InfoHub Logo

تاقىرىبى: قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى
ماقساتى:
1) بىلىمدىلىگى:
بالالارعا ۇلتتىق تاعامدار، ونىڭ پايداسى، قاسيەتى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ
2) دامىتۋشىلىعى: ۇلتتىق تاعامداردى قالاي دايىنداۋ، دۇرىس پايدالانا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ
3) تاربيەلىلىگى: سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ، ءوز ۇلتىنىڭ تاعامدارىن قادىرلەۋگە ۇيرەتۋ
4) كورنەكىلىگى: ۇلتتىق تاعام تۇرلەرى، تاپسىرمالار، سلايد، ساحنالالىق قويىلىم كورنەكىلىگى، ءسوزجۇمباق، ينتەربەلسەندى تاقتا، ۆيدەوروليك
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، وي قوزعاۋ، ءتۇسىندىرۋ، توپتىق جۇمىس ويىن
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ەندى عانا كەلىپ كىرگەن «جىلقى جىلىنا» اۋدارۋ
جىلقى مالىنىڭ قاسيەتتەرىنە توقتالۋ

مىنە، تاعى ءبىر جىل تابالدىرىعىمىزدى اتتادى. بۇل جىل قازاقشا جىل قايىرۋ بويىنشا – جىلقى جىلى. ءبىزدىڭ سىنىپتا جىلقى جىلىندا تۋعان بالالار بار. ولار: شىڭعىس، ۆيكا - مۇشەل جاسقا كىرەدى. جالپى جىل تورەسى – جىلقى جايىندا ءبىز نە بىلەمىز؟ ءتورت تۇلىك مالدى ءقادىر تۇتاتىن ءبىزدىڭ حالىق ءۇشىن جىلقى مالىنىڭ ورنى ەرەكشە. باتىرلارىمىز اتتان تۇسپەي، تۋعان ەلىن، جەرىن جاۋدان قورعاعان.
جىلقى

• - تەكتى جانۋار
  
• - ءسۇتى دەرتكە شيپا
  
• - ەلتاڭبادا بەينەلەنگەن
  
• - ەتى ەم
  

بۇگىنگى تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى «قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى» دەپ اتالادى.

بۇل تاقىرىپتى ءبىز جايدان - جاي تاڭداعان جوقپىز. قازاقتا «اس – ادامنىڭ ارقاۋى»، «اس جۇرگەن جەر – بەرەكە»، «تاتۋ ءۇيدىڭ تاماعى ءتاتتى» دەگەن ماقال - ماتەلدەر بار. جەر بەتىندە ءومىر سۇرەتىن ءار حالىقتىڭ وزىنە ءتان ءداستۇرى، سالتى، ۇلتتىق كيىمى، تاعامدارى بار. ءبىزدىڭ قازاق حالقى بۇرىن كوشپەلى ءومىر ءسۇرىپ، مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسقان. ولار ءتورت تۇلىك مالدى باعىپ، ونى ساۋسا – ءسۇت، سويسا – ەت، مىنسە - كولىك، كيسە – كيىم ەتىپ پايدالانعان. تاماقتىڭ ەڭ قۇنارلىسىن، ادام اعزاسىنا قاجەتتىسىن ءىشىپ - جەگەن. سوندىقتان ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ دەنى ساۋ، باتىر حالىق بولعان. سونىڭ ارقاسىندا وسى ۇلان بايتاق جەردى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ، بىزگە مۇراعا قالدىرعان.
1) كورىنىس « ەكى وقۋشىنىڭ اڭگىمەسى»
ج: قالىڭ قالاي، شىڭعىس؟
ش: جاقسى، مەن امەريكاعا كەتكەلى ءجۇرمىن.
ج: وندا نە بار؟
ش: وندا ءبارى كۇشتى دەيدى عوي.
ج: ال، وندا سالىستىرىپ كورەيىك.
ش: كورسەك كورەيىك، امەريكا.
ج: قازاقستان.
ش: ۆاشينگتون.
ج: استانا
ش: باراك وباما
ج: نۇرسۇلتان نازاربايەۆ
ش: گولليۆۋد
ج: قاسكەلەڭ
ش: كوكا - كولا، پەپسي، سپرايت، فانتا
ج: قىمىز، شۇبات، ايران، ءسۇت
ش: پيسسا، گامبۋرگەر، حوتدوگ
ج: ەت، سورپا، قۋىرداق، قازى - قارتا، جال - جايا
ش: كيريەشكي، چيپسى
ج: باۋىرساق، شەلپەك
ش: يوگۋرت
ج: قايماق، كىلەگەي، قاتىق
ش: سنيكەرس، باۋنتي
ج: قۇرت، ىرىمشىك، جەنت
ش: مەرسەدەس، تويوتا
ج: تۇلپار، ات ارباسىمەن
ش: دجينسى، كەپكا، كروسسوۆكي
ج: شاپان قالپاعىمەن، ساپتاما ەتىك
ش: جارقىناي، مەن جەڭىلدىم. ءوزىمىزدىڭ تاعامدار دا كۇشتى ەكەن عوي. مەن ەندى ەشقايدا بارمايمىن.
ج: وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول!
2) سلايد «ۇلتتىق تاعامدار»
ەت تاعامدارى

• - قازى، قارتا، جال، جايا
  
• -قازاقشا ەت، قۋىرداق، ءاسىپ
  

ءسۇت تاعامدارى

• - قىمىز، شۇبات، ايران، ءسۇت
  
• - كىلەگەي، قايماق، ىرىمشىك، قۇرت
  

ۇن جانە ءداندى داقىلداردان جاسالعان تاعامدار

• - باۋىرساق، تاندىر نان، شەلپەك
  
• - جەنت، تالقان، سوك
  

3) تاقپاقتار
شىڭعىس: قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى،
جاسىمنان جاقىن ماعان ءبارى.
تەڭگەرمەس ەم ولارعا مەن،
ەشبىر استى عالامداعى.
تولقىن: ءارى ءدارى،
ءارى ءدام،
جۇرت سۇيىنگەن، تانىعان
قازىعا اس جوق تەڭ كەلەر،
داستارقانعا ءوڭ بەرەر
قارلىعاش. سارى، ءدارى قىمىزىم،
بۇرقىراعان ءيىسى
مۇرنىڭنان كەتپەس كۇنۇزىن.
4) ۆيدەو روليك «قىمىزدىڭ جاسالۋى مەن پايدالى قاسيەتى»

جارقىناي: ءىشىپ كورگەن شۇباتتى،
ءدامىن بىردەن ۇناتتى
دەنساۋلىققا پايدالى
«ءزام - ءزام» سۋى سياقتى.
ءبيبىنۇر: وكپە، باۋىردان جاسار،
ءدام بار ما ودان اسار.
ءبيبىنۇر: ءبىز عانا ءتان،
قىزىل – كۇرەڭ باۋىرساق
داستارقانعا ءسان
ەرلىك: ءۇيدىڭ ۇيىتقان ايرانى
اسقازانعا پايدالى
الماز: داستارقاندى جايناتقان،
ىرىمشىكتى قايناتقان.
اينۇر: ۇناتار بار بالدىرعان،
جۇقا جۇمساق تاندىر نان.
ديلناز: قارىن مايى قانداي،
قاعاسىڭ جەسەڭ تاڭداي
كۇلشەگە جاعىپ جەسەڭ
تاتار ءدامى بالداي
ۆيكتوريا: جەسەڭ دە قانشا
ءسىڭىمدى سامسا.
اسحات: اتا، بالا جەر تيەگىن.
اجەمىزدىڭ اسىقپاي
مايعا پىسكەن شەلپەگىن
جارقىناي: وپىرىپ ۇگىپ - ۇگىپ جەيتىن،
قازاق جاسار جەنتىن.
قارلىعاش: ءپىسىرىپ ءسۇتتى قايناتتى،
كىلكىپ اپ جەدىك قايماقتى.
بەيبارىس: تومپايىپ ۇرتتى،
سورامىز قۇرتتى.
جاسايتىن ونى
تەك قازاق ۇلتى!
5) ۆيدەوروليك «قۇرتتىڭ پايداسى»، «تالقان تۋرالى»

6)سەرگىتۋ ءساتى (قازاقى داستارقانىم ءانى ايتىلادى؛ بالالار قۇرت جاسايدى)

7) مامانداردىڭ ايتۋى بويىنشا – فاست - فۋد ادەتتەنۋدى تۋعىزادى، كوبىنەسە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردە. ولاردىڭ دەنساۋلىقتارىنا ۇلكەن زيان كەلتىرەتىن گامبۋرگەرلەر، چيپسىلەر جانە پيسسا ءبىزدىڭ بالالارىمىزدىڭ سۇيىكتى تاعامدارى بولدى. ارتىق سالماق، گاستريت جانە جالپى السىزدىك – وسىلار زياندى داعدىلاردىڭ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى. سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدى قۇرۋ ماسەلەسىنىڭ ۇلتتىق ورتالىعىنىڭ ماماندارى بۇل ماسەلەگە ۇلكەن كوڭىل بولۋگە شەشىم قابىلدادى.
قازىرگى ۋاقىتتا بيگماك، شاۋرما، سەندۆيچتەر، چەبۋرەكتەر، پيسسا، چيپسى، قۋىرىلعان كارتوپ جانە ءتۇرلى گازدالعان سۋسىندار كوپ. ءبىراق، ولاردىڭ ساپاسى مەن قۇرامىندا نە بار ەكەن؟ ونى كوپشىلىك بىلە بەرمەيدى. بۇل تاعامداردىڭ بارلىعى فاست - فۋد (تەز ازىرلەنەتىن تاماق) قاتارىنا جاتادى. سوندىقتان، وسىنداي تاعامدار ادام دەنساۋلىعى ءۇشىن وتە زياندى بولىپ تابىلادى. فاست - فۋد تاعامدارىن بىرەۋلەر كۇندە ءىشىپ - جەپ جۇرسە، كەيبىرەۋلەر اندا - ساندا عانا پايدالانادى.

8) ويىن «كىم جىلدام؟»
وقۋشىلار ءۇش توپقا بولىنەدى
توپتارىنا ات قويۋ
ەت تاعامدارى
ءسۇت تاعامدارى
ۇن تاعامدارى
تاباقتا بارلىق تاعام اتتارى ارالاسىپ جاتىر. ءار توپ ءوز تاعامىن تاۋىپ الۋ كەرەك. كىم تەز، دۇرىس تاپسا، جەڭىسكە جەتەدى.

9) جۇمباق شەشۋ
العا جايىپ تۇز - ءدامىن
كەلتىرەدى ءۇي ءسانىن.
قىزىل كۇرەڭ ءتۇسى بار
تاعامداردىڭ اسىلى.
اجەم ۋىستاپ، سىعىپ دالادا كەپتىرگەن
قاتتى ءارى ءتاتتى ءدامىن كىم بار جەپ كورگەن
10) ساباقتى قورىتىندىلاۋ
11) «مەرەكەلى داستارقان» ءانىن تىڭداتۋ
12) داستارقانعا قوناقتاردى شاقىرۋ