شىنشىلدىق – ادامدىقتىڭ بەلگىسى
تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: شىنشىلدىق – ادامدىقتىڭ بەلگىسى
ماقساتى: شىندىق ۇعىمىنىڭ ادامگەرشىلىك قۇندىلىعى رەتىندەگى ماڭىزدىلىعىن اشۋ.
مىندەتتەرى: شىندىقپەن وتىرىكتى اجىراتا ءبىلۋ جايىندا ويلارىمەن ءبولىسۋ، مەيىرىمدىلىك ادامي قاسيەتىمەن ءوزارا ادال قارىم - قاتىناس جاساۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ - شىنشىل، ادال بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، سانالاۋ.
كورنەكىلىك: وقۋلىق، كورىنىس، كلاستەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. ءار كۇنىمىزدى جاقسى سوزدەردەن باستايىق.
قايىرلى كۇن قۇرمەتتى وقۋشىلار! قوش كەلىپسىزدەر، ۇستازدار!
بۇگىن، بالالار، ءبىز سەندەرمەن «شىنشىلدىق ادامدىقتىڭ بەلگىسى» اتتى تاقىرىپ جايلى وي بولىسەمىز.
ساحنالاۋ «تۇلكى مەن ەشكى» (ەرتەگى)
وقۋشىلار وسى ەرتەگى جايلى كورىنىس كورسەتەدى.
- تۇلكىگە قانداي مىنەزدەمەلەر بەرەر ەدىڭدەر؟
- ال ەشكىگە شە؟
- بالالار، سەندەر قالاي ويلايسىڭدار تۇلكى شىن ايتتى ما؟
- تۇلكىنىڭ ارەكەتى دۇرىس پا؟
- بالالار، سەندەر كەيبىر ساتتەردە وتىرىك ايتقان كەزدەرىڭ بولدى ما؟
- وتىرىك ادامعا قانداي زيان اكەلەدى؟
- ال شىندىق نە ءۇشىن كەرەك دەپ ويلايسىڭدار؟
- شىنشىل بالا قانداي بولادى.
تىنىشتىق ءساتى:
- بالالار دەنەمىزدە ءتۇزۋ ۇستاپ، باستارىڭدى جوعارى كوتەرىپ، ىڭعايلانىپ وتىرىڭدار، كوزدەرىڭدى جۇمساڭدار دا بولادى. اۋانى تەرەڭ جۇتىپ، ەركىن تىنىس الىڭدار. ەندى كوزىمىزدى اشايىق.
- تاقتاداعى سويلەمدى وقىتۋ. وتىرىك ورگە باسپايدى. بۇل بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ دايەكسوزى، حالىق دانالىعى.
- بالالار، ادام وتىرىك ايتقاندا وتىرىگىن بىرەۋ ءبىلىپ قويا ما دەپ قينالادى. شىندىق اشىلىپ قالا ما دەپ سەزىكتەنەدى: راسىندا، وتىرىك ۇزاققا بارمايدى، شىندىق قاشاندا جەڭىپ شىعادى، ول وتىرىك ايتقان ادام ۇياتقا قالادى. وتىرىك ايتىپ ۇياتقا قالعانشا شىندىقتى ايتىپ قاتەلىگىمىزدى مويىنداعان دۇرىس. مۇنداي ارەكەت جاساۋ – ادامدىقتىڭ بەلگىسى بولىپ تابىلادى. مىنە، سوندىقتان دا دانا حالىق «وتىرىك ورگە باسپايدى» دەپ وسيەت قالدىرعان. سوندىقتان ءبىز شىنشىل بولىپ، وتىرىك ايتپاۋىمىز كەرەك. شىنشىل بولۋ كەز كەلگەن ادامنىڭ ءوز قولىندا. ول ءبىزدىڭ ىشكى جان دۇنيەمىزدەن باستاۋ الادى. ادامنىڭ كوڭىلى تازا، پەيىلى كەڭ، ادال، شىنشىل بولعاندا عانا ادىلدىككە قول جەتكىزەدى. ەلگە سىيلى بولادى. ال وتىرىك ايتقان ادامعا كوپشىلىك جاقىنداعىسى كەلمەيدى. ول ءوزىنىڭ سىيىن جوعالتادى.
كلاستەر قۇراستىرۋ:
- بالالاردىڭ الدىنا سوزدەر جازىلعان قاعازدار تاراتۋ. باقىت، قۋانىش، رەنجىتەدى، ۇيات، سەنىمدىلىك، سەنىمسىزدىك، جاماندىق، جاقسىلىق. وسى سوزدەردىڭ ورنىن انىقتاپ، ورنالاستىرۋ. شىندىق نەگە جەتكىزەدى؟ وتىرىك نەگە جەتكىزەدى؟
قورىتىندىلاۋ:
- بالالار، وتىرىكتىڭ ادامعا پايداسى بار ما ەكەن؟ ( وتىرىكتىڭ ادامعا پايداسى جوق ) ول ساعان ۋاقىتشا عانا پايدا اكەلەدى دە، ءومىر بويى وتىرىكشى دەگەن اتقا يە بولادى ەكەنسىڭ. وتىرىك ايتىپ ءومىر بويى جامان ادام بولعانشا، شىندىقتى ايتىپ ادال ادام بولعان دۇرىس. شىندىق ساعان ومىرلىك قۋانىش سىيلايدى.
جۇرەكتەن جۇرەككە:
تاقتادا كۇن تارىزدەس دوڭگەلەك قاعاز، ورتاسىندا « مەن قانداي بالامىن؟» دەپ جازىلعان.(جاقسى سوزدەر جازۋ)
- بالالار، ءبارىمىز بىرىگىپ جاقسى سوزدەرگە تولىپ جارقىراعان، شۋاعى مەيىرىممەن توگىلىپ تۇرعان «كۇندى» قۇراستىردىق. كۇن شۋاقتارى بىزگە جىلۋلىق سىيلاپ تۇر. ءبىز دە سول كۇن سياقتى دوستارىمىزعا جانە وزىمىزگە تەك قانا جاقسىلىق سىيلاي وتىرىپ، شىندىق جايلى ولەڭ شۋماعىن جۇرەكتەن – جۇرەككە جەتكىزەيىك.
- قانەكي، قولدارىمىزدى كوتەرەيىك ءبىر – بىرىمىزگە الاقانىمىزدى جاقىنداتايىق، شىندىق جالىنىن سەزىنەيىك.
ءار نارسەنىڭ بايلامىن،
شىندىقپەنەن شەشەيىك.
داق تۇسىرمەي جۇرەككە،
ءتاتتى عۇمىر كەشەيىك.
- ال، بالالار، ساباعىمىزدى جاقسى سوزدەرمەن باستاساق. ەندى جاقسى تىلەكپەن ساباعىمىزدى اياقتايىق.
- كەلگەندەرىڭىزگە راحمەت!
- ساۋ بولىڭىزدار!
شىنشىلدىق – ادامدىقتىڭ بەلگىسى. جۇكتەۋ
ماقساتى: شىندىق ۇعىمىنىڭ ادامگەرشىلىك قۇندىلىعى رەتىندەگى ماڭىزدىلىعىن اشۋ.
مىندەتتەرى: شىندىقپەن وتىرىكتى اجىراتا ءبىلۋ جايىندا ويلارىمەن ءبولىسۋ، مەيىرىمدىلىك ادامي قاسيەتىمەن ءوزارا ادال قارىم - قاتىناس جاساۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ - شىنشىل، ادال بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، سانالاۋ.
كورنەكىلىك: وقۋلىق، كورىنىس، كلاستەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. ءار كۇنىمىزدى جاقسى سوزدەردەن باستايىق.
قايىرلى كۇن قۇرمەتتى وقۋشىلار! قوش كەلىپسىزدەر، ۇستازدار!
بۇگىن، بالالار، ءبىز سەندەرمەن «شىنشىلدىق ادامدىقتىڭ بەلگىسى» اتتى تاقىرىپ جايلى وي بولىسەمىز.
ساحنالاۋ «تۇلكى مەن ەشكى» (ەرتەگى)
وقۋشىلار وسى ەرتەگى جايلى كورىنىس كورسەتەدى.
- تۇلكىگە قانداي مىنەزدەمەلەر بەرەر ەدىڭدەر؟
- ال ەشكىگە شە؟
- بالالار، سەندەر قالاي ويلايسىڭدار تۇلكى شىن ايتتى ما؟
- تۇلكىنىڭ ارەكەتى دۇرىس پا؟
- بالالار، سەندەر كەيبىر ساتتەردە وتىرىك ايتقان كەزدەرىڭ بولدى ما؟
- وتىرىك ادامعا قانداي زيان اكەلەدى؟
- ال شىندىق نە ءۇشىن كەرەك دەپ ويلايسىڭدار؟
- شىنشىل بالا قانداي بولادى.
تىنىشتىق ءساتى:
- بالالار دەنەمىزدە ءتۇزۋ ۇستاپ، باستارىڭدى جوعارى كوتەرىپ، ىڭعايلانىپ وتىرىڭدار، كوزدەرىڭدى جۇمساڭدار دا بولادى. اۋانى تەرەڭ جۇتىپ، ەركىن تىنىس الىڭدار. ەندى كوزىمىزدى اشايىق.
- تاقتاداعى سويلەمدى وقىتۋ. وتىرىك ورگە باسپايدى. بۇل بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ دايەكسوزى، حالىق دانالىعى.
- بالالار، ادام وتىرىك ايتقاندا وتىرىگىن بىرەۋ ءبىلىپ قويا ما دەپ قينالادى. شىندىق اشىلىپ قالا ما دەپ سەزىكتەنەدى: راسىندا، وتىرىك ۇزاققا بارمايدى، شىندىق قاشاندا جەڭىپ شىعادى، ول وتىرىك ايتقان ادام ۇياتقا قالادى. وتىرىك ايتىپ ۇياتقا قالعانشا شىندىقتى ايتىپ قاتەلىگىمىزدى مويىنداعان دۇرىس. مۇنداي ارەكەت جاساۋ – ادامدىقتىڭ بەلگىسى بولىپ تابىلادى. مىنە، سوندىقتان دا دانا حالىق «وتىرىك ورگە باسپايدى» دەپ وسيەت قالدىرعان. سوندىقتان ءبىز شىنشىل بولىپ، وتىرىك ايتپاۋىمىز كەرەك. شىنشىل بولۋ كەز كەلگەن ادامنىڭ ءوز قولىندا. ول ءبىزدىڭ ىشكى جان دۇنيەمىزدەن باستاۋ الادى. ادامنىڭ كوڭىلى تازا، پەيىلى كەڭ، ادال، شىنشىل بولعاندا عانا ادىلدىككە قول جەتكىزەدى. ەلگە سىيلى بولادى. ال وتىرىك ايتقان ادامعا كوپشىلىك جاقىنداعىسى كەلمەيدى. ول ءوزىنىڭ سىيىن جوعالتادى.
كلاستەر قۇراستىرۋ:
- بالالاردىڭ الدىنا سوزدەر جازىلعان قاعازدار تاراتۋ. باقىت، قۋانىش، رەنجىتەدى، ۇيات، سەنىمدىلىك، سەنىمسىزدىك، جاماندىق، جاقسىلىق. وسى سوزدەردىڭ ورنىن انىقتاپ، ورنالاستىرۋ. شىندىق نەگە جەتكىزەدى؟ وتىرىك نەگە جەتكىزەدى؟
قورىتىندىلاۋ:
- بالالار، وتىرىكتىڭ ادامعا پايداسى بار ما ەكەن؟ ( وتىرىكتىڭ ادامعا پايداسى جوق ) ول ساعان ۋاقىتشا عانا پايدا اكەلەدى دە، ءومىر بويى وتىرىكشى دەگەن اتقا يە بولادى ەكەنسىڭ. وتىرىك ايتىپ ءومىر بويى جامان ادام بولعانشا، شىندىقتى ايتىپ ادال ادام بولعان دۇرىس. شىندىق ساعان ومىرلىك قۋانىش سىيلايدى.
جۇرەكتەن جۇرەككە:
تاقتادا كۇن تارىزدەس دوڭگەلەك قاعاز، ورتاسىندا « مەن قانداي بالامىن؟» دەپ جازىلعان.(جاقسى سوزدەر جازۋ)
- بالالار، ءبارىمىز بىرىگىپ جاقسى سوزدەرگە تولىپ جارقىراعان، شۋاعى مەيىرىممەن توگىلىپ تۇرعان «كۇندى» قۇراستىردىق. كۇن شۋاقتارى بىزگە جىلۋلىق سىيلاپ تۇر. ءبىز دە سول كۇن سياقتى دوستارىمىزعا جانە وزىمىزگە تەك قانا جاقسىلىق سىيلاي وتىرىپ، شىندىق جايلى ولەڭ شۋماعىن جۇرەكتەن – جۇرەككە جەتكىزەيىك.
- قانەكي، قولدارىمىزدى كوتەرەيىك ءبىر – بىرىمىزگە الاقانىمىزدى جاقىنداتايىق، شىندىق جالىنىن سەزىنەيىك.
ءار نارسەنىڭ بايلامىن،
شىندىقپەنەن شەشەيىك.
داق تۇسىرمەي جۇرەككە،
ءتاتتى عۇمىر كەشەيىك.
- ال، بالالار، ساباعىمىزدى جاقسى سوزدەرمەن باستاساق. ەندى جاقسى تىلەكپەن ساباعىمىزدى اياقتايىق.
- كەلگەندەرىڭىزگە راحمەت!
- ساۋ بولىڭىزدار!
شىنشىلدىق – ادامدىقتىڭ بەلگىسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
