سارىمساق قوسىلعان ۇلۋ ەتى
ەسىك اشىلعان بويدا تەمەكىنىڭ ءيىسى لاپ قويدى. ەسىك كوزىندەگى قىز بۇلارعا كەشكى ساعات وندا شوۋ-باعدارلاما بولاتىنىن ايتتى.
— ەسترادا جۇلدىزدارى ونەر كورسەتەدى، فۋرشەت، بۇگىن سارىمساق سوۋسى قۇيىلعان ۇلۋ ەتى بەرىلەدى!ال، درەسس-كود... سپورتتىق كيىم كيىپ كەلمەسەڭىز بولدى — دەپ جىميعاندا وڭ جاق بەتىنىڭ ۇشىندا شۇڭقىر پايدا بولدى. ونىسى قىزدى ودان سايىن سۇلۋلاندىرا تۇسەدى.
قاسىنداعى ەكى جىگىتپەن بىرگە وڭعا قاراي بۇرىلىپ فيشكا ساتىپ العان اسىلبەك قاي جاققا قارارىن بىلمەدى، مۇنداعى كوزدى اربايتىن ينتەرەر، جالتىراعان ەدەن، جالتىلداعان شامدار ونىڭ كوزىن ءار جاققا قاراي الا قاشادى. ءبىرىنشى قاباتتا سلوت-اۆتوماتتار مەن بۇل ءدامىن تاتىپ كورمەگەن شاراپتىڭ نەشە اتاسى تابىلاتىن بار ورنالاسقان. اسىلبەك ويىن ۇستەلىن اۋەلى ءبىر جارتى ساعاتتاي باقىلاپ تۇردى، كوپ وتپەي ءوزىنىڭ دە ويناۋعا قۇشتارلىعى وياندى. باسىندا تۇسىنبەي ويناپ، ۇتىلا باستاپ، ارتىنشا ويىننىڭ مىن سان يىرىمدەرىنە بويلاي بەردى. جەلكە تۇسىنان ءتونىپ، وزىنە جانكۇيەر بولىپ تۇرعان توپ مۇنىڭ دەلەبەسىن قوزدىرا ءتۇستى مە، نەمەنە... جاڭا باستاعاندار ۇتادى دەگەندى ەستىگەنى بار-دى. ال ەندى بار عوي، ءوزىنىڭ فيشكاسىن ءبىر سانعا قويىپ جانە سول بويدا قولى شىعىپ، ورنىنا 36 فيشكانىڭ بايلامىن العان كەزدە بار ەمەس پە... تۋرا ايەلى ۇل تاپقانداي ەسى شىعا قۋاندى. ءوزىنىڭ العاشقى ۇتىسىنا وزگەلەردىڭ دە قۋانعانىن كوردى. مۇنداعى ادامدار بىرەۋدىڭ قۋانىشىن دا وزىنىكىندەي قابىلدايدى ەكەن عوي، وعان قالاي ەلجىرەمەيسىڭ! اسىلبەك وسى كەشتە 700 دوللار ۇتتى. باقانداي 700 دوللار! ەكى ەزۋى ەكى قۇلاعىنا ءىلىنىپ، دوستارىمەن تويلاپ جاتقان كەزدە دە ءوزىنىڭ ويىن تۋرالى ويلاپ كەتە بەرگەنىن اڭدامادى. «وسىلاي ۇتىپ تۇرساڭ، ەرتە تۇرىپ جۇمىسقا بارۋدىڭ، ايدىڭ اياعىندا بەرىلەتىن ماردىمسىز ايلىعىڭدى كۇتۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ ءبىر كەشتە 700 دوللار، كەرەمەت ەمەس پە»!
ەرتەڭىندە «عاجايىپ مەكەنگە» تاعى كەلدى. كىرۋگە 100 دوللار تولەيتىنى اسىلبەكتى شوشىتپادى، مۇنداي جەردە ۇستەل از بولاتىنىن بىلەدى، ەگەر قاجەت بولسا قوسىمشا ويىن ۇستەلىن دە اشاتىنىن كەشە كەلگەندە شامالاعان. قىمبات شاراپتار تىزىلگەن بارى دا تارتىمدى، بارمەنى دە سىپايى، كرۋپە قىزدار مەن داياشىلاردىڭ شاش ۇلگىلەرى، ءتىپتى ۇستەرىنە سەپكەن ءاتىرىنىڭ يىسىنە دەيىن كوڭىلىن كوتەردى. ال، كەشە مازىرگە بەرىلگەن سارىمساق سوۋسى قوسىلعان ۇلۋ ەتى دەگەنىڭ شىنىمەن دە ءدامى ەرەكشە، جەڭسىك اس ەكەن. وسىكۇنى بايلاردىڭ ايەلدەرىنىڭ مۇحيتتان ۇلۋ الدىرىپ، ودان بولىنگەن شىرىشپەن بەتىن تازالاپ، جاساراتىنى تۋرالى كەلىنشەگىنەن ەستىگەنى دە بار.
— بۇل ءوزى شىنىمەن دە ۇلۋدىڭ ەتى مە، ۇلۋدى جەيتىنىن بىلمەۋشى ەدىم — دەدى قاسىنداعى سەرىگىنە، سونى بىلمەگەنىنە قىسىلعان كەيىپپەن.
— وپ-پا، ۇلۋدى جەپ كورمەدىڭ بە؟ بۇل دەگەن ناعىز دەليكاتەس قوي! ونى قىمبات رەستورانداردا بەرەدى. قىمبات بولادى! — دەپ سۇق ساۋساعىن جوعارى كوتەردى سەرىگى.
— ايتپاقشى، — دەدى ماقتانشاقتاۋ ادامنىڭ ادەتىمەن ماڭىزدانا قالعان سەرىگى ءسوزىن جالعاپ، — ءوز باسىم كەلگەن سايىن ۇلۋ ەتىنە تاپسىرىس بەرەم، ۇلۋ ەتىندە حولەستەرين مۇلدەم بولمايدى، پايدالى نارسەدەن اقشا اياماۋ كەرەك!.
***
— اسىلبەك، بۇگىن جۇمىستان شىققان بويدا ۇيگە كەلەتىن شىعارسىڭ، نەشە كۇن بولدى، كورۋدەن قالدىق، كومانديروۆكاڭ بىتپەيدى ەكەن — دەدى كەلىنشەگى شارشاڭقى جۇزبەن. — كەشە پاپا بىرنەشە رەت تەلەفون شالىپ سەنى الا الماپتى، مەن قانشا رەت قوڭىراۋلاتتىم، تەلەفوندى نەگە المايسىڭ؟
— مەندە نە شارۋالارىڭ بار؟ سونشا ىزدەپ...
— تۇسىنبەدىك. كەلىنشەگى بۇعان سۇراۋلى جۇزبەن قاراپ قالدى.
— پاپاڭ ىزدەسە جالعىز بالاسىسىڭ، مەن ىزدەسەم كۇيەۋىم ەمەسسىڭ بە؟
— ايتپاقشى، ءۇيدىڭ جوندەۋ جۇمىسىنا العان كرەديتتى تولەۋ كەرەك. ايلىعىمدى شكافتاعى سۇر پيدجاكتىڭ قالتاسىنا سالدىم. پاپاعا حابارلاسۋدى ۇمىتپا، كەشكە بالانى بالاباقشادان الارسىڭ، بىزگە مەكتەپتە جينالىس بولادى، — دەدى تاعى كەلىنشەگى شىعىپ بارا جاتىپ.
— سەن بالا تەلەفون كوتەرمەيتىن بولعانبىسىڭ؟ — دەدى اكەسى تەلەفوننىڭ ار جاعىنان.
— قولىم تيمەي ءجۇر، جۇمىس كوپ. كەش قايتىپ ءجۇرمىن. (ءوزىنىڭ جۇمىسقا بارماعانىن ويلاعاندا بەتى دۋ ەتكەندەي بولدى. تەلەفوننان بەت-جۇزىڭنىڭ كورىنبەيتىنى دە جاقسى).
— ۇكىمەتتىڭ جۇمىسى سول عوي. ءبىر قاعازدى ۇستاپ الىپ كەشكە دەيىن ارى-بەرى سابىلىپ جۇرەتىن شىعارسىڭدار. باياعى شارۋا عوي مەنىكى، وتكەندە اناۋ رەسەيلىك فيرماعا تاۋارعا تاپسىرىس بەرگەنبىز، ەندى اقشاسىن جىبەرۋ كەرەك، سەن قولىڭدى بوساتىپ سونىمەن اينالىس — دەدى اكەسى.
— ءتۇسىندىم، پاپ.
شاعىن دۇكەن اشىپ كۇنكورىس جاساپ جۇرگەن اكەسى وسىكۇنگى ون-لاين تولەم جاساۋدى ونشا تۇسىنىڭكىرەمەيتىن بولعاسىن، ونداي شارۋالاردى مۇنىڭ وزىنە تاپسىراتىن. اسىلبەك ءۇشىن بۇل ءتىپتى دە باس قاتىراتىن شارۋا ەمەس. ول كولىگىنىڭ ايناسىن سۇرتكىشتەپ تۇرىپ، بۇگىن جۇمىسقا بارسام با، بارماسام با دەپ ويلادى. ەگەر باستىعىنا بارىپ وسىنشا كۇن جۇمىستا بولماعانىنىڭ سەبەبى بولارلىق ءبىر جاعداي ايتسا، مۇمكىن، كەشىرىم جاسار، سوسىن ەشتەڭە بولماعانداي جۇمىسىنا قايتا كىرىسە بەرمەي مە. ءبىر ءسات ءوزى جۇمىس ىستەيتىن مەملەكەتتىك مەنشىك دەپارتامەنتىندەگى بىرنەشە جىگىتتەن اقشا قارىز العانى ەسىنە ءتۇسىپ، كەلىنشەگى قالدىرعان اقشادان قايىرسام با ەكەن دەگەندى دە ويلادى، ال، ءبىراق، كرەديتتى قالاي تولەيدى؟ ءوزىنىڭ وسى ايداعى ايلىعىن كەشە ويىنعا سالعانىن كەلىنشەگى ءالى بىلمەيدى. كەشەگى كۇندى ەسىنە الدى، قولىنا قوماقتى سومانى ۇستاپ تۇرىپ، «اقشا بىرنەشە مينۋتتار ىشىندە جەڭىل كەلەتىن بولسا، يت بولىپ جۇمىس جاساپ نەم بار» دەپ تە ويلاپ ۇلگەرگەن. «اكەم سەكىلدى ءومىر بويى قاراپايىم كەڭسە قىزمەتكەرى بولۋعا دا، زەينەتكە شىققاسىن شاعىن دۇكەن اشىپ، دەمالىس كورمەي جۇمىس ىستەۋگە دە ونسىز دا ۇلگەرەمىن عوي» دەپ ويلاعان جىگىت ءوز ىشىندە قازىردەن اق بەلگىلى بولىپ تۇرعان سول سوقپاققا تۇسكىسى كەلمەيتىنىن ۇقتى. ءدال ءقازىر ول ءۇشىن ۇتىس كومبيناسياسىن تابۋدان اسقان راحات جوقتاي.
اسىلبەك ەكى كۆارتال اسىپ بارىپ، كولىگىن باسقا باعىتقا بۇردى.
***
بۇل جەردە تەرەزە كىرە بەرىستە جانە شىعا بەرىستە عانا، ال ىشتە تەرەزەگە ۇقسايتىن ەشتەڭە بايقالمايدى. بۇل جەردە ويىنشىعا سىرتقى الەمدى ۇمىتتىرۋ ءۇشىن بار امال جاسالعانى انىق. باياۋ شىققان مۋزىكا، سيرەنا داۋسى كەرەك پە، سىڭعىرلاعان، شىلدىرلاعان، اۆتوماتتار سيگنالى دەيسىز بە، ويىن اۆتوماتتارىنان شىققان دىبىستاردىڭ ءوزى-اق ەلىكتىرەتىن. ۇلكەن زال ءىشىن ءالسىن ءالى «ۇتىس! ۋرا! ۇتىس!» دەگەن داۋىستار كەرنەپ كەتەتىن دە، بۇل ءتىپتى وسى جەردەگى بار ويىنشى ۇتىس الىپ جاتقانداي اسەر ەتىپ، قاراپ وتىرعان ادامنىڭ ءوزىنىڭ الاقانى قىشىپ، ارقاسى جىبىرلاي باستايتىن. كىمنىڭ ۇتقىسى كەلمەيدى دەيسىز؟ اۆتوماتتاردىڭ ءوزى كوڭىلدى قوڭىراۋ ۇنىمەن ويىنشىنى باۋراپ، «ەكشەنگە» قوسىلۋعا شاقىرىپ، اينالاداعى ەلدىڭ بارىنە ۇتىس شىعىپ باقىتتى بولىپ جاتقان كەزدە الا-بولە جالعىز ءوزىڭنىڭ قارا باسىپ ۇتىلىپ، قارادان قاراپ باقىتسىز بولىپ قالۋىڭ ءتىپتى قيسىنسىز كورىنەتىن. بۇعان دەيىن پوكەردىڭ ويىن ستاديالارىنان، كەش دەگەننەن حابارى جوق اسىلبەك سياقتىلار بار ىقىلاسى، ىنتا-زەيىنى وزىنەن-وزى گيپنوزدالعانداي الدىنداعى قۇمارى مەن قىزىعىنا اۋعاندا ۋاقىتتىڭ قاي مەزگىل ەكەنىن دە ايىرمايتىن. ايتەۋىر، نەشە ءبىر جارقىل-جۇرقىل عالاماتتىڭ ءبارى تابىلعاندا، كازينونىڭ قابىرعاسىندا ساعاتتىڭ بولماۋى سىرتتا بۇدان بولەك ءومىر بار ەكەنىن، ساعات ءتىلى جىلجىعان سايىن تاڭ اتىپ، كەش باتىپ، مەزگىل الماسىپ جاتارىن ويىنشىلاردىڭ ەسىنە سالماۋدى ويلاعانى. قايدا قاراساڭ دا جارقىراپ، ءالسىن-السىن تازالىق جۇمىستارى جاسالىپ جاتاتىن، ويىنشىلار تازالىقشىلاردى كورمەسە دە وسىناۋ تازالىق پەن قامقورلىق ولارعا شەشەلەرىنىڭ قامقور الاقانىن ەسكە سالاتىن. بۇل جەردىڭ جارىعى دا جانعا جايلى، كوزدى شاعىلىستىرىپ شاقىرايىپ تۇرمايدى، جارىق وتكىر بولسا ادام جاتىرقار ەدى، ال مۇنداعى سيقىرلى شام جانىڭدى جايلاندىرىپ، كرەسلوعا ارقاڭدى سۇيەپ، راحاتتى عانا سەزىنۋگە شاقىرادى. ونى ايتاسىز، اياق استىنداعى كىلەمدەگى اشىق ءتۇستى ورنەكتەر، ايقۇش-ۇيقىش، شىم-شىتىرىق سىزىقتار، جۇمباق سەكىلدى تاڭبالار ميدى ارباپ، كوزدى تىنىشتاندىراتىنداي. قابىرعالاردىڭ قىزىل تۇسكە بويالۋى ءوزىڭدى سەنىمدى قورعان ىشىندە جۇرگەندەي سەزىندىرەر. وسى قورعاننىڭ ىشىندە ءجۇرىپ، اسىلبەك «كەلىنشەگىم كرەديت تولە دەپ قالدىرعان اقشانىڭ شەتىنەن ازداپ الىپ ويناسام، سوسىن ودان دا كوپ اقشا ۇتسام جەتپەي تۇرعانىن ورنىنا قايتا سالىپ قويمايمىن با، ءتىپتى ەشكىم بايقاماي دا قالادى» دەگەندى ويلادى. «بۇگىن تولەمەسەم، ەرتەڭ تولەمەيمىن بە، بانك كۇتە تۇرادى». وسى ويى ونىڭ كىبىرتىكتەپ تۇرعان ادىمىن اشىپ، جەل بەرگەندەي بولىپ، وزىنەن-وزى جەلپىنىپ، ويىنعا كىرىسىپ كەتتى. تەرەزەنى دە، ساعاتتى دا قويشى، اسىلبەككە ونىڭ قاجەتى شامالى، ءدال ءقازىر وعان «ەشتەڭە جاساماي-اق اقشا ۇتىپ الا بەرسەم» دەگەن تىلەگى ويلانىپ جاتۋعا دا، ويلاپ بارىپ شەشىم قابىلداۋعا دا ەرىك بەرەر ەمەس. باستاپقىدا جەڭىسكە جەتەم دەپ ۇنەمى قىزىلعا باساتىن ەدى، اۋەلى ءبىر فيشكا، ۇتىلىپ 2 فيشكا، تاعى ۇتىلىپ 4، 8، 16، 32 دەپ كەتە بەردى. ءبىرازدان سوڭ اسىلبەك ناقتى ءبىر ساندى تاڭداۋدىڭ قاجەتى جوعىن ءتۇسىندى، مىسالى 14 سانىن تاڭداسا، ونىڭ ءدال سول سانعا تۇسەتىن-تۇسپەيتىنى بەلگىسىز ەدى. ەندى باستاپقىداي قىزىل مەن قاراعا باسۋدى دا دوعاردى، بۇل ءادىس ويىنشىنىڭ اقشاسى تەز تاۋسىلىپ قالۋىنا جاساعان امال ەكەنىن ۇققانداي بولدى. «ەلۋ دە ەلۋ» قاعيداسى كۇدىگىن ەسەلەپ، ءتوزىمىن سارقاتىنداي. اسىلبەك ەندىگى جەردە بىردەن بەس فيشكا قويىپ، التى ساننان تۇراتىن بەس بلوكتى جاۋىپ تاستاپ ۇيرەندى.
***
«كومانديروۆكاعا كەتتىم» دەپ ۇيدەن شىعىپ، وسى جەرگە كەلگەلى كۇندىز بە، ءتۇن بە، ايىرۋدان قالعان باسى وزىنەن-وزى اينالعانداي بولدى. «بۇل جەرگە ەندى قايتىپ كەلمەيمىن» دەپ كىجىندى ىشتەي الدەكىمگە. ءبىرتۇرلى ءىشى اشىعانداي ما... كەلىنشەگىنىڭ ايلىعىن تۇگەل ۇتتىرىپ جىبەرەم دەپ ءوزى دە ويلاماعان. «قالاي بولدى ءوزى؟ ءبىراق، وزدەرى الدەقانداي قىلعانىمەن، ءمۇعالىمنىڭ ايلىعى ءوزى دە ماردىمسىز ەدى عوي، ءبىر اينالىمعا دا جەتپەي قالدى ەمەس پە؟» دەپ جۇباتتى بىرەسە ءوزىن. ەگەر ءدال ءقازىر كازينودان كەتىپ قالسا، شىنىمەن دە ورالماۋى مۇمكىن سەكىلدى. «كەتۋ كەرەك»!
ءتاس-تۇيىن بولىپ، وزىنەن-وزى قاتايىپ، شىعار ەسىككە بەتتەگەن. قۇداي-اۋ، بۇل كازينو دەگەننىڭ جوسپارىن سىزاتىندار بىردەڭە شەگىپ الا ما، نەمەنە، لابيرينت سەكىلدى ءبىر بۇرىلىستان سوڭ ءبىر بۇرىلىس، ءبىر قۋىستان سوڭ ءبىر اينالما، ءبىر ءجۇرىپ وتكەن جولىڭدى كەرى اينالساڭ تابا المايسىڭ، ناعىز باس قاتىرعىش، اسىلبەك شىعا الماي كوپ ءجۇردى، تولىپ تۇرعان اۆتومات پەن ويىن ۇستەلدەرى ونىڭ جولىن بوگەي بەردى. وسى اۆتوماتتار تۇرعان جەردە شىعاتىن ەسىك بار ەكەنىن بىلەتىن، ءبىراق، ءدال قايسى اۆتوماتتىڭ قاسىندا ەكەنىن ەسىنە تۇسىرە المادى. مۇنداعى ديزايننىڭ باس اينالدىرار ەرەكشەلىگى مەن ءساندى ينتەرەرى كوزىن دە، كوڭىلىن دە ارباي بەردى. ەگەر ويىنشى الدەبىر اجەتىن وتەۋ كەرەك بولسا، نە ويىن اراسىندا قارىن جۇباتۋدى ويلاسا، مىندەتتى تۇردە كازينونىڭ تۇكپىرىنە بارۋ كەرەك بولادى، ال، قايتار جولدا بۇكىل كازينونى ارالاپ، قىزىل-جاسىل دۇنيەگە كوز سۋارىپ قايتادى. بۇدان كەيىن ويىنشىنىڭ ءوزى ساتتىلىككە ءبىر قادام جاقىنداپ تۇرىپ وسى ءبىر ەستى الاتىن عاجايىپ مەكەندى تاستاپ كەتە الماس. بۇل جەرگە كەلگەن ادام ءوزىنىڭ قۇمارلىعى ارقىلى كازينونى كول-كوسىر پايداعا قالدىرىپ جاتقانىن بايقامايتىن دا. سول ۇزىن-شۇباق اۆتوماتتارعا تۇرا قالىپ تا ويناي بەرەتىندەر جەڭىس پەن ۇتىسقا ءبىر قادام جاقىنداپ تۇراتىنىن ميىنان شىعارمايدى. «بلەكدجەگكە» ەسى كەتكەن قۇمارپاز قايتا-قايتا ديلەردەن قۇتتىقتاۋ العان سايىن توبەسى كوكتى انە-مىنە تىرەيتىندەي، ءسويتىپ ءوزىنىڭ قالتاسى جۇقارعان ۇستىنە جۇقارىپ بارا جاتقانىن بايقامايتىن. مۇنداي دا بولادى ەكەن اۋ، ونىڭ اياعى وزىنە باعىنباي، اۆتوماتقا قاراي اتتاپ بارادى. سالعاننان قولى شىقتى، بولماشى بولسا دا وسىنىڭ ءوزى قۇمارپازدىڭ دامەسىن زورايتا بەردى. تاپ ءقازىر اسىلبەك ءۇشىن ۇتىس كومبيناسياسىن تابۋدان اسقان راحات ءىس جوق. وقۋشى كەزىندە دە اكەسى مەن شەشەسى كۇنۇزاق جۇمىستا بولعان كەزدە جالعىز ۇل ءوزىنىڭ قاجەتىنە دەپ بەرىلگەن اقشانى الىپ كومپيۋتەر كلۋبىنا اسىعاتىن. ول اقشانى سالىپ، ويىن پارامەترلەرىن بەرىپ، تاعى ءبىر ستاۆكا جاسادى. ءبىراق، كومپيۋتەردىڭ «جۇرەگىندەگى» چيپ وعان ەشتەڭە ۇتپاعانىن كورسەتكەندە اسىلبەك قايتادان قولىن قالتاسىنا اپاردى. بىلعارى ءامياندا بانكومات كارتالارى مەن ليفت كارتاسى عانا قالعان ەدى.
العاشقى كۇندەرى ويىن قىزا كەلگەندە ءوزىنىڭ ەركىن بيلەي المايتىندىعىنان ەپتەپ ءىش جيعانىمەن، بۇل كۇردەلى، تۇسىنىكسىز سەزىمى ۇزاققا سوزىلمادى، ازدان سوڭ ءوز ىشىندەگى مەنمەنشىلدىگى جەڭىپ، ءتىپتى ءوزىن-وزى جوعارى باعالاعان، ءوز ىسىنە كوڭىلى تولعان ماقتانىش سەزىمى ۇلعايىپ، الدەبىر ەسسىز قۇمارلىق باستى اينالدىرار سيقىرىمەن ونىڭ جانىن تۇتقىنداي بەردى. وسىلايشا قۇمارلىقتىڭ ۇيىتقىمالى وكتەم قۇشاعىنا جۇتىلدى، ۇتسا بۇرىنعىداي ماسايرامايتىن بولدى، ۇتىلسا تۇڭىلمەيدى، ويىنحاناعا بارۋ، سارىمساق سوۋسى قوسىلعان ۇلۋ ەتىنىڭ ءدامىن تاتۋ ءوزى ءۇشىن بۇلجىماس مىندەت سەكىلدى، ول ءوزىنىڭ جاڭا ادەتىنەن ارىلۋعا، ونى جەڭۋگە ەرىندى. اقىر اياعىندا بۇل اسىلبەكتىڭ ءومىر ءسۇرىپ جۇرگەنىنىڭ بەلگىسىندەي بولىپ قالدى، قارىز الىپ، ءوز اقشاسىن ءوزى ۇرلاپ، اكەسىنەن، ايەلىنەن جىرىپ، قاقشىپ كەتكەن اقشانى ويىنعا سالۋدى ار كورمەيتىن بولدى.
***
بۇل ءالى لاس-ۆەگاس بولماسا دا، اسىلبەك كوزىمەن كورگەن بۇرىنعى قاپشاعايعا ۇقساماۋعا اينالىپتى. قالانىڭ تۇنگى تىرشىلىگى كۇندىزگىگە قاراعاندا قىزىقتىراق. تۇنگى قالا ءوزىنىڭ قۇپياسىنا ىنتىقتىرىپ، تىلسىمعا تولى قۇشاعىن اشا تۇسەتىندەي، كەۋدەسىن ءبىر لەكىلدەگەن سەزىم كەرنەيدى. مۋزىكا قۇلاعىن تەسىپ بارا جاتسا دا جارىق قۇيىلعان ۆيترينالارعا قاراپ كەلە جاتىپ بۇگىن ءوزىنىڭ باسىندا الدەبىر ەرەكشە وقيعا بولاتىنداي سەزىندى.. ايقۇش-ۇيقىش اعىلشىنشا جازۋلاردا كەمپىرقوساقتىڭ بارلىق ءتۇسى بار ەدى، جىلت-جىلت ەتىپ كوزدى العان شامدار الدەنەدەن ۇمىتتەندىرىپ، قىزىل-جاسىل دۇنيە ارباپ، الدا بولار ءبىر عاجايىپتىڭ بولارىنا سەندىرەتىندەي.
كىرە بەرىستە ويناۋعا كەلگەندەردىڭ وكپەلى داۋسى ەستىلەدى.
— شالباردىڭ سىرتقى قالتاسى بولسا بۇل ميليتاري ءستيلى دەگەن ءسوز، سونى بىلەسىز بە؟
— ماعان ونى ءبىلۋدىڭ قاجەتى جوق، ەرەجە سولاي.
— مەن جالعىز بۇل ەمەس، ەۋروپانىڭ بىرنەشە كلۋبىنىڭ مۇشەسىمىن.
— تۇسىنەم، ءبىراق، كىرگىزە المايمىن
— دجەيمس بوندتىڭ كوستيۋمى عوي بۇل، دۇرىستاپ قاراساڭىزشى!
— ءسىز نەعىپ تۇسىنبەيسىز، بىزدە قالتاسى بار كيىم كيىپ كەلىپ ويناۋعا تىيىم سالىنعان.
***
جالپى زالدا پوكەرگە ەڭ كەمىندە 100 دوللار تىگىلەدى. اسىلبەك جەكە بولمەلەردەگى ويىن ۇستەلدەرىندە اقشانىڭ مۇلدەم باسقا تارتىپپەن تىگىلەتىنىن، ەكىنشى قاباتتاعى VIP-زالعا كىرۋ دەپوزيتى ءبىر مىڭ اقش دوللار، ەكەنىن دە ءبىلىپ الدى. ال، جەكە بولمەلەردەگى تىگىلەتىن مولشەر مۇنىڭ تۇسىنە دە كىرمەس. ءبىرتۇرلى ىشىنەن سول جەكە بولمەلەرگە كەلەتىن ادامداردىڭ باقىتىنا قىزىقتى ما اۋ...، ىشىنەن سولاردىڭ باعىن قىزعاندى ما، نەمەنە... «شىركىن، كۇندەردىڭ كۇنىندە وسى جەردىڭ ۆيپ-كليەنتى بولسام» دەگەن ارمان پايدا بولدى. سوندا فەيس-باقىلاۋشىلار اسىلبەكتى انادايدان تانىپ، مۇنى كوپتەن كورمەي، ابدەن ساعىنىپ، ەندى بۇدان دا ءارى كەشىكسە ءىشقۇسا بولارلىق كۇي كەشىپ جۇرگەندەي قارسىلاپ، قۇرمەت ءبىلدىرىسىپ، «التىن كارتانىڭ» يەسى رەتىندە قولدارىن الا جۇگىرىپ... جانە مۇنىڭ قولىن سونداي ءبىر ەپپەن، ىزەتپەن الىپ... ولاردىڭ ەلپىلدەپ، قۇراق ۇشۋى، بىر-بىرىمەن ءتۇيىسىپ قالا جازداپ، بۇعان قىزمەت قىلۋعا اسىققاندارى مۇنىڭ كوڭىلىن وسىرەر ەدى.
اسىلبەك نەشە كۇننەن بەرى وسىندا. ديلەرلەر قارسى الادى، قۇراق ۇشىپ ءجۇرىپ وتىرعىزادى، الدىنا نەشە ءتۇرلى اس قويىپ تويدىرادى، ىشكىزەدى، اس بەرگەنى قانداي، تاماعىنىڭ ءدامى قانداي! بۇگىن ۇتىلدىڭ با، ەرتەڭ پايىزىڭدى الاسىڭ، اينالانىڭ ءبارى جىلىۇشىراپ، مۋزىكا دا، جارىق تا، ديۆان دا جۇمساق، شارشاعانىن، جۇيكەلەگەنىن ۇمىتتىرىپ... نەشە ءتۇرلى سۋسىن مەن ءتاۋىر اراق قۇيىلعان بوكالدارى بار پودنوستى كوتەرگەن قىزدار... ىشىمدىك ىشكەن ادامنىڭ ءوزىن باقىلاۋى السىرەپ، شەشىم قابىلداۋدى دوعارىپ، ويىنا كەلمەيتىن ءجۇرىس جاسايتىنى ءالىمساقتان بەلگىلى. اسىلبەك تە «اقشا دەگەن نەمەنە، كەلەدى، كەتەدى» دەپ ويلاي باستادى، الدىڭى كۇنى كولىگىن تىم ءتاۋىر باعاعا ساتقانى مۇنداي جاقسى بولار ما، ەندى قالاي وينايمىن دەسە دە ەركى، اسىلبەك فيشكانى بىرەسە وڭعا، بىرەسە سولعا شيىرىپ وتىرىپ، ءوزى ءۇشىن ونىڭ تۇك قۇنى جوقتاي، وزىنەن-وزى كوتەرىلىپ، وزىنەن-وزى ارقاسى قوزعانداي بولىپ وتىردى. ۇتىس تۋرالى ەسىنەن شىعارىپ، تەگىن بەرىلگەن ىشىمدىكتىڭ اسەرىنەن بە، كوڭىلدى ويىن كورسەتكىسى كەلدى مە اۋ...
بۇل جەردەگى قۇمارشىلار اراسىندا جاسى ۇلعايعاندار دا بار، نەگە ەكەنىن اق شاشتىلار شيراق كورىنەدى، باسىندا تاڭعالعان، كەيىن كوزى ۇيرەندى، ولار بۇل جەرگە ويىن كەزىندەگى كۇيزەلىسى مەن كۇيىنىشى انىق كورىنىپ، جاس ادام سەكىلدى بۋىرقانعان، تاسىپ-توگىلگەن كۇيدى تاعى ءبىر رەت باستان وتكەرۋ ءۇشىن كەلەتىندەي. اسىلبەك تە ويىندى اۋەلى راحاتپەن باستادى، ارتىنشا مۇنىسى ۇيرەنشىكتى ىسكە اينالدى، مۇنىڭ الدىنداعى ويىننان العان سەزىمى مەن اسەرى السىرەگەندىكتەن ەندى ودان دا كوبىرەك ويناۋ كەرەك، سول قۋانىشتى باستان قايتا وتكەرۋ ءۇشىن كۇنى دە، ءتۇنى دە وسى جەردە وتەتىن بولدى. وسىعان دەيىنگى ءومىر دەپ تانىعانى و باستاعى بەت-بەينەسىنەن، تۇرپاتىنان ايرىلدى، تەك ءلاززاتتىڭ كوزى عانا قالدى، ونىڭ ارتىنان قايتالاپ ويناۋ مۇمكىن بولماسا مازاسىزدىق پەن ازاپ كەلە باستاعانىن اسىلبەك بايقامادى.
بۇگىن سەنبى بولعاندىقتان كوڭىلدى باعدارلامالار مەن ۇتىستار ۇيىمداستىرىلىپتى. بۇل ناعىز مەرەكە. اسىلبەك تە ءدامى جاعىمدى كوكتەيل ءىشىپ، سارىمساق سوۋسى قۇيىلعان ۇلۋدىڭ ءدامىن تاتتى. قوزعالعان سايىن انە-مىنە ءۇزىلىپ كەتەردەي نەشەتۇرلى باۋمەن ادىپتەلگەن جىلتىر قارا ءتۇستى لىپا كيگەن ستريپتيزەر بيكەشتەر بارىن سالىپ بيلەيدى. بوكسەلەرى بۇلتىڭ-بۇلتىڭ، قارىندارى ءدىرىل قاعىپ، شىعىس اۋەنىنە مايىسا قيمىلداعان بيكەشتەردىڭ كەيبىرەۋى وسىنىڭ قولى اشىق-اۋ دەگەن ويىنشىلاردىڭ الدىنا وتىرىپ الىپ، شايلىق دامەتەدى، ءبىراق، بۇل جەردە ولارعا نازار سالىپ جاتقان بىرەۋ بار ما دەسەيشى، بوكسەسىن بۇلتىڭداتىپ، تاسىرايعان ومىراۋىنا ەركەكتىڭ كوزىن سالدىرۋعا قانشا تىرىسىپ باقسا دا پوكەرگە قاتتى بەرىلگەن كارتاشى ەركەكتەر ولاردىڭ ءسانىن دە، سالتاناتىن دا، ءبيىن دە ەلەيتىن ەمەس. دەنە ءبىتىمى كەلىستى، ءجۇرىسى دە كوز تارتارلىق ستريپتيزەر قىز تاقىرباس ەركەكتىڭ الدىنا وتىرىپ، قۇشاعىنا كىرمەككە ەنتەلەي بەرگەن ەدى، اناۋ: «بىلاي كەت، كارتا كورىنبەيدى، كورمەيسىڭ بە، ستاۆكا تىگىپ جاتىرمىن» دەپ اجىلداپ قويا بەردى.
ءبىر قاراعاندا بۇل جەردەگى قۇمارپازداردىڭ ءبارىنىڭ بەت-الپەتى بىردەي سەكىلدى. الدە بىردەي وي، بىردەي قىزىعۋشىلىق، بىردەي قينالىس، ءتىپتى قۋانىشتارى مەن ارماندارى دا بىردەي بولعاندىقتان ادامدار ءوزارا ۇقساپ كەتە مە... بۇل جەردە ايەلدەر دە كورىنەدى. اناۋ شەتتەگىسى وسى جەردەگى ويىنشىنىڭ شەشەسى. ۇلىنىڭ قاسىنا ەرە كەلگەن قازاق ايەلى بىرەۋ وقىس ۇرىپ قالاتىنداي وزىنەن-وزى ۇركىپ، ساقتانىپ وتىر. ونىڭ بەتىنە قاراساڭ، كوپتەن بەرى جىميىستىڭ ءىزى بولماعانى اڭعارىلار ەدى.
كولىگىن ساتىپ، باقانداي ءتورت ميلليون تەڭگەنى كازينوعا ۇتتىرعاندا اسىلبەك وسى بەرەكەسىز تىرلىگىنىڭ ناقتى باعاسىن ەسەپتەپ، ءىشى ۋداي اشىعان. ول ءتىپتى ويىننىڭ ءلاززاتىن سەزىنىپ تە ۇلگەرمەگەن. «ءتورت ميلليون! قالايشا بايقاماي قالدىم؟ تۇپ-تۋرا ءتورت ميلليون تەڭگەمنەن ايرىلىپ قالعانىم با؟ جوق، بۇل ءجۇرىسىم دۇرىس ەمەس، مەن نە ىستەپ ءجۇرمىن؟ ءبىتتى، بۇگىن ۇيگە بارام دا جاڭادان باسقا ءومىردى باستايمىن» دەگەن ويلار دا كەلگەن. اشۋدان ءىسىنىپ بارا ما اۋ... . «ماعان شاعىم كىتابىن بەرىڭدەر، مەن شاعىمدانام، بۇل دۇرىس ەمەس، سەندەر ادام سياقتى ويناۋعا مۇمكىندىك بەرمەدىڭدەر»، دەپ بارقىراي ايقاي سالدى ول. كەلىنشەگىنە، اكەسى مەن شەشەسىنە نە ايتادى، وسى كەزگە دەيىن قارىس جەرگە دە جاياۋ جۇرمەيتىن باسى وزىنە دە قيىن بولاتىن بولدى.
تاڭەرتەڭىندە.... «بۇگىن سوڭعى رەت وينايمىن» دەپ كيىنە باستادى. مۇمكىن، كەتكەن اقشانىڭ جارتىسىن قايتارىپ الار، ءتىپتى سونىڭ ءوزى ولجا ەمەس پە؟ اكەسى «تاۋارعا تولەم جاسا» دەپ بەرگەن اقشانى جۇمساۋ اسىلبەكتىڭ ويىندا مۇلدەم بولماعان، تەك ون-لاين تولەم جاسايتىن كەزدە ميىنا نەبىر قۇيتىرقى جوسپار كەلىپ، مۇنىڭ ويىن بۇزباسى بار ما؟ ول قوماقتى سومانى تاۋار جىبەرەتىن فيرماعا ەمەس، ءوزىنىڭ تولەم كارتاسىنا اۋدارىپ جىبەردى. مۇنىسىنىڭ دۇرىس ەمەستىگىن بىلسە دە، ءوزىنىڭ ەسەپشوتىنا وسىنشاما قاراجات كەلىپ تۇسكەنى تۋرالى حابارلاما جانىن جادىراتتى. ودان ارعىسىن ويلاعىسى دا كەلمەدى. مۇنداي اقشامەن كازينوعا كەلۋ باسىڭا كۇندە قونا بەرەتىن ب ا ق ەمەس. كىم بىلەدى، وسى جولى تاعدىر مۇنى قۋانتقالى تۇرعان شىعار. ەگەر مول ۇتىس شىقسا، اكەسىنىڭ اقشاسىن سول بويدا تاۋار جىبەرەتىن فيرماعا اۋدارىپ، كەلىنشەگى تاپسىرعان كرەديتتى دە تولەپ، ودان قالعان اقشاعا جۇمىستاستارىنان العان قارىزىن تولەپ قۇتىلماي ما؟ ول وسى ويدىڭ جەتەگىندە ەرەكشە قۇلشىنىسپەن ويناي باستادى. قولى شىعىپ، ۇتا ءتۇستى. ءتىپتى ءوزىن وسى جەردەگى ماڭىزدى قوجايىن سەزىنە باستاعانىن قايتەرسىڭ، كازينو قىزمەتكەرلەرى ۇزاق وتىرعان ويىنشىعا تاماق تا اكەلەتىن، سۋسىنمەن ءشولىن دە قاندىراتىن، قىمبات سيگارا، اراق كەرەك پە... ءبىراق از ءوتتى مە، كوپ ءوتتى مە، اسىلبەك تاعى ۇتىلىپ قالدى. ونى قايىرام دەپ ەرتەڭىندە تاعى وينادى، اينالاسىنداعى «وسى قارىز بەرەدى اۋ» دەگەن ادامداردان قارىزعا اقشا الىپ، ويىنعا قايتا سالدى. تاعى دا ەكى قولىن مۇرنىنا تىعىپ قايتىپ كەلدى. قارىز كوبەيىپ بارادى. ونىڭ بار ويى تەك اقشا، اقشا، اقشا... ەندى بۇل تەلەفون شالسا دوستارى كوتەرمەيتىن بولدى، كورشىسى سالەمىن المادى، تانىسى كوشەدە كورمەگەن بولىپ ءوتىپ كەتتى. ءوزى بولسا مۇنى قيىن جاعدايدا ساتىپ كەتكەن دوستارىنا وكپەلەپ بولەكتەنە بەردى. ءتىپتى ۇيىنە جولاۋدى قويدى. ءوزىنىڭ بۇل دۇنيەدە بار ەكەنىن تەك ويىندار ارقىلى سەزىنەدى. ونىڭ ميى ۇنەمى ۇتىس كومبيناسيالارىن ەسەپتەۋدەن بوساماي، ءتىپتى ۇيىقتاۋعا جاتسا دا پارتيادان كەيىن پارتيا باستالىپ، ونىسى سوزىلىپ، ەرتەسىنە ءوزىنىڭ نە ۇيىقتاعانىن، نە ۇيىقتاماعانىن ايىرا الماي ەنجار، سۇلەسوق قالىپتا جۇرەتىن بولدى.
اسىرەسە، اكەسىن كورۋگە جۇرەگى داۋالامايتىنداي. اكەسى سول جولى ەرتەڭىندە ۇلىنا قايتا حابارلاسقان.
— كەشەگى تاۋارلارعا تولەم جاسادىڭ عوي، بالا؟
— ارينە، بۇرىننان جاسالىپ جۇرگەن جۇمىس ەمەس پە؟
— يا، بىلەم عوي، ءبىراق، ول جاقتان ەشكىم حابارلاسپاي جاتىر، بىر-ەكى كۇندە تاۋار جەتكىزىپ قالار، بالكىم، دەپ اكەسى تەلەفوندى جاپقان كەزدە
اسىلبەك «ۋفف» دەگەن. ازىرشە ۇستالماعانىنا قۋاندى ما، الدە ءوزىن
قۇتقاراتىن تاڭعاجايىپقا سەندى مە... «اكەم ءبىلىپ قويعانعا دەيىن سوماسىن تۇگەل تاۋىپ، ورنىنا سالىپ قويارمىن» دەگەن سەنىمى بولعان. ءبىراق، اسىلبەك ول سومانى تاۋىپ ۇلگەرمەدى، اكەسى فيرماعا حابارلاسىپ، «ءبىز تولەم جاسادىق، سەندەر تاۋار جىبەرمەدىڭدەر» دەپ شۋ كوتەرگەندە بارىپ ەشقانداي تولەم جاسالماعانى بەلگىلى بولدى. اسىلبەك ءوزىنىڭ ۇرلىعى اشىلىپ قالعاننان كەيىن ۇيگە مۇلدەم ورالعىسى كەلمەدى. «مەن بەكەر ءجۇرمىن بە، ۇتىس تا الىپ جاتىرمىن، سالعان اقشامدى دا قايىرىپ، كەرەك بولسا تەگىن تاماقتانىپ ءجۇرمىن، قۇر بوسقا جۇرگەم جوق قوي» دەپ سەندىرەدى ءوزىن.
***
اينالا تۇمانىتىپ، شامدارى سىعىرايعان شارشاڭقى كوشەنىڭ بويىمەن اياعىنىڭ استىنداعى تاس جولدى عانا سەزىپ، اسىعىس، القىن-جۇلقىن جۇگىرە باسىپ كەلە جاتتى. ەسىكتى اشقان بويدا ۇيدەگىلەردىڭ جۇزىنە اسىعىس كوز سالعانداعى بىلگىسى كەلگەنى — ءوزى جوقتا بىرەۋ-مىرەۋ ىزدەپ كەلىپ قارىزىن سۇرامادى ما، بار شىندىقتى ءبىلىپ قويمادى ما؟ بولمەسىنىڭ ەسىگىن ىشتەن بەكىتىپ الىپ، ءوزىن ابدەن جانشىپ، مىڭ جىلعى باتپان اۋىرلىقتان ارىلماققا اسىققان. ءبىراق، ۇيىنە كەلسە ەشتەڭەمەن اينالىسا الماي، ءىشىن الەم-جالەم ەتكەن ويلارى مەن الدەبىر قورقىنىشى وتىرسا وتىرعان جەرىن اينالدىرا وراپ، تۇرىپ جۇرەيىن دەسە اياعىنان شالىپ ابدەن مازاسىن الدى. وسىنشاما ازاپ ارقالاپ شارشاسا دا سوڭعى كۇندەرى كىرپىگى ىلىنبەيتىن بولعان. جۇيكە تالشىعى مامىقتاي ۇلبىرەپ تۇرسا دا جۇمىسىنا بارىپ-كەلىپ جۇرگەن، قاق-سوقپەن ءىسى جوق ادامداي كورىنىپ، ءوزىن-وزى قىستاپ جىميۋعا، سىرت كوزگە موماقان كەيىپ تانىتۋعا ءتيىس ەدى. تەك ءبىر ادام، كەلىنشەگى عانا مۇنىڭ جانىندا نە بولىپ جاتقانىن سەزەتىن ءتارىزدى، ايتەۋىر، بۇعان اۋرۋ ادام سەكىلدى قارايتىنداي.
— ءبىر جەرىڭ اۋىرىپ جۇرگەن جوق پا، نەگە كوڭىلسىزسىڭ؟ الدە جۇمىستارىڭدا ءبىر جاعداي بولدى ما؟
ونداي ساتتە اسىلبەك كەلىنشەگىنىڭ قاسىنان قاشىپ كەتكىسى كەلەتىن، ۇزاق وتىرسا ول بۇعان الدەبىر جۇباتاتىن الدە قۇتقاراتىن سوزدەر ايتاتىنداي بولىپ جۇرەگى اۋزىنا تىعىلادى. جانىن جۇباتارلىق ءۇمىتتى سەزىنۋ ماڭدايىنا جازىلماعان با، كەلەسى كۇنى قايتادان ويىن ويناۋعا اڭسارى اۋىپ، بۇل قۇمارلىقتىڭ كۇشەيگەنى سونداي، ونىڭ السىرەي باستاعان قورقىنىشى قايتادان جالت ەتىپ باس كوتەردى. بۇل كۇنى ول تۇپ-تۋرا ءجۇز ەلۋ مىڭ تەڭگەنىڭ باسىنا سۋ قۇيدى، ۇتىلىپ كەتكەن اقشانىڭ سوماسى كۇننەن كۇنگە وسە تۇسكەنى ونى شوشىتتى، تاپ وسىلاي ۇتىلا بەرسە بارىنەن بۇرىن ۇتسام دەگەن ىشكى تىلەگىن قاناعاتتاندىرا الماسى انىق. مۇنىڭ ارتى نەگە اكەلۋى مۇمكىن؟ سوڭعى اقشاسىن بەرىپ تۇرىپ، ەرتەڭ تاعى دا اقشا تاۋىپ اكەلۋ كەرەگىن ويلاپ تۇردى. ول ءوزىنىڭ وسى جەردە ەمىن-ەركىن تىنىستايتىن ءساتىن ءبىر كۇنى از، ءبىر كۇن كوپ اقشا جۇمساپ ساتىپ الىپ جاتتى... ءومىر بويى ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىن جاساپ، بەل جازباعان اكەسى مەن شەشەسىنىڭ ارقاسىندا ەشتەڭەدەن مۇقتاجدىق كورمەگەن، باسى ارتىق قيمىلداماۋعا ۇيرەنگەن جىگىت وزىمەن كۇرەسۋگە دارمەنسىز ەدى. وسى كەزگە دەيىنگى قامسىز وتكەن ساعاتتارى ەندى ازاپتى ساتتەرگە اۋىسىپ، ويىن ۇستەلىندە ءوتىپ جاتقانىن ويلاعاندا ءوزىنىڭ قيىن جاعدايدا ەكەنىن انىق ءتۇسىندى. جينالىپ قالعان قارىزدار سىلكىپ لاقتىرا سالا المايتىنداي بولىپ، ەكى يىعىنان باسىپ، جانشىپ، مۇنىڭ ءومىرىن باتپاققا باتىرا باستاعان. مۇنى ويلاعاندا ءوزىن قويارعا جەر تاپپاي كەتەدى. ەندى سول قارىز بەرگەندەردىڭ ءوزىن جەك كورە باستادى، «ەسۋاستار، ادەيى مۇنى سىنايىن دەگەن عوي، تولەي الماي ميى اشىپ ءجۇرسىن دەدى مە ەكەن، قارىز بەرگىشتەرىن!» قارىز الاتىن جەر قالمادى، ساتاتىن تاعى ەشتەڭە جوق ەدى. ول ەندى وسىنىڭ بارىنەن تەك ءولىپ قۇتىلۋ كەرەگىن ءتۇسىندى. تەك تاعى دا قىزىققا شاقىراتىن، ۋاقىتشا قۋانىش سىيلايتىن ەشتەڭە تاپ بولماسا ەكەن، جولىنا كەسە-كولدەنەڭ تۇرىپ الىپ، مۇنى كەرى قايتپايتىن ساپاردان قايتارىپ الماسا ەكەن دەيدى. بالكوننان ۇشىپ كەتسە شە... سول عانا تىعىرىقتان شىعاراتىن جالعىز جول سەكىلدى ەدى. ول قينالماي، اۋىرسىنباي، ازاپ شەكپەي جان تاپسىرۋ جاعىن ويلاعان ەدى. قاشان دا وزىنە جەڭىلدەۋ جاعىن ويلاستىرا جۇرەتىن ادەتى. دەگەنمەن، جان بەرۋ، جانارعا سىيعان جارىق كۇندى وپ-وڭاي قيىپ كەتۋ قايدان وڭاي بولسىن. جو-و-وق، ولۋگە ۇلگەرەر اۋ، الدىمەن ويىنداعى مۇمكىندىگىن تاعى ءبىر بايقاپ كورۋ كەرەك. ال، ەگەر شىنىمەن دە اياق استىنان مول ۇتىسقا يە بولسا شە، وندا ءولۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ بۇكىل قارىزىنان قۇتىلىپ، قارعىس اتقىر وسى جەرگە ەندىگارى قايتىپ جۋىماس تا ەدى.
داۋسىن ءوشىرىپ تاستاعان قالتا تەلەفونىنا ۇڭىلگەندە اكەسىنەن سەگىز رەت قوڭىراۋ تۇسكەنىن كوردى. اقىرى حابارلاما جىبەرىپتى. ¬«بالا كەشكە قالاي دا ۇيگە كەل، اڭگىمە بار».
اكەسى نە ايتپاقشى؟ بۇرىنعىشا «قاشانعى ماقساتسىز ءومىر سۇرەسىڭ؟ جاسىڭ وتىزدان استى، قولىڭنان ەشتەڭە كەلمەيدى، اقىلى وقۋ وقىتىپ ديپلوم اپەردىم، تانىستارعا ايتىپ جۇمىسقا تۇرعىزدىم، پاتەرىڭ بار، كولىك ءمىندىڭ، ، ەندى ساعان نە كەرەك؟» دەپ ميدى جەيتىن شىعار. زۋ ەتىپ اعىنداپ وتە شىققان كولىكتەرگە قاراپ تۇرىپ، وسىلاردىڭ اراسىندا مەنىڭ دە تۇلپارىم باسقا بىرەۋدىڭ تاقىمىندا كەتىپ بارا جاتقان شىعار دەگەندى ويلاعان كۇيى اسىلبەك كۇرسىنىپ قالدى. تاڭەرتەڭ ەرتە تۇرىپ اقشا ىزدەپ كەتكەندە دە، سول اقشانى الىپ كازينو تابالدىرىعىن اتتاعاندا دا ونىڭ كوزى ەشتەڭە كورمەيتىن. مۇنداعى تەگىن تۇسكى اس ىشۋگە بەرىلەتىن كۋپوندار، ءارتۇرلى شوۋلار، ۇتىس لوتەرەيالارى اسىلبەكتى ەرەكشە قۋانىشقا بولەپ، ءبارىنىڭ ىقىلاسى وزىنە اۋعانى كوڭىلىن اسپانداتىپ، وعان ءبارىن ۇمىتتىراتىن. ۇيىنە بارعىسى كەلمەدى.
***
مۇنىڭ كازينوعا مول اقشا ۇتتىرعانىن، اينالا قارىز ەكەنىن ەستىگەن اكەسى قاتتى اشۋعا باستى. «جەتەسىز! وسىنشا جەتەسىز بولارمىسىڭ!» دەپ ستولدى جۇدىرىعىمەن قويىپ قالعان كەزدە شوشىپ كەتكەن ايالا شىڭعىرىپ جىلاپ جىبەردى. ايەلىنىڭ دولدانا جىلاعانى، شەشەسىنىڭ باسىن تومەن سالىپ ۋايىم شەككەنى... اسىلبەككە وسى ءبىر مۇزداي قاباق سوعىس ماڭگىلىك بىتپەستەي كورىنگەن. ايقاي-شۋ، ۇلى سۇرەڭ كەزىندە وسىنىڭ ءبارى باسىلسىنشى دەپ ۋادە بەرگەنىمەن وزىنە سونشالىقتى سەنىمى بولماعانى وزىنە ايان.
ءبىرى ايقايلاپ ۇرسىپ، ءبىرى جىلاپ، ءبىرى باسى سالبىراپ، ءبىرى ءۇنسىز كۇرسىنگەن وتباسىلىق جيىننىڭ سوڭىندا وسى وزدەرى تۇرىپ جاتقان ەكى بولمەلى پاتەردى ساتىپ، ونىڭ اقشاسىنىڭ ءبىر بولىگىنە ءبىر بولمەلى پاتەر الىپ، قالعانىن اسىلبەكتىڭ قارىزىن جابۋ تۋرالى شەشىمگە كەلىسكەن.
***
بۇگىن بالاباقشاعا قىزىنا كەلدى. كىشكەنتاي ايالا باقشاداعى قىزىقتاردى ايتىپ تاۋىسا المايدى، سالعان سۋرەتتەرىن كورسەتەدى.
— اكە، سەن وزىڭدە كوپ اقشا بولسا نە ىستەر ەدىڭ؟ دەدى قىزى ءبىر كۇنى.
اسىلبەك بالانىڭ ءسوزى بولسا دا جاۋاپتان توسىلىپ قالدى. اقشا تۋرالى سۇراق بالانىڭ ويىنا قايدان كەلەدى، الدە شەشەسى بىردەڭە دەدى مە ەكەن دەپ ويلاپ ۇلگەردى. وسىدان ءبىراز كۇن بۇرىن ول كوپ اقشام بولسا ستاۆكانى جوعارى قويىپ پوكەر وينايمىن دەپ ارماندايتىن. ال، ءقازىر... شاماسى كەلسە ءوزى تۇرىپ جاتقان پاتەردى ساتپاس ەدى، ەگەر كوپ اقشاسى بولسا بۇكىل قارىزىنان قۇتىلار ەدى دە، ءوزى مىنبەسە دە اكەسىنە ەڭ قىمبات كولىك اپەرەر ەدى. ول قىزىنا وسى ويىن ايتتى.
— اتاما ما؟ الاقاي! اتامدا ماشينا بولادى. ءبۇلدىرشىن قىز اتاسى تاپ
ءقازىر سۋ جاڭا كولىك مىنەتىندەي قۋانىپ سەكىرە جونەلدى. اسىلبەك كولگوتكيىنىڭ ءبىر اياعىن كيىپ، ەكىنشىسىن سۇيرەتىپ سەكىرە جونەلگەن قىزىنا قاراپ تولقىپ كەتتى. بالامىسىڭ دەگەن، قالاي وپ-وڭاي قۋانا الادى، قالاي جەپ-جەڭىل سەكىرىپ، شاتتانا الادى!
— ال، مەن كوپ اقشام بولسا نە ىستەيمىن، بىلەسىڭ بە؟
— ال، ايتا عوي ءوزىڭ.
— سوسىن ايتام. ءبىر كۇنى... ءقازىر قۇپيا بولسىن. كىشكەنتاي قىز جۇگىرىپ ويناپ كەتتى.
سەنبى، جەكسەنبى كۇندەرى پاتەر كورۋشىلەردىڭ قاراسى كوبەيەدى. دەمالىستارىندا بۇلاردىڭ وزدەرى دە پاتەرىمىز ساتىلىپ كەتىپ جاتسا قامسىز وتىرمايىق دەپ شاعىنداۋ پاتەر ىزدەيدى. بىرەسە جاڭا پاتەردىڭ كەلىنشەگىنىڭ جۇمىسىنا جاقىن بولعانىن دۇرىس كورەدى، الدە مەكتەپكە جاقىن جەردەن قاراعانى ءجون بە، كەلەر جىلى ايالا دا مەكتەپكە بارادى.
— سەن جاڭا باسپانامىزدىڭ قاي جەردەن بولعانىن قالايسىڭ؟ — دەپ سۇرادى ول كەلىنشەگىنە قاراپ.
— نە بولسا دا جاڭالاۋ باسپانا الايىق، ال شىنىندا، مەنىڭ ۋايىمىم — ەندى ءبارى دۇرىس بولسا ەكەن، — دەدى كەلىنشەگى.
— ارينە، ءبارى دۇرىس بولادى، ۋايىمداما، ول جاعدايدى ەسىمە سالا بەرمە، كەتكەن اقشانىڭ ورنىن تولتىرام، — دەدى اسىلبەك.
ول بۇل ءسوزدى سەنىمدى ايتتى. وسىنداي ءبىرقالىپتى كۇندەر جالعاسا بەرەر مە ەدى. اقىرى پاتەر دە ساتىلاتىن بولدى. پاتەر ساتىلعان سوڭ دا ەكى اپتاعا ىشىندە بۇلارعا وزدەرىنە ىڭعايلى دەگەن ەكى-ۇش پاتەردىڭ ءبىرىن تاڭداۋ عانا قالدى.
***
اسىلبەك پاتەرىن ساتقان اقشانىڭ ءبىر بولىگىن قارىزىنا جۇمسادى. بۇرىنعى جۇمىستاستارى، ءوزىنىڭ ارالاساتىن ناعاشى اعاسى، اكەسىنىڭ نەمەرە قارىنداسى، كۋرستاس دوسى، كورشىسى، قۇداي اۋ، بۇل قالادا اسىلبەكتىڭ قارىز الماعان ادامى قالماۋعا اينالىپتى. ولاردىڭ ءبارى اسىلبەكتىڭ اقشا اكەلگەنىن بىلگەندە جۇزدەرى جايناپ، قالاي قۋاندى دەسەڭشى. كەيبىرەۋىنەن اكەسىنىڭ تولەپ قۇتىلعانىن ەستىگەن كەزدە ءتىپتى كوڭىلى بوساپ كەتكەندەي بولعان. بۇل كۇنى اسىلبەك راحاتتانىپ ۇيىقتادى. ءدۇنيادا ەكى يىعىڭدى باسىپ تۇراتىن قارىزىڭ بولماعانىنان ارتىق راحات بار ما ەكەن. ەندى وزىنە اقشاسىن سۇراپ ەشكىمنىڭ تەلەفون شالمايتىنى، «ءسىزدىڭ قارىزىڭىزعا پينە قوسىلۋدا» دەگەن حابارلامانىڭ دا كەلمەيتىنى قانداي راحات! ال، قالعان اقشاسىنا پاتەر ساتىپ الادى. مەيلى، ءبىر بولمە بولسا دا ازىرگە وزدەرىنە جاراپ قالار، كەيىن اقشا جيناپ، كەڭىرەگىن ساتىپ الادى عوي. باستىسى — ەشكىمگە قارىز ەمەس. اسىلبەك كەۋدەسىن كەرىپ ءبىر راحاتتانىپ دەمالدى.
اكە-شەشەسىنىڭ ۇيىنە دە الىس ەمەس، كەلىنشەگىنە دە ءبىر اۆتوبۋسپەن قاتىناۋعا بولاتىن، سالىنعانىنا بەس جىل بولعان ۇيدەگى پاتەردىڭ جوندەۋى ەكەۋىنە دە ۇنادى. و باستا يەسى ءوزىم تۇرام دەپ جوندەۋ جاساسا كەرەك، ايتەۋىر، كىرسە شىققىسىز بولىپ جارقىراپ تۇر. قوناق بولمەسى ۇلكەن ەكەن، ەكى تەرەزەسى بار، ەگەر ورتاسىنان بولسە ەكى بولمە شىعادى، ول بولمەدەن ايالاعا بولمە جاساۋعا بولادى. ەندى تەك پاتەر يەسىمەن كەلىسىم-شارت مەرزىمىن بەلگىلەۋ عانا قالدى.
اسىلبەك قولىنداعى ءبىر بۋما اقشاعا قاراپ وتىرىپ، «نە دەگەن كوپ اقشا، ءبىراق تەك ءبىر بولمەلى پاتەرگە عانا جەتەدى» دەپ ويلادى.
***
اسىلبەك ءبىر بولمەلى پاتەر ساتىپ الاتىن اقشامەن كازينوعا بارعاندا ءوزىن ەرەكشە ساياتقا شىققانداي سەزىندى. ونىڭ سول كەزدەگى ىنتىزارلىعى دا، راحات سەزىمى دە اڭ اۋلاۋشىنىكىندەي ەدى. كەلەسى ۇستەلدەگى جاس ديلەر ءوزى قولاپايسىز با، الدە العاشقى ويىنى بولعاسىن ەپتەپ تولقىدى ما، قولى دىرىلدەپ فيشكالار مەن شارلاردى قولىنان ءتۇسىرىپ الدى. ديلەر جىگىتتىڭ جاڭادان كەلگەنىن اسىلبەك بىردەن بايقادى. مۇنى ىشىنەن جاقسى ىرىمعا بالادى. ادەتتە جاڭا جەرگە كەلىپ ويناساڭ نە ديلەر تاجىريبەسىز بولسا ول كەيبىر ويىنشىعا جاعادى. جىگىت ستاففقا (كرۋپەلەر دەمالاتىن ورىن) قاراي كەتىپ ءبىر اينالىپ كەلگەندە ونى پوكەر ويناعان تورتەۋگە جىبەردى. ديلەر ويىنشىلار الاڭعا ستاۆكا تىككەننەن كەيىن وزىنە جانە ويىنشىلارعا بەس كارتادان ۇلەستىردى. اسىلبەك ءوزىنىڭ كارتاسىن كورىپ وتىرىپ، ونى ستاۆكاعا تىگىلگەن سوماعا ايىرباستاپ الدى، ال ديلەردىڭ كارتاسى جەيدەسىنىڭ جوعارى جاعىندا بولعاندىقتان ونى ديلەردىڭ ءوزى دە، باسقالار دا ەڭ سوڭىنا دەيىن كورە المايدى. ويىنشىلار ويىندى جالعاستىرۋعا كەلىسىپ انتەدەن تومەنگى الاڭ — ۆەنتەگە كارتالاردى قويىپ جاتتى.
وسىدان كەيىن بارىپ ديلەر ءوزىنىڭ كارتاسىن اشتى، ديلەر ويىنشىلاردىڭ كارتالارىن سول جاقتان باستاپ وڭعا قاراي اشا كەلگەندە كومبيناسيا ديلەردىكىنەن تومەن بولدى دا ول ويىنشىنىڭ انتە مەن ۆەتتەدە تۇرعان فيشكالارىن وزىنە الدى. ەندى ستاۆكا كوبەيتىلدى: ءبىر جۇپ 3-كە، ەكى جۇپ 5-كە... ديلەر ۇتقان فيشكالاردى اشىق تۇرعان فلوتقا سالىپ، بۇلار تولەپ سودان فيشكا الىپ، ويىن جالعاسا بەردى. اسىلبەك فلوتتىڭ جانىنداعى ساڭىلاۋعا كوز قيىعىن سالدى، تالاي رەت ءوزى دە بۇعان شايلىق سالعان. شايلىق سالساڭ بۇل وزىڭە جاقسى، ديلەرلەردىڭ ەڭبەگىن باعالاعانىڭ. ەگەر بۇگىن قولى شىقسا تاعى ريزالار ەدى.
ورتاداعى جىلاڭقى ويىنشى ءبارىنىڭ جۇيكەسىنە ءتيىپ ءبىتتى، ديلەر وعان ۇتىلىپ، اقشا تولەسە دە جىلاڭقى نەمە وزىنەن-وزى بوقتانا بەرەدى، ءار ايتقان سايىن ويىنا نەشە ءتۇرلى لاس ءسوز كەلەتىنىن قايتەرسىڭ، بۇل ونىڭ تالانتى دەسە بولعانداي. سوڭىندا ول اشۋدان تۇتىگىپ، كارتالار مەن فيشكالاردى جان-جاققا لاقتىرا باستادى. اسىلبەك بۇل ويىنشىنى تانيدى، رۋلەتكادا ەڭ تومەنگى ستاۆكامەن باستاپ ۇتىستى بىرتىندەپ كوتەرە وتىرىپ، ستاۆكانى جالپى سوماعا جەتكىزەتىن قارسىلاسىنا كەيدە سۇيسىنەتىن دە، ويتكەنى ول قانشا بوقتامپاز بولسا دا ويناي بىلەتىن. ءوزى ەشكىمگە شايلىق بەرمەيتىن ساراڭ، ءبىراق، ونىڭ السىزدىگى ۇتقان ۇتىسىن سول بويدا ويىن اۆتوماتتارىنا سالىپ، تاعى ۇتىلىپ قالاتىن.
وزىنە قاراما-قارسى وتىرعان الىپ جىگىتتى دە شىرامىتتى. بىردە ونىڭ قويعان «تاماشاسىنا» كۋا بولعانى بار. بويى ەكى مەترلىك، ءار جۇدىرىعى شامامەن 20-25 كەلى تارتاتىندايجىگىت ىشكەن كەزدە قۇددى الاپات قۇيىن باستالعانداي بولادى ەكەن. سول كۇنى قوماقتى ۇتىس تىگىلگەن مەرەكە بولىپ، سوندا وسى جىگىت وڭباي ۇتىلعان. سول بويدا كۇرەكتەي الاقانىمەن فيشكالاردى الىپ ديلەردىڭ بەتىنە جىبەردى. كۇلسالعىش، رومكە، ستاكان كەرەك پە، ءبارى ۇشىپ جاتتى، ءبىر كەزدە ۇتىلا باستاعانىنا بىرەۋدى كىنالى دەپ ۇقتى ما، ول ستولدان تۇرىپ كوزىن ديلەرگە قادادى دا، جىرتقىشتارعا ءتان كوزقاراسپەن ديلەرگە قارسى ءجۇردى، وعان قاراپ تۇرىپ اسىلبەكتىڭ ءوزى دە ىشىنەن جۇرەكسىنگەنى ەسىندە، ۇستەلدەر اراسىنداعى شىنجىرلار عانا الىپ جىگىتتىڭ ادىمىن تۇسادى، ول ديلەرگە جەتەم دەگەنشە مەنەدجەر كەلىپ ۇلگەرىپ ونى سابىرعا شاقىردى. الىپ جىگىت اۋىر ورىندىقتى الىپ ديلەرگە جىبەرىپ قالعاندا ول بايعۇس لەزدە بۇرىلىپ ۇلگەردى. ونى باسقا بىرەۋ اۋىستىرىپ، ويىن ۇستەلىن جاۋىپ ۇلگەرىپ، ديلەر قاشىپ تىعىلدى. سول جولى قاتتى ۇتىلعان جىگىت ودان كەيىن دە قايتا-قايتا كلۋبقا كەلىپ ءجۇردى. اسىلبەك ديلەرلەردىڭ الىپ جىگىتپەن ويناعان كەزدە قۇدايىنا جالبارىنىپ وتىراتىنىن دا تالاي بايقاعان.
اسىلبەكتىڭ ءوزى قالايدا ۇتسام دەپ ارمانداعانىمەن ەشقاشان ارام ويىندى قالامايدى. ويتكەنى، بۇل ويىن ءوزى ءۇشىن قاسيەتتى سەكىلدى، وعان وتىرىك ارالاسسا بارلىعى بۇلىنەتىندەي. ءار ويىنشىنىڭ ىشىندە ويىندى ادال ويناۋعا نيەت پەن بايلام بولۋ كەرەك، قالعانى ماتەماتيكا، جولى بولعىشتىق، ويىنشىنىڭ پسيحولوگياسىنا بايلانىستى دەپ ەسەپتەيدى. ونىڭ ۇستىنە بۇل جەردە وتىرىك ويىن مەن الداۋدىڭ ارتى جاقسىلىققا اپارمايدى، ءبارى باقىلاۋدا، ديلەرلەر فيشكانى ۇرلاماۋ ءۇشىن ولاردىڭ كيىمىندە قالتا بولمايتىنى سياقتى، كازينونىڭ فيشكالارىنىڭ ارنايى كونتەينەردە ساقتالىپ، قۇلىپپەن جابىلاتىنى، ستولداعى ءبىر كامەرانىڭ سول «فلوتقا» باعىتتالادى.
بۇگىنگى ويىننىڭ ءوزى ءۇشىن ەرەكشە ءسات بولارىنا اسىلبەك سەنىپ وتىردى. ەگەر بۇگىن كازينو تاريحىندا بولماعان، بولسا دا وتە سيرەك وقيعا بولارلىق جاعداي ورىن السا جانە ول وقيعانىڭ باستى كەيىپكەرى اسىلبەك بولىپ شىقسا ... اي-حوي دە! وندا بۇل سوڭعى كەلۋى بولار. وسىمەن توقتايدى.
اسىلبەك بويىن تىكتەپ، جوندەلىپ وتىردى. ديلەر ويىنشىلارعا قارسى پوكەر ويناپ تۇردى، وزگەلەردىڭ قاسىندا دەم بەرۋشى دوستارى بار، اسىلبەك قانا جالعىز. ديلەر ءۇش ويىنشىنىڭ كارتاسىن اۋىستىردى، ولار ۆەتتى جاپتى. قالعانى ءتورتىنشى ويىنشىنى كۇتتى. بۇل جاي اسىلبەكتىڭ وزىنە ابدەن تانىس. ءوزى دە سوڭعى ويىنشى بولعان كەزىندە تالاي رەت ويىندى ۇزاققا سوزعان، ەلدىڭ ءبارىنىڭ شىدامىن تاۋىسىپ، كارتانى اسىقپاي بىرىنەن سوڭ ءبىرىن اشاتىن. «پاح، شىركىن دەسەيشى، مۇنىڭ ءلاززاتى قانداي! ويىنشى ءوزىنىڭ قاسىنداعى جانكۇيەرلەرىنە كورسەتىپ، ديلەرگە ءبىر كارتانى ايىرباس جاسادى، ءتىپتى ماناعى ماناعى ما، باسقالاردى ابدەن جۇيكەلەتەيىن دەگەندەي، تاسباقادان دا باياۋ قيمىلداپ ديلەر بەرگەن كارتانى اشتى، ونىڭ ءوزى دە، دوستارى دا بۇل كارتانىڭ نە كارتا ەكەنىن بىلگىسى كەلىپ ءولىپ بارا جاتقانى كوزگە كورىنىپ تۇردى، ءوزى بولسا كويلەگىنىڭ ارقا تۇسى دىمقىلدانىپ بورشا-بورشاسى شىعىپ تەرلەپتى، وسى كەزدە وقىستان شىققان داۋىس ات شاپتىرىم زالدى كەرنەپ كەتتى، «مەن رويال-فلەشتى» ۇستادىم» دەپ ايقايلادى ول. «مەن ۇتتىم!» دەدى تاعى. ونىڭ داۋسى جاڭعىرىپ ەستىلدى مە، الدەقالاي ءبىر كۇشپەن زورايىپ ەستىلدى مە، اسىلبەك ول اراسىن اڭعارمادى، ءبىراق، ءبىر ءسات وزىنە وسى اۋماعى ۇلكەن زالدىڭ اۋاسى تارىلىپ، دەم جەتپەي قالدى، ءتىپتى شەكەسىندەگى قان تامىرلارىنىڭ بۇلك-بۇلك ەتىپ قالاي سوعىپ تۇرعانىن دا سەزىنگەندەي.
بۇل پوكەردەگى ەڭ جوعارعى كومبيناسيا بولاتىن، راسىمەن دە مۇمكىندىك سونشالىقتى از بولاتىن سيرەك جاعداي، وندىق، ۆالەت، داما، كورول، تۇزدان تۇراتىن كومبيناسيانىڭ قاتار كەلۋى بۇكىل زالدى تۇسىنىكسىز ابىر-دابىرعا تولتىرىپ جىبەرگەن. اسىلبەكتەر ويناپ وتىرعان ۇستەلگە اراسىندا پيت بوسس پەن مەنەدجەرلەر بار ءبىر توپ ادام جۇگىرىپ كەلدى. ديلەر بولسا سۇمىرەيىپ تۇر. بۇل جەردە كۇن جاۋماي سۋ بولىپ سۇمىرەيگەن ديلەر عانا ەمەس، اسىلبەك ەدى. ءوزىنىڭ انە-مىنە ءبىر بولمەلى باسپانا ساتىپ الام دەگەن اقشاسىن تۇگەل ۇتتىرىپ جىبەرگەنى ەندى عانا ساناسىنا جەتتى. جەتتى دەگەنىڭىز نە، ول بار داۋسىمەن ايقايلاپ، اراشا سۇراعىسى كەلگەن. ءبىراق، داۋسى دا جوعالىپ كەتىپتى. ويىننىڭ باسىنان بەرى باقىرىپ، بوقتانىپ وتىرعان جاسى ەلۋلەردەگى جىلاڭقى ويىنشىنىڭ عانا نەشە ءتۇرلى بوعاۋىزدى توپەپ جاتقانىن كوردى. «ول دا ۇتىلعان اۋ شاماسى» دەدى ىشىنەن، ءبىراق، بۇل ويى وزىنە ەشقانداي جەڭىلدىك بەرمەدى، جالعىز ءبىر ءوزى عانا ەمەس، قاسىنداعىلاردىڭ ۇتىلعانى مۇنى جۇباتا المادى. ول قاتتى شارشاعان. بۇل جەرگە قاشان كەلىپ، قاشاننان ءجۇر، وعان وي جىبەرەتىن شاماسى جوق ەدى. تابالدىرىقتان اتتاعان بويدا ۋاقىت دەگەن ۇعىم ميىنان ءسۇرتىلىپ قالعان. اقشا بىتكەنگە دەيىن. وسىعان دەيىن اسىلبەك ادامنىڭ ويىن زالدارىنا كىرگەن كەزدە ەكى، ءۇش تاۋلىك بويى تاماق ىشپەي، ۇيىقتاماي ويناي الاتىنىن دا بىلمەگەن.
راس، كازينودا ۇيىنە بارار جولدى ۇمىتىپ، ميىنىڭ قاتپار-قاتپارىنا دەيىن كومبيناسيالارعا تولىپ قالعان اسىلبەك سياقتى ادامدارعا دەمالۋعا، سۋسىن ىشۋگە، ازداپ تاماقتانۋعا جاعداي جاسايتىن، قاي قۇمارپازدىڭ ءالى دە اقشاسى بار ەكەنىن، قايسىسىنىڭ شاماسى قانداي ەكەنىن ديلەر دە، ەسىكتەگى كۇزەتشى دە سەزەتىن. اقشاسى بىتكەن بويدا اشىق كۇندە ماڭگىرىپ قالعان ەسۋاستاردى كازينودان سۇيرەلەپ شىعارىپ، قۋىپ جىبەرەتىن. بۇكىل اۋلەتىڭنىڭ جيعان-تەرگەنىن قوسساڭ دا قۇرالمايتىن، تۇسىڭە دە كىرمەيتىن قىرۋار اقشانى ۇتتىرىپ جونىنە كەتە بەرەتىن ادامدار بولادى، ديلەرلەر ولاردىڭ ەش جەردە جۇمىس ىستەمەيتىنىن دە، ونداي اقشانى قايدان الاتىنىن دا بىلمەيتىن، ءبىراق، ىشتەرىنەن شامالايتىن. ال ءوزى جۋاستاۋ، اقشاسى دا ازداۋ تۇراقتى ويىنشىنىڭ (اسىلبەكتىڭ) جوعارى ستاۆكامەن ويناعانىن، ەڭ سوڭىندا ول بارلىعىنان ۇتىلىپ، ەشتەڭە بولماعانداي تۇرىپ كەتىپ، مەنەدجەردەن ستولدى جاپپاۋدى ءوتىنىپ، جارتى ساعات وتەر-وتپەستە ماناعىدان دا كوپ اقشا اكەلىپ، سونىمەن تاعى ويناعانىن، وسىلاي بىرنەشە رەت قايتالانىپ، اقىرى ۇلكەن سومادان ۇتىلعانىن كورگەن ديلەرلەر بۇعان وتە قۋانىشتى ەدى، ويتكەنى مۇنداي كوپ اقشادان ولارعا سىياقى تولەنەتىن.
اسىلبەكتىڭ ساۋساقتارى بىر-بىرىنە بايلانعان كۇيى قىتىر-قىتىر ەتتى دە، ءبىر كەزدە سىلق ەتىپ قيمىلسىز قالدى. ەشتەڭەدەن ءۇمىتسىز، كۇيرەي ۇتىلعان، ەندى وكىنىش پەن ءتۇڭىلۋ ارالاس ازاپتى ءساتتى كورگىسى كەلمەگەن قولدار ويىنشىنىڭ بەتىن كولەگەيلەدى. وعان وسى ساتتە بۇل جەردەگىلەردىڭ ءبارىنىڭ بەت-جۇزى ماعىناسىز كورىندى. زالدىڭ مىڭ قۇبىلعان جارىعىن سەزبەيدى، ءار جەردەن ەستىلگەن كۇلكىلەردى ەستيتىن ەمەس. جاقىنداپ قالعان قاۋىپ-قاتەر ونىڭ ونسىز دا شيرىعىپ تۇرعان جۇيكەسىن دىرىلداتىپ ءۇزىپ جىبەرگەندەي بولدى.
بىلعارى پورتمونەسىن ىزامەن جۇلمالاپ قوقىس جاشىگىنە سالعان اسىلبەك ءقازىر جاتىپ ۇيىقتاپ السا دەپ ويلادى. ابدەن تىنىعىپ ۇيىقتاپ السا، قالعانىن تاعى كورە جاتار. ءارى قاراي نە ىستەيتىنىن ويلاعىسى كەلمەدى. ەرتەڭگى ويىنعا اقشانى قايدان الاتىنى تۋرالى ويلاعاندا بەلگىسىز ءبىر ۇرەي ىشىنەن ءوسىپ شىعىپ، تۇلا بويىن قالشىلداتىپ توڭدىرىپ، ءوزىن قويارعا جەر تاپپاي كەتەتىن. اقشا تۋرالى ويلاسا اكەسىنە، ايەلىنە قانداي وتىرىك ايتاتىنى دا ميىنا كەلىپ بولمايدى، ودان كومبيناسيا شەشكەن الدەقايدا وڭايىراق پا دەيدى. اقشا تۋرالى ويلاسا ول ءوزىن جان-جاعىنان جەل ازىناعان، قۋىس-قۋىسىنان سۋىق ۇرلەگەن قيراعان ەسكى ءۇي سەكىلدى سەزىنەتىنى نەسى ەكەن. اسىلبەك كازينونىڭ تۇكپىرىنە قاراي ويىنشىلار دەمالۋعا ارنالعان بولمەگە كىردى، ەندى بولماسا تالىپ بارا جاتقانداي. كوزى دە قاراۋىتىپ، باسى زىلدەي بولىپ، جەلكەسى تارتىپ، ۇزاق وتىرعاننان بەلى دە قاقشيىپ، سوڭعى تاۋلىكتەردىڭ قالاي وتكەنىن دە بىلمەيتىندەي، ۇيقىعا ماس كەيىپتە توسەككە جانتايا باستادى. «شىنىندا دا وسى بۇگىن نەشەسى؟ قاشان كەلىپ ەدى بۇل جەرگە؟» اسىلبەكتىڭ كىرپىگى ايقاسا بەردى. وسى كەزدە ەسىكتى بىرەۋ قاقتى.
— كەشىرىڭىز، ازامات، بۇل جەردە ۇيىقتاۋعا بولمايدى. بولمەنى بوساتىڭىز.
— مە-مە... اسىلبەك قاپەلىمدە تۇتىعىپ قالدى.
— ماعان ايتاسىز با؟
— ەندى كىمگە؟ سىزگە ايتام، ءقازىر شەف كەلىپ تەكسەرەدى، بۇل جەردى بوساتىڭىز.
— مەن وسى جەردە ۇيىقتاپ ءجۇرمىن عوي، رۇقسات بەرگەن.
— ەندى رۇقسات جوق!
— جوق، شىقپايمىن، شارشاپ تۇرمىن.
— ەگەر جاي ءسوزدى تۇسىنبەسەڭىز، كۇش قولدانامىز.
— باۋىرىم، ازداپ دەمالىپ الايىنشى، راس ايتام، قاتتى شارشادىم، — اسىلبەكتىڭ داۋسى جالىنىشتى شىقتى.
قارۋلى جاس جىگىت سوڭعى كەزدە دۇرىس اس ىشپەي، الاڭسىز ۇيقىنى دا ۇمىتقان، بار ەسى-دەرتى ويىن بولىپ، ابدەن جۇدەپ-جاداعان اسىلبەكتى قاڭباق قۇرلى كورمەي تىك كوتەرىپ الدى دا، ۇزىن دالىزبەن سۇيرەلەي، دەدەكتەتىپ اكەلىپ سىرتقى ەسىكتەن شىعارىپ جىبەردى. بۇل كورىنىستى ءبارى كوردى. اسىلبەك ميىنا ەش وي قوناقتاماعان، اۋزىنا جوندەم ءسوز تۇسپەگەن كۇيى كازينونىڭ شىعا بەرىسىندە مەلشيىپ تۇرىپ قالدى. تۇرعانى بار بولسىن، تىزەسى بۇگىلىپ، قۇلاپ كەتە جازداپ تۇردى. باسى اينالىپ، كوزى قاراۋىتقان كۇيى تەڭسەلە باسىپ، جولىنداعىلاردىڭ بەتىنە ۇڭىلە قارايدى، نەگە ەكەنىن ولار اسىلبەككە تۇككە جارامايتىن، ەشقانداي ءمانى جوق، ءتىپتى ولگەن ادامدار سەكىلدى كورىنەدى. وسى ساتتە ونىڭ ءوزى دە وزىنە كەرەكسىز ەدى.
***
جاعدايدىڭ سۇمدىق قورقىنىشتى ەكەنىن، بۇلتارتپايتىنىن، بۇدان شىعاتىن جول جوق ەكەنىن ... مۇنىڭ ارتى قالاي بولاتىنىن ەرتەدەن قارا كەشكە دەيىن ويلاۋمەن بولدى. ونىڭ جۇيكە تالشىقتارى كۇن مەن سۋ جەگەن شىرىك ارقانداي اعارىپ توزىپ، انە-مىنە ءۇزىلىپ كەتەردەي، قاسىنان بىرەۋ وتە شىقسا دا، ايەلى قاسىنا جاقىنداسا دا، الدەكىم تەلەفونىنا قوڭىراۋلاتسا دا سەلك ەتىپ شوشىپ كەتەدى. ەشتەڭەنى اياعىنا دەيىن ويلاي الماي، تياناقسىز بولجامداردان باسى اينالدى. اكەسىنە، كەلىنشەگىنە قالاي ايتادى، كەشىرە مە، سوڭعى مۇمكىندىك بەرە مە، جوق پا، وسىناۋ ۇزاققا سوزىلعان ازاپتى ويلاردىڭ ىشىندە وعان انىق بولعانى — ول ءوزىنىڭ قوينىندا جاتقان ايەلىن تولىق بىلمەيتىن بولىپ شىقتى. كەشىرسە عوي. سوڭعى رەت. كەلىنشەگى پاتەردىڭ اقشاسىنىڭ تۇپ-تۇگەل سۋ بولىپ اعىپ كەتكەنىن ەستىگەندە نە كۇيدە بولارىن كوز الدىنا اكەلدى: كەلىنشەگىنىڭ ءتۇرى بوزارىپ كەتكەنىن، اكەسىنىڭ تۇنجىراعان كۇيى قاباعىنىڭ استىمەن قاراپ مۇنى سۇراققا العانىن، ار جاعى نە بولادى... ؟ ءارى قاراي نە ىستەمەك؟ وسىمەن ونىڭ قيالى سارقىلدى، ءبارى قاتتى ۇرەيدىڭ اسەرىمەن قاراڭعى شىم-شىتىرىققا باتىپ كەتتى.
— اسىلبەك، ەرتەڭگى جۇمىسىڭنان سۇراناتىن شىعارسىڭ، مەن دە سۇرانىپ كەلەيىن، جاڭا پاتەرىمىزدىڭ يەسى حابارلاستى، ەرتەڭ كەلىسىم-شارت جاساسۋىمىز كەرەك، كوشۋ دە وڭاي ەمەس. جۇمىس جەتەدى.
اسىلبەكتىڭ ءىشى قىلپ ەتتى. ىشىنە ءبىر كەزەك مۇز ءتۇسىپ كەتىپ، سونىڭ ىزعارى تۇلا بويىنا جايىلىپ بارادى. ءوزىنىڭ وسىنشا كۇن جاسىرىپ جۇرگەنىن ەندى بۇدان ءارى قىمتاپ ۇستاي المايتىنى انىق ەدى.
— دانا، مەن ساعان بىردەڭە ايتايىن دەپ ەدىم.
كەلىنشەگىنە جاقىنداعاندا تالتىرەكتەي باسىپ، جۇرەك قاعىسى جيىلەپ، ونىڭ تۇلا بويىنان قينالىسى مەن ءقاۋپى بايقالىپ تۇردى.
— يا، ايتا بەر. كەلىنشەگى شاينەككە ءشايدى دەمدەپ، ونىڭ ۇستىنە سۇيرىك ساۋساقتارىمەن سۇلگى جاۋىپ جاتتى.
مەن... مەن... ۇتىلىپ قالدىم... ول ءۇزىپ-ۇزىپ، وزىنەن كۇشتەپ بىردەڭە شىعارىپ جاتقانداي قينالىپ سويلەدى.
— نە-ە-ە، اسىلبەك، سەن ول جەرگە بارمايمىن دەگەنىڭ قايدا؟ تاعى باردىڭ با؟
— سوزىمدە تۇرا المادىم. مەن... وڭباعانمىن، ءيتپىن... ادام ەمەسپىن مەن...
— تۇرا تۇرشى...
كەلىنشەك كۇيەۋىنىڭ جۇزىنە بارلاي قاراپ تۇرىپ قالدى.
— سەن پاتەر الامىز دەگەن اقشانى ...
اسىلبەك كەلىنشەگىنىڭ كوزىنەن مۇنىڭ الدەبىر ايىبىن مويىنداۋدى تاعاتسىزدانا كۇتكەنىن كوردى.
— يا... ءوزىم دە بايقاماي قالدىم. دانا، مەن جولى بولمايتىن بىرەۋمىن... اسىلبەك سىبىرلاي، قالشىلداي سويلەيدى.
قاراتورى كەلىنشەكتىڭ موماقان ءجۇزى وزگەرىپ، ىلە-شالا اسىلبەك وسى كەزگە دەيىن ەشۋاقىتتا بايقاماعان ءبىر جەككورىنىش پەن ىزا ارالاسقان كۇلكى ەستىلدى. اسىلبەكتى بار سالماعىنان ايىرىپ، ءۇف دەسە قالىقتاي جونەلەر قايداعى ءبىر قاۋىرسىنعا ۇقساتقان بۇل كۇلكى اياق استىنان، وقىس بولعان جارىلىسقا ۇقسادى، ەشقانداي جىلۋسىز، مەيىرىمنەن ادا، سەزىمسىز وسى كۇلكىنىڭ اسەرىنەن ءبىر ساتتە نايزاعاي ءتۇسىپ، ونىڭ وتى اسىلبەكتى شارپىپ كەتكەن. وتقا شارپىلسا دا سىلەيىپ تۇرا بەردى. كەلىنشەگى جۇرەگىن اۋىر بىردەڭەمەن باستىرعانداي قاباعى تۇيىلە ءتۇسىپ بارىپ جازىلىپ، جۇتقىنشاعى تىنىم تاپپاي جوعارى تومەن قوزعالىپ، سوزدەر ونىڭ تىستەرىنىڭ اراسىنان ىسىلداي شىقتى.
«جەتەر ەندى!» دەگەن شىڭىلتىر داۋىستان اس ءۇي ۇستەلىنىڭ ۇستىندەگى جۋىلىپ-شايىلىپ قاز-قاتار تىزىلگەن تارەلكەلەر بىردەي ءۇن شىعارىپ، بۇكىل دۇنيە سىلدىرلاپ كەتكەندەي بولدى.
— قالاي؟ قالايشا؟ ءبىز انا پاتەردى ساتىپ الامىز دەپ كەلىسىپ قويدىق قوي. سوندا... دىمسىز، تۇكسىز قالعانىمىز با؟ وڭباعان! ۇندەمەي، كوڭىلسىز جۇرگەنگە اۋىرىپ ءجۇر مە، الدە جۇمىسى قيىن با دەسەم... اۋرۋ! اۋرۋسىڭ سەن! اۋرۋ بولماساڭ وستەمىسىڭ؟ ەندى تەنتىرەپ ءجۇر دەسەيشى! وڭباعان! شىدامىم ءبىتتى! كەت. كوزىمە كورىنبە! جەك كورەم سەنى!
ونىڭ سوزدەرى اسىلبەكتىڭ قۇلاعىنان تاپانشامەن اتىلعانداي قاتتى ءتيىپ جاتتى. كازينودا دا ۇتقاندا نە ۇتىلعاندا وسىعان ۇقساس قاتتى دىبىستار شىعاتىن، ءبىراق ول اسىلبەكتى ءدال وسىلاي شوشىتپايتىن.
— مۇمكىن، ءبارىن ەمەس شىعار، مۇمكىن، ويناپ ايتىپ تۇرعان شىعارسىڭ؟ اسىلبەك، ءبىر-بىرىمىزدى قينامايىقشى، ۇتتىرعان شىعارسىڭ، ءبىراق، ءبارىن ەمەس شىعار... كەلىنشەكتىڭ داۋسى ەندى جالىنىشتى شىقتى.
— ءبارىن...
ءۇمىتى كۇل-پارشا بولعان كەلىنشەك وز-وزىنەن سەلكىلدەپ، قورقىنىشتى دىبىس شىعارا ەڭىرەپ جىبەردى. ايەلى اڭشىنىڭ وعى ءتيىپ قاپىدا جارالانعان وتە اشۋلى جولبارىستىڭ تابانىنا ءتۇسىپ، سول جىرتقىش ايەلدىڭ ءىشىن دار ەتكىزىپ جىرتىپ جىبەرگەندەي سۇمدىق قورقىنىشتى دىبىس شىعاردى... قاس-قاعىمدا جارالانىپ قالعانداي كۇي كەشكەن كەلىنشەگىنىڭ وسى قالپىنان اسىلبەك دىرىلدەپ كەتتى. ءسات اراسىندا ءۇي ىشىندە الاپات داۋىل باستالىپ، ەسىك سار-سۇرت اشىلىپ-جابىلىپ، بولمەگە جۇلقىنا كىرگەن جەل سۋماڭداي جۇگىرىپ وسى كەزگە دەيىنگى ءمىز باقپاي تۇرعان بەيبىت تىرشىلىكتىڭ كۇل-تالقانىن شىعارىپ ەسىپ ءجۇردى. كەلىنشەكتىڭ اشۋ مەن وكىنىش تابى تۇرعان جۇزىندە ىزا مەن كەسىمدى شەشىم بار ەدى.
***
كەۋدەسىندەگى جانى الدەقاشان شىعىپ كەتكەندەي سۇيرەتىلگەن، كوزىنىڭ وتى سونگەن، ءجۇزى الەم-تاپىرىق اسىلبەكتى بومج كەيپىندە تاۋىپ العان اكەسىنىڭ وعان ايتار ءسوزى دە تاۋسىلعانعا ۇقسايدى. ىزالانعان كۇيى ۇلىن قۇلاق-شەكەدەن جىبەرىپ ۇردى، تەپكىلەپ تە تاستادى. ءبىراق، الپىستان اسقان ادامنىڭ جۇدىرىعى وتىزداعى جىگىتكە قانشالىقتى دارىسىن. بىلاي سىلكىسە بىلاي، ولاي يتەرسە ولاي سۇلاي بەرەدى. «بۇيتكەنشە ولمەدىڭ بە، بالاسى جوقتار دا ءجۇر عوي» دەپ تاۋسىلا سويلەگەن اكەسى ءبىر كەزدە شاراسىز كۇيدە جىلاپ جىبەردى. «جالعىز ۇل دەپ وبەكتەگەندە كورسەتكەنىڭ وسى ما» دەگەندە ءتىسى شىقىر-شىقىر ەتتى. ەرتەڭىندە ويانعاندا اكەسىنىڭ بولمەسىندەگى ءۇيۋلى زاتتارعا قاراپ ۇزاق جاتتى. بۇل كەلىنشەگى ەكەۋى قوسىلعاننان بەرى قۇراعان دۇنيەلەرى ەدى، ءبىر شەتتە قىزىنىڭ كىشكەنتاي كەزدە شومىلعان ۆانناسى، بەرگى جاقتا شاشىلىپ قالعان كارتون قوراپتان سۋرەت البومدارى كورىنەدى. مۇنىڭ نوۋتبۋگىن دا اكەپ تاستاپتى. اسىلبەك كەلىنشەگىنىڭ توركىنىنە كەتىپ قالعانىن ۇقتى. ءارى قاراي نە ىستەگەنى ءجون؟ ول كوزىن قولىمەن كولەگەيلەپ ۇزاق جاتتى. وعان ءوزى ءۇشىن قىمبات نارسەلەرگە قاراۋ بارىنەن اۋىر ەدى. اۋزىنا سارىمساق سوۋسى قوسىلعان ۇلۋ ەتىنىڭ ءدامى كەلگەندەي بولدى دا لوقسىپ جىبەردى. ونىڭ ەكى شەكەسى سولقىلداپ، جۇرەگى لوبلىپ، بۇكىل دۇنيەدەن جيىركەنىپ تۇرعانداعى ءجۇزى قورقىنىشتى ەدى.
***
نەشە كۇن وتسە دە كەلىنشەگىنە حابارلاسۋعا ءداتى بارار ەمەس. نە دەپ تەلەفون شالادى؟ كەشىر دەي مە؟ ول مۇنى كورگىسى كەلە قويار ما ەكەن؟ قىزى نەعىپ ءجۇر ەكەن؟ ءبارىن قويشى، اسىلبەك قىزىن ساعىنىپ ءجۇر. ايالا دەگەن اتى قانداي، ايالا دەپ وعان اتاسى قويعان ەدى. اسىلبەك قىزىن كورمەككە بالاباقشاعا باردى.
— سىزگە بالانى كورسەتە المايمىز، — دەدى تاربيەشى ۇستامدى كەيپىنەن جازباي.
— نەگە؟ مەن اكەسىمىن عوي.
— ءسىز بالاباقشا مەڭگەرۋشىسىمەن سويلەسكەنىڭىز دۇرىس.
— يا، كورسەتە المايمىز، بىزگە سولاي دەگەن. كەشىرىڭىز، وتباسىلىق جەكە ماسەلەلەرىڭىزگە ارالاسقان دۇرىس ەمەس، ءبىراق، سىزدەر بىرگە تۇرمايدى ەكەنسىزدەر، وسى سەبەپتەن سىزگە بالانى بەرۋگە تىيىم سالىندى، دەگەن مەڭگەرۋشىسى كوزىلدىرىگىنىڭ ۇستىنەن قاراپ سالقىنداۋ جاۋاپ قاتتى.
— كىمگە؟ كىم تىيىم سالادى؟ بالاسىن اكەسىنە كورسەتپەۋگە كىم تىيىم سالا الادى؟
— بولدى، جىگىتىم. سابىرعا كەلىڭىز. وتىرىڭىزشى، — دەدى قارتاڭ ايەل.
— ءسىزدىڭ قىزىڭىز وتە اقىلدى، سەزىمتال. تەك بالاعا وبال بولدى، وسى كۇنى كوڭىلسىز جۇرەدى، ونىڭ ۇستىنە قاتىنايتىن جەرى دە الىستاپ كەتكەن.
— ءسىز ماعان قىزىمدى كورسەتە الاسىز با؟
— ءسىز نەگە قىزىڭىزدى ساعىنساڭىز ءوزىڭىز ىزدەپ بارمايسىز؟ ايەلىڭىزدىڭ اكەسىنىڭ ءۇيىن بىلەتىن شىعارسىز؟ قارتاڭ ايەل ەندى قاتۋلانا ءتىل قاتتى.
— يا، بىلەم. ءبىراق،...
— ءبىراق، قورقاسىز، سولاي ما؟ ال، بۇل جەردە قورىقپايسىزدار، بىزگە كەلىپ بۇيىرۋعا كەلگەندە ءبارى باتىر، سولاي ءبىزدى ىڭعايسىز جاعدايعا قالدىراسىزدار.
اسىلبەك ورنىنان تۇردى.
— كەشىرىڭىز. ايىپ ەتپەڭىز. مەن دالادا كۇتىپ تۇرام، كەشتە ماماسى الىپ كەتۋگە كەلگەنشە كۇتەم.
— ءسويت، جىگىتىم. سول دۇرىس.
كەلىنشەگىن انادايدان كورگەندە وزىنەن-وزى كوڭىلى الابۇرتىپ كەتتى، مۇنداي سەزىم باياعىدا العاش كەزدەسىپ جۇرگەندە بولماپ پا ەدى. «الدىنان شىقسام با، الدە... جوق، تاپ ءقازىر الدىنان شىقسام سويلەسپەي بۇرىلىپ كەتەر نە بەكەرگە ۇرسىسىپ قالارمىز، ودان دا ايالانى باقشادان الىپ شىققان كەزدە كورىنگەنىم دۇرىس، سول كەزدە ايالانىڭ ءوزى ماعان قاراي جۇگىرمەي مە؟ ايالا بالاباقشادان ماماسىنا بىردەڭەلەردى ايتىپ كوڭىلدى شىقتى. باسىنا ەكى قيىق گ ۇلى بار ادەمى اشىق جاسىل ءتۇستى باس كيىم مەن ۇستىنە قىزعىلت پلاشش كيگىزىپ قويىپتى، ەتىگى دە سۋ جاڭا. اسىلبەك قىزىنا مۇنداي كيىمدەردى قاشان ساتىپ العاندارىن ەسىنە تۇسىرە المادى، شاماسى كەلىنشەگى جاقىندا العان بولۋ كەرەك. ايالا مۇنى كورە سالا كوزى جارق ەتە تۇسكەندەي بولدى. الدە بۇعان سولاي كورىندى مە ەكەن. ءبىراق، قىزى نەگە ەكەنىن، باياعىشا قۇشاعىن ايقارا اشىپ اكەسىنە قاراي جۇگىرمەدى. بۇرىنعىداي جۇگىرىپ كەلىپ موينىنا اسىلا كەتپەدى. اكەسى جانىنا جاقىنداپ، ەكى قولىمەن تىك كوتەرىپ العان كەزدە دە بالا بۇرىنعىداي ءماز بولىپ، شالىقتاپ قۋانعان ءتۇر تانىتپادى.
— اكە، مەنى كوتەرمەشى، جەرگە ءتۇسىرشى، مەن ەندى كىشكەنتاي ەمەسپىن عوي، ءتۇسىرشى، ۇيالام.
اسىلبەك قىزدى جەرگە ءتۇسىردى.
— بالانىڭ ماعان كوڭىلىن سۋىتىپ قويعان سەنىڭ شەشەڭ بە؟ اسىلبەك ايەلىمەن سالقىن سويلەستى.
— مامامدا شارۋاڭ بولماسىن، اۋەلى ءوزىڭدى جوندەپ ال. نەگە كەلدىڭ؟ نە بەتىڭمەن كەلدىڭ ءوزىڭ؟ ايتشى. كەلىنشەك داۋسىن باسقالار ەستىپ قويماسىن دەپ باسەڭدەتسە دە، اشۋدان ءجۇزى الاۋلاپ تۇردى.
— قىزىمدى كورەيىن دەپ.
— بولدى، ەندى كەلمە، بالانى الاڭداتپا. كوزىمىزگە كورىنبەي-اق قويشى. بۇكىل ءۇي الاتىن اقشاسىن ويىنعا سالىپ جىبەرگەن، بالا-شاعاسىن قاڭعىتىپ جىبەرگەن سەندەي اكەدەن نە قايىر؟ سوتقا ارىز ءتۇسىردىم، اڭگىمەنى كوبەيتپەي اجىراسامىز دەگەن ۇمىتتەمىن. مەن بالانى الىپ قىزىلورداعا كەتەم. اقىرى بولىسكە سالاتىن ەشتەڭەڭ جوق قوي. باستى قاتىرماي، قايتا-قايتا سوتقا جۇرگىزبەي، اجىراسۋعا كەلىسىم بەرەرسىڭ، دەدى مىسقىلمەن.
اسىلبەك ۇندەمەدى. ونىڭ جاۋابى دا جوق ەدى.
— سوڭعى رەت ايالامەن سويلەسەيىنشى... (نەگە سوڭعى رەت دەپ ايتقانىنا دا ءمان بەرىپ جاتپادى).
— ايالا، قىزىم، قاراشى، مەن ساعان نە اكەلدىم؟ ول قىزىنا دەپ العان شوكولادتى جانە قوينىنان قولى، اياعى قوزعالاتىن، كويلەگى ادەمى قۋىرشاقتى شىعاردى. ايالا ەسەيگەن بە، بۇرىنعىداي شاتتانىپ قولىن شاپاتتاپ قۋانعان جوق.
— اكە، مەنىڭ ءوزىمىزدىڭ ۇيىمىزگە بارعىم كەلەدى، — دەدى قىز جۇرەلەي وتىرعان اكەسىنە باسىن سۇيەپ. سوسىن ەشكىم ەستىپ تۇرعان جوق پا دەگەندەي اينالاسىنا قاراپ الدى دا، اسىلبەكتىڭ قۇلاعىنا اۋزىن تاقادى:
— مامام ايتادى، ەندى ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ ءۇيىمىز جوق دەيدى، شىن ايتا ما اكە؟ مەنىڭ ەشقايدا بارعىم كەلمەيدى ، ءوزىمىزدىڭ ۇيىمىزگە عانا بارام. اتامدى، اجەمدى ساعىندىم.
اۋزىنا ءسوز تۇسپەگەن اسىلبەك ءۇنسىز عانا قىزىنىڭ ارقاسىن قاعىپ تۇردى. ءبىر كەزدە ەسىنە الدەنە تۇسكەندەي قالتاسىن قارمانىپ بىردەڭە ىزدەي باستادى. ولى دىرىلدەپ، قالتاسىنان ون مىڭدىق الىپ قىزىنىڭ قالتاسىنا سالدى.
— مۇنى ساعان اتاڭ بەرىپ جىبەردى. ۇلىنىڭ ايالاعا بارام دەگەنىن ەستىگەن اتاسىنىڭ بۇگىن وسى اقشانى ۇستاتقانى راس ەدى. كىشكەنتاي قىز اقشاعا بىردەن قول سوزباي، ويلى جۇزبەن اكەسىنىڭ بەتىنە قارادى.
— ەگەر مەنىڭ وسىنداي كوپ اقشام بولسا نە ىستەيتىنىمدى بىلەسىڭ بە؟
اسىلبەك قىزىنىڭ بەتىنە قاراپ تۇرىپ، وسىدان جارتى جىل بۇرىنعى اڭگىمەنى ەسىنە الدى. ول كەزدە دە ايالا وسىنداي سۇراق قويعان بولاتىن.
— يا، سەن بۇنى قۇپيا دەگەنسىڭ، ال، ءوزىڭ ايتا قويشى، نە ىستەيسىڭ؟
— مەن وندا قۇدايعا سىيلىق جاسايمىن!
— قۇدايعا؟
— يا، كوپ اقشاعا قۇدايعا سىيلىق الامىن؟
— نەگە قۇدايعا؟ نەگە... مىسالى، ماماڭا سىيلىق جاساۋعا بولادى عوي.
— جوق، قۇدايعا. ول ماعان ەڭ كۇشتى اكە بەرگەنى ءۇشىن.
قىزى وسىلاي دەگەندە اسىلبەك ءوزىن زورعا ۇستادى، ەندى بولماسا ەڭىرەپ جىبەرەر مە ەدى، ەندى بولماسا... كىشكەنتاي قىزدى ەرتە ەسەيۋگە، ويلى ءسوز ايتۋعا يتەرمەلەگەن ءوزىنىڭ بولىمسىز تىرلىگىنە دەگەن وكىنىشى ءىشىن ءجيدىتىپ بارا جاتتى. «كۇشتى اكە دەي مە؟ مەن بە كۇشتى اكە؟»
— جوق، سەن اتاڭ بەرگەن اقشاعا وزىڭە ويىنشىق ال. ال، قۇدايعا سىيلىقتى كەيىن جاسايسىڭ.
— جارايدى، بارا عوي، قىزىم. ماماڭا بار.
قىزى قوزعالمادى.
— اكەشىم، — دەدى ول كوزىن بۇدان الماي تۇرىپ، — ەندى بۇكىل اقشاڭدى الىپ قوياتىن ويىندى ويناماشى، جاراي ما؟ ونى جامان اعايلار وينايدى.
***
كۇتپەگەن جەردەن وزىنە ءبىر سەنىم پايدا بولعانداي. ءبىر سيقىردىڭ كۇشىمەن بە، اقىل-ويى جارقىراپ، الداعى بەلگىسىزدىكتىڭ ورنىن ءبىر بەيمارال جايلىلىق باستى. اسىلبەك ءوزى ءۇشىن ءومىردىڭ ءمانىن جوعالتپاعانىن، ەگەر ءوز ءومىرىن ساقتاپ قالعىسى كەلسە جانە وعان ماعىنا بەرگىسى كەلسە بۇگىننەن، ءدال وسى ساتتەن باستاۋعا بولاتىنىن ءتۇسىندى. بۇل الدەبىر كىتاپتاردان وقىعان، قيالي جازۋشىلاردىڭ اۋزىمەن ايتىلعان ەمەس، ءوزىنىڭ وسى سوڭعى كەزدەردە باستان كەشكەن، قولدان جاسالعان ازابىنىڭ ناتيجەسىندە تۇسىنگەنى ەدى. ەگەر قايتادان ءومىردى باستار بولسا ۇرەيسىز، وتىرىكسىز-اق باستار ەدى. ويتكەنى، ونىڭ ءقاۋىپتى ويىندى جۇرگىزە بەرۋگە دە، قارابەت بولعان قۇمارپاز بەينەدە ءومىر سۇرە بەرۋگە دە كۇشى قالماعان. سوڭعى كەزدەرى كازينو دەسە بۇرىنعىداي بايىز تاپپاي كەتەتىن ادەتى قالعانىن بايقايدى. بۇل قاشانعا دەيىن سوزىلار ەكەن. ول كۇندىز اكەسىنە كومەكتەسىپ، تۇندە باسقا جەرگە اۋىسىممەن كۇزەتشى بولىپ ورنالاستى. ءبىر تاڭعالعانى — اقشا دەگەندى بىر-بىرىنە قوسا بەرسەڭ، بەرەكەسىن الماي، شەتىنەن ەپپەن عانا جۇمساساڭ، كادىمگىدەي باسى قۇرالا بەرەدى ەكەن. وسى قالىپتا جيناي بەرسە، كۇندەردىڭ كۇنىندە پاتەر ساتىپ الىپ، ءوزىنىڭ وتباسىن سوعان كىرگىزسە عوي. سوندا كەلىنشەگى دە بۇعان سەنە باستار ەدى، دۇرىس جولعا تۇسكەنىنە كوزى جەتەر ەدى. ايالا قالاي قۋانادى دەسەڭشى! «كىپ-كىشكەنتاي قىز قۇدايعا سىيلىق جاسايمىن دەگەنىن ايتسايشى، ونداي وي ۇلكەن كىسىنىڭ ويىنا كەلە مە، ءبارى مەنەن باس تارتقاندا ايالا عانا كۇشتى اكەسىڭ دەدى عوي». ول ويشا ەسەپتەدى، ەگەر وسى قالىپپەن جيناسا ءبىر بولمەلى پاتەر الۋعا كەمى ون بەس جىلداي ۋاقىت كەتەدى ەكەن، ال ەگەر جارتى سوماسىن جيناپ يپوتەكا السا شە؟ بولمايدى، ول كەزگە دەيىن قايدا ءالى، ايالانىڭ بويجەتەتىن ۋاقىتى عوي. اسىلبەك قالاي تەز اقشا جيناۋعا بولاتىنى تۋرالى امالداردى ويلاپ جاتىپ ۇيىقتايدى. ءبىراق، كوبىنە-كوپ اياق استىنان كەلەتىن، ءبىر ساتتە جارىلقاپ تاستايتىن ولجا تۋرالى قيالداپ كەتەدى.
ءبىر كۇنى بەيتانىس بىرەۋ حابارلاستى. سول كۇنى اسىلبەكتىڭ اكەسى الدەبىر شارۋالارمەن كورشى قالاعا كەتتى دە، جالعىز ءوزى تىنىم تاپپاي مىقشىڭداپ جاتقان. دۇكەن اياداي بولعانىمەن، جۇمىس باستان اسادى. كەلگەن تاۋارلاردى ورنالاستىرۋ، جەمىستەردى سۇرىپتاۋ، اراسىندا كەلگەن تۇتىنۋشىلارعا قىزمەت كورسەتۋ، ءتىپتى شاي ىشۋگە مۇرشاسى جوق.
— مەن اففيلەيتپىن، — دەدى حابارلاسقان ادام. اسىلبەك تەلەفوندى جاۋىپ تاستاماق بولعان. «قىزىق ەكەن، مۇنىڭ نومەرىن قايدان العان، بۇرىن كازينونىڭ كليەنتى بولعانىن دا بىلەتىندەي».
— ونلاين پوكەر ويناعىڭىز كەلمەي مە؟ مەنىڭشە، ءتيىمدى ويىن. ءبارى اشىق جۇرەدى.
— جوق، مەنى مازالاماڭىز!
— جىگىتىم، بۇل وتە ءتيىمدى، ويلانىپ كورسەڭشى. ءتىپتى كازينوعا بارۋدىڭ قاجەتى جوق، تەلەفون، سكايپ، كونتاكت ارقىلى بايلانىسامىز، بازا ارقىلى حابارلاسىپ، ويىنعا تىركەپ قانا قويماي، ويناۋعا ۇيرەتەم. بىزدەن ويناپ، جوعارى ستاۆكا جيناپ، كولىك مىنگەن، ءتىپتى بيزنەس اشقان جىگىتتەر بار، راس ايتام، — دەدى بەيتانىس جىگىت سەندىرە سويلەپ.
— پاتەر دە الۋعا بولادى دەپ جارنامالاي بەرسەڭىزشى، حا-حا-حا!
— جىگىتىم، سەنبەي تۇرمىسىڭ، وندا ءوزىڭ ءبىل.
— ال، رۋلەتكا شە؟
— رۋلەتكا قىزىقتىرا ما؟ دۇرىس، جىگىتىم. مەن دە رۋلەتكانى جاقسى كورەم، بۇل ەندى قالاي دەسەم ەكەن... بۇل حالىقتىڭ جيعان-تەرگەن اقشاسىن يەمدەنىپ كەتەتىن جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنا قاراعاندا ەڭ ءادىل جول دەۋگە بولادى. بەيتانىس جىگىت ءوز تەڭەۋىنە ءوزى ءماز بولدى.
— ءبىراق، ەسىڭدە بولسىن، بۇل جەردە ىقتيمالدىق تەورياسى جۇرەدى.
— مەن حابارلاسام. ءوزىم... اسىلبەك تەلەفوندى جاپقان سوڭ ءوزىنىڭ بەيتانىس سويلەمپاز جىگىتكە «جوق» دەي الماعانىنا جىنى كەلدى. نەگە «جوق» دەپ قايىرىپ تاستامادى. «جوق، ەندى مەنى ويىنعا شاقىرماي اق قويىڭىز دەپ نەگە ايتپادى»؟
***
سوڭعى كەزدەرى شەشەسىنىڭ ءاجىمى تەرەڭدەي تۇسكەنىن دە، بىرەسە «ايالانى ساعىندىم» دەپ مۇڭايىپ، بىرەسە «اۋىردىم» دەپ قاباعى اشىلمايتىنىن بايقاپ ءجۇر. تابيعاتىنان تۇيىق، مىنەزى اۋىرلاۋ اداممەن سويلەسۋدىڭ ءوزى وڭاي ەمەس. وزىنەن ءوزى سولىپ، جاعى سۋالىپ، ساماي شاشى تۇگەل اعارىپ كەتكەن شەشەسىنىڭ ديۆاندا جانسىز مۇسىندەي بولىپ ساعاتتاپ وتىراتىنىن، بوس تەرەزەگە ماعىناسىز كوز سالاتىنىن بىرنەشە رەت بايقاسا دا، قاسىنا جاقىنداي المايدى. اكەسى دە وز-وزىنە تىعىلىپ، تاس ۇنسىزدىكتىڭ قۇرساۋىندا قالعانداي. كوبىنە ۇلىن كەكەتىپ-مۇقاتىپ، شادىر مىنەز كورسەتەتىن بولدى. بۇل ۇيدەگى اۋا دا جۇتقان سايىن ادامدى ۋلايتىنداي. اسىلبەك ءۇشىن كۇندەردىڭ كۇندەردەن ايىرماسى جوقتاي، كەيدە ءبارىن تاستاپ ءوزى قالاعان جاققا بەزىپ كەتە بارعىسى كەلەتىنى بار. اسىلبەك جۇمىستان ورالعاندا شەشەسى باسىن ورامالمەن ءتاس-تۇيىن بايلاپ الىپ، ءبىر بولمەلى ءۇيدىڭ بۇرىشىنداعى ديۆاندا جاتىر ەكەن.
— دارىگەر شاقىرتسام قايتەدى، مام؟
— جاڭا داۆلەنيەنىڭ ءدارىسىن ءىشتىم، كىشكەنە جاقساردىم، — دەدى شەشەسى.
— اكەڭ شارۋام بىتسە ەكى كۇندە ورالام دەگەن، ۋف...
— يا، سويلەستىم، شارۋاسى بىتەدى، ءبىر كىسىمەن كەزدەسۋى كەرەك.
— ۋف، تاماعىڭدى ازىرلەپ ىشسەڭشى...
— يا، مام، مەن اس ۇيدە بولام، بىردەڭە كەرەك بولسا دىبىستايسىڭ عوي، — دەدى اس ۇيگە بەتتەپ.
كارى ايەل قان قىسىمىنىڭ ءدارىسىن تاعى ءىشتى. ۇلى كەلەسى بولمەدەن سول كۇيى شىقپادى. قانشا وكپەلەسە دە پەرزەنتى عوي، كەيدە جانى اشيدى، بىرەسە ۇلىنىڭ بارىنەن ايرىلىپ، ءوزىن-وزى ورعا جىققان مۇساپىرلىگىنە، بەرەكەسىز تىرلىگىنە جىنى كەلەدى. ءبىراق، قايتەدى، ادام بەيشارا ءوز قولىن ءوزى كەسە الماي وسىلاي پۇشايماننىڭ كۇيىن كەشەدى ەكەن. ەكى قولىمەن سامايىن سىعىمداي ۇستادى، سولقىلداعان شەكە تامىرىن قولىمەن باسىپ ەزگىلەپ تاستاعىسى كەلگەندەي... ءبىر كەزدە قۇلاعى شىڭىلداپ كەتتى دە، دۇنيە وزىنەن-وزى شىر كوبەلەك اينالىپ جۇرە بەرگەندەي بولدى. ودان ارعىسى ەسىندە جوق.
ايەل كوزىن اشقاندا وتى قايتقان جاناردا سالقىندىقتىڭ دا، ۇلىنا دەگەن رەنىشتىڭ دە ءىزى جوق ەدى. ماڭدايىنىڭ قىرتىستارى جازىلىپ، كوزدەرىن كەڭىرەك اشىپ، الدەنەگە تاڭىرقاعانداي شاعىن بولمەنى شولىپ ءوتتى. الدەنەنى ەسىنە تۇسىرگىسى كەلگەندەي. اياقتارى بۇگىلىپ، قايتا سوزىلدى. ءبىر ساتتە بويىن بيلەگەن ۇرەيدەن بە، بولماسا ويىنا جايسىز بىردەڭە ءتۇستى مە، ءوڭى بۇزىلىپ قولدارىن سەرمەلەي باستادى... بىرەۋدى شاقىرىپ جاتىر ما، بولماسا وزىنەن بىردەڭەنى قۋالاپ جاتىر ما؟ ءبىر ۋاقىتتا ساناسى بۇرىنعى سەرگەك قالپىن قايتا تاۋىپ، ەپتەپ ەسى كىرگەندەي بولدى، ءبىراق اۋىر دەمالىپ جاتتى. ول بىردەڭە ايتقىسى كەلگەندەي.
— اسىلبەك...
— اۋ... تاعى سول ويىن با؟ سورلى بولعان بالام اي... دەدى ءۇزىپ-ۇزىپ. ميىڭ اينالىپ قالدى عوي ابدەن. نە سەمياڭ جوق، نە ءۇيىڭ جوق، نە جۇمىسىڭ جوق، كەتتىڭ عوي قۇردىمعا... ۋفف...
— اسىل-بە-ەك...
ناۋقاس ورنىنان كوتەرىلگىسى كەلگەن، ءبىراق وعان تىم ءالسىز ەدى. ەرىندەرى دىرىلدەپ، ماڭدايىنان سۋىق تەر شىعىپ، الدەبىر مۇڭ مەن تۇڭىلىسكە تولى جانارىن توبەگە قاداپ جاتتى. بۇل كەزدە ونىڭ بەتىندە شارشاڭقىلىق پەن جايباراقاتتىق بار ەدى. ايەلدىڭ قارلىعىڭقى تىنىس الىسى جيىلەپ، كەۋدەسىن جوعارى كوتەرە ءتۇستى دە تىنىپ قالدى.
كەلەسى بولمەدە وتىرعان اسىلبەك وسى وتىرىسىندا مونيتوردىڭ ىشىنە ەنىپ كەتەردەي ەدى. بۇل كەزدە ءتۇن اۋىپ كەتكەن بولاتىن، بەلى تالسا دا ورنىنان تۇرمادى. تاڭعا جاقىن شەشەسىنىڭ ىڭقىلداعانىن دا، «اسىلبەك، اسىلبەك» دەپ ءالسىز دىبىستاعانىن دا ەستىمەدى. اففيلەيتپىن دەگەن جىگىتتىڭ ايتقانى قيسىندى ما دەپ ويلادى، ون-لاين پوكەر دەگەن كازينودان دا قىزىعىراق سەكىلدى، ويىن ءتارتىبىن مەڭگەرىپ الۋ اسىلبەكككە تۇك قيىن بولعان جوق. تىرس-تىرس، تىرس-تىرس. بولمەدەن تەك كلاۆياتۋرانىڭ دىبىسى عانا ەستىلەدى. ساۋساقتار ەرسىلى قارسىلى ويناپ، قاباقتار بىرەسە ءتۇيىلىپ، بىرەسە جازىلىپ... تاماعى قۇرعاپ كەتكەندەي بولدى، «شىركىن، سالقىن شاراپ بولسا عوي» دەپ تىلەدى ءبىر ءسات. كازينودا ادەمى قىزدار سالقىن شاراپ اكەلەتىن. وسىنى ويلاۋى مۇڭ ەكەن، وسى ساتتە جيەگى يرەك-يرەك ادەمى ءاپپاق ىدىسقا سالىنعان سارىمساق سوۋسى قۇيىلعان ۇلۋ ەتىنىڭ ءدامىن اڭسادى. مونيتورعا ۇڭىلگەن ەكى كوزدە قۇمارلىققا بيلەتكەن ەسىرىك كوزقاراس قانا بار ەدى.
You Might Also Like
-
كۇن توبەدەن ۇزاماي، ىستىعى شەكەنى شاعىپ تۇرعان شاڭقاي ءتۇس، ارى-بەرى جۇرگەن سوڭ جاتاعان كولىكتىڭ ءىشى، تەك اق بۋى عانا جەتپەيدى دەمەسەڭ، قىز-قىز قايناعان مونشاعا اينالىپ شىعا كەلدى. سوڭعى كەزدەرى جان...
-
جاڭا جىلدىق مەرەكەنىڭ ابىر-سابىرى باسىلىپ، انا جەر، مىنا جەردەن تۇتانعان وت شاشۋ دا تاۋسىلىپ، سۋ جۇرەتىن تۇربالار دا، تەرەزەلەردى ەستىلەر-ەستىلمەس قىپ ۇرعان جەل دە، پاتەرلەردەگى اۋا ايداعىشتاردىڭ گ...
