شۇبار ءتىل، سەنىڭ كۇيىگىڭ....
«ءتىل - دوستىقتىڭ كەپىلى» ءتىل ايلىعى
«شۇبار ءتىل، سەنىڭ كۇيىگىڭ...» تاقىرىبىندا وتكەن پىكىرسايىسقا قاتىناسۋشى 10 - 11 سىنىپ وقۋشىلارى ۇستازدارىمەن بىرگە.
تاقىرىبى: «شۇبار ءتىل، سەنىڭ كۇيىگىڭ...»
ماقساتى:
1. شەشەندىك ونەر، ءوز ويىن ناقتى، انىق جەتكىزە بىلۋگە جەتۋ.
2. مادەنيەتتى سويلەي بىلۋگە، تىڭداي بىلۋگە جەتۋ
3. وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق، ىزدەنىمپازدىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ جانە شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ.
ءوتىلۋ ءادىسى: وكىلەتتى ءبىلىم بەرۋ ءادىسى
ءوتىلۋ ءتۇرى: وي – پىكىر – ۇسىنىس
قاتىناسۋشىلار: 10 - 11 سىنىپ وقۋشىلارى
جوسپار
1. كىرىسپە ءسوز
2. ءى ءبولىم وي قوزعاۋ «دەگەن ەكەن...»
ءىى ءبولىم پىكىر «ۇيرەنەتىن ءۇردىس»
ءىىى ءبولىم ۇسىنىس «ءتيىمدى جول»
3. انا ءتىلىنىڭ اماناتى
4. كورەرمەندەر ۇسىنىسى
5. ۇندەۋ قابىلداۋ
6. قورىتىندىلاۋ
كىرىسپە ءسوز.
اعىلشىن ءتىلى ءمۇعالىمى ا. ك. مۋكىشيەۆا
قوش كەلدىڭىزدەر! قۇرمەتتى ۇستازدار! وقۋشىلار!
1991 جىلى ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الىسىمەن قازاق تىلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن العان بولاتىن.
2001 جىلى تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2001 - 2011 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ۇسىنىلىپ، ەلىمىزدە وسى باعدارلاما بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلدى.
بيىلعى جىلى ۇكىمەت 2011 - 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ جوباسىن ۇسىنىپ وتىر. قازىرگى ۋاقىتتا رەسپۋبليكامىزدىڭ بارلىق اقپارات بەتتەرىندە، ءار ءتۇرلى قوعامدىق ۇيىمدار مەن ءبىلىم بەرۋ وردالارىندا وسى جوباعا بايلانىستى تالداۋلار، ءتىل ايلىقتارى، ءتىل اپتالىقتارى وتكىزىلىپ جاتىر. وسىعان وراي مەكتەبىمىزدەگى «تاعىلىم» تاربيە بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا «ۇلىلار ۇلاعاتى» باعىتىندا، وكىلەتتى ءبىلىم بەرۋ ادىسىندە، 10 - 11 سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا وي – پىكىر - ۇسىنىس وتىرىسىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
وكىلەتتى ءبىلىم بەرۋ ءادىسى ارنايى ەرەجە بويىنشا جۇرگىزىلەدى
1. سالەمدەسۋ، تانىسۋ
2. ءبىرىن - ءبىرى تىڭداۋ
3. سىن ايتىلمايدى
4. انىق، ناقتى دەرەكتەر ايتۋ
5. قىسقا، تۇسىنىكتى ايتۋ
6. ءسوزدى بولمەۋ
ءى ءبولىم «دەگەن ەكەن...» ايدارىمەن وي قوزعاۋدان باستالىپ، ءىى بولىمدە «ۇيرەنەتىن ءۇردىس» ايدارىمەن ءوز پىكىرىن ايتادى جانە ءىىى بولىمدە «ءتيىمدى جول» ايدارىمەن ءتىلدى ۇيرەنۋ جولدارىن ۇسىنادى. ينتەراكتيۆتى تاقتا بەتىندە «ۇلى ويشىلدار – ءتىل تۋرالى» تاقىرىبىندا بىرنەشە ۇلىلاردىڭ ءتىل تۋرالى ايتقان سوزدەرى بەرىلگەن. ءار وقۋشى وزىنە ۇناعانىن تاڭداپ الىپ، مانەرلەپ وقيدى جانە ءوز پىكىرىن ايتا وتىرىپ ۇسىنىس جاسايدى..
ۇلى ويشىلدار – ءتىل تۋرالى
… ەلدە بىرلىك بولۋى ءۇشىن – حالقى ءبىر تىلدە – مەملەكەتتىك تىلدە سويلەپ، جازۋى كەرەك. كوپ تىلدە سويلەيتىن، كوپ دىنگە سەنەتىن مەملەكەتتىڭ ىشىندەگى تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىققا تۇبىندە كەپىلدىك تە جوق. وعان كەشەگى حازاريا سياقتى وركەندەپ تۇرىپ، جەر بەتىنەن جوعالعان مەملەكەتتىڭ مىسالى جەتەدى…
ۇلىقبەك ەسداۋلەت
ادامنىڭ بۇزىلۋى ونىڭ ءتىلىنىڭ شۇبارلانۋىنان باستالادى.
ر. ەمەرسون
جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل، جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءبىل، ءبىراق ءوز ءتىلىڭنىڭ ءقادىر - قاسيەتىن جوعالتىپ، وگەيسىتپە.
كورىنەدى تىلدەن تۇيسىك ءبىلىم دە،
بىلە بىلسەك، جارىلقاۋشى – تىلىڭدە.
ءجۇسىپ بالاساعۇن.
قازاق ءتىلى – تۇركى ءتىلىنىڭ ىشىندەگى ەڭ باي ءتىل.
شوقان ءۋاليحانوۆ.
ءتىل ونەرى دەرتپەن تەڭ.
ءتىل جۇرەكتىڭ ايتقانىنا كونسە، جالعان شىقپايدى.
اباي.
ادامداردى الداۋعا ەمەس، وقىتۋعا كەلگەن كىسى ولاردىڭ ءوز تىلىندە سويلەۋى كەرەك.
ك. گەلۆەسيي.
ءتىل – ويلاۋ قۇرالى. تىلگە قالاي بولسا، سولاي قاراۋ دەگەن – قالاي بولسا، سولاي ويلاۋ دەگەن ءسوز.
ل. تولستوي.
فرانسۋز ءتىلى ەۆروپاعا قانداي اسەر ەتسە، قازاقتىڭ ءتىلى تۇركى مادەنيەتىنە ءدال سونداي اسەر ەتكەن.
قازاق ءتىلى – شىعىستىڭ فرانسۋز ءتىلى.
ۆ. رادلوۆ
قازاقتار ءسوز ونەرىنە جەتىك كەلەدى. بۇل – جۇرتتىڭ بارىنە: وقىعان ادامدارعا دا، ءالىپتى تاياق دەپ بىلمەيتىندەرگە دە، بايعا دا، جارلىعا دا ءتان قاسيەت.
ا. برەم.
ءتىل – ادامنىڭ ادامدىق بەلگىسىنىڭ زورى، جۇمسايتىن قارۋىنىڭ ءبىرى.
... ءتىلىمىز بۇزىلماي ساقتالۋىن تىلەسەك، وزگەلەرشە اۋەلى ءوز تىلىمىزبەن وقىتىپ، سونان سوڭ باسقاشا وقىتۋ ءتيىس.
احمەت بايتۇرسىن ۇلى.
بالا ءوز انا تىلىندە تاربيەلەنبەسە، ءوز حالقىنا قىزمەت ەتە المايدى.
انا ءتىلىن جاقسى مەڭگەرىپ الماي تۇرىپ، وزگە تىلدەردى ءتۇسىنۋ مۇمكىن ەمەس.
... ورىستىڭ ءبىلىمىن الۋعا، ونەرىن بىلۋگە، جاقسى جاعىن جاتتاۋعا ەلىكتەۋ – دۇرىس تا، كاپىرلىگىن، ماقتانشاقتىعىن، راقىمسىز، قىزىقشىل، قالتاشىل، انتشىل «سۋىق» شەنەۋنىكتىگىنە ەلىكتەۋ، اقسۇيەك بولۋعا، سالتانات تۇزەۋگە، تۇرمىسىن، ءجۇرىسىن، ءۇي - ءىشىن جات تۇرگە سالىپ، قازاقتان قاشىرتۋعا ەلىكتەۋ – ۇلكەن ءمىن، كەمشىلىك.
ۇلتىن شىن ءسۇيىپ، ايانباي قىزمەت قىلعان ازاماتى كوپ جۇرت – كۇشتى، ونەرلى، ءبىلىمدى جۇرت بولىپ، باسقالارعا ءوزىن ەلەتىپ وتىر. ۇلتى ءۇشىن قىزمەت قىلماي، باس قامىن ويلاپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ەلى ارتتا قالىپ وتىر. ۇلتشىل جۇرتتار، انە، گەرمانيا، جاپونيا، انگليا، تۇركيالار… ولاردىڭ بالاسى جاسىنان «ۇلتىم» دەپ وسەدى… بالاعا باستان ۇلت رۋحىن ءسىڭىرىپ، قازاق ومىرىنە جاقىنداتىپ تاربيەلەۋ كەرەك.
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ.
ۇلتتىڭ ۇلت بولۋى ءۇشىن ءبىرىنشى شارت – ءتىلى بولۋى. ۇلتتىڭ ءتىلى قۇري باستاۋى ۇلتتىڭ قۇري باستاعانىن كورسەتەدى.
ەرلىك، ەلدىك، بىرلىك، قايرات، ب ا ق، اردىڭ
جاۋىز تاعدىر جويدى ءبارىن – نە باردىڭ!
التىن كۇننەن باعاسىز ءبىر بەلگى بوپ
نۇرلى جۇلدىز – بابام ءتىلى، سەن قالدىڭ!
ماعجان جۇمابايەۆ.
ءتىلدى بۇزباي ۇستارتۋ، بايىتۋ – اقىنداردىڭ موينىنا ارتىلعان زور بورىش.
تىلگە كىرگەن جات سوزدەر – سول ءتىلدىڭ زاڭىمەن وزگەرىپ، تانىماستاي حالگە جەتۋى مۇمكىن. بۇيتپەسە جات سوزدەر بۇرالقى بولىپ، ءتىلدىڭ شىرقىن بۇزادى، تىلگە زيان كەلەدى.
انا ءتىلىن جاقسى ءبىلىپ تۇرىپ، بوتەنشە جاقسى سويلەسە – بۇل ءسۇيىنىش، انا ءتىلىن بىلمەي تۇرىپ، بوتەنشە سويلەسە – بۇل كۇيىنىش.
اراق، شىلىم، اۋرۋلار ادامنىڭ دەنەسىن بۇزسا، زورلىقپەن كىرگىزىلگەن جات سوزدەر ەلدىڭ ءتۇپ قازىعى بولعان ءتىلدى بۇزادى.
حالەل دوسمۇحامەدوۆ.
ءتىل – تەك ادامعا عانا ءتان، اسا قۇدىرەتتى قۇرال. سوندىقتان ءتىلدى قادىرلەۋدىڭ، ءاربىر ءسوزدىڭ ماعىناسىن، ءمانىن ۇعىپ، ونى ورىندى پايدالانا ءبىلۋدىڭ ءمانى زور.
… كونە ءسوزدىڭ بارىنە كۇماندى قاراۋعا بولمايدى. ءتىل – حالىقتىڭ پەرزەنتى، ول ادامزاتتىڭ تاريحىمەن تىعىز بايلانىستى. زاماننىڭ تالاپتارىنا سايكەس ءار ۋاقىتتا جاڭا سوزدەر پايدا بولادى، كەيبىر سوزدەر پايدالانۋدان شىعىپ قالىپ وتىرادى. سونىمەن قاتار ءوزىنىڭ باستاپقى ماعىناسىن وزگەرتىپ، جاڭا ماعىناعا يە بولاتىن سوزدەر دە كەزدەسەدى. بۇل – بارلىق ءتىل اتاۋلىعا ءتان قۇبىلىس.
مۇستافا شوقاي.
ءبىر ءتىلدى بىلگەن – ءبىر ادام، ەكى ءتىلدى بىلگەن – ەكى ادام.
انا ءتىلىڭدى ءبىل، ورىس ءتىلىن دە جانە باسقا تىلدەردى دە ءبىل، يگەر. كوپ ءتىلدى مەڭگەرۋ – مادەنيەتتىلىكتىڭ بەلگىسى، عىلىم بيىگىنە كوتەرىلۋدىڭ جولى، ازاماتتىق سانالىلىقتىڭ، ەستىلىكتىڭ، پاراساتتىلىقتىڭ بەلگىسى.
قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ.
مەكتەپ ديرەكتورى نازيگۇل ەشەنعازى قىزى ءماسالىموۆا
تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارى قانات جۋانىشيەۆ
«ءتىل – دوستىقتىڭ كەپىلى» ايلىعىندا وتكىزىلگەن ءىس - شارالارعا قاتىناسىپ، ءوز باعالارىن بەرىپ وتىردى.
11 سىنىپ وقۋشىسى نازاروۆ قۋانىش
… ەلدە بىرلىك بولۋى ءۇشىن – حالقى ءبىر تىلدە – مەملەكەتتىك تىلدە سويلەپ، جازۋى كەرەك. كوپ تىلدە سويلەيتىن، كوپ دىنگە سەنەتىن مەملەكەتتىڭ ىشىندەگى تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىققا تۇبىندە كەپىلدىك تە جوق. وعان كەشەگى حازاريا سياقتى وركەندەپ تۇرىپ، جەر بەتىنەن جوعالعان مەملەكەتتىڭ مىسالى جەتەدى…دەگەن اقىن ۇلىقبەك ەسداۋلەتتىڭ سوزىمەن وي قوزعادى.
قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتى – ءبىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىمىزدەگى تۇرعىزىلىپ جاتقان ىرگەتاس! سوندىقتان قازاق ءتىلى مادەنيەتىن ودان ءارى دامىتۋ جۇمىستارى ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىقتىڭ ەڭ ماڭىزدى باعىتى بولماق.
«شۇبار ءتىل، سەنىڭ كۇيىگىڭ...» تاقىرىبىندا وتكەن پىكىرسايىسقا قاتىناسۋشى 10 - 11 سىنىپ وقۋشىلارى ۇستازدارىمەن بىرگە.
تاقىرىبى: «شۇبار ءتىل، سەنىڭ كۇيىگىڭ...»
ماقساتى:
1. شەشەندىك ونەر، ءوز ويىن ناقتى، انىق جەتكىزە بىلۋگە جەتۋ.
2. مادەنيەتتى سويلەي بىلۋگە، تىڭداي بىلۋگە جەتۋ
3. وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق، ىزدەنىمپازدىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ جانە شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ.
ءوتىلۋ ءادىسى: وكىلەتتى ءبىلىم بەرۋ ءادىسى
ءوتىلۋ ءتۇرى: وي – پىكىر – ۇسىنىس
قاتىناسۋشىلار: 10 - 11 سىنىپ وقۋشىلارى
جوسپار
1. كىرىسپە ءسوز
2. ءى ءبولىم وي قوزعاۋ «دەگەن ەكەن...»
ءىى ءبولىم پىكىر «ۇيرەنەتىن ءۇردىس»
ءىىى ءبولىم ۇسىنىس «ءتيىمدى جول»
3. انا ءتىلىنىڭ اماناتى
4. كورەرمەندەر ۇسىنىسى
5. ۇندەۋ قابىلداۋ
6. قورىتىندىلاۋ
كىرىسپە ءسوز.
اعىلشىن ءتىلى ءمۇعالىمى ا. ك. مۋكىشيەۆا
قوش كەلدىڭىزدەر! قۇرمەتتى ۇستازدار! وقۋشىلار!
1991 جىلى ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الىسىمەن قازاق تىلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن العان بولاتىن.
2001 جىلى تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2001 - 2011 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ۇسىنىلىپ، ەلىمىزدە وسى باعدارلاما بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلدى.
بيىلعى جىلى ۇكىمەت 2011 - 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ جوباسىن ۇسىنىپ وتىر. قازىرگى ۋاقىتتا رەسپۋبليكامىزدىڭ بارلىق اقپارات بەتتەرىندە، ءار ءتۇرلى قوعامدىق ۇيىمدار مەن ءبىلىم بەرۋ وردالارىندا وسى جوباعا بايلانىستى تالداۋلار، ءتىل ايلىقتارى، ءتىل اپتالىقتارى وتكىزىلىپ جاتىر. وسىعان وراي مەكتەبىمىزدەگى «تاعىلىم» تاربيە بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا «ۇلىلار ۇلاعاتى» باعىتىندا، وكىلەتتى ءبىلىم بەرۋ ادىسىندە، 10 - 11 سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا وي – پىكىر - ۇسىنىس وتىرىسىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
وكىلەتتى ءبىلىم بەرۋ ءادىسى ارنايى ەرەجە بويىنشا جۇرگىزىلەدى
1. سالەمدەسۋ، تانىسۋ
2. ءبىرىن - ءبىرى تىڭداۋ
3. سىن ايتىلمايدى
4. انىق، ناقتى دەرەكتەر ايتۋ
5. قىسقا، تۇسىنىكتى ايتۋ
6. ءسوزدى بولمەۋ
ءى ءبولىم «دەگەن ەكەن...» ايدارىمەن وي قوزعاۋدان باستالىپ، ءىى بولىمدە «ۇيرەنەتىن ءۇردىس» ايدارىمەن ءوز پىكىرىن ايتادى جانە ءىىى بولىمدە «ءتيىمدى جول» ايدارىمەن ءتىلدى ۇيرەنۋ جولدارىن ۇسىنادى. ينتەراكتيۆتى تاقتا بەتىندە «ۇلى ويشىلدار – ءتىل تۋرالى» تاقىرىبىندا بىرنەشە ۇلىلاردىڭ ءتىل تۋرالى ايتقان سوزدەرى بەرىلگەن. ءار وقۋشى وزىنە ۇناعانىن تاڭداپ الىپ، مانەرلەپ وقيدى جانە ءوز پىكىرىن ايتا وتىرىپ ۇسىنىس جاسايدى..
ۇلى ويشىلدار – ءتىل تۋرالى
… ەلدە بىرلىك بولۋى ءۇشىن – حالقى ءبىر تىلدە – مەملەكەتتىك تىلدە سويلەپ، جازۋى كەرەك. كوپ تىلدە سويلەيتىن، كوپ دىنگە سەنەتىن مەملەكەتتىڭ ىشىندەگى تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىققا تۇبىندە كەپىلدىك تە جوق. وعان كەشەگى حازاريا سياقتى وركەندەپ تۇرىپ، جەر بەتىنەن جوعالعان مەملەكەتتىڭ مىسالى جەتەدى…
ۇلىقبەك ەسداۋلەت
ادامنىڭ بۇزىلۋى ونىڭ ءتىلىنىڭ شۇبارلانۋىنان باستالادى.
ر. ەمەرسون
جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل، جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءبىل، ءبىراق ءوز ءتىلىڭنىڭ ءقادىر - قاسيەتىن جوعالتىپ، وگەيسىتپە.
كورىنەدى تىلدەن تۇيسىك ءبىلىم دە،
بىلە بىلسەك، جارىلقاۋشى – تىلىڭدە.
ءجۇسىپ بالاساعۇن.
قازاق ءتىلى – تۇركى ءتىلىنىڭ ىشىندەگى ەڭ باي ءتىل.
شوقان ءۋاليحانوۆ.
ءتىل ونەرى دەرتپەن تەڭ.
ءتىل جۇرەكتىڭ ايتقانىنا كونسە، جالعان شىقپايدى.
اباي.
ادامداردى الداۋعا ەمەس، وقىتۋعا كەلگەن كىسى ولاردىڭ ءوز تىلىندە سويلەۋى كەرەك.
ك. گەلۆەسيي.
ءتىل – ويلاۋ قۇرالى. تىلگە قالاي بولسا، سولاي قاراۋ دەگەن – قالاي بولسا، سولاي ويلاۋ دەگەن ءسوز.
ل. تولستوي.
فرانسۋز ءتىلى ەۆروپاعا قانداي اسەر ەتسە، قازاقتىڭ ءتىلى تۇركى مادەنيەتىنە ءدال سونداي اسەر ەتكەن.
قازاق ءتىلى – شىعىستىڭ فرانسۋز ءتىلى.
ۆ. رادلوۆ
قازاقتار ءسوز ونەرىنە جەتىك كەلەدى. بۇل – جۇرتتىڭ بارىنە: وقىعان ادامدارعا دا، ءالىپتى تاياق دەپ بىلمەيتىندەرگە دە، بايعا دا، جارلىعا دا ءتان قاسيەت.
ا. برەم.
ءتىل – ادامنىڭ ادامدىق بەلگىسىنىڭ زورى، جۇمسايتىن قارۋىنىڭ ءبىرى.
... ءتىلىمىز بۇزىلماي ساقتالۋىن تىلەسەك، وزگەلەرشە اۋەلى ءوز تىلىمىزبەن وقىتىپ، سونان سوڭ باسقاشا وقىتۋ ءتيىس.
احمەت بايتۇرسىن ۇلى.
بالا ءوز انا تىلىندە تاربيەلەنبەسە، ءوز حالقىنا قىزمەت ەتە المايدى.
انا ءتىلىن جاقسى مەڭگەرىپ الماي تۇرىپ، وزگە تىلدەردى ءتۇسىنۋ مۇمكىن ەمەس.
... ورىستىڭ ءبىلىمىن الۋعا، ونەرىن بىلۋگە، جاقسى جاعىن جاتتاۋعا ەلىكتەۋ – دۇرىس تا، كاپىرلىگىن، ماقتانشاقتىعىن، راقىمسىز، قىزىقشىل، قالتاشىل، انتشىل «سۋىق» شەنەۋنىكتىگىنە ەلىكتەۋ، اقسۇيەك بولۋعا، سالتانات تۇزەۋگە، تۇرمىسىن، ءجۇرىسىن، ءۇي - ءىشىن جات تۇرگە سالىپ، قازاقتان قاشىرتۋعا ەلىكتەۋ – ۇلكەن ءمىن، كەمشىلىك.
ۇلتىن شىن ءسۇيىپ، ايانباي قىزمەت قىلعان ازاماتى كوپ جۇرت – كۇشتى، ونەرلى، ءبىلىمدى جۇرت بولىپ، باسقالارعا ءوزىن ەلەتىپ وتىر. ۇلتى ءۇشىن قىزمەت قىلماي، باس قامىن ويلاپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ەلى ارتتا قالىپ وتىر. ۇلتشىل جۇرتتار، انە، گەرمانيا، جاپونيا، انگليا، تۇركيالار… ولاردىڭ بالاسى جاسىنان «ۇلتىم» دەپ وسەدى… بالاعا باستان ۇلت رۋحىن ءسىڭىرىپ، قازاق ومىرىنە جاقىنداتىپ تاربيەلەۋ كەرەك.
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ.
ۇلتتىڭ ۇلت بولۋى ءۇشىن ءبىرىنشى شارت – ءتىلى بولۋى. ۇلتتىڭ ءتىلى قۇري باستاۋى ۇلتتىڭ قۇري باستاعانىن كورسەتەدى.
ەرلىك، ەلدىك، بىرلىك، قايرات، ب ا ق، اردىڭ
جاۋىز تاعدىر جويدى ءبارىن – نە باردىڭ!
التىن كۇننەن باعاسىز ءبىر بەلگى بوپ
نۇرلى جۇلدىز – بابام ءتىلى، سەن قالدىڭ!
ماعجان جۇمابايەۆ.
ءتىلدى بۇزباي ۇستارتۋ، بايىتۋ – اقىنداردىڭ موينىنا ارتىلعان زور بورىش.
تىلگە كىرگەن جات سوزدەر – سول ءتىلدىڭ زاڭىمەن وزگەرىپ، تانىماستاي حالگە جەتۋى مۇمكىن. بۇيتپەسە جات سوزدەر بۇرالقى بولىپ، ءتىلدىڭ شىرقىن بۇزادى، تىلگە زيان كەلەدى.
انا ءتىلىن جاقسى ءبىلىپ تۇرىپ، بوتەنشە جاقسى سويلەسە – بۇل ءسۇيىنىش، انا ءتىلىن بىلمەي تۇرىپ، بوتەنشە سويلەسە – بۇل كۇيىنىش.
اراق، شىلىم، اۋرۋلار ادامنىڭ دەنەسىن بۇزسا، زورلىقپەن كىرگىزىلگەن جات سوزدەر ەلدىڭ ءتۇپ قازىعى بولعان ءتىلدى بۇزادى.
حالەل دوسمۇحامەدوۆ.
ءتىل – تەك ادامعا عانا ءتان، اسا قۇدىرەتتى قۇرال. سوندىقتان ءتىلدى قادىرلەۋدىڭ، ءاربىر ءسوزدىڭ ماعىناسىن، ءمانىن ۇعىپ، ونى ورىندى پايدالانا ءبىلۋدىڭ ءمانى زور.
… كونە ءسوزدىڭ بارىنە كۇماندى قاراۋعا بولمايدى. ءتىل – حالىقتىڭ پەرزەنتى، ول ادامزاتتىڭ تاريحىمەن تىعىز بايلانىستى. زاماننىڭ تالاپتارىنا سايكەس ءار ۋاقىتتا جاڭا سوزدەر پايدا بولادى، كەيبىر سوزدەر پايدالانۋدان شىعىپ قالىپ وتىرادى. سونىمەن قاتار ءوزىنىڭ باستاپقى ماعىناسىن وزگەرتىپ، جاڭا ماعىناعا يە بولاتىن سوزدەر دە كەزدەسەدى. بۇل – بارلىق ءتىل اتاۋلىعا ءتان قۇبىلىس.
مۇستافا شوقاي.
ءبىر ءتىلدى بىلگەن – ءبىر ادام، ەكى ءتىلدى بىلگەن – ەكى ادام.
انا ءتىلىڭدى ءبىل، ورىس ءتىلىن دە جانە باسقا تىلدەردى دە ءبىل، يگەر. كوپ ءتىلدى مەڭگەرۋ – مادەنيەتتىلىكتىڭ بەلگىسى، عىلىم بيىگىنە كوتەرىلۋدىڭ جولى، ازاماتتىق سانالىلىقتىڭ، ەستىلىكتىڭ، پاراساتتىلىقتىڭ بەلگىسى.
قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ.
مەكتەپ ديرەكتورى نازيگۇل ەشەنعازى قىزى ءماسالىموۆا
تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارى قانات جۋانىشيەۆ
«ءتىل – دوستىقتىڭ كەپىلى» ايلىعىندا وتكىزىلگەن ءىس - شارالارعا قاتىناسىپ، ءوز باعالارىن بەرىپ وتىردى.
11 سىنىپ وقۋشىسى نازاروۆ قۋانىش
… ەلدە بىرلىك بولۋى ءۇشىن – حالقى ءبىر تىلدە – مەملەكەتتىك تىلدە سويلەپ، جازۋى كەرەك. كوپ تىلدە سويلەيتىن، كوپ دىنگە سەنەتىن مەملەكەتتىڭ ىشىندەگى تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىققا تۇبىندە كەپىلدىك تە جوق. وعان كەشەگى حازاريا سياقتى وركەندەپ تۇرىپ، جەر بەتىنەن جوعالعان مەملەكەتتىڭ مىسالى جەتەدى…دەگەن اقىن ۇلىقبەك ەسداۋلەتتىڭ سوزىمەن وي قوزعادى.
قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتى – ءبىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىمىزدەگى تۇرعىزىلىپ جاتقان ىرگەتاس! سوندىقتان قازاق ءتىلى مادەنيەتىن ودان ءارى دامىتۋ جۇمىستارى ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىقتىڭ ەڭ ماڭىزدى باعىتى بولماق.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
- قىمباتتى بالالار جانە ءبىزدىڭ قۇرمەتتى قوناقتارىمىز. مىنە، ءبىزدىڭ ەڭ تاماشا جىل مەزگىلى كوكتەم دە كەلىپ جەتتى. كۇننىڭ كوزى قاردى ەرىتىپ، انامىزعا، اجەلەرىمىزگە ءتىپتى بۇكىل دۇنيە ءجۇزىنىڭ ايەلدەرىنە...
