سالاۋاتتى ءومىر سالتى - بارىس تەكتەس حالقىمىزدىڭ بولاشاعى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «سالاۋاتتى ءومىر سالتى - بارىس تەكتەس
حالقىمىزدىڭ بولاشاعى»[/b]
[b]ساباقتىڭ ماقساتى: [/b]1. وقۋشىلارعا دەنساۋلىقتىڭ باستى بايلىق ەكەنىن ۇعىندىرۋ، ولاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتى جونىندەگى ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قابىلەتىن شىڭداۋ.
3. وقۋشىلاردى زياندى ادەتتەردەن اۋلاق بولۋعا، تابيعاتتى ايالاۋعا تاربيەلەۋ، تازالىققا ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىكتەر: پروەكتور، ماگنيتوفون، ۇلەستىرمەلى ماتەريالدار، عۇلامالاردىڭ دانالىق سوزدەر.
ساباقتىڭ ءادىسى: پىكىر الماسۋ
ستو ستراتەگيالىق ەلەمەنتتەرى
ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءمۇعالىم: سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار. قانداي ءاپ - ادەمىسىڭدەر. سىزدەردىڭ جادىراڭقى جۇزدەرىڭدى كورگەنىمە قۋانىشتىمىن. كوڭىلدەرىڭ كوتەرىڭكى، باقىتتى سياقتىقسىڭدار، سولاي ما؟ وتە قۋانىشتىمىن، ال باقىت دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
جاقسى، باقىت دەگەنىمىز بايلىق دەدىڭىز ءبىرىڭىز. باستى
بايلىق نە؟
ءيا، وقۋشىلار وتباسى امانشىلىعى، اسپانىمىزدىڭ اشىقتىعى... باقىتتى بولعانىمىزدىڭ بەلگىسى، ال باستى بايلىق — دەنساۋلىق. سونىمەن بۇگىنگى پىكىرالماسار تاقىرىبىمىز «سالاۋاتتى ءومىر سالتى — بارىس تەكتەس حالقىمىزدىڭ بولاشاعى»
بىزدەر، بالالار، كەمەلدەنگەن، ەكونوميكاسى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان قازاقستاندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان – 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىندا «قازاقستان ازاماتتارىنىڭ ەرتەڭى بۇگىننەن باستالادى. سوندىقتان دا ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا، ءبىلىمى مەن ءال - اۋقاتىنا باسا نازار اۋدارۋ كەرەك!» - دەلىنگەن. ەلباسىمىزدىڭ وسى ءسوزىن ساباعىمىزدىڭ ەپيگرافى رەتىندە العالى وتىرمىن. «قازاقستان – 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، ارينە، ەڭ الدىمەن دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولۋ كەرەك. ال دەنساۋلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ءيا، بالالار، ءبىر سوزبەن ايتقاندا دەنىمىز ساۋ بولۋ ءۇشىن، قانداي ءومىر ءسۇرۋ جولىن ۇستانۋىمىز كەرەك؟
سالاۋاتتىلىق كەڭ ۇعىم، بالالار.
«ءبىرىنشى بايلىق — دەنساۋلىق» دەپ تەگىن ايتىلماعان. دەنساۋلىق ادامنىڭ ەڭ قاسيەتتى دە، قۇندى، قايتالانباس، جوعالسا قايتا ورنىنا قيىندىقپەن كەلەتىن، ورنى تولماس اسىل قازىناسى.
ۇلكەندى سىيلاپ، ۇلىلاردىڭ وسيەتتەرىن تۋ ەتىپ كەلگەن حالىقپىز عوي.
ۇلى ابايدىڭ مىنا ولەڭ شۋماعىنا نازار اۋدارايىقشى:
دەنىڭ ساۋ، عۇمىر جاسىڭ بولادى ۇزاق، اۋرۋعا ءتورت نارسەمەن قۇرساڭ تۇزاق جىلى ءسوز، جەڭىل تاماق، جاقسى اۋەن كۇلكىدەي بولا المايدى ءبارى ءبىراق. (اباي).
وسى ولەڭ شۋماعى توڭىرەگىندە وي بولىسسەك. اباي نەنى وسيەت ەتىپ تۇر؟
ەرتە زاماننان اتا بابالارىمىز سالاۋاتتى ومىرگە كوڭىل ءبولىپ كەلگەن. سول كەزدەن - اق دۇرىس تاماقتانسا، دەنى ساۋ بولاتىنىن تۇسىنگەن.
جىلى سويلەۋ، جۇيكەڭدى ساقتاۋ، يناباتتىلىققا، يبالىققا تاربيەلەگەن.
كەلەسى كەزەكتە سەندەردى مەن 3 توپقا ءبولىپ، قويىپ وتىرمىن. الدارىڭا مىناداي ساۋالدار تاستاعالى تۇرمىن.
I توپ، سەندەرگە: «تانىڭە قورلىق، جانىڭا زورلىق جاساما» ناقىل ءسوزى توڭىرەگىندە
II توپ، سەندەرگە «اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە»، ماقالى توڭىرەگىندە؛
III توپ - «سۇيە بىلسە، تابيعات سۇلۋلىققا تۇنىپ تۇر» ساۋالى توڭىرەگىندە پىكىرلەرىڭىزدى ورتاعا سالۋلارىڭىزدى سۇرايمىن. بىرەر مينۋت دايىندالۋعا بەرەمىن.
1 ساۋال توڭىرەگىندە زياندى ادەتتەر — ناشاقورلىق، ەسىرتكى، تەمەكى تارتۋ، ولاردىڭ الدىن الۋ، ولارمەن كۇرەسۋ تۋرالى ايتقىزۋ.
2 ساۋال - دۇرىس تاماقتانۋ، سپورتپەن شۇعىلدانۋ، كۇندەلىكتى گيمناستيكانى ساقتاۋ تۋرالى ايتقىزۋ.
3 ساۋال - قورشاعان ورتا، تابيعات سۇلۋلىعى تۋرالى، ەكولوگيانىڭ دەنساۋلىققا اسەرى تۋرالى، جەرىمىزدىڭ ەكولوگياسى تۋرالى، ونى قورعاۋ. «جاسىل ەل» باعدارلاماسى تۋرالى ايتقىزۋ.
راحمەت بالالار، تاماشا ويلارىڭدى ورتاعا سالدىڭدار.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ورنىقتىرۋ وسى عاسىردىڭ بارىنشا كوڭىل بولەتىن جاۋاپتى پارىزدارىنىڭ ءبىرى. دەنساۋلىق - زور بايلىق، اركىم ءوز دەنساۋلىعىنىڭ قورعاۋشىسى دەي كەلە مىناداي تاپسىرمالار بەرگەلى تۇرمىن.
سيتۋاسيالىق سۇراقتار:
I توپ - سەنىڭ بىرگە وسكەن دوسىڭ كىشكەنتايىنان تەمەكى شەگەدى. ءبىراق سەن ونى بىلمەيسىڭ. ءبىر كۇنى تەمەكى شەگىپ تۇرعانىن كوردىڭ. سەن نە ىستەيسىڭ؟ دوستىعىڭ جالعاسا ما؟
II توپ - سەنىڭ دوسىڭ جۇقپالى اۋرۋعا شالدىقتى. نە ىستەيسىڭ؟ دوستىعىڭىز جالعاسا ما؟
III توپ - دوستارىڭمەن كەلە جاتىپ، سەن تازا سۋى جوق جەرگە تاپ بولدىڭ. جانىڭىزدا لاستانعان لاي سۋ اعىپ جاتىر، سەن دە، دوستارىڭ دا قاسىڭداعى قاتتى شولدەدى. تازا سۋى بار جەرگە جەتۋ ءۇشىن ءبىراز ۋاقىت كەرەك. سەن دە، باسقالار دا شىداي الماي باراسىڭدار. نە ىستەر ەدىڭ؟
ويلارىڭا راحمەت بالالار. دۇرىس شەشىمدەر قابىلداپ شىقتىڭدار دەپ ويلايمىن.
ادام دەنساۋلىعىنىڭ جاقسارۋى، رۋحاني جانىنىڭ تازارۋى، قاي جاعىنان بولسا دا سالاۋاتتى ءومىر كەشۋدە جاتىر. بولاشاقتارىڭنىڭ جارقىن بولۋى، ومىرلەرىڭنىڭ ءماندى دە ءساندى بولۋى ءوز قولدارىڭدا. ال ەندى، سەندەردىڭ كوزقاراستارىڭمەن بولاشاقتى بولجاپ كورەيىكشى.
«بولاشاقتى بولجاۋ» ءار توپ ءوز شىعارمالارىن ۇسىنادى. راحمەت بالالار. بولاشاقتا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانعان ادال ازاماتتار بولاتىندارىڭا سەنىمىم مول.
ەلباسى ن. نازاربايەۆ «قازاقستان – 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىن بارىسقا تەڭەگەن. بارىس - جۇيرىك، شىمىر، اقىلدى جانۋار. ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «سالاۋاتتى ءومىر سالتى - بارىس تەكتەس حالقىمىزدىڭ بولاشاعى» دەدىك. ساباعىمىزدىڭ ماقساتىنا جەتتىك دەپ ويلايمىن. سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت. بارىستاي شىمىر، اقىلدى دا جۇيرىك بولىپ، ەلىمىزدىڭ كوركەيۋىنە aت سالىسا بەرىڭىزدەر.
ساباعىمىزدى جەرگىلىكتى سازگەر كومەك ىبىرايەۆتىڭ «قازاقستانىم مەنىڭ» انىمەن اياقتايمىز.
حالقىمىزدىڭ بولاشاعى»[/b]
[b]ساباقتىڭ ماقساتى: [/b]1. وقۋشىلارعا دەنساۋلىقتىڭ باستى بايلىق ەكەنىن ۇعىندىرۋ، ولاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتى جونىندەگى ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قابىلەتىن شىڭداۋ.
3. وقۋشىلاردى زياندى ادەتتەردەن اۋلاق بولۋعا، تابيعاتتى ايالاۋعا تاربيەلەۋ، تازالىققا ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىكتەر: پروەكتور، ماگنيتوفون، ۇلەستىرمەلى ماتەريالدار، عۇلامالاردىڭ دانالىق سوزدەر.
ساباقتىڭ ءادىسى: پىكىر الماسۋ
ستو ستراتەگيالىق ەلەمەنتتەرى
ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءمۇعالىم: سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار. قانداي ءاپ - ادەمىسىڭدەر. سىزدەردىڭ جادىراڭقى جۇزدەرىڭدى كورگەنىمە قۋانىشتىمىن. كوڭىلدەرىڭ كوتەرىڭكى، باقىتتى سياقتىقسىڭدار، سولاي ما؟ وتە قۋانىشتىمىن، ال باقىت دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
جاقسى، باقىت دەگەنىمىز بايلىق دەدىڭىز ءبىرىڭىز. باستى
بايلىق نە؟
ءيا، وقۋشىلار وتباسى امانشىلىعى، اسپانىمىزدىڭ اشىقتىعى... باقىتتى بولعانىمىزدىڭ بەلگىسى، ال باستى بايلىق — دەنساۋلىق. سونىمەن بۇگىنگى پىكىرالماسار تاقىرىبىمىز «سالاۋاتتى ءومىر سالتى — بارىس تەكتەس حالقىمىزدىڭ بولاشاعى»
بىزدەر، بالالار، كەمەلدەنگەن، ەكونوميكاسى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان قازاقستاندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان – 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىندا «قازاقستان ازاماتتارىنىڭ ەرتەڭى بۇگىننەن باستالادى. سوندىقتان دا ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا، ءبىلىمى مەن ءال - اۋقاتىنا باسا نازار اۋدارۋ كەرەك!» - دەلىنگەن. ەلباسىمىزدىڭ وسى ءسوزىن ساباعىمىزدىڭ ەپيگرافى رەتىندە العالى وتىرمىن. «قازاقستان – 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، ارينە، ەڭ الدىمەن دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولۋ كەرەك. ال دەنساۋلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ءيا، بالالار، ءبىر سوزبەن ايتقاندا دەنىمىز ساۋ بولۋ ءۇشىن، قانداي ءومىر ءسۇرۋ جولىن ۇستانۋىمىز كەرەك؟
سالاۋاتتىلىق كەڭ ۇعىم، بالالار.
«ءبىرىنشى بايلىق — دەنساۋلىق» دەپ تەگىن ايتىلماعان. دەنساۋلىق ادامنىڭ ەڭ قاسيەتتى دە، قۇندى، قايتالانباس، جوعالسا قايتا ورنىنا قيىندىقپەن كەلەتىن، ورنى تولماس اسىل قازىناسى.
ۇلكەندى سىيلاپ، ۇلىلاردىڭ وسيەتتەرىن تۋ ەتىپ كەلگەن حالىقپىز عوي.
ۇلى ابايدىڭ مىنا ولەڭ شۋماعىنا نازار اۋدارايىقشى:
دەنىڭ ساۋ، عۇمىر جاسىڭ بولادى ۇزاق، اۋرۋعا ءتورت نارسەمەن قۇرساڭ تۇزاق جىلى ءسوز، جەڭىل تاماق، جاقسى اۋەن كۇلكىدەي بولا المايدى ءبارى ءبىراق. (اباي).
وسى ولەڭ شۋماعى توڭىرەگىندە وي بولىسسەك. اباي نەنى وسيەت ەتىپ تۇر؟
ەرتە زاماننان اتا بابالارىمىز سالاۋاتتى ومىرگە كوڭىل ءبولىپ كەلگەن. سول كەزدەن - اق دۇرىس تاماقتانسا، دەنى ساۋ بولاتىنىن تۇسىنگەن.
جىلى سويلەۋ، جۇيكەڭدى ساقتاۋ، يناباتتىلىققا، يبالىققا تاربيەلەگەن.
كەلەسى كەزەكتە سەندەردى مەن 3 توپقا ءبولىپ، قويىپ وتىرمىن. الدارىڭا مىناداي ساۋالدار تاستاعالى تۇرمىن.
I توپ، سەندەرگە: «تانىڭە قورلىق، جانىڭا زورلىق جاساما» ناقىل ءسوزى توڭىرەگىندە
II توپ، سەندەرگە «اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە»، ماقالى توڭىرەگىندە؛
III توپ - «سۇيە بىلسە، تابيعات سۇلۋلىققا تۇنىپ تۇر» ساۋالى توڭىرەگىندە پىكىرلەرىڭىزدى ورتاعا سالۋلارىڭىزدى سۇرايمىن. بىرەر مينۋت دايىندالۋعا بەرەمىن.
1 ساۋال توڭىرەگىندە زياندى ادەتتەر — ناشاقورلىق، ەسىرتكى، تەمەكى تارتۋ، ولاردىڭ الدىن الۋ، ولارمەن كۇرەسۋ تۋرالى ايتقىزۋ.
2 ساۋال - دۇرىس تاماقتانۋ، سپورتپەن شۇعىلدانۋ، كۇندەلىكتى گيمناستيكانى ساقتاۋ تۋرالى ايتقىزۋ.
3 ساۋال - قورشاعان ورتا، تابيعات سۇلۋلىعى تۋرالى، ەكولوگيانىڭ دەنساۋلىققا اسەرى تۋرالى، جەرىمىزدىڭ ەكولوگياسى تۋرالى، ونى قورعاۋ. «جاسىل ەل» باعدارلاماسى تۋرالى ايتقىزۋ.
راحمەت بالالار، تاماشا ويلارىڭدى ورتاعا سالدىڭدار.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ورنىقتىرۋ وسى عاسىردىڭ بارىنشا كوڭىل بولەتىن جاۋاپتى پارىزدارىنىڭ ءبىرى. دەنساۋلىق - زور بايلىق، اركىم ءوز دەنساۋلىعىنىڭ قورعاۋشىسى دەي كەلە مىناداي تاپسىرمالار بەرگەلى تۇرمىن.
سيتۋاسيالىق سۇراقتار:
I توپ - سەنىڭ بىرگە وسكەن دوسىڭ كىشكەنتايىنان تەمەكى شەگەدى. ءبىراق سەن ونى بىلمەيسىڭ. ءبىر كۇنى تەمەكى شەگىپ تۇرعانىن كوردىڭ. سەن نە ىستەيسىڭ؟ دوستىعىڭ جالعاسا ما؟
II توپ - سەنىڭ دوسىڭ جۇقپالى اۋرۋعا شالدىقتى. نە ىستەيسىڭ؟ دوستىعىڭىز جالعاسا ما؟
III توپ - دوستارىڭمەن كەلە جاتىپ، سەن تازا سۋى جوق جەرگە تاپ بولدىڭ. جانىڭىزدا لاستانعان لاي سۋ اعىپ جاتىر، سەن دە، دوستارىڭ دا قاسىڭداعى قاتتى شولدەدى. تازا سۋى بار جەرگە جەتۋ ءۇشىن ءبىراز ۋاقىت كەرەك. سەن دە، باسقالار دا شىداي الماي باراسىڭدار. نە ىستەر ەدىڭ؟
ويلارىڭا راحمەت بالالار. دۇرىس شەشىمدەر قابىلداپ شىقتىڭدار دەپ ويلايمىن.
ادام دەنساۋلىعىنىڭ جاقسارۋى، رۋحاني جانىنىڭ تازارۋى، قاي جاعىنان بولسا دا سالاۋاتتى ءومىر كەشۋدە جاتىر. بولاشاقتارىڭنىڭ جارقىن بولۋى، ومىرلەرىڭنىڭ ءماندى دە ءساندى بولۋى ءوز قولدارىڭدا. ال ەندى، سەندەردىڭ كوزقاراستارىڭمەن بولاشاقتى بولجاپ كورەيىكشى.
«بولاشاقتى بولجاۋ» ءار توپ ءوز شىعارمالارىن ۇسىنادى. راحمەت بالالار. بولاشاقتا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانعان ادال ازاماتتار بولاتىندارىڭا سەنىمىم مول.
ەلباسى ن. نازاربايەۆ «قازاقستان – 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىن بارىسقا تەڭەگەن. بارىس - جۇيرىك، شىمىر، اقىلدى جانۋار. ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «سالاۋاتتى ءومىر سالتى - بارىس تەكتەس حالقىمىزدىڭ بولاشاعى» دەدىك. ساباعىمىزدىڭ ماقساتىنا جەتتىك دەپ ويلايمىن. سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت. بارىستاي شىمىر، اقىلدى دا جۇيرىك بولىپ، ەلىمىزدىڭ كوركەيۋىنە aت سالىسا بەرىڭىزدەر.
ساباعىمىزدى جەرگىلىكتى سازگەر كومەك ىبىرايەۆتىڭ «قازاقستانىم مەنىڭ» انىمەن اياقتايمىز.
You Might Also Like
-
سۋىرىپ سالما اقىندىعىمەن، ەرەكشە تالانتىمەن ەلگە تانىلىپ، «سىر سۇلەيى» اتانعان تۇرماعامبەت ىزتىلەۋوۆ تۋرالى.
