شيە جانە ونىڭ پايدالارى
شيە – راۋشانگۇلدەر تۇقىمداسى، سۇيەكتى جەمىستەر توبىنا جاتاتىن اعاش جانە بۇتالى وسىمدىك. شيە تۇقىمداسىندا 200 جۋىق ءتۇرى بار. قازاقستاندا 7 ءتۇرى تارالعان. تروپيكالىق جانە سۋبتروپيكالىق ايماقتاردا، قۇنارلى سازداق توپىراقتا جاقسى وسەدى جانە جەلسىز، ىق جانە كۇننىڭ كوزى مول تۇسەتىن جەردە جاقسى وسەدى. جەمىستەرى تەگىس – دومالاق ءپىشىندى، ورتاشا سالماعى 35 گرامم، ءتۇسى كۇڭگىرت-قىزىل، قانىق قىزىل جانە اشىق قىزىل بولادى. ەتجەڭ، شىرىندى جەمىسىنىڭ سۇيەگى بار. سۇيەگىنىڭ ۇلكەندىگى 15 مم-دەي. جەمىستەرى دامىنە قاراي ءتاتتى جانە قىشقىل بولىپ ەكىگە بولىنەدى. ەتى تىعىز، شىرىندى. ءساۋىر-مامىر ايلارىندا گۇلدەيدى، ماۋسىم-شىلدە ايىندا جەمىسى پىسەدى. شيە اعاشى 30 جىلداي ءومىر سۇرەدى. وتىرعىزىلعاننان كەيىن 3-4 جىلدا جەمىس بەرە باستايدى. ءبىر اعاش 100 كگ-نان استام جەمىس بەرەدى. شيەنى كوكتەمدە وتىرعىزعان ءجون. كۇزدە وتىرعىزىلعان كوشەت، قىس سۋىق بولسا، اۋىرىپ قالادى. وتىرعىزعاننان كەيىن 1ء-شى جىلدان باستاپ جىلدا قىرقۋ-كەسۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كەرەك. شيە تەز تارماقتالىپ وسەتىندىكتەن، بۇتاقتارىنىڭ اراسى تىعىز بولىپ، بىر-بىرىنە كەدەرگى جاسايدى. قىرقۋ-كەسۋدى ەرتە كوكتەمدە، وسىمدىك ءالى «ۇيىقتاپ» جاتقاندا جاسايدى. شيە اعاشىنىڭ جەمىسى وتە پايدالى ءارى ءتاتتى. جەمىسىنەن شىرىن، توساپ، كومپوت، دجەم، ءشاربات جاسايدى جانە اسپازدىقتا ءتۇرلى دەسەرتتەر جاساۋعا قولدانىلادى. شيە قانتقا، ورگانيكالىق قىشقىلدارعا، فەرمەنتتەرگە، يلىك، ازوتتى جانە پەكتيندى زاتتارعا، س، ۆ، رر دارۋمەندەرىنە، كاروتينگە، سونىمەن قاتار مينەرالدار مەن كالسيي، تەمىر، فوسفور، ماگنيي، كاليي مەن ميكروەلەمەنتتەرگە باي، اسىرەسە، مىستىڭ مولشەرى كوپ. شيەنى مەديسينادا گەموگلوبيندى كوتەرۋ، قان توقتاتۋ، سۋىق تيگەندە ىستىقتى باسۋعا، ءىش توقتاتۋعا، قان ازدىققا، جۇيكە اۋرۋلارىنا، برونحيتتا جوتەل مەن قاقىرىق شىعارۋعا قولدانادى. بۋىنداردىڭ سىرقىراۋى، جاس جاپىراقتارىنىڭ دەنە سىرتىنداعى جارالار ءۇشىن شيپالىق قاسيەتى مول.
ءدامى، ءتۇسى جانە حوش يىسىمەن كەرەمەت جەمىستەردىڭ قاتارىنداعى شيە، اسپيرينگە ۇقسايدى. زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋى بويىنشا كۇنىنە جيىرما دانا شيە جەۋ، ءبىر اسپيرين ءدارىسىن ىشكەنمەن بىردەي. شيە قاندى سۇيىلتىپ، دەنەنى تازالايدى.
قاندى سۇيىلتىپ تازالايتىن شيە، باۋىر مەن ءوتتى دە تازالايدى.
بۇيرەكتەردەگى زياندى زاتتاردىڭ شىعۋىنا كومەكشى بولادى.
ءىش قاتۋىن كەتىرىپ، اس قورىتىلۋىن جەڭىلدەتەدى.
شيەنىڭ قۇرامىندا كومىرسۋلار، پەكتين زاتتارى، ورگانيكالىق قىشقىلدار، ۆ2، س جانە ا دارۋمەندەرى بار.
شيە اسقازان، ىشەك جانە نەسەپ جولدارى اۋرۋلارىنا وتە پايدالى بولۋمەن قاتار، باۋىر اۋرۋلارىنا دا پايداسى بار.
اش قارىنعا جەلىنگەن شيە ازدىرادى.
شيە، اسقازانداعى جارانى، قابىنۋدى جانە شيقانداردى كەتىرەدى.
شيەنى تۇراقتى تۇتىنىلعان جاعدايدا بۇيرەك جانە قۋىق جولدارىن قۇمداردان تازالايدى.
باۋىر ىسۋىنە پايداسى بار.
ءوتتى قالىپتى جاعدايعا ءتۇسىرىپ، جۇيكەلەردى قۋاتتاندىرادى.
شيە شىرىنى تەرىگە جاعىلسا داقتاردى كەتىرەدى.
بەزەۋلەردىڭ كەتۋىنە ىقپال ەتەدى.
ريەۆماتيزم، ارتەريوسكلەروز جانە بۋىن اۋرۋىنا پايداسى بار.
شيە جەمىسى اۋرۋدى باسۋدا اسپيريننەن دە اسەرلى.
شيە جەمىسى ءارى حولەستەريننىڭ، ءارى قاننىڭ قۇرامىنداعى شەكەردىڭ ازايۋىنا كومەكشى بولادى.
شيەنىڭ قۇرامىنداعى حينين قىشقىلى، بۇيرەكتەردە تاس جانە قۇمنىڭ قالىپتاسۋىنىڭ الدىن الۋى مۇمكىن. ەگەر تاس بار بولسا ۋاقىت وتۋمەن تۇسۋىنە كومەكتەسەدى.
قاننىڭ قۇرامىنداعى زياندى زاتتاردىڭ دەنەدەن شىعۋىنا ىقپال ەتەدى.
شامادان تىس ءدارى قولدانۋدان باۋىردا پايدا بولاتىن جۇكتىڭ ازايۋىنا كومەكشى بولادى.
قۇرامىنداعى ا ءۆيتامينىنىڭ ماڭىزدى قاينار كوزى بولعان كاروتين، كوز پروبلەمالارىنىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسەدى.
You Might Also Like
-
ءۇي تاپسىرمالار، سوزدەردى جاتتاۋ جانە ۇزاق ساباقتار ءسىز ءۇشىن قيىنعا سوقسا، ۋايىمداماڭىز - شەت تىلدەردى ۇيرەنۋدىڭ كوپتەگەن كوڭىلدى ءارى قىزىقتى جولدارى بار. نازارلارىڭىزعا وقۋ بارىسىن قىزىقتى وتكىزۋگە...
-
ءبىر شالدىڭ ءۇش ۇلى بولىپتى: ەكەۋى اقىلدى، ءۇشىنشىسى اقىماق ەمەليا. ول كۇنى بويى پە ۇستىندە جاتۋدان باسقا تۇك تە ىستەمەيدى ەكەن. بىردە باۋىرلارى بازارعا كەتەدى دە، جەڭگەلەرى: - ەمەليا، سۋ الىپ كەلشى، ...
