سىنىپتاعى ديالوگتى دامىتۋ
سىنىپتاعى ديالوگتى دامىتۋ
1. ءوزىمدى تانىستىرامىن.
2. سىنىپقا مىنەزدەمە
3. مەكتەپ جۇمىسى مەن وقۋشى جەتىستىكتەرىن ورىستەتۋدەگى نەگىزگى تۇلعا – ءمۇعالىم (Strong، Ward & Grant، 2011).
بۇگىنگى تاڭدا تۇرعان نەگىزگى ماسەلە – جەكە تۇلعانى جان - جاقتى دامىتۋ. جەكە تۇلعا دەگەنىمىز – قوعام ماقساتىنا ساي، ويلاۋ - سويلەۋ قابىلەتىنىڭ ناتيجەسىندە سانالى ارەكەت، قارىم - قاتىناس جاسايتىن، رۋحاني، زەردەلىلىك مىنەز - قۇلىق ەرەكشەلىكتەرىمەن دارالاناتىن ادام. ولاي بولسا، جەكە تۇلعانى دامىتۋ ءۇشىن وقىتۋدىڭ جاڭا ادىستەرىمەن وقىتىپ، تاربيەلەۋىمىز كەرەك. [1]
ءبىلىمنىڭ جاڭا ۇلگىسى وزىنە سايكەس جاڭا مۇعالىمدەردى تالاپ ەتەدى. ول ءمۇعالىم شىعارماشىلىقپەن قىزمەتتىڭ بارلىق كەلەڭدى - كەلەڭسىز جاقتارىن زەرتتەپ - مەڭگەرۋگە ىنتالى، ءوزىنىڭ ءپانىن جەتىك مەڭگەرگەن، كەز - كەلگەن پەداگوگيكالىق جاعدايدا ءوزىنىڭ بىلىمدىلىگىن، پاراساتتىلىعىن، اقىلدىلىعىن، مادەنيەتتىلىگى، ىسكەرلىگى، شەبەرلىگى ارقاسىندا شەشە الاتىن، پەداگوگيكالىق ءۇردىستىڭ ناتيجەسىن جاقسارتۋعا ۇمتىلعان ءمۇعالىم بولۋ كەرەك. [2]
ساباقتا ءمۇعالىمنىڭ ءوزىنىڭ نە ءبىلىپ، نە ىستەيتىنى ماڭىزدى - اق، ءبىراق ونىڭ ىقپالىمەن شاكىرتتەرىنىڭ نە ءبىلىپ، نە ىستەيتىنى ودان دا ماڭىزدىراق. ناعىز ۇستاز، مىنە، وسىنىسىمەن باعالانادى. (سيسەرون)
ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ الدىنا قويعان ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ العان ءبىلىمىنىڭ تەرەڭ بولۋى جانە العان ءبىلىمىنىڭ وقۋشى ەسىندە ساقتالۋى. ءبىلىم وقۋشىنىڭ ەسىندە ساقتالۋى ءۇشىن وقۋشى وسى ءبىلىمدى ءوزى قالىپتاستىرۋى قاجەت، ياعني ءمۇعالىم ساباقتا وقۋشىعا وسىنداي جاعداي تۋدىرۋى قاجەت.
وقۋشىلاردىڭ كوبىرەك بىلەتىن باسقا ادامدارمەن، ارينە، بۇل رولدەردە سىنىپتاستارى مەن مۇعالىمدەرى بولۋى مۇمكىن، ديالوگ جۇرگىزۋ مۇمكىندىگى بولعان جاعدايدا، ءبىلىم بەرۋ جەڭىل بولماق.
ديالوگ نەگىزىندە ءبىلىم بەرۋ مەن ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ءوزارا سۇحباتتاسۋى جانە ءمۇعالىم مەن وقۋشى اراسىنداعى ديالوگتىڭ شاكىرتتەردىڭ وزىندىك وي - پىكىرىن جۇيەلەۋى مەن دامىتۋىنا كومەكتەسەتىن امال ەكەنىن مەڭزەيدى. [3]
ءمۇعالىمنىڭ جەتەكشى سۇراقتارى ارقىلى ساباق بارىسىندا تالقىلاۋعا تۇسكەن تاپسىرمالار، وقۋشى مەن وقۋشى اراسىنداعى زەرتتەۋشىلىك اڭگىمەلەر وقۋشى ەسىندە ۇزاعىراق ساقتالادى جانە ولار قويىلعان قالىڭ سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى سىني تۇرعىدان ويلايتىن تۇلعا بولىپ قالىپتاسادى.
وسى ماقساتتا مەن ءوزىمنىڭ ساباقتارىمدا ديالوگ ارقىلى وقىتۋدى پايدالانۋعا تىرىستىم.
مەنىڭ وقۋشىلارىم العاشقى وتىلگەن “ساندى ورنەكتەر. ءارىپتى ورنەكتەر” تاقىرىبىنداعى ساباعىمدا سۇراقتارعا تەك ءبىر سوزبەن عانا جاۋاپ بەرگىسى كەلدى جانە وزدەرىنىڭ ويىن جەتكىزە المادى. سۇراق تەك «باستاما - جاۋاپ - كەيىنگى ارەكەتپەن» عانا شەكتەلىپ قالدى: باستاما: ءمۇعالىم: ءارىپتى ورنەك دەپ قانداي ورنەكتى ايتادى؟
جاۋاپ: سىمبات: قۇرامىندا ارىپتەرى بار ورنەكتى
كەيىنگى ارەكەت: ءمۇعالىم: جاقسى!
1 - سۋرەت. سۇراق قويۋدىڭ «باستاما - جاۋاپ - كەيىنگى ارەكەت» ۇلگىسى
وسىنىڭ ناتيجەسىندە ساباقتا ديالوگ ءوز دارەجەسىندە كورىنىس تابا قويعان جوق.
سۇراق قويۋ ماڭىزدى داعدىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى، سەبەبى سۇراق دۇرىس قويىلعان جاعدايدا ساباق بەرۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالىنا اينالادى جانە دە وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم الۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، ونى جاقسارتا جانە كەڭەيتە الادى.
وسى كەزدەسكەن قيىندىقتاردى جويۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا ساباق بارىسىندا بەرىلگەن تاپسىرمالاردىڭ، سۇراقتاردىڭ سيپاتىنا ءبىرشاما وزگەرىستەر ەنگىزدىم.
وقۋشىلاردىڭ تاقىرىپتى تۇسىنۋىنە قول جەتكىزۋى ءۇشىن مۇعالىمدەر قولداناتىن سۇراقتاردىڭ ەكى ءتۇرى: تومەن دارەجەلى جانە جوعارى دارەجەلى سۇراقتار كەڭ قولدانىلادى دەگەن پىكىر بار. كەي كەزدەرى تومەن دارەجەلى سۇراقتاردى «جابىق» نەمەسە «دۇرىس ەمەس» سۇراقتار دەپ تە اتايدى. ولار جاتتاپ الۋعا باعىتتالعان جانە دە وعان بەرىلگەن جاۋاپ («دۇرىس» نەمەسە «دۇرىس ەمەس» دەپ) باعالانادى. ال جوعارى دارەجەلى سۇراقتار قويىلعاندا، وقۋشىلار اقپاراتتى بەلگىلى ءبىر جولدارمەن قولدانۋعا، قايتا قۇرۋعا، كەڭەيتۋگە، باعالاۋعا جانە تالداۋعا ءتيىس بولادى. [3]
سىنىپتا وتىلگەن كەلەسى ساباقتارىمدا ساباقتىڭ ءار كەزەڭىنە سايكەس سۇراقتاردى ناقتىراق قويۋعا نازار اۋداردىم.
1. ءوزىمدى تانىستىرامىن.
2. سىنىپقا مىنەزدەمە
3. مەكتەپ جۇمىسى مەن وقۋشى جەتىستىكتەرىن ورىستەتۋدەگى نەگىزگى تۇلعا – ءمۇعالىم (Strong، Ward & Grant، 2011).
بۇگىنگى تاڭدا تۇرعان نەگىزگى ماسەلە – جەكە تۇلعانى جان - جاقتى دامىتۋ. جەكە تۇلعا دەگەنىمىز – قوعام ماقساتىنا ساي، ويلاۋ - سويلەۋ قابىلەتىنىڭ ناتيجەسىندە سانالى ارەكەت، قارىم - قاتىناس جاسايتىن، رۋحاني، زەردەلىلىك مىنەز - قۇلىق ەرەكشەلىكتەرىمەن دارالاناتىن ادام. ولاي بولسا، جەكە تۇلعانى دامىتۋ ءۇشىن وقىتۋدىڭ جاڭا ادىستەرىمەن وقىتىپ، تاربيەلەۋىمىز كەرەك. [1]
ءبىلىمنىڭ جاڭا ۇلگىسى وزىنە سايكەس جاڭا مۇعالىمدەردى تالاپ ەتەدى. ول ءمۇعالىم شىعارماشىلىقپەن قىزمەتتىڭ بارلىق كەلەڭدى - كەلەڭسىز جاقتارىن زەرتتەپ - مەڭگەرۋگە ىنتالى، ءوزىنىڭ ءپانىن جەتىك مەڭگەرگەن، كەز - كەلگەن پەداگوگيكالىق جاعدايدا ءوزىنىڭ بىلىمدىلىگىن، پاراساتتىلىعىن، اقىلدىلىعىن، مادەنيەتتىلىگى، ىسكەرلىگى، شەبەرلىگى ارقاسىندا شەشە الاتىن، پەداگوگيكالىق ءۇردىستىڭ ناتيجەسىن جاقسارتۋعا ۇمتىلعان ءمۇعالىم بولۋ كەرەك. [2]
ساباقتا ءمۇعالىمنىڭ ءوزىنىڭ نە ءبىلىپ، نە ىستەيتىنى ماڭىزدى - اق، ءبىراق ونىڭ ىقپالىمەن شاكىرتتەرىنىڭ نە ءبىلىپ، نە ىستەيتىنى ودان دا ماڭىزدىراق. ناعىز ۇستاز، مىنە، وسىنىسىمەن باعالانادى. (سيسەرون)
ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ الدىنا قويعان ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ العان ءبىلىمىنىڭ تەرەڭ بولۋى جانە العان ءبىلىمىنىڭ وقۋشى ەسىندە ساقتالۋى. ءبىلىم وقۋشىنىڭ ەسىندە ساقتالۋى ءۇشىن وقۋشى وسى ءبىلىمدى ءوزى قالىپتاستىرۋى قاجەت، ياعني ءمۇعالىم ساباقتا وقۋشىعا وسىنداي جاعداي تۋدىرۋى قاجەت.
وقۋشىلاردىڭ كوبىرەك بىلەتىن باسقا ادامدارمەن، ارينە، بۇل رولدەردە سىنىپتاستارى مەن مۇعالىمدەرى بولۋى مۇمكىن، ديالوگ جۇرگىزۋ مۇمكىندىگى بولعان جاعدايدا، ءبىلىم بەرۋ جەڭىل بولماق.
ديالوگ نەگىزىندە ءبىلىم بەرۋ مەن ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ءوزارا سۇحباتتاسۋى جانە ءمۇعالىم مەن وقۋشى اراسىنداعى ديالوگتىڭ شاكىرتتەردىڭ وزىندىك وي - پىكىرىن جۇيەلەۋى مەن دامىتۋىنا كومەكتەسەتىن امال ەكەنىن مەڭزەيدى. [3]
ءمۇعالىمنىڭ جەتەكشى سۇراقتارى ارقىلى ساباق بارىسىندا تالقىلاۋعا تۇسكەن تاپسىرمالار، وقۋشى مەن وقۋشى اراسىنداعى زەرتتەۋشىلىك اڭگىمەلەر وقۋشى ەسىندە ۇزاعىراق ساقتالادى جانە ولار قويىلعان قالىڭ سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى سىني تۇرعىدان ويلايتىن تۇلعا بولىپ قالىپتاسادى.
وسى ماقساتتا مەن ءوزىمنىڭ ساباقتارىمدا ديالوگ ارقىلى وقىتۋدى پايدالانۋعا تىرىستىم.
مەنىڭ وقۋشىلارىم العاشقى وتىلگەن “ساندى ورنەكتەر. ءارىپتى ورنەكتەر” تاقىرىبىنداعى ساباعىمدا سۇراقتارعا تەك ءبىر سوزبەن عانا جاۋاپ بەرگىسى كەلدى جانە وزدەرىنىڭ ويىن جەتكىزە المادى. سۇراق تەك «باستاما - جاۋاپ - كەيىنگى ارەكەتپەن» عانا شەكتەلىپ قالدى: باستاما: ءمۇعالىم: ءارىپتى ورنەك دەپ قانداي ورنەكتى ايتادى؟
جاۋاپ: سىمبات: قۇرامىندا ارىپتەرى بار ورنەكتى
كەيىنگى ارەكەت: ءمۇعالىم: جاقسى!
1 - سۋرەت. سۇراق قويۋدىڭ «باستاما - جاۋاپ - كەيىنگى ارەكەت» ۇلگىسى
وسىنىڭ ناتيجەسىندە ساباقتا ديالوگ ءوز دارەجەسىندە كورىنىس تابا قويعان جوق.
سۇراق قويۋ ماڭىزدى داعدىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى، سەبەبى سۇراق دۇرىس قويىلعان جاعدايدا ساباق بەرۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالىنا اينالادى جانە دە وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم الۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، ونى جاقسارتا جانە كەڭەيتە الادى.
وسى كەزدەسكەن قيىندىقتاردى جويۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا ساباق بارىسىندا بەرىلگەن تاپسىرمالاردىڭ، سۇراقتاردىڭ سيپاتىنا ءبىرشاما وزگەرىستەر ەنگىزدىم.
وقۋشىلاردىڭ تاقىرىپتى تۇسىنۋىنە قول جەتكىزۋى ءۇشىن مۇعالىمدەر قولداناتىن سۇراقتاردىڭ ەكى ءتۇرى: تومەن دارەجەلى جانە جوعارى دارەجەلى سۇراقتار كەڭ قولدانىلادى دەگەن پىكىر بار. كەي كەزدەرى تومەن دارەجەلى سۇراقتاردى «جابىق» نەمەسە «دۇرىس ەمەس» سۇراقتار دەپ تە اتايدى. ولار جاتتاپ الۋعا باعىتتالعان جانە دە وعان بەرىلگەن جاۋاپ («دۇرىس» نەمەسە «دۇرىس ەمەس» دەپ) باعالانادى. ال جوعارى دارەجەلى سۇراقتار قويىلعاندا، وقۋشىلار اقپاراتتى بەلگىلى ءبىر جولدارمەن قولدانۋعا، قايتا قۇرۋعا، كەڭەيتۋگە، باعالاۋعا جانە تالداۋعا ءتيىس بولادى. [3]
سىنىپتا وتىلگەن كەلەسى ساباقتارىمدا ساباقتىڭ ءار كەزەڭىنە سايكەس سۇراقتاردى ناقتىراق قويۋعا نازار اۋداردىم.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ت/س تاقىرىبى: «دوستىق - تۇراقتىلىق پەن تاتۋلىقتىڭ كەپىلى»
