سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرى
7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى (پرەزەنتاسيا)
ساباقتىڭ مىندەتى: سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى جايلى العان بىلىمدەرىن عىلىمدا بولىپ جاتقان سوڭعى جاڭالىقتارمەن تولىقتىرىپ، زەرتتەۋشىلىك قابىلەتتەرىن ۇشتاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك ماقساتى: وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا وي قورىتا وتىرىپ، جاتتىعۋلارمەن جۇمىس جۇرگىزۋ، وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ، تەوريالىق بىلىمدەرىن پىكىرتالاس ارقىلى پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ؛
2. دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ اۋىزشا جانە جازباشا تىلدىك ستيلدەرىن دامىتۋ، ويلاۋ ورىستەرى مەن دۇنيەتانىمدىق كوزقاراس شەڭبەرلەرىن كەڭەيتۋ. شىعارماشىلىق ىسكەرلىكتەرىن ارتتىرۋ.
3. تاربيەلىك ماقساتى: جاقسى قاسيەتتەرگە، ادامگەرشىلىكتەرگە باۋلۋ. جاقسى وقىپ، ۇلگىلى، ءبىلىمدى بولۋعا، دوستىقتا ادال بولۋعا شاقىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى، كونفەرەنسيا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: پىكىرتالاس، سۇراق - جاۋاپ، اناليز - سينتەز، جاتتىعۋلارمەن جۇمىس ءادىسى؛
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ساباقتىڭ بارىسىنا قۇرىلعان سلايدتار، تاپسىرمالار جازىلعان قاعازدار، كەسپە - كارتوچكالار، ءار ءتۇرلى سىزبالار؛
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ادەبيەتى؛
وقىتۋ تەحنولوگيالارى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، دەڭگەيلەپ - سارالاپ وقىتۋ؛
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) سالەمدەسۋ؛
ءا) كەزەكشى ەسەبى؛
ب) وقۋ قۇرال - جابدىقتارىن، ساباققا قاجەتتى قۇرالداردىڭ بولۋىن قاداعالاۋ؛
ۆ) وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا بۇرۋ؛
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
ءىىى. جاڭا ساباق.
1. ساباقتىڭ تاقىرىبى، ماقساتى، مىندەتى جانە بارىسىمەن تانىستىرۋ.
2. ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: - بۇگىنگى ساباقتا سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى جايلى العان بىلىمدەرىمىزدى قورىتىپ، وزىندىك كوزقاراستارىمىزدى ورتاعا سالاتىن بولامىز. ساباعىمىز كونفەرەنسيا تۇرىندە وتەتىندىكتەن الدىمەن قاتىسۋ عالىمدار مەن ءتىلشىنى تانىستىرىپ وتەيىك. ودان سوڭ عالىمداردىڭ پىكىرىن تىڭداپ، جاتتىعۋلارمەن جۇمىس ىستەيمىز.
3. تانىستىرۋ ءساتى.
1. بىلەمىن بولىمىندە وتكەن تاقىرىپتاردى قايتالاپ، ەرەجەلەردى ەسكە تۇسىرەمىز، دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىندايمىز.
ا) قايتالاۋ سۇراقتارى
سينتاكسيس نەنى زەرتتەيدى؟
قازاق ءتىلىنىڭ قاي سالاسىن ءوتىپ جاتىرمىز؟
ءسوز تىركەسىنىڭ كۇردەلى سوزدەر مەن تۇراقتى تىركەستەردەن ايىرماشىلىقتارىن اتا
ءسوز تىركەسى دەگەنىمىز نە؟
ءسوز تىركەسىنىڭ ايرىقشا بەلگىلەرىن اتا
ءسوز تىركەسىنىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرىن اتا
ءسوز تىركەسىنىڭ تۇرلەرى قالاي انىقتالادى؟
ءا) دەڭگەيلىك تاپسىرمالار:
I – دەڭگەيگە: ەتىستىكتى ءسوز تىركەستەرىن تاۋىپ جازىڭدار
II – دەڭگەيگە: جاناسۋ، قابىسۋدى تاۋىپ تالداڭدار.
III – دەڭگەيگە: ماتاسۋدى تابۋ.
شوڭ جولشىباي باياناۋىلعا سوقتى. پوتانين ءبيدى كوك كوزى كۇلىمدەپ قارسى الدى. اماندىقتان سوڭ شوڭ توڭىرەگىنە كوز سالدى. بىلتىرعىدان گورى قۇرىلىسقا ەلەۋلى ەشتەڭە قوسىلا قويماعانداي. ەكى ءۇيدىڭ ىرگەسى كوتەرىلىپتى. ولاردىڭ قاتارىنان بەس - التى ادام تاعى جەر قازىپ جاتىر. بيىكتىگى التىباقانداي ءتورت اياقتى تۇعىرلار ۇستىندە بورەنەنى تاقتايعا ءتىلىپ جاتىر. اناداي جەردەگى قالقان استىندا سۇرگىلەنگەن تاقتايلاردى جەكە قالاپ قويىپتى.
ب) وقۋلىقپەن جۇمىس. 247 جاتتىعۋ
ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقىڭىزدار. ابىلايدىڭ ءتۇسى نە جايىندا؟ قارامەن جازىلعان سوزدەر قانداي بايلانىسۋ تاسىلىمەن بايلانىسقان؟ ەسكە تۇسىرىڭىزدەر.
ۇلگى: بۇقارانى الامىن – جالعاۋ ارقىلى بايلانىسقان ءسوز تىركەسى (مەڭگەرۋ)
2. زەرتتەي الامىن بولىمىندە ۇيگە بەرىلگەن جەكە تاپسىرمالار تىڭدالىپ، سۋرەتتەرمەن جۇمىس جاسالىنادى.
ا) ءتىلشى: عالىم ماۋلەن بالاقايەۆ “قازىرگى قازاق ءتىلى” اتتى ەڭبەگىندە سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۋرلەرىن قالاي سيپاتتايدى؟
ءا) عالىمدار پىكىرلەرى:
قيىسۋتانۋشى عالىمدار:
ماتاسۋتانۋشى عالىمدار:
مەڭگەرۋتانۋشى عالىمدار:
قابىسۋتانۋشى عالىمدار:
جاناسۋتانۋشى عالىمدار:
ب) سۋرەتتەرمەن جۇمىس.
3. بىلگىم كەلەدى بولىمىندە ءتىلشى سۇراقتار مەن تەست سۇراقتارى بولادى.
ا) ءتىلشى:
قيىسۋ ءسوز تىركەسىنە جاتا ما، الدە جالاڭ سويلەمگە جاتا ما؟
ماتاسۋ مەن مەڭگەرۋدى كەيبىر عالىمدار ءبىر دەپ قاراستىرادى، وسى دۇرىس پا؟
قابىسۋ مان جاناسۋدى قوسىپ ءبىر سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرىن جاساۋعا بولا ما؟
ءا) تەست سۇراقتارى:
1. ەتىستىكتى تىركەستى تابىڭىز.
A) جاقسىنىڭ اشۋى. C) جاماننىڭ اشۋى
B) باسى جەتكەنشە D) جاماننىڭ باسى
2. تۇراقتى ءسوز تىركەسىن كورسەتىڭىز:
A) دارحان دالا C) مۇزعا وتىرعىزىپ كەتۋ
B) عۇمىرناما D) كەدەي - كەپشىك
3. 4. قانداي بايلانىس ءتۇرى: مەن ەستىدىم.
A) ماتاسۋ C) قيىسۋ
B) جاناسۋ D) مەڭگەرۋ
5. مەڭگەرۋدى تاپ:
A) سىنعا ءتۇستى C) امان كەلدى
B) ءبىزدىڭ ولكە D) كەڭ دالا
6. بايلانىس تۇرلەرىنە قاتىستى تالداۋدىڭ قايسىسى دۇرىس ەمەس؟
A) توعىز ادام – قابىسۋ C) وقۋعا لايىق – مەڭگەرۋ
B) كەڭ بولمە – جاناسۋ D) الاتاۋدىڭ جامبىلى - ماتاسۋ
7. بەرىلگەن رەتىنە قاراي ءسوز تىركەستەرىنىڭ بايلانىسۋ ءتۇرىن انىقتا: اعاشتىڭ بۇتاعى، حات الۋ، قالىڭ ورمان.
A) ماتاسۋ، قابىسۋ، جاناسۋ C) قابىسۋ، مەڭگەرۋ، جاناسۋ
B) مەڭگەرۋ، قيىسۋ، قابىسۋ D) ماتاسۋ، مەڭگەرۋ، قابىسۋ
8. ەسىمدى تىركەستى تاپ.
ا) ۇلكەن ءۇي. C) تاعى دا كەلدى.
ۆ) ون شاقتى. D) ونعا جۋىق.
4. “ءبىلدىم” بولىمىندە: جاتتىعۋلار:
1. ءسوز تىركەستەرىن جاز.
I دەڭگەي: “ويلان”
1. زات ەسىم+زات ەسىم. 2. سىن ەسىم+زات ەسىم. 3. سان ەسىم+زات ەسىم
II دەڭگەي: “تاپ”
1. ەسىمدىك+زات ەسىم. 2. سەپتەۋلىك شىلاۋ + ەتىستىك. 3. زات ەسىم+ەتىستىك
III دەڭگەي: “ىزدەن”
1. ۇستەۋ+ەتىستىك. 2. سىن ەسىم + ەتىستىك. 3. سان ەسىم + ەتىستىك.
2. ءسوز تىركەستەرىنىڭ تۇرلەرىن اجىراتىڭدار.
قارا تورى. كەتىپ قالدى. ۇيدە قالدى. سارى الا قوي. جۇمعان اۋزىن اشپاۋ. ون سەگىز. جەتپىس جىل. اسىعىپ - ۇسىگىپ كەلدى. سىركەسى سۋ كوتەرمەيدى. ءمولدىر سۋ.
3. سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرىن تابىڭدار.
بىلتىر تاپسىردى. ءالسىن قۇلاق تۇرەدى. بىلگەنگە مارجان. ەكى دوس. ءبىزدىڭ اۋىل. سەن تانىسسىڭ. العاشقى ويلار. قاشىقتىق ەڭبەگى. ۋاقىتتان وزعان. سەندەر سويلەڭدەر.
4. ماتىننەن ماتاسا بايلانىسقان ءسوز تىركەسىن انىقتاڭىز.
تالاي كۇن بويىندا ىلبۋمەن عانا ءجۇرىپ، جيدەباي تۇسىنا جەتكەن قۇنانباي قوسى سان جاعىنان ءبىرتالاي كەمىپ قاپتى. اسىرەسە، شوشىتاتىن جىلقىنىڭ ءتۇسى. نەلەر اتپال ايعىرلار مەن ساقا بيلەردىڭ ءوزى دە التى ايلىق اۋرۋدان تۇرعانداي، كولەڭكەسى عانا قالعان. جۇندەرى ۇزارىپ، ۇرپيگەن. اياقتارى جۋانداپ، سۇيەك - سۇيەگى ادىرايىپ كەتىپتى. تارامىس، شاندىر اتاۋلىسىنىڭ ءبارى ءبىلىنىپ تۇر (م. ءا.).
5. ماتىننەن مەڭگەرۋدى تابىڭىز.
جاس مال بولعاندا جۇرىسكە مىقتى، استىنان يت ءوتىپ جاتسا دا، جىمىراڭ قاقپايتىن مىنەزدى جىلقىنى ەرىك جان جولداسىنداي جاقسى كورەتىن. قۇلىن كەزىنەن قۇنداققا وراعانداي ماپەلەپ ءوسىردى، شوشاڭ ەتەر جەرگە شوقىراقتاتپاي، وسىنداي ازامات تاقىمى، ارعىماق ارقاسى سىنالار ۇزاق تا ەڭكۋ - ەڭكۋ ساپارعا ساقتايتىن. ازىرگە ەكەۋى دە سىر الدىرعان جوق. ماڭداي مەن ساۋىردان سورعالاعان ءبىر كۇنگى تەر دەگەن نە، ءتايىرى، ەرتەڭ - اق جايلاۋعا قايتىپ بارعان سوڭ، ەكەۋى قارعا اۋناعان تۇلكىدەي تۇرلەنىپ شىعا كەلمەي مە؟! (و. ب.).
IV. ساباقتى بەكىتۋ: بۇل كەزەڭدە وقۋشىلار انا تاقىرىبىندا ماقال - ماتەلدەر ايتىپ، ولاردىڭ قۇرامىندا كەزدەسكەن بايلانىسۋ تۇرلەرىن تاۋىپ ايتادى.
V. ساباقتى قورىتۋ.
VI. ۇيگە تاپسىرما:
مىندەتتى دەڭگەي: “كوكتەمنىڭ ايشىقتى ساتتەرى” ءماتىن جازۋ.
مۇمكىندىك دەڭگەيى: جاناسا بايلانىسقان ءسوز تىركەستەرىنىڭ استىن سىزۋ.
VII. باعالاۋ كەزەڭى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى (پرەزەنتاسيا)
ساباقتىڭ مىندەتى: سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى جايلى العان بىلىمدەرىن عىلىمدا بولىپ جاتقان سوڭعى جاڭالىقتارمەن تولىقتىرىپ، زەرتتەۋشىلىك قابىلەتتەرىن ۇشتاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك ماقساتى: وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا وي قورىتا وتىرىپ، جاتتىعۋلارمەن جۇمىس جۇرگىزۋ، وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ، تەوريالىق بىلىمدەرىن پىكىرتالاس ارقىلى پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ؛
2. دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ اۋىزشا جانە جازباشا تىلدىك ستيلدەرىن دامىتۋ، ويلاۋ ورىستەرى مەن دۇنيەتانىمدىق كوزقاراس شەڭبەرلەرىن كەڭەيتۋ. شىعارماشىلىق ىسكەرلىكتەرىن ارتتىرۋ.
3. تاربيەلىك ماقساتى: جاقسى قاسيەتتەرگە، ادامگەرشىلىكتەرگە باۋلۋ. جاقسى وقىپ، ۇلگىلى، ءبىلىمدى بولۋعا، دوستىقتا ادال بولۋعا شاقىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى، كونفەرەنسيا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: پىكىرتالاس، سۇراق - جاۋاپ، اناليز - سينتەز، جاتتىعۋلارمەن جۇمىس ءادىسى؛
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ساباقتىڭ بارىسىنا قۇرىلعان سلايدتار، تاپسىرمالار جازىلعان قاعازدار، كەسپە - كارتوچكالار، ءار ءتۇرلى سىزبالار؛
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ادەبيەتى؛
وقىتۋ تەحنولوگيالارى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، دەڭگەيلەپ - سارالاپ وقىتۋ؛
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) سالەمدەسۋ؛
ءا) كەزەكشى ەسەبى؛
ب) وقۋ قۇرال - جابدىقتارىن، ساباققا قاجەتتى قۇرالداردىڭ بولۋىن قاداعالاۋ؛
ۆ) وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا بۇرۋ؛
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
ءىىى. جاڭا ساباق.
1. ساباقتىڭ تاقىرىبى، ماقساتى، مىندەتى جانە بارىسىمەن تانىستىرۋ.
2. ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: - بۇگىنگى ساباقتا سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى جايلى العان بىلىمدەرىمىزدى قورىتىپ، وزىندىك كوزقاراستارىمىزدى ورتاعا سالاتىن بولامىز. ساباعىمىز كونفەرەنسيا تۇرىندە وتەتىندىكتەن الدىمەن قاتىسۋ عالىمدار مەن ءتىلشىنى تانىستىرىپ وتەيىك. ودان سوڭ عالىمداردىڭ پىكىرىن تىڭداپ، جاتتىعۋلارمەن جۇمىس ىستەيمىز.
3. تانىستىرۋ ءساتى.
1. بىلەمىن بولىمىندە وتكەن تاقىرىپتاردى قايتالاپ، ەرەجەلەردى ەسكە تۇسىرەمىز، دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىندايمىز.
ا) قايتالاۋ سۇراقتارى
سينتاكسيس نەنى زەرتتەيدى؟
قازاق ءتىلىنىڭ قاي سالاسىن ءوتىپ جاتىرمىز؟
ءسوز تىركەسىنىڭ كۇردەلى سوزدەر مەن تۇراقتى تىركەستەردەن ايىرماشىلىقتارىن اتا
ءسوز تىركەسى دەگەنىمىز نە؟
ءسوز تىركەسىنىڭ ايرىقشا بەلگىلەرىن اتا
ءسوز تىركەسىنىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرىن اتا
ءسوز تىركەسىنىڭ تۇرلەرى قالاي انىقتالادى؟
ءا) دەڭگەيلىك تاپسىرمالار:
I – دەڭگەيگە: ەتىستىكتى ءسوز تىركەستەرىن تاۋىپ جازىڭدار
II – دەڭگەيگە: جاناسۋ، قابىسۋدى تاۋىپ تالداڭدار.
III – دەڭگەيگە: ماتاسۋدى تابۋ.
شوڭ جولشىباي باياناۋىلعا سوقتى. پوتانين ءبيدى كوك كوزى كۇلىمدەپ قارسى الدى. اماندىقتان سوڭ شوڭ توڭىرەگىنە كوز سالدى. بىلتىرعىدان گورى قۇرىلىسقا ەلەۋلى ەشتەڭە قوسىلا قويماعانداي. ەكى ءۇيدىڭ ىرگەسى كوتەرىلىپتى. ولاردىڭ قاتارىنان بەس - التى ادام تاعى جەر قازىپ جاتىر. بيىكتىگى التىباقانداي ءتورت اياقتى تۇعىرلار ۇستىندە بورەنەنى تاقتايعا ءتىلىپ جاتىر. اناداي جەردەگى قالقان استىندا سۇرگىلەنگەن تاقتايلاردى جەكە قالاپ قويىپتى.
ب) وقۋلىقپەن جۇمىس. 247 جاتتىعۋ
ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقىڭىزدار. ابىلايدىڭ ءتۇسى نە جايىندا؟ قارامەن جازىلعان سوزدەر قانداي بايلانىسۋ تاسىلىمەن بايلانىسقان؟ ەسكە تۇسىرىڭىزدەر.
ۇلگى: بۇقارانى الامىن – جالعاۋ ارقىلى بايلانىسقان ءسوز تىركەسى (مەڭگەرۋ)
2. زەرتتەي الامىن بولىمىندە ۇيگە بەرىلگەن جەكە تاپسىرمالار تىڭدالىپ، سۋرەتتەرمەن جۇمىس جاسالىنادى.
ا) ءتىلشى: عالىم ماۋلەن بالاقايەۆ “قازىرگى قازاق ءتىلى” اتتى ەڭبەگىندە سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۋرلەرىن قالاي سيپاتتايدى؟
ءا) عالىمدار پىكىرلەرى:
قيىسۋتانۋشى عالىمدار:
ماتاسۋتانۋشى عالىمدار:
مەڭگەرۋتانۋشى عالىمدار:
قابىسۋتانۋشى عالىمدار:
جاناسۋتانۋشى عالىمدار:
ب) سۋرەتتەرمەن جۇمىس.
3. بىلگىم كەلەدى بولىمىندە ءتىلشى سۇراقتار مەن تەست سۇراقتارى بولادى.
ا) ءتىلشى:
قيىسۋ ءسوز تىركەسىنە جاتا ما، الدە جالاڭ سويلەمگە جاتا ما؟
ماتاسۋ مەن مەڭگەرۋدى كەيبىر عالىمدار ءبىر دەپ قاراستىرادى، وسى دۇرىس پا؟
قابىسۋ مان جاناسۋدى قوسىپ ءبىر سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرىن جاساۋعا بولا ما؟
ءا) تەست سۇراقتارى:
1. ەتىستىكتى تىركەستى تابىڭىز.
A) جاقسىنىڭ اشۋى. C) جاماننىڭ اشۋى
B) باسى جەتكەنشە D) جاماننىڭ باسى
2. تۇراقتى ءسوز تىركەسىن كورسەتىڭىز:
A) دارحان دالا C) مۇزعا وتىرعىزىپ كەتۋ
B) عۇمىرناما D) كەدەي - كەپشىك
3. 4. قانداي بايلانىس ءتۇرى: مەن ەستىدىم.
A) ماتاسۋ C) قيىسۋ
B) جاناسۋ D) مەڭگەرۋ
5. مەڭگەرۋدى تاپ:
A) سىنعا ءتۇستى C) امان كەلدى
B) ءبىزدىڭ ولكە D) كەڭ دالا
6. بايلانىس تۇرلەرىنە قاتىستى تالداۋدىڭ قايسىسى دۇرىس ەمەس؟
A) توعىز ادام – قابىسۋ C) وقۋعا لايىق – مەڭگەرۋ
B) كەڭ بولمە – جاناسۋ D) الاتاۋدىڭ جامبىلى - ماتاسۋ
7. بەرىلگەن رەتىنە قاراي ءسوز تىركەستەرىنىڭ بايلانىسۋ ءتۇرىن انىقتا: اعاشتىڭ بۇتاعى، حات الۋ، قالىڭ ورمان.
A) ماتاسۋ، قابىسۋ، جاناسۋ C) قابىسۋ، مەڭگەرۋ، جاناسۋ
B) مەڭگەرۋ، قيىسۋ، قابىسۋ D) ماتاسۋ، مەڭگەرۋ، قابىسۋ
8. ەسىمدى تىركەستى تاپ.
ا) ۇلكەن ءۇي. C) تاعى دا كەلدى.
ۆ) ون شاقتى. D) ونعا جۋىق.
4. “ءبىلدىم” بولىمىندە: جاتتىعۋلار:
1. ءسوز تىركەستەرىن جاز.
I دەڭگەي: “ويلان”
1. زات ەسىم+زات ەسىم. 2. سىن ەسىم+زات ەسىم. 3. سان ەسىم+زات ەسىم
II دەڭگەي: “تاپ”
1. ەسىمدىك+زات ەسىم. 2. سەپتەۋلىك شىلاۋ + ەتىستىك. 3. زات ەسىم+ەتىستىك
III دەڭگەي: “ىزدەن”
1. ۇستەۋ+ەتىستىك. 2. سىن ەسىم + ەتىستىك. 3. سان ەسىم + ەتىستىك.
2. ءسوز تىركەستەرىنىڭ تۇرلەرىن اجىراتىڭدار.
قارا تورى. كەتىپ قالدى. ۇيدە قالدى. سارى الا قوي. جۇمعان اۋزىن اشپاۋ. ون سەگىز. جەتپىس جىل. اسىعىپ - ۇسىگىپ كەلدى. سىركەسى سۋ كوتەرمەيدى. ءمولدىر سۋ.
3. سوزدەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرىن تابىڭدار.
بىلتىر تاپسىردى. ءالسىن قۇلاق تۇرەدى. بىلگەنگە مارجان. ەكى دوس. ءبىزدىڭ اۋىل. سەن تانىسسىڭ. العاشقى ويلار. قاشىقتىق ەڭبەگى. ۋاقىتتان وزعان. سەندەر سويلەڭدەر.
4. ماتىننەن ماتاسا بايلانىسقان ءسوز تىركەسىن انىقتاڭىز.
تالاي كۇن بويىندا ىلبۋمەن عانا ءجۇرىپ، جيدەباي تۇسىنا جەتكەن قۇنانباي قوسى سان جاعىنان ءبىرتالاي كەمىپ قاپتى. اسىرەسە، شوشىتاتىن جىلقىنىڭ ءتۇسى. نەلەر اتپال ايعىرلار مەن ساقا بيلەردىڭ ءوزى دە التى ايلىق اۋرۋدان تۇرعانداي، كولەڭكەسى عانا قالعان. جۇندەرى ۇزارىپ، ۇرپيگەن. اياقتارى جۋانداپ، سۇيەك - سۇيەگى ادىرايىپ كەتىپتى. تارامىس، شاندىر اتاۋلىسىنىڭ ءبارى ءبىلىنىپ تۇر (م. ءا.).
5. ماتىننەن مەڭگەرۋدى تابىڭىز.
جاس مال بولعاندا جۇرىسكە مىقتى، استىنان يت ءوتىپ جاتسا دا، جىمىراڭ قاقپايتىن مىنەزدى جىلقىنى ەرىك جان جولداسىنداي جاقسى كورەتىن. قۇلىن كەزىنەن قۇنداققا وراعانداي ماپەلەپ ءوسىردى، شوشاڭ ەتەر جەرگە شوقىراقتاتپاي، وسىنداي ازامات تاقىمى، ارعىماق ارقاسى سىنالار ۇزاق تا ەڭكۋ - ەڭكۋ ساپارعا ساقتايتىن. ازىرگە ەكەۋى دە سىر الدىرعان جوق. ماڭداي مەن ساۋىردان سورعالاعان ءبىر كۇنگى تەر دەگەن نە، ءتايىرى، ەرتەڭ - اق جايلاۋعا قايتىپ بارعان سوڭ، ەكەۋى قارعا اۋناعان تۇلكىدەي تۇرلەنىپ شىعا كەلمەي مە؟! (و. ب.).
IV. ساباقتى بەكىتۋ: بۇل كەزەڭدە وقۋشىلار انا تاقىرىبىندا ماقال - ماتەلدەر ايتىپ، ولاردىڭ قۇرامىندا كەزدەسكەن بايلانىسۋ تۇرلەرىن تاۋىپ ايتادى.
V. ساباقتى قورىتۋ.
VI. ۇيگە تاپسىرما:
مىندەتتى دەڭگەي: “كوكتەمنىڭ ايشىقتى ساتتەرى” ءماتىن جازۋ.
مۇمكىندىك دەڭگەيى: جاناسا بايلانىسقان ءسوز تىركەستەرىنىڭ استىن سىزۋ.
VII. باعالاۋ كەزەڭى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
