاجەت.
ماتەماتيكانى وقىتۋ جۇيەسىندەگى ۇسىنىلىپ وتىرعان «قيىندىعى جوعارى ەسەپتەردى شەشۋ» باعدارلاماسىنىڭ وقۋشىلار ءۇشىن ماڭىزى زور. سەبەبى، باعدارلامادا قاراستىرىلاتىن ەسەپتەر وقۋشىنىڭ بىلىم-بىلىكتىلىگىن، ۇعىمىن جۇيەلەپ، ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرا وتىرىپ، تەرەڭدەتە تۇسەدى.
تومەنگى سىنىپتان قالىپتاسىپ كەلە جاتقان ماتەماتيكالىق بىلىمدەرىن تەرەڭدەتىپ، وقۋشىلارعا ەسەپتەردىڭ شىعارۋ جولدارىنىڭ ءتيىمدى تاسىلدەرىن مەڭگەرۋىنە كومەكتەسىپ، جوعارى دارەجەدەگى ءبىلىم كورسەتكىشىنە جەتۋىنە ىقپال ەتەدى.
قوسىمشا كۋرس ءداستۇرلى ەمەس ەسەپتەر شەشۋ ءادىسى مەن ءتاسىلى ارقىلى وقۋشىنىڭ تانىمىنا ىقپال ەتىپ، جەكە باسىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان. وسى باعىتتاعى ەسەپتەردى دامىتۋ ماقساتىندا كۋرستا 4 تاراۋ ۇسىنىلدى.
«ءبىر اينامىلىسى بار تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر»
«پارامەترلىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر»
«ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋلەر مەن تەڭدەۋلەر جۇيەسى»
«گەومەتريالىق ماعىنادىعى تەڭدەۋلەر»
بۇل تاراۋلاردىڭ تاقىرىپتارىن وقۋ باراسىندا وقۋشىلار وتىلگەن تاقىرىپتاردى تولىقتاي وتىرىپ، ولاردى ومىرمەن بايلانىستىرۋدى ۇيرەنەدى. سونىمەن بىرگە، ماتەماتيكا نەگىزگى ءپان بولىپ سانالاتىن ۇبت ەسەپتەرىن شىعارۋعا قاجەتتى جانە جەتكىلىكتى ءبىلىم جيناۋعا ىقپال ەتەدى.
كۋرس ماقساتى:
- ماتەماتيكالىق بىلىمدەرىن جوعارى وقۋ ورىندارىندا جالعاستىرۋ ءۇشىن تەرەڭدەتۋ، جۇيەلەۋ، تۇجىرىمداۋ جانە ناقتىلاۋ
- پراكتيكادا قولدانۋعا، ىرگەلەس پاندەردى وقىپ-ۇيرەنۋگە، ءبىلىم الۋعا قاجەتتى ناقتى ماتەماتيكالىق بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
- ۇبت-عا دايىندىق. ءبىلىم بەرۋ ستاندارتى بويىنشا باعدارلامالىق ماتەريالدى تەرەڭ مەڭگەرۋگە دايىندىق.
- تەوريالىق تالداۋ بارىسىن تولىقتاي نەگىزدەۋ، ەسەپتەر شەشكەندە تەوريالىق مالىمەتتەردى پايدالانۋ.
- جەكە تۇلعانىڭ ينتەللەكتۋالدى دامۋىن، ونىڭ سانالى ويلاۋ ساپاسىن قالىپتاستىرۋ.
كۋرس مىندەتى:
1) ويلاۋ جىلدامدىعى مەن
2)قوعامدا تولىققاندى ءومىر سۇرۋگە قاجەتتى قاسيەتتەر، سانالى ويلاۋ قابىلەتىن قالىپتاستىرۋ، ماتەماتيكا جاعىنان ءوي-ورىسىن دامىتۋ.
3)وقۋشىنىڭ ساراپتاۋ، سالىستىرۋ، تەڭەستىرۋ، تۇرلەندىرۋ، تالداۋ جانە قورىتۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1)ءومىر مەن ماتەماتيكانى بايلانىستىرا وتىرىپ، لوگيكالىق ويلاۋ جۇيەلەرى داميدى.
2)ەسەپتەردى شىعارۋدىڭ ءتيىمدى تاسىلدەرىن قولدانۋعا داعدىلانادى.
3)جۇمىستىڭ ناتيجەسىن تالداپ، وي قورىتىندىسىن عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەۋدى ۇيرەنەدى.
كۋرستىڭ مازمۇنى مەن قۇرىلىمى
ءبىر اينامىلىسى بار تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر
سىزىقتىق تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. كۆادرات تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. يرراسيونال تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. تريگونومەتريالىق تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. لوگاريفمدىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. كورسەتكىشتىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر.
پارامەترلىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر
پارامەترلىك كۆادرات تەڭدەۋلەر. پارامەترلىك يرراسيونال تەڭدەۋلەر. پارامەترلىك تريگونومەتريالىق تەڭدەۋلەر. پارامەترلىك لوگاريفمدىك جانە كورسەتكىشتىك تەڭدەۋلەر.
ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋلەر مەن تەڭدەۋلەر جۇيەسى
ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋلەر جۇيەسىن شەشۋ. ەكى اينىمالىسى بار تەڭسىزدىكتەر جۇيەسىن شەشۋ. ەكى اينىمالىسى بار تريگونومەتريالىق تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر جۇيەسىن شەشۋ. ەكى اينىمالىسى بار لوگاريفمدىك جانە كورسەتكىشتىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر
گەومەتريالىق ماعىنادىعى تەڭدەۋلەر
ءۇشبۇرىشتار. ءتورتبۇرىشتار. شەڭبەر جانە دوڭگەلەك. ۆەكتورلار. كوورديناتالار جۇيەسى. كوپجاقتاردىڭ بەت اۋداندارى مەن كولەمدەرى. اينالۋ دەنەلەرىنىڭ بەت اۋداندارى مەن كولەمدەرى. سفەرا جانە شاردىڭ بەت اۋدانى مەن كولەمى.
قيىندىعى جوعارى تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەردى شەشۋ (ۇبت-عا دايىندىق)
قولدانبالى كۋرس 11 سىنىپ (اپتاسىنا 1 ساعات، بارلىعى 34 ساعات)
كۇنتىزبەلىك جوسپار
|
№ |
ر/س |
ساباقتىڭ تاقىرىبى |
ساعات سانى |
|
ءبىر اينامىلىسى بار تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر |
9 |
||
|
1 |
1 |
سىزىقتىق تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. |
1 |
|
2 |
2 |
كۆادرات تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. |
1 |
|
3 |
3 |
يرراسيونال تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. |
1 |
|
4 |
4 |
تريگونومەتريالىق تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. |
1 |
|
5 |
5 |
كەرى تريگونومەتريالىق تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. |
1 |
|
6 |
6 |
لوگاريفمدىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. |
1 |
|
7 |
7 |
كورسەتكىشتىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر. |
1 |
|
8 |
8 |
شىعارماشىلىق ەسەپتەردى تالداۋ |
1 |
|
9 |
9 |
ۇبت ەسەپتەرىن شىعارۋ |
1 |
|
پارامەترلىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر |
6 |
||
|
10 |
1 |
پارامەترلىك كۆادرات تەڭدەۋلەر. |
1 |
|
11 |
2 |
پارامەترلىك يرراسيونال تەڭدەۋلەر. |
1 |
|
12 |
3 |
پارامەترلىك تريگونومەتريالىق تەڭدەۋلەر. |
1 |
|
13 |
4 |
پارامەترلىك لوگاريفمدىك جانە كورسەتكىشتىك تەڭدەۋلەر. |
1 |
|
14 |
5 |
شىعارماشىلىق ەسەپتەردى تالداۋ |
1 |
|
15 |
6 |
ۇبت ەسەپتەرىن شىعارۋ |
1 |
|
ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر جۇيەسى |
8 |
||
|
16 |
1 |
ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋلەر جۇيەسىن شەشۋ. |
1 |
|
17 |
2 |
ەكى اينىمالىسى بار تەڭسىزدىكتەر جۇيەسىن شەشۋ. |
1 |
|
18 |
3 |
ەكى اينىمالىسى بار تريگونومەتريالىق تەڭدەۋلەر جۇيەسىن شەشۋ. |
1 |
|
19 |
4 |
ەكى اينىمالىسى بار تريگونومەتريالىق تەڭسىزدىكتەر جۇيەسىن شەشۋ. |
1 |
|
20 |
5 |
ەكى اينىمالىسى بار كورسەتكىشتىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر جۇيەسى |
1 |
|
21 |
6 |
ەكى اينىمالىسى بار لوگاريفمدىك تەڭدەۋلەر مەن تەڭسىزدىكتەر جۇيەسى |
1 |
|
22 |
7 |
شىعارماشىلىق جۇمىستاردى تالداۋ |
1 |
|
23 |
8 |
ۇبت ەسەپتەرىن شىعارۋ |
1 |
|
گەومەتريالىق ماعىنادىعى تەڭدەۋلەر |
11 |
||
|
24 |
1 |
ءۇشبۇرىشتار. |
1 |
|
25 |
2 |
ءتورتبۇرىشتار. |
1 |
|
26 |
3 |
شەڭبەر جانە دوڭگەلەك |
1 |
|
27 |
4 |
ۆەكتورلار |
1 |
|
28 |
5 |
كوورديناتالار جۇيەسى |
1 |
|
29 |
6 |
كوپجاقتاردىڭ بەت اۋداندارى مەن كولەمدەرى |
1 |
|
30 |
7 |
اينالۋ دەنەلەرىنىڭ بەت اۋداندارى مەن كولەمدەرى |
1 |
|
31 |
8 |
سفەرا جانە شاردىڭ بەت اۋدانى مەن كولەمى. |
1 |
|
32 |
9 |
شىعارماشىلىق ەسەپتەردى تالداۋ |
1 |
|
33 |
10 |
ۇبت ەسەپتەرىن شىعارۋ |
1 |
|
34 |
11 |
ۇبت ەسەپتەرىن شىعارۋ |
1 |
ءقازىر زامان دا، قوعام دا وزگەرگەن. بۇگىنگى بالالاردىڭ ماقساتتارى دا، قۇندىلىقتارى دا، يدەيالارى دا بۇرىنعىدان مۇلدە باسقاشا. ويتكەنى ولار - ءوزىنىڭ بولاشاعىنا تيىمدىلىك تۇرعىسىنان قارايتىن، ىسكەرلىككە بەيىم، جوعارى تالاپ قويا بىلەتىن ادامدار.
الايدا، بالانى تۇلعا رەتىندە قالىپتاستىرۋ ءۇشىن، قازىرگى ديداكتيكالىق كوكەيتەستى ماسەلەسى – مەكتەپ پاندەرىن، سونىڭ ىشىندە ماتەماتيكا مەكتەپ كۋرسىن پەداگوگيكا عىلىمىنا ساي ادىستەمەلىك جاڭارتۋ، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن تەحنولوگيالاندىرۋ كەرەك ەكەنىن كورسەتىپ وتىر.
قاراستىرىلعان باعدارلامالىق قۇرالداردى الگەبرانى وقىتۋدا پايدالانۋ:
- وقۋشىلاردىڭ موتيۆاسيالىق نەگىزىن ارتتىرۋعا؛
- شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋعا؛
- ماتەماتيكالىق ويلاۋىن قالىپتاستىرۋعا؛
- وقۋشىلاردى زەرتتەۋ جۇمىستارىنا جۇمىلدىرۋعا؛
- ءوزىن-وزى باسقارۋعا؛
- ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قازىرگى تاڭداعى وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى ماتەماتيكاعا قابىلەتىم جەتپەيدى دەپ ويلايدى. ۇسىنىپ وتىرعان باعدارلامام ارقىلى ءار وقۋشىنىڭ ەسەپ شىعارۋعا قابىلەتى بار ەكەنىن كورسەتە وتىرىپ، ولاردىڭ ماتەماتيكاعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر
- ماتەماتيكا پانىنەن تەست تاپسىرمالارى، الماتى، 2000
- ا.ۆ.پوگورەلوۆ گەومەتريا.، الماتى، 2002
- م.ي.سكاناۆي ماتەماتيكادان كونكۋرستىق ەسەپتەر جيناعى.، الماتى، 1985
- ي.ر.رۋستيۋموۆا، س.ت.رۋستيۋموۆا پوسوبيە دليا پودگوتوۆكي ەنت
- يسمايل اكيول ماتەماتيكا (شىڭ-كىتاپ)
- دانيليۋك س.ن.، بوريسەنكو ل.ب.، حامزينا ب.ە. ماتەماتيكا: كاسىپتىك وقىتۋ جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ 10-11 سىنىپتارىنا ارنالعان. – كوكشەتاۋ، 2009
You Might Also Like
-
اقتوبە قالاسى "اقتوبە ورتا مەكتەبى" مم 2 "ءا" كلاسس وقۋشىسى ءجانادىل ەرحات ەرشات ۇلى كلاسس جەتەكشىسى: رسالييەۆا جانات مۋحامبەتالييەۆنا
-
قاڭتار – ەنتۋزياستار ايى: كوپتەگەن ادام جاڭا جىلدا جاڭا ءومىر باستاۋدى قولعا الادى. ولار سپورت زالدارعا جازىلىپ، ديەتانىڭ جاڭا تۇرلەرىن قاراستىرادى، ءوزىن-وزى تاربيەلەۋدىڭ جاڭا ادىستەرىن بايقاپ...
