سىبايلاس جانە ۆەرتيكال بۇرىشتار
سىبايلاس جانە ۆەرتيكال بۇرىشتار
سىنىبى: 7 «ا»
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: بۇرىشتار تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتىپ، سىبايلاس بۇرىشتار جانە ۆەرتيكال بۇرىشتار ۇعىمدارىمەن تانىستىرىپ، ولاردىڭ قاسيەتتەرىن مەڭگەرتۋ؛ ولاردى قولدانىپ، ەسەپتەر شىعارۋدى ۇيرەتۋ؛
2. تاربيەلىك: ساۋاتتى سىزبا جاساۋعا، قورىتىندى شىعارا بىلۋگە، وي رەتتىلىگىنە باۋلۋ.
3. دامىتۋشىلىق: تاقىرىپ بويىنشا العان بىلىمدەرىن پراكتيكادا پايدالانا ءبىلۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: MS Power Point پرەزەنتاسياسىنداعى سلايدتار،سىزبالار، تاپسىرمالى قاعازدار، تاقتاداعى جازبالار.
ساباقتىڭ بەرىلۋ ءادىس - تاسىلدەرى: اۋىزشا ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىكپەن جۇمىس، تەست.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: (3 مين)
ا) وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىمىن تەكسەرۋ؛
ءا) نازارلارىن ساباق ىرعاعىنا بەيىمدەۋ؛
ب) سىنىپتىڭ ىشكى ءتارتىبىن قاداعالاۋ.
II. جان-جاقتى ءبىلىم تەكسەرۋ كەزەڭى:
ا) وتكەن تاقىرىپتاردى قايتالاۋ سۇراقتارى: (3 مين)
1. بۇرىش دەگەنىمىز نە؟
2. بۇرىشتىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟ (انىقتامالارى)
3. بۇرىشتاردى ولشەۋ اكسيومالارى
4. سىزبا بويىنشا سۇراقتار
5. بۇرىشتىڭ باسقا ماعىنادا قولدانۋلارى:
ا) بۇرىشتا كەزدەسىپ قالۋ
ءا) بۇرىشتىق سوعۋ
ب) سىنىپ بۇرىشى
ءا) ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ: ەسەپ № 73، 74. (3 مين)
III. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى: (10 مين)
ا ) ساباقتىڭ تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلاۋ؛
ءا) ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
جازىڭقى بۇرىشتىڭ توبەسىنەن شىعىپ، ونىڭ قابىرعالارىمەن بەتتەسپەيتىن ءاربىر ساۋلە جازىڭقى بۇرىشتىڭ ىشىندە جاتادى دەپ ەسەپتەلەدى. سۋرەتتە OD ساۋلەسى ۆوا جازىڭقى بۇرىشىنىڭ ىشىندە جاتىر. بۇل جاعدايدا BOD جانە DOA بۇرىشتارى سىبايلاس بۇرىشتار دەپ اتالادى.
انىقتاما: ءبىر قابىرعاسى ورتاق، ال قالعان ەكى قابىرعاسى تولىقتاۋىش ساۋلەلەر بولىپ كەلەتىن ەكى بۇرىش سىبايلاس بۇرىشتار دەپ اتالادى.
تەورەما: سىبايلاس بۇرىشتاردىڭ قوسىندىسى 1800- قا تەڭ.
دالەلدەۋ:
III4 اكسيوماسى نەگىزىندە بىلايشا جازا الامىز:
∟ اوD + ∟ DOB= ∟ AOB. ال اوۆ – جازىڭقى بۇرىش، وندا
∟اوۆ=1800.
ەندەشە، ∟ اوD + ∟ DOB=1800 . تەورەما دالەلدەندى.
انىقتاما: ءبىر بۇرىشتىڭ قابىرعالارى ەكىنشى بۇرىشتىڭ قابىرعالارىنىڭ سوزىندىسى بولىپ كەلەتىن ەكى بۇرىشتى – ۆەرتيكال بۇرىشتار دەپ اتايدى.
تەورەما: ۆەرتيكال بۇرىشتار تەڭ بولادى.
دالەلدەۋى:
ۆەرتيكال بۇرىشتار ەكى ءتۇزۋدىڭ قيىلىسۋىنان پايدا بولادى. ا جانە b تۇزۋلەرى و نۇكتەسىندە قيىلىسسىن. ∟ 1 مەن ∟ 2 ۆەرتيكال بۇرىشتار. سوا – جازىڭقى بۇرىش، ∟ سوا=1800 .
ءبىراق، ∟ 1+ ∟ 3= ∟سوا جانە ∟1+ 3=1800 .
بۇدان ∟ 1= 1800 - ∟3. (1) دەپ جازا الامىز.
وسى سياقتى b تۇزۋىنە قاراعاندا ∟DOB= 1800 ، ياعني
∟2+ ∟3= 1800 نەمەسە بۇدان ∟2= 180 0- 3. (2)
(1) جانە (2) تەڭدىكتەرىنىڭ وڭ جاقتارى تەڭ، سوندىقتان
∟1= ∟ 2 بولادى. تەورەما دالەلدەندى.
ب) بەكىتۋ سۇراقتارىن قويۋ:
1. سىبايلاس بۇرىشتار مەن ۆەرتيكال بۇرىشتاردىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
2. ۆەرتيكال بۇرىشتار تۋرالى تەورەمانى دالەلدەگەندە بۇرىننان بەلگىلى قانداي ءبىلىمدى پايدالاندىق؟
IV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ كەزەڭى: (23مين)
ا) وقۋلىقپەن جۇمىس
ەسەپ №75، 77، 79، 80، 81، 82.
∟اBC، ∟CBD
№ 77
1) 1800 - 450= 1350
2) 1800 - 1200=600
3) 1800 - 180= 1620
№ 79
بەر: ∟1=500.
ت/ك: ∟2، ∟3، ∟4=؟
شەشۋى: ∟1=∟3=500.
∟2=∟4=1800-500= 1300
№ 81
سىبايلاس بۇرىشتاردىڭ بيسەكتريسالارى اراسىنداعى بۇرىش 900-قا تەڭ بولاتىنىن دالەلدەڭدەر.
بەر: ABD، DBC - سىبايلاس بۇرىشتار.
BE، BF – بيسسەكتريسالار.
د/ك: ∟ EBF =900
د/ءۋى: ∟ EBF = ∟EBD+∟DBF
∟ABE=∟EBD
∟DBF=∟FBC
∟ABE+∟EBD+∟DBF+∟FBD=1800
2 ∟EBD + 2 ∟FBC =1800
2(∟EBD + ∟FBC)=1800
∟EBD + ∟FBC =1800/2
∟EBD + ∟FBC=900
وندا ∟ EBF = ∟EBD+∟DBF=900
№ 82
بەر: ∟1، ∟2- سىبايلاس بۇرىشتار
∟1= 5*∟2
ت/ك: ∟1=؟
شەشۋى: ∟1+∟2=1800
5*∟2+∟2=1800
6*∟2=1800
∟2=1800/6
∟2=300
∟1=5*∟2=5*300=1500.
ءا) سىزبامەن جۇمىس
ب) تەست
جاۋاپتارى:
V. ساباقتىڭ قورىتىندىسى: (2 مين)
«گەومەتريانى بىلمەيتىن ادام بۇل ۇيگە كىرمەي-اق قويسىن» دەپ ەجەلگى گرەك فيلوسوفى پلاتون ءوزىنىڭ مەكتەبىنىڭ كىرە بەرىسىنە جازىپ قويعان دەيدى. 2000 جىلدان استام بۇرىن ايتىلعان بۇل سوزدەر قازىردە دە ءوز كۇشىندە دەپ ايتۋعا بولادى. سەبەبى اينالامىزدان گەومەتريا سۇلۋلىعىن، گەومەتريا كەرەمەتتەرىن كورەمىز. ال گەومەتريا ماتەماتيكانىڭ ءبىر بولىگى دەسەك، وندا ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە وتە قاجەت. سوندىقتان وعان قىزىعۋشىلىقپەن قارايىق.
ا) ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ؛
ءا) ساباققا قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
اقتوبە وبلىسى، مۇعالجار اۋدانى،
ەمبى قالاسى №2 ورتا مەكتەپ
ۋسپانوۆا اقمارال قۋانىشباي قىزى
سىنىبى: 7 «ا»
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: بۇرىشتار تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتىپ، سىبايلاس بۇرىشتار جانە ۆەرتيكال بۇرىشتار ۇعىمدارىمەن تانىستىرىپ، ولاردىڭ قاسيەتتەرىن مەڭگەرتۋ؛ ولاردى قولدانىپ، ەسەپتەر شىعارۋدى ۇيرەتۋ؛
2. تاربيەلىك: ساۋاتتى سىزبا جاساۋعا، قورىتىندى شىعارا بىلۋگە، وي رەتتىلىگىنە باۋلۋ.
3. دامىتۋشىلىق: تاقىرىپ بويىنشا العان بىلىمدەرىن پراكتيكادا پايدالانا ءبىلۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: MS Power Point پرەزەنتاسياسىنداعى سلايدتار،سىزبالار، تاپسىرمالى قاعازدار، تاقتاداعى جازبالار.
ساباقتىڭ بەرىلۋ ءادىس - تاسىلدەرى: اۋىزشا ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىكپەن جۇمىس، تەست.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: (3 مين)
ا) وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىمىن تەكسەرۋ؛
ءا) نازارلارىن ساباق ىرعاعىنا بەيىمدەۋ؛
ب) سىنىپتىڭ ىشكى ءتارتىبىن قاداعالاۋ.
II. جان-جاقتى ءبىلىم تەكسەرۋ كەزەڭى:
ا) وتكەن تاقىرىپتاردى قايتالاۋ سۇراقتارى: (3 مين)
1. بۇرىش دەگەنىمىز نە؟
2. بۇرىشتىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟ (انىقتامالارى)
3. بۇرىشتاردى ولشەۋ اكسيومالارى
4. سىزبا بويىنشا سۇراقتار
5. بۇرىشتىڭ باسقا ماعىنادا قولدانۋلارى:
ا) بۇرىشتا كەزدەسىپ قالۋ
ءا) بۇرىشتىق سوعۋ
ب) سىنىپ بۇرىشى
ءا) ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ: ەسەپ № 73، 74. (3 مين)
III. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى: (10 مين)
ا ) ساباقتىڭ تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلاۋ؛
ءا) ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
جازىڭقى بۇرىشتىڭ توبەسىنەن شىعىپ، ونىڭ قابىرعالارىمەن بەتتەسپەيتىن ءاربىر ساۋلە جازىڭقى بۇرىشتىڭ ىشىندە جاتادى دەپ ەسەپتەلەدى. سۋرەتتە OD ساۋلەسى ۆوا جازىڭقى بۇرىشىنىڭ ىشىندە جاتىر. بۇل جاعدايدا BOD جانە DOA بۇرىشتارى سىبايلاس بۇرىشتار دەپ اتالادى.
انىقتاما: ءبىر قابىرعاسى ورتاق، ال قالعان ەكى قابىرعاسى تولىقتاۋىش ساۋلەلەر بولىپ كەلەتىن ەكى بۇرىش سىبايلاس بۇرىشتار دەپ اتالادى.
تەورەما: سىبايلاس بۇرىشتاردىڭ قوسىندىسى 1800- قا تەڭ.
دالەلدەۋ:
III4 اكسيوماسى نەگىزىندە بىلايشا جازا الامىز:
∟ اوD + ∟ DOB= ∟ AOB. ال اوۆ – جازىڭقى بۇرىش، وندا
∟اوۆ=1800.
ەندەشە، ∟ اوD + ∟ DOB=1800 . تەورەما دالەلدەندى.
انىقتاما: ءبىر بۇرىشتىڭ قابىرعالارى ەكىنشى بۇرىشتىڭ قابىرعالارىنىڭ سوزىندىسى بولىپ كەلەتىن ەكى بۇرىشتى – ۆەرتيكال بۇرىشتار دەپ اتايدى.
تەورەما: ۆەرتيكال بۇرىشتار تەڭ بولادى.
دالەلدەۋى:
ۆەرتيكال بۇرىشتار ەكى ءتۇزۋدىڭ قيىلىسۋىنان پايدا بولادى. ا جانە b تۇزۋلەرى و نۇكتەسىندە قيىلىسسىن. ∟ 1 مەن ∟ 2 ۆەرتيكال بۇرىشتار. سوا – جازىڭقى بۇرىش، ∟ سوا=1800 .
ءبىراق، ∟ 1+ ∟ 3= ∟سوا جانە ∟1+ 3=1800 .
بۇدان ∟ 1= 1800 - ∟3. (1) دەپ جازا الامىز.
وسى سياقتى b تۇزۋىنە قاراعاندا ∟DOB= 1800 ، ياعني
∟2+ ∟3= 1800 نەمەسە بۇدان ∟2= 180 0- 3. (2)
(1) جانە (2) تەڭدىكتەرىنىڭ وڭ جاقتارى تەڭ، سوندىقتان
∟1= ∟ 2 بولادى. تەورەما دالەلدەندى.
ب) بەكىتۋ سۇراقتارىن قويۋ:
1. سىبايلاس بۇرىشتار مەن ۆەرتيكال بۇرىشتاردىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
2. ۆەرتيكال بۇرىشتار تۋرالى تەورەمانى دالەلدەگەندە بۇرىننان بەلگىلى قانداي ءبىلىمدى پايدالاندىق؟
IV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ كەزەڭى: (23مين)
ا) وقۋلىقپەن جۇمىس
ەسەپ №75، 77، 79، 80، 81، 82.
∟اBC، ∟CBD
№ 77
1) 1800 - 450= 1350
2) 1800 - 1200=600
3) 1800 - 180= 1620
№ 79
بەر: ∟1=500.
ت/ك: ∟2، ∟3، ∟4=؟
شەشۋى: ∟1=∟3=500.
∟2=∟4=1800-500= 1300
№ 81
سىبايلاس بۇرىشتاردىڭ بيسەكتريسالارى اراسىنداعى بۇرىش 900-قا تەڭ بولاتىنىن دالەلدەڭدەر.
بەر: ABD، DBC - سىبايلاس بۇرىشتار.
BE، BF – بيسسەكتريسالار.
د/ك: ∟ EBF =900
د/ءۋى: ∟ EBF = ∟EBD+∟DBF
∟ABE=∟EBD
∟DBF=∟FBC
∟ABE+∟EBD+∟DBF+∟FBD=1800
2 ∟EBD + 2 ∟FBC =1800
2(∟EBD + ∟FBC)=1800
∟EBD + ∟FBC =1800/2
∟EBD + ∟FBC=900
وندا ∟ EBF = ∟EBD+∟DBF=900
№ 82
بەر: ∟1، ∟2- سىبايلاس بۇرىشتار
∟1= 5*∟2
ت/ك: ∟1=؟
شەشۋى: ∟1+∟2=1800
5*∟2+∟2=1800
6*∟2=1800
∟2=1800/6
∟2=300
∟1=5*∟2=5*300=1500.
ءا) سىزبامەن جۇمىس
ب) تەست
جاۋاپتارى:
V. ساباقتىڭ قورىتىندىسى: (2 مين)
«گەومەتريانى بىلمەيتىن ادام بۇل ۇيگە كىرمەي-اق قويسىن» دەپ ەجەلگى گرەك فيلوسوفى پلاتون ءوزىنىڭ مەكتەبىنىڭ كىرە بەرىسىنە جازىپ قويعان دەيدى. 2000 جىلدان استام بۇرىن ايتىلعان بۇل سوزدەر قازىردە دە ءوز كۇشىندە دەپ ايتۋعا بولادى. سەبەبى اينالامىزدان گەومەتريا سۇلۋلىعىن، گەومەتريا كەرەمەتتەرىن كورەمىز. ال گەومەتريا ماتەماتيكانىڭ ءبىر بولىگى دەسەك، وندا ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە وتە قاجەت. سوندىقتان وعان قىزىعۋشىلىقپەن قارايىق.
ا) ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ؛
ءا) ساباققا قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
اقتوبە وبلىسى، مۇعالجار اۋدانى،
ەمبى قالاسى №2 ورتا مەكتەپ
ۋسپانوۆا اقمارال قۋانىشباي قىزى
You Might Also Like
-
بىلىمدىلىك ماقساتى: ويۋ ۇلگىلەرىن كومپيۋتەرگە ءتۇسىرىپ، سىزىپ، بوياۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرىن مەڭگەرتۋ، العان بىلىمدەرى ارقىلى VII قىسقى ازيادا ويىندارىنداعى سپورتشىلارىمىز سياقتى 7 قىرىنان كورسەتۋگە، جيناق...
-
حالقىمىزدىڭ ۇمىتىلىپ بارا جاتقان مادەني مۇراسى – توقىما ونەرىن جاڭعىرتۋ جانە حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان كونە دە، ىزگى ءداستۇرى ارقىلى قازىرگى زامانىمىزعا لايىقتى ساپا ءتۇر بەرىپ ساندىك قولونەردى...
