ءسوز تاپتارى. زات ەسىم.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز تاپتارى. زات ەسىم.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءسوز تاپتارى، ونىڭ ىشىندە زات ەسىم، زات ەسىمنىڭ جالپى ەسىم، جالقى ەسىم تۇرلەرى تۋرالى تەرەڭىرەك ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءسوز تاپتارى بويىنشا باستاۋىش سىنىپتاردا مەڭگەرگەن بىلىمدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، زات ەسىم تۋرالى تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ؛ ساۋاتتى جازۋ، وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ويلاۋ قىزمەتتەرىن جانداندىرۋ.
تاربيەلىك: قازاق ءتىلىنىڭ مورفولوگيالىق زاڭدىلىقتارىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تىلدىك - ەستەتيكالىق سەزىمدەرىنە تاربيەلەۋ، ادامدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلار زات ەسىمنىڭ گرامماتيكالىق كاتەگوريالارى تۋرالى تولىق مەڭگەرەدى، سويلەم اراسىنداعى زات ەسىمدەردى سۇراق قويۋ ارقىلى بىردەن تابا الادى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، ىزدەنىس، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ.
كورنەكىلىكتەر: سلايدتار، سىزبا - نۇسقا، تاقىرىپقا ارنالعان كەستە - پلاكات، تاقتا، بور، وقۋلىق
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى*وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
*وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ؛
*وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
116 - جاتتىعۋ
كوشىرىپ جازىپ، كومەكشى سوزدەردىڭ استىن سىزىڭدار.
مەن قانىش اعامەن سيرەك بولسا دا كەزدەسىپ تۇردىم. كەيدە دالاعا تىگىلگەن شاتىرلاردا قونا جاتىپ، سويلەسىپ ءجۇردىم. مول كەۋدەلى، بيىك ەڭسەلى، بويشاڭ ادامنىڭ اشىق جۇزىندەگى مەيىرىمدىلىك پەن ويلىلىق ءبىر ءتۇرلى اسەم ەدى. اسىقپاي سويلەسەتىن، شانشۋسىز، قاڭقۋسىز سوزدەردى قولدانۋعا تىرىساتىن.
117 - جاتتىعۋ، ەرەجە سۇراۋ
ماتىننەن وداعاي سوزدەردى تاۋىپ، قانداي ماقساتتا قولدانىلىپ تۇرعانىن دالەلدەڭدەر.
بەۋ، دۇنيە - اي - شاتتانۋ ماقساتىندا قولدانعان
اپىرماي - ۇناتۋ ماعىناسىندا قولدانعان.
ەرەجەنى سۇراۋ:
- اتاۋىش سوزدەر دەگەنىمىز نە؟
- مىسال كەلتىر
- اتاۋىش سوزدەر قاناداي ماعىنا بەرەدى؟
- كومەكشى سوزدەر قانداي ماعىنا بەرەدى؟
- كومەكشى سوزدەر دەگەنىمىز نە؟ مىسال كەلتىر
اباي ولەڭدەرىنەن كومەكشى سوزدەردى تابۋ.
مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن
جوق - باردى، ەرتەگىنى تەرمەك ءۇشىن
كوكىرەگى وياۋ، كوزى اشىق، ءتىلى ورامدى
جازدىم ۇلگى جاستارعا بەرمەك ءۇشىن
سۇر بۇلت ءتۇسى سۋىق قاپتايدى اسپان،
كۇز بولىپ، دىمقىل تۇمان جەردى باسقان.
بىلمەيمىن تويعانى ما، توڭعانى ما،
جىلقى ويناپ، بيە قاشقان، تاي جارىسقان؟
اللانىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس،
راس ءسوز ەشۋاقىتتا جالعان بولماس،
كوپ كىتاپ كەلدى اللادان، ونىڭ ءتورتى،
اللانى تانىتۋعا ءسوزى ايرىلماس.
ماقال – ماتەلدەردەن كومەكشى سوزدەردى تابۋ
1. ءوز باسىڭدى داۋعا بەرسەڭ دە،
جولداسىڭدى داۋعا بەرمە.
2. ويناپ سويلەسەڭ دە، ويلاپ سويلە.
3. وتان وتتان دا ىستىق
4 باس كەسپەك بولسا دا، ءتىل كەسپەك جوق
ءىى. جاڭا ساباق ءسوز تاپتارى. زات ەسىم
زاتتىڭ اتىن ءبىلدىرىپ، كىم؟ نە؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەر زات ەسىم دەپ اتالادى. مىسالى: اكە (كىم؟)، تاۋ (نە؟)، وقۋشى ( كىم؟)، ءىنى (كىم؟) زات ەسىم جالپى ەسىم جانە جالقى ەسىم بولىپ ەكىگە بولىنەدى. بىركەلكى زاتتاردىڭ جالپى اتاۋىن جالپى ەسىم دەيدى. زاتتاردىڭ ىشىندە ءبىر ءتۇرىنىڭ وزىنە عانا قويىلعان اتى جالقى ەسىم دەپ اتالادى. مىسالى: كىسى، ادام دەگەن جالپى اتاۋلىعا ءتان بولسا، بايجان، گۇلنار دەگەن سوزدەر جالپىعا ەمەس، جەكە كىسىگە عانا قويىلعان.
ءىىى. وقۋلىقپەن جۇمىس
118 - جاتتىعۋ: وزدەرىڭ بىلەتىن جالقى ەسىمدەردى داپتەرىڭە جازىڭدار.
1. كىسى اتتارى: اباي، دانابەك، ايناگۇل، تەمىرحان، مايرا ت. ب.
2. مەملەكەت، رەسپۋبليكا، وبلىس، اۋدان، قالا، اۋىل اتاۋلارى: ازيا، قازاقستان، قاراعاندى، قازىبەك بي، جەزقازعان، اقتوعاي؛
3. مەكەمە، زاۋىت، فابريكا، ۇجىم اتاۋلارى: اقتۇمسىق، «قاراعاندى كامپيتتەرى» فابريكاسى، «دوسكەي» ۇجىمى
4. جەر، سۋ اتاۋلارى: اقتوعاي، توقىراۋىن وزەنى
5. گازەت - جۋرنال، كىتاپ، ءان، كۇي، شىعارما: «كاۋسار» گازەتى، «مىڭ ءبىر ءتۇن»، «اق مارجان» ءانى، «بالبىراۋىن» كۇيى، «اباي جولى»
6. جىلقىعا، سيىرعا، تۇيەگە، يتكە قويىلاتىن اتتار: قۇلاگەر، تايبۋرىل، مانكا، جەلمايا، ءاقتوس، الاباي ت. ب.
ءىV. شىعارماشىلىق جۇمىس. «ءبىزدىڭ اۋىل» تاقىرىبىندا شاعىن اڭگىمە جازۋ.
/جالقى ەسىمدەر، دەرەكتى، دەرەكسىز زات ەسىمدەردىڭ استىن سىزىپ، قۇرامىنا تالداۋ جاساۋ.
V. تالداۋ - تابىس كىلتى
ابايدىڭ ۇلاعاتتى ءسوزىن الىپ، تالداۋ جۇمىستارىن جاساۋ.
ادامنىڭ ادامشىلىعى – اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، جاقسى قۇربى، جاقسى ۇستازدان باستالادى.
1. زات ەسىم سوزدەردى تابۋ.
2. قۇربى سوزىنە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جاساۋ.
ءى توپ. فونەتيكالىق تالداۋ جاساۋ /مۇمكىندىگىنشە ماتەماتيكالىق ءتاسىلدى قولدانۋعا بولادى/
ءىى توپ. فونولوگيالىق تالداۋ جاساۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءسوز تاپتارى، ونىڭ ىشىندە زات ەسىم، زات ەسىمنىڭ جالپى ەسىم، جالقى ەسىم تۇرلەرى تۋرالى تەرەڭىرەك ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءسوز تاپتارى بويىنشا باستاۋىش سىنىپتاردا مەڭگەرگەن بىلىمدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، زات ەسىم تۋرالى تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ؛ ساۋاتتى جازۋ، وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ويلاۋ قىزمەتتەرىن جانداندىرۋ.
تاربيەلىك: قازاق ءتىلىنىڭ مورفولوگيالىق زاڭدىلىقتارىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تىلدىك - ەستەتيكالىق سەزىمدەرىنە تاربيەلەۋ، ادامدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلار زات ەسىمنىڭ گرامماتيكالىق كاتەگوريالارى تۋرالى تولىق مەڭگەرەدى، سويلەم اراسىنداعى زات ەسىمدەردى سۇراق قويۋ ارقىلى بىردەن تابا الادى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، ىزدەنىس، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ.
كورنەكىلىكتەر: سلايدتار، سىزبا - نۇسقا، تاقىرىپقا ارنالعان كەستە - پلاكات، تاقتا، بور، وقۋلىق
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى*وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
*وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ؛
*وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
116 - جاتتىعۋ
كوشىرىپ جازىپ، كومەكشى سوزدەردىڭ استىن سىزىڭدار.
مەن قانىش اعامەن سيرەك بولسا دا كەزدەسىپ تۇردىم. كەيدە دالاعا تىگىلگەن شاتىرلاردا قونا جاتىپ، سويلەسىپ ءجۇردىم. مول كەۋدەلى، بيىك ەڭسەلى، بويشاڭ ادامنىڭ اشىق جۇزىندەگى مەيىرىمدىلىك پەن ويلىلىق ءبىر ءتۇرلى اسەم ەدى. اسىقپاي سويلەسەتىن، شانشۋسىز، قاڭقۋسىز سوزدەردى قولدانۋعا تىرىساتىن.
117 - جاتتىعۋ، ەرەجە سۇراۋ
ماتىننەن وداعاي سوزدەردى تاۋىپ، قانداي ماقساتتا قولدانىلىپ تۇرعانىن دالەلدەڭدەر.
بەۋ، دۇنيە - اي - شاتتانۋ ماقساتىندا قولدانعان
اپىرماي - ۇناتۋ ماعىناسىندا قولدانعان.
ەرەجەنى سۇراۋ:
- اتاۋىش سوزدەر دەگەنىمىز نە؟
- مىسال كەلتىر
- اتاۋىش سوزدەر قاناداي ماعىنا بەرەدى؟
- كومەكشى سوزدەر قانداي ماعىنا بەرەدى؟
- كومەكشى سوزدەر دەگەنىمىز نە؟ مىسال كەلتىر
اباي ولەڭدەرىنەن كومەكشى سوزدەردى تابۋ.
مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن
جوق - باردى، ەرتەگىنى تەرمەك ءۇشىن
كوكىرەگى وياۋ، كوزى اشىق، ءتىلى ورامدى
جازدىم ۇلگى جاستارعا بەرمەك ءۇشىن
سۇر بۇلت ءتۇسى سۋىق قاپتايدى اسپان،
كۇز بولىپ، دىمقىل تۇمان جەردى باسقان.
بىلمەيمىن تويعانى ما، توڭعانى ما،
جىلقى ويناپ، بيە قاشقان، تاي جارىسقان؟
اللانىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس،
راس ءسوز ەشۋاقىتتا جالعان بولماس،
كوپ كىتاپ كەلدى اللادان، ونىڭ ءتورتى،
اللانى تانىتۋعا ءسوزى ايرىلماس.
ماقال – ماتەلدەردەن كومەكشى سوزدەردى تابۋ
1. ءوز باسىڭدى داۋعا بەرسەڭ دە،
جولداسىڭدى داۋعا بەرمە.
2. ويناپ سويلەسەڭ دە، ويلاپ سويلە.
3. وتان وتتان دا ىستىق
4 باس كەسپەك بولسا دا، ءتىل كەسپەك جوق
ءىى. جاڭا ساباق ءسوز تاپتارى. زات ەسىم
زاتتىڭ اتىن ءبىلدىرىپ، كىم؟ نە؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەر زات ەسىم دەپ اتالادى. مىسالى: اكە (كىم؟)، تاۋ (نە؟)، وقۋشى ( كىم؟)، ءىنى (كىم؟) زات ەسىم جالپى ەسىم جانە جالقى ەسىم بولىپ ەكىگە بولىنەدى. بىركەلكى زاتتاردىڭ جالپى اتاۋىن جالپى ەسىم دەيدى. زاتتاردىڭ ىشىندە ءبىر ءتۇرىنىڭ وزىنە عانا قويىلعان اتى جالقى ەسىم دەپ اتالادى. مىسالى: كىسى، ادام دەگەن جالپى اتاۋلىعا ءتان بولسا، بايجان، گۇلنار دەگەن سوزدەر جالپىعا ەمەس، جەكە كىسىگە عانا قويىلعان.
ءىىى. وقۋلىقپەن جۇمىس
118 - جاتتىعۋ: وزدەرىڭ بىلەتىن جالقى ەسىمدەردى داپتەرىڭە جازىڭدار.
1. كىسى اتتارى: اباي، دانابەك، ايناگۇل، تەمىرحان، مايرا ت. ب.
2. مەملەكەت، رەسپۋبليكا، وبلىس، اۋدان، قالا، اۋىل اتاۋلارى: ازيا، قازاقستان، قاراعاندى، قازىبەك بي، جەزقازعان، اقتوعاي؛
3. مەكەمە، زاۋىت، فابريكا، ۇجىم اتاۋلارى: اقتۇمسىق، «قاراعاندى كامپيتتەرى» فابريكاسى، «دوسكەي» ۇجىمى
4. جەر، سۋ اتاۋلارى: اقتوعاي، توقىراۋىن وزەنى
5. گازەت - جۋرنال، كىتاپ، ءان، كۇي، شىعارما: «كاۋسار» گازەتى، «مىڭ ءبىر ءتۇن»، «اق مارجان» ءانى، «بالبىراۋىن» كۇيى، «اباي جولى»
6. جىلقىعا، سيىرعا، تۇيەگە، يتكە قويىلاتىن اتتار: قۇلاگەر، تايبۋرىل، مانكا، جەلمايا، ءاقتوس، الاباي ت. ب.
ءىV. شىعارماشىلىق جۇمىس. «ءبىزدىڭ اۋىل» تاقىرىبىندا شاعىن اڭگىمە جازۋ.
/جالقى ەسىمدەر، دەرەكتى، دەرەكسىز زات ەسىمدەردىڭ استىن سىزىپ، قۇرامىنا تالداۋ جاساۋ.
V. تالداۋ - تابىس كىلتى
ابايدىڭ ۇلاعاتتى ءسوزىن الىپ، تالداۋ جۇمىستارىن جاساۋ.
ادامنىڭ ادامشىلىعى – اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، جاقسى قۇربى، جاقسى ۇستازدان باستالادى.
1. زات ەسىم سوزدەردى تابۋ.
2. قۇربى سوزىنە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جاساۋ.
ءى توپ. فونەتيكالىق تالداۋ جاساۋ /مۇمكىندىگىنشە ماتەماتيكالىق ءتاسىلدى قولدانۋعا بولادى/
ءىى توپ. فونولوگيالىق تالداۋ جاساۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: اقان سەرى (اقجىگىت) قورامسا ۇلى – اقىن، ءانشى، سازگەر (پرەزەنتاسياسىمەن)
