InfoHub Logo

شيقان، سىزداۋىق — بۇل وتە اۋرۋلى، تەرى قۋىسى ىرىڭگە تولعان اۋرۋ. شيقاننىڭ ۇلكەندىگى كىشى بۇرشاقتان باستالادى، گرەك جاڭعاعىنىڭ پىشىنىمەن بىردەي بولادى، دەنەنىڭ كەز كەلگەن جەرىنە شىعا بەرەدى، كوبىنەسە ولار تۇگى بار جانە دەنە ۇيكەلەتىن جەرلەردە كەزدەسەدى. مىسالى: مويىن، قولتىق، بۇت، بەت، كەۋدە، جامباس جانە ت.ب.

كاربۋنكۋل — وتە ۇلكەن سىزداۋىق جانە بىرنەشە سىزداۋىق ءبىر جەرگە شىققاندا بولادى، بۇل وتە تەرەڭ جانە اۋىر كەلەدى. بۇل اۋرۋعا شالدىققان جاعدايدا دارىگەرمەن كەڭەسۋ كەرەك، ايتپەسە قانعا ارالاسىپ اسقىنىپ كەتەدى. تەك انتيبيوتيكپەن عانا ەمدەلەدى.

سىزداۋىقتىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرى: اۋرۋدىڭ قوزدىرعىشى — التىن ستافيلوكوكك، قىلتىقتى فولليكۋلدەرگە باكتەريالار كىرەتىن جاعدايدا پايدا بولادى. تەرى كەزدەمەسى ىرىڭگە تولىپ، قىزىل ءتۇستى كىشكەنتاي ىسىك بىلەۋلەنىپ كورىنىپ تۇرادى.

شيقان اشىلىپ، وزەگى شىقپايىنشا قول تيگىزبەي قاقساي بەرەدى. بۇعان الىپ كەلەتىن سەبەپتەر: جەكە تازالىقتى ساقتاماۋ، كىشكەنە جاراقاتتار، يممۋنيتەتتىڭ تومەندەۋى، سوزىلمالى اۋرۋلار: سۋسامىر، وكپە، ىشەك-قارىن، جۇرەك جانە قان تامىر اۋرۋلارى، اۆيتامينوز، تۇماۋ اۋرۋلارى، ارتىق جانە جەتكىلىكسىز دەنە سالماعى.

بەلگىلەرى

تۇڭعىش رەت پايدا بولعان قىزارعان ىسىكتى الدىن الا ەمدەۋگە بولادى.

شيقاننىڭ وزەگى قالىپتاسپاسا، نە بولماسا ءۇش كۇننىڭ ىشىندە جازىلماسا، اۋرۋ ءورشيدى: قىزارعانى، ىسىك، اۋىرۋ ءورشيدى. دەنە قىزۋى كوتەرىلەدى. ادامنىڭ جالپى جاعدايى ناشارلايدى، السىرەيدى، تاماققا تابەتى شاپپايدى.

شيقان شىققان جەردە ليمفالىق بەزدەر قابىنادى. بۇنداي جاعدايدا دارىگەرگە مىندەتتى تۇردە قارالۋ كەرەك. قارالماعان جاعدايدا شيقان بۇكىل دەنەگە تاراپ كەتەدى؛ ياعني سەپتيسەمياعا (بۇكىل قانعا جايىلۋ) الىپ كەلەدى.

اسىرەسە، بەتكە شىققان شيقاندار وتە ءقاۋىپتى. ويتكەنى بەتتىڭ قان تامىرلارى ميدىڭ قان تامىرلارىمەن بايلانىسقان، ياعني شيقاننىڭ ىرىڭدەرى مي قابىعىنىڭ اۋرۋىنا (مەنينگيت) الىپ كەلۋى مۇمكىن.

ءىرى ليمفا بەزدەرىنىڭ قاسىندا پايدا بولعان شيقانداردىڭ ءىرىڭى باۋىرعا، بۇيرەككە، ميعا جانە باسقا دا دەنە مۇشەلەرىنە تاراپ كەتەدى، دەمەك سەپسيسكە (اعزاعا جۇقپالى اۋرۋدىڭ تۇتاس جايىلىپ كەتۋى) الىپ كەلەدى.

شيقان 4-5 كۇننەن كەيىن ءوزى اشىلسا، بايقاپ ءىرىڭىن الىپ، ورنىن سۋتەگىنىڭ اسقىن توتىعىمەن تازالاۋ كەرەك. ودان كەيىن قۇرعاق تاڭعىش سالامىز. ونى جازىلعانشا كۇندە اۋىستىرىپ تۇرۋ كەرەك.

قاندى ءىرىڭدى وزەگى شىققاننان كەيىن دەنە قىزۋى باسىلادى، جالپى جاعدايى جاقسارادى. شيقاننىڭ ورنى اعارىپ جازىلا باستايدى، كەيىن بىلىنەر-بىلىنبەس تىرتىق قالادى. قايتالانا بەرگەن جاعدايدا سۋسامىرعا تەكسەرىلۋ قاجەت.

شيقاندى سىعۋعا، قاسۋعا، وزدىگىنەن كەسۋگە بولمايدى!

بەكبول اكىمحانوۆ

---