ساقتار
قازاقستان تاريحى 6 سىنىپ
كىرىسپە ءبولىمى
1 – ساباق
§1. ساقتاردىڭ شىعۋ تاريحى.
§2. ساقتاردىڭ تۇرمىسى، شارۋاشىلىعى.
§3. قوعامدىق قۇرىلىسى
§4. تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەس.
§5. مادەنيەتى، ونەرى
ساقتار – ب. ز. ب. ءى مىڭجىلدىقتا ورتا ازيا مەن قازاقستان، شىعىس تۇركيا جەرىن مەكەن ەتكەن ەجەلگى تايپا.
ساق قوعامىندا ءومىر سۇرگەن ادامداردىڭ 3 توبى
1. جاۋىنگەر
2. ابىز
3. مالشىلار، ەگىنشىلەر
2. وقۋلىقپەن، داپتەرمەن جۇمىس.
ۇيگە: §1. 5 وقۋ
سويلەسۋ ءبولىمى
2 - ساباق
«قارلى كەسەك» ويىنى
ويىننىڭ ماقساتى: ماتەريالداردى مەڭگەرتۋ، توپتىق جۇمىسقا ۇيرەتۋ.
ويىننىڭ شارتى: سىنىپ 5 توپقا – 5 وقۋشىدان بولىنەدى.
ءار توپ ءوز تاپسىرمالارىن العان سوڭ 10 - 15 مينۋت دايىندالادى.
دايىندالىپ بولعان سوڭ وقۋشىلار كەلەسى تارتىپپەن ورىن الماسادى.
1 ۇستەلگە ا - 1، ب - 1، ۆ - 1، گ - 1، د - 1 ورنالاسادى.
2 ۇستەلگە ا - 2، ب - 2، ۆ - 2، گ - 2، د - 2 سول سياقتى 5 ۇستەلگە جايعاسادى.
ءى تۋر. جاڭا توپتا ءاربىر العاشقى توپ وكىلى ءوز تاقىرىبىن اڭگىمەلەيدى. بۇل ۋاقىتتا 5 ءنومىرلى ويىنشىلار تاقتادا جۇمىس ىستەپ، سىزبالارىن جازادى.
ءىى تۋر. وقۋشىلار وزدەرىنىڭ العاشقى ورنىنا قايتا ورالادى. ال ءمۇعالىم تاعى دا ۇستەل سىلتەمەلەرىن اۋىستىرادى.
ءىىى تۋر. قورىتىندى شىعادى، باعىت پاراعى بويىنشا جاقسى كوماندا انىقتالادى.
ويىننىڭ تاپسىرماسى:
ا - توپقا ساقتاردىڭ شىعۋ تاريحى.
ب - توپقا ساقتاردىڭ تۇرمىسى، شارۋاشىلىعى.
ق - توپقا قوعامدىق قۇرىلىسى.
گ - توپقا تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەسى.
د - توپقا مادەنيەتى مەن ونەرى.
قورىتىندى.
ۇيگە تاپسىرما. ءماتىندى وقۋ. ءمانجازبا.
3 – ساباق
«ءوز جارتىڭدى تاپ» ويىنى
ويىننىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىر - بىرىمەن قارىم – قاتىناسىن، سويلەۋ، تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ويىننىڭ شارتى: ءمۇعالىم جۇپ كارتوچكا دايىندايدى.
1 - ءشى كارتوچكادا سۇراقتار
2 - شىدە جاۋاپتار جازىلادى.
1 سۇراق پەن جاۋابىنا ارنالعان كارتوچكالاردىڭ ءتۇسى بىردەي بولادى.
وقۋشىلار كەز - كەلگەن ءتۇستى تاڭداپ، ءوز جارتىسىن تابادى.
1. سۇراقتار جازىلعان كارتوچكالار
1. ازيالىق سكيفتەر «قۇدىرەتتى ەركەكتەر»، «جۇيرىك اتتى» تۋرلار دەپ قاي دەرەكتەردە اتالعان.
2. ساق تايپاسى قانداي 3 - توپقا بولىنەدى؟
3. ساقتاردا مال شارۋاشىلىعىمەن قاتار قانداي شارۋاشىلىق دامىدى؟
4. ا. ماكەدونسكييدىڭ ساق جەرىنە جورىعى قالاي اياقتالدى؟
جاۋاپتارى جازىلعان كارتوچكا
1. بۇل تۋرالى پارسى دەرەكتەرىندە ايتىلعان.
2. 3 توپقا: تيگراحاۋدا، پاراديرايا، حاۋماۆارگا.
3. مال شارۋاشىلىعىمەن بىرگە وتىرىقشىلىق، ەگىنشىلىك دامىدى.
4. ا. ماكەدونسكييدىڭ جورىعى ءساتسىز اياقتالادى.
2. ويىن. «مەرزىمدى جاتقا ايتۋ» ويىنى.
ويىننىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ ءبىر جۇيەلىككە تاربيەلەيدى.
ويىننىڭ شارتى: وقۋشىلار 2 كومانداعا بولىنەدى.
1 توپ ساقتار.
2 توپ پارسىلار
2 توپقا تاپسىرما بەرىلەدى.
بارلىعىڭىز وقۋ ءماتىنىن مۇقيات قاراپ شىعىپ سوسىن ونى ەستە جاڭعىرتىپ، جاتقا ايتاسىزدار.
1 - ءشى ءسوزدى بارلىعىڭىز دا جاتتاپ قالاتىن شىعار دەپ ويلايمىز، ال ءارى قاراي كىمنىڭ قانشاعا شاماسى جەتەدى. ءماتىندى وقىپ شىعىپ، ەستە ساقتاپ قالۋعا 1 مين بەرىلەدى. سودان كەيىن جارىسقا قاتىسقىسى كەلگەندەر شىعادى.
الدىمەن كوماندانىڭ 1 - ءشى ويىنشىسى ءماتىندى جاتقا ايتادى، ال باسقالارى توپتاپ نەمەسە دۇرىس ايتپاي قالعانعا دەيىن ءماتىن بويىنشا قاداعالاپ وتىرادى دا ۋاقىتىن بەلگىلەيدى. ودان كەيىن 2 - ءشى كوماندا وينايدى.
بۇدان ءارى وسى تارتىپپەن جۇرەدى.
قاتەلەسكەن جاعدايدا «توقتا!!!» بۇيرىعى بەرىلەدى. مىنە، قىزىق كىمنىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مىقتى ەكەن.
جۇرگىزۋشى قورىتىندى جاسايدى. جاتقا ايتقان توپ جەڭىسكە جەتەدى.
تاپسىرمالارى.
1. ساقتار توبىنا
ساقتار ب. ز. ب ءى مىڭ جىلدىقتا ورتا ازيا مەن قازاقستان، شىعىس تۇركىستان جەرىن مەكەن ەتكەن ەجەلگى تايپا. ولار ەجەلگى دۇنيە وركەنيەتتەرى – اسسيريا، ينديا جانە ب. ز. ب ءىى ع باستاپ احەمەنيدتىك پارسىلارمەن قارىم - قاتىناس جاساعان. سانسىز كوپ تۋىس تايپالار وداقتاستارىن پارسىلار جالىن اتپەن ساقتار دەپ اتاعان.
2. پارسىلار توبىنا بەرىلەتىن تاپسىرما
پارسى پاتشاسى ءى داريي ساق تايپالارىن وزىنە باعىندىرۋ ءۇشىن ۇنەمى جاۋلاپ الۋ سوعىستارىن جۇرگىزگەن. ب. ز. ب 518 ج پارسى پاتشاسى ءى داريي قالىڭ قول باستاپ، ساقتارعا اتتانادى. ساقتاردىڭ تاباندى قارسىلىق كورسەتۋ ناتيجەسىندە ءى داريي جەڭىلەدى. ب. ز. ب ءىۇ ع. ساق جەرىنە تاعى دا ءقاۋىپ ءتوندى. ا. ماكەدونسكيي ساق تايپالارىن باعىندىرۋ ءۇشىن جورىق جاسادى.
«مەرزىمدى جاتقا ايتۋ» ويىنى.
توپتىق جۇمىس
جۇرگىزۋشى قورىتىندى جاسايدى. قولىمداعى 3 ءتۇرلى د/كالارىن قاي توپ جاقسى جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلار فيشكا بەرىپ وتىرادى. سوڭىندا فيشكالارىن جينايدى. ەڭ كوپ فيشكا جيناعان كوماندا جەڭىسكە جەتەدى.
4 – ساباق
1. «ءبىر - بىرىنە ديكتانت جۇرگىزۋ» ويىنى
ويىننىڭ ماقساتى: جۇپتىق، توپتىق جۇمىسقا قالىپتاستىرۋ، ساۋاتتى جازۋعا، ءبىرىن – ءبىرى تىڭداي، سىيلاي بىلۋگە قالىپتاستىرۋ.
ويىننىڭ شارتى: سىنىپ 4 وقۋشىدان توپتارعا بولىنەدى. ءارقايسىسىنا ءماتىنى بار كارتوچكا بەرىلەدى. كارتوچكالار نومىرلەنگەن. وقۋشىلار جۇپ-جۇبىمەن وتىرادى. بالالار ءار جۇپتا ءوز ماتىندەرىن وقىپ، سەرىگىنە جازعىزادى دا تەكسەرەدى.
ارتىنان جۇپتار سەرىگىمەن الماسادى.
تاپسىرماسى جانە جاۋابى
شىراق الدىن الا قۇرعان جوسپارى بويىنشا قينالا وتىرىپ، ءوزىنىڭ ءتۇپ اتاسىنىڭ پارسى ەكەنىن ءى ءدارييدىڭ كەلە جاتقانىن ەستىپ، تۇتقىننان قۇتىلىپ، سولارعا قوسىلۋ ءۇشىن ءتۇن جامىلىپ قاشامىن دەپ، قولعا ءتۇسىپ، وسىنداي كۇيگە ۇشىراعانىن، سودان ورايىن تاۋىپ، قايتادان قاشىپ شىعىپ، وسى اراعا ءولىپ - تانىپ زورعا جەتكەنىن ايتىپ، مۇڭىن شاعادى.
باعالاۋى: ءار وقۋشى سەرىگىنە جاسىل پاستامەن ءوزىن - ءوزى قارامەن ءمۇعالىم قىزىلمەن تەكسەرىپ باعالايدى.
2. كارتوچكامەن جۇمىس.
جۇمىستىڭ ماقساتى: العان بىلىمدەرىن پىسىقتاۋعا، ءبىلىم - بىلىكتەرىن ارتتىرۋعا جەتەلەيدى.
جۇمىستىڭ شارتى: الدىن الا سۇراقتارى بار كارتوچكالار دايىندالادى. ءار كارتوچكادا 3 سۇراقتان بولادى. ءار وقۋشى ءمۇعالىم الدىندا جايىلىپ جاتقان كارتوچكانى تاڭدايدى. ءمۇعالىم دايىندىققا ۋاقىت بەرەدى. ونى ورىنداعان وقۋشى قولىن كوتەرەدى. ءمۇعالىم وعان ءوزىن - ءوزى تەكسەرۋ ءۇشىن جاۋاپ پاراعىن بەرەدى. ءوز جۇمىسىن جاۋاپ پاراعى مەن سالىستىرىپ وقۋشى باعالاۋ پاراعىنا جاسىل پاستامەن باعا قويادى.
ءمۇعالىم تاقتاعا باعالاۋدىڭ كريتەرييلەرىن جازىپ قويادى.
«5» - باعاسى جۇمىستى قاتەسىز تولىق جاۋاپ بەرگەن وقۋشى
«4» - باعاسى جۇمىستى ەلەۋسىز قاتە جىبەرىلگەن جاعدايدا
«3» - باعاسى جۇمىستى قاتە جىبەرگەن جاعدايدا سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا.
تاپسىرماسى:
№1.
1. ساق تايپالارى ب. ز. ب ءۇىىى - ءۇىى ع قاي ەلدەرمەن قاتىناس جاساپ وتىرادى؟
2. پارسى پاتشاسى كير ساقتارعا سوعىس اشۋ ءۇشىن قانداي سىلتاۋ ىزدەدى؟
3. سۇيىكتى ۇلىنىڭ قايعىلى حابارىن ەستىگەن توميريس كيرگە جاۋشى جىبەرىپ، حات جولدايدى. حاتتا نە دەلىنگەن؟
№2
1. قازاق حالقىنىڭ اتا – تەگى بولعان تايپالار مەن ۇلىستاردى اتا؟
2. ساق پاتشاسى توميريس جونىندە نە بىلەسىڭ؟
3. ساقتار جىلقىسىنىڭ تۇرلەرىن اتا؟
№3
1. ءتوميريستىڭ ۇلى تۋرالى نە ايتاسىڭ؟
2. ەجەلگى گرەك اۆتورلارى ساقتاردى قالاي اتادى؟
3. ساق قوعامىندا ءومىر سۇرگەن ادامداردىڭ 3 توبىن اتا؟
№4
1. شىراق قانداي ەرلىك جاسادى؟
2. اپاسيوتتاردىڭ استاناسى قاي قالادا بولدى؟
3. ساقتاردىڭ نەگىزگى وسىرگەن مالدارى.
№5
1. ساقتاردىڭ 3 الەم تۋرالى تۇسىنىگى قانداي بولدى؟
2. ەسىك قورعانى قاي جىلدارى قازىلدى؟
3. ساقتار وڭىرىندە قانداي ءستيلدى پايدالاندى؟
جاۋاپتارى:
№1
1. كير توميريسكە ەلشى جىبەرەدى. ەلشىگە ساق پاتشايىمى توميريسكە ءوزىنىڭ ۇيلەنبەك ويى بار ەكەنىن جەتكىزۋدى تاپسىرادى. توميريس كيردىڭ سالەمىن قابىلدامايدى.
2. اسسيريا مەن ينديامەن.
3. حاتتا: «قانقۇيار كير! جەڭىسكە جەلىكپە! سەن مەنىڭ ۇلىمدى اشىق ايقاستا قارۋ قۇدىرەتىمەن جەڭگەن جوقسىڭ. ەگەر مەنىڭ ۇلىمدى قايتارىن بەرمەسەڭ، ەگەر ولاي ەتپەسەڭ، ءتاڭىرى اتىمەن انت ەتىپ ايتايىن، حانعا قانشا تويىمسىز بولساڭدا ادام قانىن سۋسىنىڭ قانعانشا ىشكىزەمىن.
№2
1. ساق، عۇن، ءۇيسىن، قاڭلى ت. ب. تايپالار
2. توميريس – ساق تايپاسىنىڭ پاتشايىمى ەرجۇرەك، تاباندى.
3. ساقتاردا جىلقىنىڭ 2 ءتۇرى: جاتاعان، باسى ءىرى، اياقتارى جۋان، دەنەسى جۇمىسى، قارابايىر جىلقى.
№3
1. ۇلى سپارگاپ – پارسىلاردىڭ الداۋىنا ءتۇسىپ قالادى. پارسىلار ونى تۇتقىنعا الادى. ءوزىن قانداي كۇيگە تۇسكەنىن ماستىعى ايىعىپ، ەسى كىرگەن كەزدە بىلەدى. ءوزىڭ قولىڭ بوساتۋدى وتىنەدى. قولىنان بۇعاۋ الىنعان سوڭ، پارسى جاۋىنگەرىنىڭ قارۋىن جۇلىپ الىپ ءوزىن - ءوزى ولتىرەدى.
كىرىسپە ءبولىمى
1 – ساباق
§1. ساقتاردىڭ شىعۋ تاريحى.
§2. ساقتاردىڭ تۇرمىسى، شارۋاشىلىعى.
§3. قوعامدىق قۇرىلىسى
§4. تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەس.
§5. مادەنيەتى، ونەرى
ساقتار – ب. ز. ب. ءى مىڭجىلدىقتا ورتا ازيا مەن قازاقستان، شىعىس تۇركيا جەرىن مەكەن ەتكەن ەجەلگى تايپا.
ساق قوعامىندا ءومىر سۇرگەن ادامداردىڭ 3 توبى
1. جاۋىنگەر
2. ابىز
3. مالشىلار، ەگىنشىلەر
2. وقۋلىقپەن، داپتەرمەن جۇمىس.
ۇيگە: §1. 5 وقۋ
سويلەسۋ ءبولىمى
2 - ساباق
«قارلى كەسەك» ويىنى
ويىننىڭ ماقساتى: ماتەريالداردى مەڭگەرتۋ، توپتىق جۇمىسقا ۇيرەتۋ.
ويىننىڭ شارتى: سىنىپ 5 توپقا – 5 وقۋشىدان بولىنەدى.
ءار توپ ءوز تاپسىرمالارىن العان سوڭ 10 - 15 مينۋت دايىندالادى.
دايىندالىپ بولعان سوڭ وقۋشىلار كەلەسى تارتىپپەن ورىن الماسادى.
1 ۇستەلگە ا - 1، ب - 1، ۆ - 1، گ - 1، د - 1 ورنالاسادى.
2 ۇستەلگە ا - 2، ب - 2، ۆ - 2، گ - 2، د - 2 سول سياقتى 5 ۇستەلگە جايعاسادى.
ءى تۋر. جاڭا توپتا ءاربىر العاشقى توپ وكىلى ءوز تاقىرىبىن اڭگىمەلەيدى. بۇل ۋاقىتتا 5 ءنومىرلى ويىنشىلار تاقتادا جۇمىس ىستەپ، سىزبالارىن جازادى.
ءىى تۋر. وقۋشىلار وزدەرىنىڭ العاشقى ورنىنا قايتا ورالادى. ال ءمۇعالىم تاعى دا ۇستەل سىلتەمەلەرىن اۋىستىرادى.
ءىىى تۋر. قورىتىندى شىعادى، باعىت پاراعى بويىنشا جاقسى كوماندا انىقتالادى.
ويىننىڭ تاپسىرماسى:
ا - توپقا ساقتاردىڭ شىعۋ تاريحى.
ب - توپقا ساقتاردىڭ تۇرمىسى، شارۋاشىلىعى.
ق - توپقا قوعامدىق قۇرىلىسى.
گ - توپقا تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەسى.
د - توپقا مادەنيەتى مەن ونەرى.
قورىتىندى.
ۇيگە تاپسىرما. ءماتىندى وقۋ. ءمانجازبا.
3 – ساباق
«ءوز جارتىڭدى تاپ» ويىنى
ويىننىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىر - بىرىمەن قارىم – قاتىناسىن، سويلەۋ، تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ويىننىڭ شارتى: ءمۇعالىم جۇپ كارتوچكا دايىندايدى.
1 - ءشى كارتوچكادا سۇراقتار
2 - شىدە جاۋاپتار جازىلادى.
1 سۇراق پەن جاۋابىنا ارنالعان كارتوچكالاردىڭ ءتۇسى بىردەي بولادى.
وقۋشىلار كەز - كەلگەن ءتۇستى تاڭداپ، ءوز جارتىسىن تابادى.
1. سۇراقتار جازىلعان كارتوچكالار
1. ازيالىق سكيفتەر «قۇدىرەتتى ەركەكتەر»، «جۇيرىك اتتى» تۋرلار دەپ قاي دەرەكتەردە اتالعان.
2. ساق تايپاسى قانداي 3 - توپقا بولىنەدى؟
3. ساقتاردا مال شارۋاشىلىعىمەن قاتار قانداي شارۋاشىلىق دامىدى؟
4. ا. ماكەدونسكييدىڭ ساق جەرىنە جورىعى قالاي اياقتالدى؟
جاۋاپتارى جازىلعان كارتوچكا
1. بۇل تۋرالى پارسى دەرەكتەرىندە ايتىلعان.
2. 3 توپقا: تيگراحاۋدا، پاراديرايا، حاۋماۆارگا.
3. مال شارۋاشىلىعىمەن بىرگە وتىرىقشىلىق، ەگىنشىلىك دامىدى.
4. ا. ماكەدونسكييدىڭ جورىعى ءساتسىز اياقتالادى.
2. ويىن. «مەرزىمدى جاتقا ايتۋ» ويىنى.
ويىننىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ ءبىر جۇيەلىككە تاربيەلەيدى.
ويىننىڭ شارتى: وقۋشىلار 2 كومانداعا بولىنەدى.
1 توپ ساقتار.
2 توپ پارسىلار
2 توپقا تاپسىرما بەرىلەدى.
بارلىعىڭىز وقۋ ءماتىنىن مۇقيات قاراپ شىعىپ سوسىن ونى ەستە جاڭعىرتىپ، جاتقا ايتاسىزدار.
1 - ءشى ءسوزدى بارلىعىڭىز دا جاتتاپ قالاتىن شىعار دەپ ويلايمىز، ال ءارى قاراي كىمنىڭ قانشاعا شاماسى جەتەدى. ءماتىندى وقىپ شىعىپ، ەستە ساقتاپ قالۋعا 1 مين بەرىلەدى. سودان كەيىن جارىسقا قاتىسقىسى كەلگەندەر شىعادى.
الدىمەن كوماندانىڭ 1 - ءشى ويىنشىسى ءماتىندى جاتقا ايتادى، ال باسقالارى توپتاپ نەمەسە دۇرىس ايتپاي قالعانعا دەيىن ءماتىن بويىنشا قاداعالاپ وتىرادى دا ۋاقىتىن بەلگىلەيدى. ودان كەيىن 2 - ءشى كوماندا وينايدى.
بۇدان ءارى وسى تارتىپپەن جۇرەدى.
قاتەلەسكەن جاعدايدا «توقتا!!!» بۇيرىعى بەرىلەدى. مىنە، قىزىق كىمنىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مىقتى ەكەن.
جۇرگىزۋشى قورىتىندى جاسايدى. جاتقا ايتقان توپ جەڭىسكە جەتەدى.
تاپسىرمالارى.
1. ساقتار توبىنا
ساقتار ب. ز. ب ءى مىڭ جىلدىقتا ورتا ازيا مەن قازاقستان، شىعىس تۇركىستان جەرىن مەكەن ەتكەن ەجەلگى تايپا. ولار ەجەلگى دۇنيە وركەنيەتتەرى – اسسيريا، ينديا جانە ب. ز. ب ءىى ع باستاپ احەمەنيدتىك پارسىلارمەن قارىم - قاتىناس جاساعان. سانسىز كوپ تۋىس تايپالار وداقتاستارىن پارسىلار جالىن اتپەن ساقتار دەپ اتاعان.
2. پارسىلار توبىنا بەرىلەتىن تاپسىرما
پارسى پاتشاسى ءى داريي ساق تايپالارىن وزىنە باعىندىرۋ ءۇشىن ۇنەمى جاۋلاپ الۋ سوعىستارىن جۇرگىزگەن. ب. ز. ب 518 ج پارسى پاتشاسى ءى داريي قالىڭ قول باستاپ، ساقتارعا اتتانادى. ساقتاردىڭ تاباندى قارسىلىق كورسەتۋ ناتيجەسىندە ءى داريي جەڭىلەدى. ب. ز. ب ءىۇ ع. ساق جەرىنە تاعى دا ءقاۋىپ ءتوندى. ا. ماكەدونسكيي ساق تايپالارىن باعىندىرۋ ءۇشىن جورىق جاسادى.
«مەرزىمدى جاتقا ايتۋ» ويىنى.
توپتىق جۇمىس
جۇرگىزۋشى قورىتىندى جاسايدى. قولىمداعى 3 ءتۇرلى د/كالارىن قاي توپ جاقسى جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلار فيشكا بەرىپ وتىرادى. سوڭىندا فيشكالارىن جينايدى. ەڭ كوپ فيشكا جيناعان كوماندا جەڭىسكە جەتەدى.
4 – ساباق
1. «ءبىر - بىرىنە ديكتانت جۇرگىزۋ» ويىنى
ويىننىڭ ماقساتى: جۇپتىق، توپتىق جۇمىسقا قالىپتاستىرۋ، ساۋاتتى جازۋعا، ءبىرىن – ءبىرى تىڭداي، سىيلاي بىلۋگە قالىپتاستىرۋ.
ويىننىڭ شارتى: سىنىپ 4 وقۋشىدان توپتارعا بولىنەدى. ءارقايسىسىنا ءماتىنى بار كارتوچكا بەرىلەدى. كارتوچكالار نومىرلەنگەن. وقۋشىلار جۇپ-جۇبىمەن وتىرادى. بالالار ءار جۇپتا ءوز ماتىندەرىن وقىپ، سەرىگىنە جازعىزادى دا تەكسەرەدى.
ارتىنان جۇپتار سەرىگىمەن الماسادى.
تاپسىرماسى جانە جاۋابى
شىراق الدىن الا قۇرعان جوسپارى بويىنشا قينالا وتىرىپ، ءوزىنىڭ ءتۇپ اتاسىنىڭ پارسى ەكەنىن ءى ءدارييدىڭ كەلە جاتقانىن ەستىپ، تۇتقىننان قۇتىلىپ، سولارعا قوسىلۋ ءۇشىن ءتۇن جامىلىپ قاشامىن دەپ، قولعا ءتۇسىپ، وسىنداي كۇيگە ۇشىراعانىن، سودان ورايىن تاۋىپ، قايتادان قاشىپ شىعىپ، وسى اراعا ءولىپ - تانىپ زورعا جەتكەنىن ايتىپ، مۇڭىن شاعادى.
باعالاۋى: ءار وقۋشى سەرىگىنە جاسىل پاستامەن ءوزىن - ءوزى قارامەن ءمۇعالىم قىزىلمەن تەكسەرىپ باعالايدى.
2. كارتوچكامەن جۇمىس.
جۇمىستىڭ ماقساتى: العان بىلىمدەرىن پىسىقتاۋعا، ءبىلىم - بىلىكتەرىن ارتتىرۋعا جەتەلەيدى.
جۇمىستىڭ شارتى: الدىن الا سۇراقتارى بار كارتوچكالار دايىندالادى. ءار كارتوچكادا 3 سۇراقتان بولادى. ءار وقۋشى ءمۇعالىم الدىندا جايىلىپ جاتقان كارتوچكانى تاڭدايدى. ءمۇعالىم دايىندىققا ۋاقىت بەرەدى. ونى ورىنداعان وقۋشى قولىن كوتەرەدى. ءمۇعالىم وعان ءوزىن - ءوزى تەكسەرۋ ءۇشىن جاۋاپ پاراعىن بەرەدى. ءوز جۇمىسىن جاۋاپ پاراعى مەن سالىستىرىپ وقۋشى باعالاۋ پاراعىنا جاسىل پاستامەن باعا قويادى.
ءمۇعالىم تاقتاعا باعالاۋدىڭ كريتەرييلەرىن جازىپ قويادى.
«5» - باعاسى جۇمىستى قاتەسىز تولىق جاۋاپ بەرگەن وقۋشى
«4» - باعاسى جۇمىستى ەلەۋسىز قاتە جىبەرىلگەن جاعدايدا
«3» - باعاسى جۇمىستى قاتە جىبەرگەن جاعدايدا سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا.
تاپسىرماسى:
№1.
1. ساق تايپالارى ب. ز. ب ءۇىىى - ءۇىى ع قاي ەلدەرمەن قاتىناس جاساپ وتىرادى؟
2. پارسى پاتشاسى كير ساقتارعا سوعىس اشۋ ءۇشىن قانداي سىلتاۋ ىزدەدى؟
3. سۇيىكتى ۇلىنىڭ قايعىلى حابارىن ەستىگەن توميريس كيرگە جاۋشى جىبەرىپ، حات جولدايدى. حاتتا نە دەلىنگەن؟
№2
1. قازاق حالقىنىڭ اتا – تەگى بولعان تايپالار مەن ۇلىستاردى اتا؟
2. ساق پاتشاسى توميريس جونىندە نە بىلەسىڭ؟
3. ساقتار جىلقىسىنىڭ تۇرلەرىن اتا؟
№3
1. ءتوميريستىڭ ۇلى تۋرالى نە ايتاسىڭ؟
2. ەجەلگى گرەك اۆتورلارى ساقتاردى قالاي اتادى؟
3. ساق قوعامىندا ءومىر سۇرگەن ادامداردىڭ 3 توبىن اتا؟
№4
1. شىراق قانداي ەرلىك جاسادى؟
2. اپاسيوتتاردىڭ استاناسى قاي قالادا بولدى؟
3. ساقتاردىڭ نەگىزگى وسىرگەن مالدارى.
№5
1. ساقتاردىڭ 3 الەم تۋرالى تۇسىنىگى قانداي بولدى؟
2. ەسىك قورعانى قاي جىلدارى قازىلدى؟
3. ساقتار وڭىرىندە قانداي ءستيلدى پايدالاندى؟
جاۋاپتارى:
№1
1. كير توميريسكە ەلشى جىبەرەدى. ەلشىگە ساق پاتشايىمى توميريسكە ءوزىنىڭ ۇيلەنبەك ويى بار ەكەنىن جەتكىزۋدى تاپسىرادى. توميريس كيردىڭ سالەمىن قابىلدامايدى.
2. اسسيريا مەن ينديامەن.
3. حاتتا: «قانقۇيار كير! جەڭىسكە جەلىكپە! سەن مەنىڭ ۇلىمدى اشىق ايقاستا قارۋ قۇدىرەتىمەن جەڭگەن جوقسىڭ. ەگەر مەنىڭ ۇلىمدى قايتارىن بەرمەسەڭ، ەگەر ولاي ەتپەسەڭ، ءتاڭىرى اتىمەن انت ەتىپ ايتايىن، حانعا قانشا تويىمسىز بولساڭدا ادام قانىن سۋسىنىڭ قانعانشا ىشكىزەمىن.
№2
1. ساق، عۇن، ءۇيسىن، قاڭلى ت. ب. تايپالار
2. توميريس – ساق تايپاسىنىڭ پاتشايىمى ەرجۇرەك، تاباندى.
3. ساقتاردا جىلقىنىڭ 2 ءتۇرى: جاتاعان، باسى ءىرى، اياقتارى جۋان، دەنەسى جۇمىسى، قارابايىر جىلقى.
№3
1. ۇلى سپارگاپ – پارسىلاردىڭ الداۋىنا ءتۇسىپ قالادى. پارسىلار ونى تۇتقىنعا الادى. ءوزىن قانداي كۇيگە تۇسكەنىن ماستىعى ايىعىپ، ەسى كىرگەن كەزدە بىلەدى. ءوزىڭ قولىڭ بوساتۋدى وتىنەدى. قولىنان بۇعاۋ الىنعان سوڭ، پارسى جاۋىنگەرىنىڭ قارۋىن جۇلىپ الىپ ءوزىن - ءوزى ولتىرەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
جۇمىستىڭ تاقىرىبى: «وعىزناما» - سىر بويىندا تۋعان شىعارما»
