InfoHub Logo

قازاق جەرلەرىنىڭ XVIII ع. 1 جارتىسىنداعى ساياسي دامۋى

وقۋشىلار نەنى ءبىلۋ كەرەك:
- XVIII ع. ءبىرىنشى جارتىسىنداعى شايقاستاردى، قۇرىلتاي جىلدارىن، كورشى ەلدەرمەن ديپلوماتيالىق قاتىناستاردى.
- قازاق ەلىن باسقارعان تاريحي تۇلعالاردى (تاۋكە، ابىلقەيىر، سامەكە، بولات، ابىلاي)، قازاقتىڭ اتاقتى بي، باتىرلارىن (تولە، قازىبەك، ايتەكە، بوگەنباي، قابانباي ت. ب.)
- قازاق جەرىندە سالىنعان بەكىنىس، اسكەري شەپتەردىڭ سالىنۋ جىلدارىن
- تاريحي وقيعالاردىڭ ماڭىزىن

وقۋشىلار نەنى مەڭگەرۋ كەرەك:
- XVIII ع. قازاقتاردىڭ تۇرمىسى نەگىزىنەن ءالى ءداستۇرلى بولعانىن
- قازاق جەرىنە وسى كەزەڭدە ەنگەن وزگەرىستەردى
- تاريحي وقيعالاردىڭ بولعان جەرلەرىن كورسەتە، تابا ءبىلۋ
- تاريحي وقيعالاردى باعالاي بىلە، ءوز كوزقاراستارىن دالەلدەي الۋ.

قوسىمشا ادەبيەت:
1. قازاقستان تاريحى وچەركتەرى.
2. قازاقستان تاريحى حرەستوماتيا.

ءمانجازبا تاقىرىپتارى:
1. قازاقتىڭ اتاقتى بيلەرى.
2. «دارابوز» باتىر قابانباي.
3. قانجىعالى بوگەنباي.
4. كاكى ۇلى ەسەت.
5. حانگەلدى ۇلى رايىمبەك.
6. شاپىراشتى ناۋرىزباي.
7. ابىلاي حان.
8. ءابىلقايىر حان.

سويلەسۋ ءبولىمى.
2 - ساباق. “قارلى كەسەك” ويىنى.
ويىننىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ءماتىندى وقىپ، ءبىر - بىرىنە ءتۇسىندىرۋى ارقىلى تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ.
ويىنعا قاجەتتى قۇرال – جابدىقتار:
- باعىتتاۋشى پاراقتار؛
- قاتىسۋشىلاردىڭ ءنومىرى جازىلعان پاراقتار؛
- ۇستەلدەردى بەلگىلەۋگە ارنالعان سىلتەمەلەر؛
- جالپى باعالاۋ پاراعى (تاقتاعا سىزۋعا بولادى).

ويىننىڭ شارتى:
وقۋشىلار ءوز ەرىكتەرىمەن “ا”، “ب”، “ۆ”، “گ”، “د” سىلتەمەلەرى كورسەتىلگەن توپتارعا ءبولىنىپ وتىرادى. ءاربىر وقۋشىنىڭ وتىرعان ستولىنا سايكەس نومىرلەر بەرىلەدى ( مىسالى: “ا” ستولىنا سايكەس ا - 1، ا - 2، ا - 3، ا - 4، ا - 5) جانە وسى كورسەتىلگەن نومىرلەرىنە سايكەس باعىتتاۋ پاراقتارى بەرىلەدى. وسى بولىنگەن ستولدارعا سايكەس ءمۇعالىم وقۋ ماتەريالدارىن جيناقتاپ توپتارعا ءبولىپ بەرەدى دە، توپ ىشىندە دايىندالۋعا ارنايى ۋاقىت بولىنەدى ( وقۋ ماتەريالىنىڭ كولەمىنە سايكەس دايىندالۋعا بەرىلەتىن ۋاقىتتى ءمۇعالىم ءوزى بەلگىلەيدى). بەرىلگەن دايىندىق ۋاقىتى وتكەننەن كەيىن ءمۇعالىمنىڭ بەرگەن كومانداسى بويىنشا وقۋشىلار باعىتتاۋ پاراعىندا كورسەتىلگەن ستولدارعا ورنالاستىرىلىپ، ءمۇعالىمنىڭ نۇسقاۋىمەن 1 - تۋر باستالادى. بۇل تۋردى وقۋشىلار باعىتتاۋ پاراعىندا كورسەتىلگەن رەتپەن وزدەرىنىڭ دايىندالعان تاقىرىپتارى بويىنشا باسقا توپتىڭ وقۋشىلارىنا تۇسىندىرەدى. وسىنداي كەزەكپەن توپتاعى بارلىق وقۋشىلار رەت – رەتىمەن ءتۇسىندىرىپ بولعان سوڭ ءارقايسىسى ءوز باعىتتاۋ پاراقتارىنا ەڭ جاقسى تۇسىندىرگەن وقۋشىنىڭ نومەرىن بەلگىلەيدى. ( وقۋشىلار ءوزىن بەلگىلەۋگە جانە 2 – 3 وقۋشىنى بەلگىلەۋگە بولمايدى). ۋاقىتتى باقىلاپ وتىرعان ءمۇعالىم 2 - تۋردى حابارلايدى. بۇل تۋردا وقۋشىلار باسقا قۇرامدا كەزدەسىپ 1ء-شى تۋرداعى جۇمىستى قايتالايدى. كەلەسى تۋرلار دا وسىنداي جۇيەمەن وتەدى. بارلىق تۋر اياقتالعاننان كەيىن ءمۇعالىم وقۋشىلاردىڭ باعىتتاۋ پاراقتارىن جيناپ الىپ، ناتيجەلەرىن جالپى جيناقتاۋ پاراعىنا ءتۇسىرىپ، ەڭ كوپ ۇپاي جيناعان توپتى جانە وقۋشىنى انىقتايدى.

تاپسىرمالارى:
“ا” توبى
XVIII ع. باسىنداعى قازاق جەرلەرىنىڭ ىشكى جانە سىرتقى جاعدايى
“ب” توبى:
XVIII ع. ورتاسىنداعى قازاق جەرلەرىنىڭ جاعدايى
“ۆ” توبى:
اسكەري بەكىنىستەر مەن شەپتەر
“گ” توبى:
قازاق – جۇڭگو، قازاق – جوڭعار، ورىس – جوڭعار قاتىناستارى
“د” توبى:
ابىلاي حاندىعى