سەرگەلدەڭ ويى
«قوجانىڭ كوڭىلى قۇرتتى سۇيەر، كوجەسىنىڭ قاتىعى جوق» دەگەن ءبىر ماتەل جۇرت اراسىنا كەڭ تاراپ كەتكەن. وسىنداي ءبىر جاعداي جاقىندا مەمىڭ جولداسىم ءبىلالدىڭ دە باسىنان كەشتى.
كەش تايانعاندا-اق ءبىلالدىڭ ويى ونعا، ساناسى سانعا ءبولىنىپ، كوڭىلى شارتاراپتى شارلايدى. ونداعى ويى وقۋ ەمەس، قىزمەت ەمەس، ءتىپتى كوپ ادامنىڭ باسىندا كەزدەسە بەرەتىن قيىندىق—ءۇي دە ەمەس، ۇيلەنۋ ماسەلەسى.
ۇيلەنۋ! ۇيلەنۋ دەگەن ۇيلەنىپ، بالا-شاعالى بولىپ العان ادامدارعا وپ-وڭاي، ولارشا قاراساڭ نەسى بار، قۇدايعا شۇكىر، قىزدان كوپ كىم بار. شەتىنەن بىرەۋىنە تانىس تا، ۇيلەنە قوي. ال ءبىلالدىڭ ويىنا بۇل تۇسكەندە تالاي تاڭداردى كوزگە تىرەۋىش قويىپ قارسى الادى. سەنبى كۇنگى كەشتەر، جەكسەنبى كۇندەرى وسىنى ويلاۋعا كەتەدى.
نە جاسىراتىنى بار، العاش قىز دەگەن شىركىننىڭ ورايى كەلە بەرەتىن ەدى. مەيلىڭ بيگە بار، مەيلىڭ تەاترعا بار، مەيلىڭ پارككە بار تانىسۋ كيىن بولمايتىن سونان سوڭعى ءبىر كەزەڭدەردە تانىسقانداردىڭ كەمشىلىگى سورايىپ كورىنىپ تۇراتىن ءبىر پالە پايدا بولدى. ءبىرىنىڭ بەتى جالپاق ءبىرىنىڭ بويى تالپاق، ەندى بىرەۋى قورتيعان الاسا، تاعى بىرەۋى سورايعان ۇزىن، سونىمەن قيسىق اياق ەكەن، قامىت اياق ەكەن دەپ ءجۇرىپ بۇل ەكى-ۇش جىل دا ءوتىپ كەتتى.
بۇدان كەيىنگى ءبىر كەزەڭدە بەتتىڭ قىزىلى، بويدىڭ ۇزىنى، شاشتىڭ ءسۇمبىلى، كوزدىڭ شۇڭعىلى ءسوز بولمايتىن بولدى. اقىلدىسى مەن ابزالىن ىزدەۋمەن، ءبىرى ۇشقالاق، ءارى ۇرىسقاق ەكەن دەپ ءجۇردى. مىسالى كۇلاي ءوزىن قوعامدىق ورىنداردا ۇستاي المايدى ەكەن، كۇلتاي تىم تىمىرسىق ەكەن، ال كۇلپان داراقىلاۋ، كۇلەگەش ەكەن دەپ قىزداردى توعىز ساققا جۇگىرتتى.
سونىمەن كوك ەتىكتى ءبىلالدى جاقتىرماي، كون ەتىكتىنى ءبىلال جاقتىرماي جۇرگەندە جاس شىركىن وتىزدان اسىپ تا كەتىپتى. وتىزدان اسقان جاستىڭ دا وزىندىك ەرەكشەلىگى بار. بۇرىنعىداي تىنىمسىز جۇرە المايسىڭ. جۇرەيىن دەسەڭ دە جالعىز كوشەگە سىيمايسىڭ. ال بىرەۋمەن بىرگە ءجۇرۋ دە قيىن. ويتكەنى سەنىڭ جاسىڭداعى بويداق تابىلمايدى. ال بوزبالامەن جۇرسەڭ ۇياتقا قالدىراتىن جايى تاعى بار. نە ىستەۋ كەرەك؟
ءبىر كۇنى كەشكە ءبىلال قىزمەتتەن كەلگەن سوڭ، ازىراق جاتىپ دەم الىپ ۇزىنسونارلى ساياحاتىنا تاعى شىقپاق بولدى. وسى جەردە وعان ءبىر وي ساپ ەتە قالدى.
قانداي ايەل الۋ كەرەك. ماماندىعى قانداي؟ ماماندىعى ءمۇعالىم بولسا شە؟ ءمۇعالىم بولعاندا ماماندىعى ادەبيەتشى بولسا، وندا وعان قالادا ورىن تابىلا قويا ما؟ اناۋ كۇلايىمنىڭ، سۇلۋشاشتىڭ جۇرگەنىن قايتەسىڭ. جوق، جوق ءمۇعالىمنىڭ كەرەگى جوق، ەرتەدەن كەشكە دەيىن ءمۇعالىمنىڭ جۇيكەسىن تاۋىسادى، ول نە جارىق كورسەتەر دەيسىڭ. قالاعا ونى ورنالاستىرۋ دا قيىن عوي. ودان دا ينجەنەر-مەتاللۋرگ بولعانى جاقسى ەمەس پە؟ ويباي-اۋ مۇنىڭ دا ماشاقاتى از ەمەس ەكەن عوي. ەرتە كەتىپ، كەش كەلەتىن بولادى. سوندا ول ماعان شاي قايناتىپ بەرە مە، الدە جۇمىسىن ىستەي مە. زاۆودتا ىستەگەن ءبىر جاعىنان قارا كۇيەلەش بولماي تۇرمايدى. ونى جۇمىستان قايتقاندا قارسى الۋىم كەرەك. سوندا كۇيەلەش-كۇيەلەش قىلىپ قالاي جۇرەم. مەيلى كىزمەتكە تەز ورنالاسۋى ءۇشىن ينجەنەر بولسا بولسىن.
ويباي اۋ، وسى مەن تابيعي جاعدايدى قالاي ۇمىتىپ كەتكەنمىن. باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزدامايتىن جان بولۋشى ما ەدى. مەن دە اۋىرمايمىن با. يا، مۇنداي جاعدايدا مەنىڭ جۇبايىم دارىگەر بولعانى جاقسى. سىزداعان سىرقاتىڭدى باسى-اياعىڭا قاراپ جۇمساق قولىمەن بەتىڭنەن ءبىر سيپاعاننىڭ وزىنە نە جەتسىن. ءبىراق ول اقشانى از الادى-اۋ. ە، تاپتىم، تاپتىم، وندا مەن ءبىر عىلىم كانديداتىنا ۇيلەنۋىم كەرەك. اقشاسى دا جەتەرلىك بولادى، قوعامدىق ورىنداردا ءوزىن دە ۇستاي بىلەدى.
تۇرا تۇر ءبىلال، شاتاسپا، عىلىم كانديداتىنا ۇيلەنەم دەپ ءبىر كەمپىرگە كەز كەلىپ، تاڭداعان تازعا جولىعادى دەگەندەي ەلگە كۇلكى، جۇرتقا ماسقارا بولىپ جۇرەرسىڭ.
ياپىراي، كەمپىpگe ۇيلەنىپ قالا جازدادىم-اۋ. قۇدايدىڭ ءبىر ساقتاعانىن قاراشى! ەڭ بولماسا باسقا جاعى تەگىس كەلمەگەنىمەن ۇيالماي ەرتىپ جۇرەتىندەي بولعانى جاقسى ەدى. ءارى اقشاسى بولسا، ءوزى سۇلۋ بولسا، قىزمەتى دە ايتقاندا جۇرتتى تاڭداندىرىپ تاستاسا. سەن ءوزىن، ينجەنەرسىڭ، ال كەلىنشەگىڭ كىم دەگەندە، اكادەميك بولماسا دا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىق ادام بولسا دەپ ويلاپ جاتىپ، ءبىلال مەڭىرەۋ ۇيقىعا كەتكەنىن سەزبەي دە قالدى.
ول اقىرى ىزدەگەنىن تاپتى. ءوزى قالاعانداي اي دەسە اۋزى، كۇن دەسە كوزى بار ءبىر سۇلۋدى قۇشىپ تۇرعاندا قار جاۋىپ كەتىپ، قاردان قۇشاعىنداعى جارىن قورعاپ شىرەنە بەرىپ ويانىپ كەتتى. بايقاسا قۇشاقتاپ جاتقانى ۇستىنەن ىسىرىلىپ تۇسكەن جامىلعان كورپەسى ەكەن دە، ارقاسى سۋىق قابىرعاعا ءتيىپ جاتىر ەكەن. ساعات سەگىز بولىپ، كىزمەتكە باراتىن ۋاقىت تايانىپتى.
قاپ، شىركىن-اي! جاس وتىز بەسكە كەلدى، باسقاسىن بىلاي قويعاندا ەسەك دامەمەن وتكەن قايران بەس جىل!
1960
You Might Also Like
-
— قۇدايدى كورگەنىڭىز بار ما؟ مەن قۇدايدى كوردىم،— دەدى اۆتوبۋستا ماعان تاياۋ وتىرعان قارا توندى كىسى ارعى جاعىنداعى قارت ادامعا قاراپ.
-
جارتاس قالاسىندا ەن كيىن نارسە نە دەسەڭىز جۇرتتىڭ بارلىعى ويلانباستان «مونشا» دەپ جامىراپ جاۋاپ بەرەدى. ۇيىندە شۇمەكتەن ىستىق سۋ ساۋلاپ تۇرعاندار مۇنىن جايىپ قايدان ءبىلسىن. ال جارتاستىق...
