InfoHub Logo

قىسقا مەرزىمدى جوسپار
قازاق ادەبيەتى 5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساكەن سەيفۋللين «اقساق كيىك»
ساباقتىڭ ماقساتى: ساكەن سەيفۋلليننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى، "اقساق كيىك" ولەڭىنىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن ءبىلۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
- ساكەننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى جان - جاقتى بىلەدى؛
- «اقساق كيىك» ولەڭىن جان جاقتى تالداي الادى.
دەرەككوزدەرى: ادەبيەت پورتالى.
ساباقتا ورىندالاتىن تاسىلدەر: توپقا ءبولۋ، سۋرەتتەردى قۇراۋ ارقىلى توپتارعا ءبولىنۋ.

ساباقتىڭ بارىسى
ءمۇعالىم ارەكەتى: توپقا ءبولۋ.
ءبىلۋ
وقۋلىقتان، عالامتوردان ساكەن تۋرالى قاراستىرۋدى تاپسىرۋ، قوسىمشا ماتەريالدار بەرۋ
بىزگە تۇسىنىكسىزدەۋ سوزدەر سوزدىگى:
1. سەگىز كوشتىك - ۇزىندىق ولشەمى.
2. تاڭى - جانۋاردىڭ اسەم، سۇلۋ ءمۇسىنى.
3. قوس - شاتىر، كۇركە.
4. بەتەگە - ءشوپ اتاۋى.
5. كيىك - اتالىق جانۋار.
6. بوكەن - انالىق جانۋار.

وقۋشى ارەكەتى.
ءى توپ: ساكەننىڭ دۇنيەگە كەلگەن ورتاسى، شىعارماشىلىعى «اقساق كيىك» ولەڭى
ءىى توپ: قىزىل كىتاپ جايىندا «اقساق كيىك» ولەڭى
ءىىى توپ: كيىكتەر جايلى «اقساق كيىك» ولەڭى

ءتۇسىنۋ
وقۋشىلارعا قوسىمشا سۇراقتار قويۋ، وقۋشىلاردى تولىقتىرىپ اقپاراتتار ايتۋ
عىلىمي اتاۋى - Saiga tatarisa
ءتولى - قۇرالاي.
مۇيىزىنەن «پانتوكرين» ءدارىسى جاسالادى.
ەتى - دەليكوتەس سانالادى.
تەرىسىنەن - اسا باعالى بىلعارى جاسالادى.
جاۋى – قاسقىر، تۇلكى، شيبورىلەر، بۇركىت، قىران.
ادامدار ەتى، ءمۇيىزى ءۇشىن اياۋسىز اتادى.
قازاقتار - اقبوكەن، بوكەن، كيىك، اق كيىك،
وزبەكتەر - سايگاق.
تۇركىمەندەر - كەييك،
تۇرىكتەر - اق قۇيرىق،
قالماقتار - بۋحين،
موڭعولدار - بۋحەن
1921 جىلى كيىكتى اۋلاۋعا تىيىم سالىندى.
1957 - 1958 جىلى ولاردىڭ سانى 2 ملن. استى. كوبەيۋى اۋىل، ەگىن شارۋاشىلىعىنا كوپ شىعىن اكەلدى. سوندا عالىم - بيولوگتار ولاردىڭ سانىن رەتتەۋ ءۇشىن كاسىپتىك جولمەن اۋلاۋعا رۇقسات بەرىلدى.
تەكەلەرىنىڭ دەنە تۇرقى 126 - 150سم سالماعى 37 - 60كگ، ال ەشكىلەرى كىشىرەك، دەنە تۇرقى 109 - 130سم، سالماعى 25 - 40كگ بولادى. كيىك جۇگىرگەندە جىلدامدىعى 70كم\ساع. دەيىن جەتەدى.
ءار توپ ءوز تاقىرىپتارىن قورعاۋ.

سەرگىتۋ.
ەگەردە كيىكتىڭ جىلدامدىعى 70كم\ساعات بولسا، وندا ول 2 ساعات ىشىندە نەشە كيلومەتر جول جۇگىرىپ وتەدى؟
s=v * t
مۇنداعى، s - جول،
v - جىلدامدىق
t - ۋاقىت
اۋىزشا ورىندايدى.
بىرنەشە جولدارىن ۇسىنادى.

قولدانۋ
وي تولعاۋ تاقىرىپتارىن ۇسىنۋ
1. بوتاداي كوزدەرى جاۋدىرەگەن
2. ادامنىڭ بالاسىنان كەم كورمەدىم
3. تار جول، تايعاق كەشكەن اقىن
4. دالامنىڭ ءبىر بولشەگى
بەرىلگەن تاقىرىپتاردان تاڭداپ، وي تولعاۋ جازۋ.

تالداۋ. جازعان جۇمىستارىن وقىپ، وقۋشىلاردىڭ پىكىرىن ايتقىزۋ. ءوز جازعانىن وقىپ، وزگەلەردىڭ جازعانىنا پىكىر قوسۋ.

جيناقتاۋ. ساباقتىڭ تاقىرىبى بويىنشا دايىندالعان سۇراقتاردى قويىپ، وقۋشى ءبىلىمىن تەكسەرۋ. بۇگىنگى العان بىلىمدەرىن قولدانا وتىرىپ سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.

باعالاۋ. ءسۋماتيۆتى باعا. باعالاۋ پاراقتارى ارقىلى ءوز - وزدەرىن باعالايدى.
وقۋعا ارنالعان تاپسىرما. «اقساق كيىك» ولەڭىن مانەرلەپ وقۋ. ساكەن جايلى قوسىمشا ىزدەنىپ كەلۋ.
رەفلەكسيا. كەرى بايلانىس پاراقشالارىن جازۋ.